Inovasi dan Kreativiti dalam Pengurusan Akademik IPT: Di mana kita?

1. Inovasi dan Kreativiti dalam Pengurusan Akademik IPT: Di mana kita? Shamsul Amri Baharuddin Pengarah Pengasas Institut Kajian Etnik (KITA) Universiti Kebangsaan Malaysia Kertas untuk Seminar Pengurusan Akademik IPT, anjuran USM, Penang, di Langkawi 22-24 Ogos 2008

2. BAHAGIAN I KONSEP UNIVERSITI DAN KEGIATANNYA

3. Konsep Universiti • Menjana ilmu pengetahuan dan profesionalisme • Tiga komponen kegiatan: • Produksi ilmu pengetahuan & profesionalisme • Pengurusan Tadbir akademik & professional • Konsumpsi ilmu dan lulusan universiti

4. 1. Produksi Ilmu Pengetahuan & Profesionalisme • Orientasi • Disiplin: antropologi, fiziks, kimia, geografi, dll. • Tematik: kajian gender, kajian etnik, bioteknologi,dll. • Wilayah: Pengajian Melayu, Perubatan Tropikal, dll. • Proses • Penyelidikan: basic, applied, strategic, commercial • Persidangan: kebangsaan, antarabangsa • Penerbitan: tempatan, kebangsaan, antarabangsa • Pengajaran & Penyeliaan: kursus, esei, tesis, dll. • Khidmat Masyarakat: komuniti akademik & masyarakat umum

5. 2. Pengurusan Akademik, Tadbir & Profesional • Akademik • Pengajian: Sarjanamuda, Siswazah, Penyelidikan • Penyelidikan: Basic, Applied, Strategic, Business • Perpustakaan & Pangkalan Data Digital • Makmal: Sains & Bukan Sains • Sumber Manusia: dalam & luar universiti • Kewangan: kerajaan, bukan kerajaan, swasta • Infrastruktur: bangunan, ICT

6. 3. Konsumsi Ilmu dan profesionalisme • Sektor Awam • Kerajaan: lulusan, konsultansi • Separuh-kerajaan: lulusan, konsultansi • Sektor Swasta • Tempatan: lulusan, konsultansi • Antarabangsa: lulusan, konsultansi • Sektor Komuniti • CBO (Community-based organization): lulusan, konsultansi

7. Jaringan Universiti • Komuniti Akademik Global • Disiplin, bidang, profesional, pertubuhan antarabangsa • Sektor Awam • IPTA & IPTS; Jabatan kerajaan, GLCs • Kebangsaan dan antarabangsa • Sektor Swasta • Hubungan dgn industri • Kebangsaan dan antarabangsa • Sektor Komuniti • Hubungan dengan CBO • Kebangsaan dan antarabangsa

8. BAHAGIAN 2 PELAKSANAAN KEGIATAN UNIVERSITI: BATASAN & KELUWESAN

9. Batasan Ruang Kegiatan Pengurusan • Umum : separuh korporat, separuh kerajaan • Kewangan : separuh terbuka, terikat kepada Arahan Perbendaharaan & pekeliling • Pembangunan infrastruktur : bergantung kepada peruntukan kerajaan • Sumber Manusia : peruntukan perjawatan & kewangan kerajaan • Dana Penyelidikan: pergantungan kepada peruntukan kerajaan

10. Di mana kita? • Governans dalam semua segi umumnya masih terikat kuat dan terkepung dalam sangkar peraturan kerajaan; guided autonomy; top-down • AUKU: tetap mengikat, hanya ikatannya telah dilonggar sedikit, guided democracy? • Inisiatif, Inovasi dan Kreativiti yg terbatas

11. Reaksi Universiti • Bergantung kepada pimpinan tertinggi dan menengah universiti sebagai pentafsir peraturan: konservatif, separuh terbuka dan terbuka • Pengurusan Akademik: terikat dalam jaringan patron-client dgn NC & TNC • Pegawai Akademik & Pengurus Tadbir dan Profesional terpaksa akur kepada stail dan ketokohan NC, jarak hubungan NC dengan KPT & JPT, closed service • Menjana ‘politik dalaman’ universiti yang tak sehat, macam UMNO Bahagian tanpa money politics

12. Kemungkinan Inovasi dan Kreativiti • ‘All is not lost, please don’t despair’ [Jangan keciwa!Masih ada ruang/peluang] • Terbatas tapi masih ada ruang dalaman yang belum & perlu dieksploit sepenuhnya • Memerlukan inisiatif, inovasi dan kreativiti serta kerjasama kepimpinan akademik dan pengurusan tadbir khususnya dalam aspek micro-management, top-down

13. Sumber Manusia • Pemilihan pengurusan akademik: • Dekan/Pengarah, Ketua Jabatan/Program • Demokrasi dalaman • Terbuka kepada calon luar universiti • Pemilihan pengurusan tadbir dan profesional • Terbuka kepada calon luar • Latihan dan pendedahan pegawai pelapis: • Kursus dan seminar tak memadai; mesti gunakan program attachment lebih agresif tapi terarah

14. Kewangan • Kreatif accounting • Sistem sekarang lebih memudahkan kerja Bendahari, perlu bina yang memudahkan transaksi akademik • Sumber manusia • Perlunya pegawai kewangan pada peringkat Fakulti/Institut/Pusat; micro-management perlu • Pendidikan kewangan untuk ahli akademik • Majoriti ahli akademik setengah celek mengenai peraturan kewangan

15. OrganisasiPengurusan Akademik • Belajar sesama IPTA • Perpustakaan dan pembinaan database penyelidikan & penerbitan yg mudah diakses • Kriteria pemilihan universiti penyelidikan perlu dilaksana dengan meluas • Belajar daripada pengalaman di luar negeri • Pengurusan penyelidikan dan kerjasama dengan sektor swasta umumnya berkembang • Perlu fokus dalam bidang sains sosial dan kemanusiaan, bersifat kebangsaan dan antarabangsa, dan berpasukan

16. Rumusan • IPTA sebagai institusi awam terus terikat dalam kerangka aturan pengurusan kerajaan • Mengkorporat governans pada awal 1990an memberikan keluwesan yang terbatas • Inovasi & kreativiti masih bersifat top-down, bergantung kpd ketokohan NC & pimpinan tinggi • Namun pintu untuk inisiatif, inovasi dan kreativiti tidak tertutup. • Masih banyak yang boleh diperbaik dan diangkat