Dr. Naciye Demirel

1. KADIKÖY MERKEZ SAĞLIK OCAĞI BÖLGESİNDE İLKÖĞRETİM OKULLARI BİRİNCİ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN SAĞLIK TARAMASI UYGULAMA VE SONUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ Dr. Naciye Demirel

2. *Kadıköy Merkez Sağlık Ocağı, İSTANBUL Dr. Naciye Demirel*, Dr. Berna Bilgili*, Dr. Gökçe Karaa*, Dr. Tuncay Cengiz*, Hem. Mediha Sarıtaş*, Ebe Ayten Aktürk*, Hem. Hülya Anasız*

3. Okul sağlığı çalışmaları;birinci basamak sağlık hizmetlerinin temel ve öncelikli bölümünü oluşturur. Sağlık ocaklarınca;sağlık eğitimi, bağışıklama ve çevre sağlığı hizmetleri, ruh sağlığı, bulaşıcı hastalıklarla savaş, sağlık taramaları, ayaktan tanı ve tedavi hizmetleriyle sürdürülen, bireye ve topluma (öğrenciye ve okulun tümüne) yönelik koruyucu ve tedavi edici hizmetlerinin entegre olarak verildiği kapsamlı ve kapsayıcı hizmetler olarak önem taşır.

4. Okul sağlığı hizmetleri;öğrencilerin ve okul personelinin sağlığının değerlendirilmesi, geliştirilmesi, sağlıklı okul yaşamının sağlanması ve sürdürülmesi, öğrenciye ve dolayısıyla topluma sağlık eğitiminin verilebilmesi için yapılan çalışmaların tümüdür. Amacı toplumda okul çağındaki bütün çocukların en iyi bedensel, ruhsal ve sosyal sağlığa kavuşmalarını sağlamak ve sürdürmek, böylece çocukların, dolayısı ile toplumun sağlık düzeyini yükseltmektir.

5. 1936 yılında çıkarılan 3017 sayılı “Sağlık Bakanlığı’nın örgütlenmesi ve memurlar yasası” okul sağlığı hizmetlerini devlet görevi olarak tanımlamıştır.

6. Tüm okul sağlığı çalışmalarında olduğu gibi sağlık taramalarının planlanma, uygulama ve değerlendirilmesinde risk grubu yaklaşımıesas alınmalıdır.

7. Kadıköy Merkez Sağlık Ocağı bölgesinde, 2006-2007 eğitim ve öğretim döneminde, ilköğretim okullarındaki birinci sınıf öğrencilerine yönelik sağlık taraması uygulaması ve sonuçlarının değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. AMAÇ

8. Değerlendirmenin ardından; ortaya çıkan sorunlar ve geliştirilmesi gereken çalışmaların belirlenmesi, bir sonraki dönemin sağlık taraması çalışmalarına yönelik önerilerin ortaya konması hedeflenmektedir.

9. Tanımlayıcı tipte kesitsel bir araştırmadır. YÖNTEM ve GEREÇLER Kadıköy Merkez Sağlık Ocağı bölgesinde bulunan 10 ilköğretim okulunun tamamı dahil edilmiştir. • Osman Gazi İlköğretim Okulu • Gazi Mustafa Kemal İlköğretim Okulu • İhsan Sungu İlköğretim Okulu • Cenap Şahabettin İlköğretim Okulu • Reşat Nuri Güntekin İlköğretim Okulu • Halil Türkkan İlköğretim Okulu • İbrahim Öktem İlköğretim Okulu • Zühtü Paşa İlköğretim Okulu • Kalamış İlköğretim Okulu • Nurettin Teksan İlköğretim Okulu

10. İlköğretim okullarının verileri; Merkez Sağlık Ocağı’ndan 2 hekim ve 2 hemşire/ebeden oluşan ekipler tarafından okulda gerekli koşulların hazırlanması ardından her bir öğrencinin yapılan fizik muayenesi sonuçlarının işlendiği MEB sağlık tarama formları kullanılarak 15 iş gününde toplanmıştır. Gereken öğrenciler için hastaneye sevk formu, her bir okulun sağlık taraması bitiminde öğrenci muayeneleri özetleme raporudüzenlenmiştir.

11. Araştırmaya 728 öğrenciden okullarda mevcut % 98,4’ü katılmıştır. BULGULAR

12. MUAYENE EDİLEN ÖĞRENCİLERİN OKULLARA DAĞILIMI

13. Muayenesi yapılan öğrencilerin % 52,1’ sinde sağlık sorunu saptanmıştır.

14. Sağlık sorunu saptanan öğrencilerin okullara dağılımı % 41,5’ den 95,7’ye değişen oranlarda görülmüştür.

15. Sağlık sorunu tespit edilen öğrencilerin okullara dağılımı

16. Sağlık sorunu saptanan 372 öğrencide 534 farklı sağlık sorunu tespit edilmiştir. TESPİT EDİLEN SAĞLIK SORUNLARININ DAĞILIMI

17. Tespit edilen sağlık sorunları açısından;% 38,2 diş, % 28,3 KBB, %13,9 göz ve %9,9 ortopedik sorunlarda yoğunlaşma görülmektedir. TESPİT EDİLEN SAĞLIK SORUNLARININ DAĞILIMI

18. Saptanan sağlık sorunlarının; • % 21,5’i için tedavi-öneri-eğitim verilmiş, • % 68,2’si için hastaneye sevk • % 0,4’ü için rehberlik servisine sevk formu düzenlenmiştir.

19. HASTANEYE SEVKLERİN NEDENLERİNE GÖRE DAĞILIMI

20. Sevk nedenleri açısından;% 27,9 diş, % 16,5 KBB ve %13,7 göz sorunlarında yoğunlaşma görülmektedir. Hastaneye sevkler içindeki oranı

21. Diş fırçası kullanma alışkanlığı olduğunu bildiren öğrencilerin oranı % 79,9’ dur.

22. Tespit edilen sağlık sorunlarının başında diş sorunları gelmektedir: % 38,2 Sevk nedenlerinin en büyük bölümünü diş sorunları oluşturmaktadır: % 27,9

23. Her okulda sağlık taraması bitiminde ‘öğrenci muayeneleri özetleme formu’ düzenlenerek, ‘sevk formları’ ile birlikte okul yönetimine teslim edilmiş,ancak,okullardan öğrencilerin sağlık sorunları ile ilgili izlem sonucu ve sosyal yardım hakkında sağlık ocağımıza geri bildirim olmamıştır.

24. TARTIŞMA ve SONUÇ

25. Sağlık taraması ekibinde diş hekiminin bulunmaması nedeniylediş çürüklerinde süt dişi – kalıcı diş ayrımı yapılamamıştır, dolayısıyla diş sevklerinin gerekliliği de tartışmalıdır.

26. Saptanan sağlık sorunlarının; % 21,5’i için tedavi-öneri-eğitim verilmiş, % 68,2’i için hastaneye sevk formu düzenlenmiş olması, sağlık taramasının sağlık sorunlarının çözümünde fırsat oluşturduğunu ortaya koymaktadır.

27. Öğrenci muayeneleri özetleme formları ile kayıtları verilmiş olan öğrencilerin sağlık sorunları ile ilgili izlem sonucu ve sosyal yardım hakkında okullardan sağlık ocağımıza geri bildirim olmaması gerek sağlık ocağımız gerekse okullar açısından en önemli eksikliği oluşturmaktadır.

28. Sağlık ocağı, okul, aile ve hastane arasında işbirliğinin geliştirilmesine ihtiyaç vardır. Sağlık ocağı Okul Aile Hastane Bu amaca uygun olarakolabildiğince ayrıntılı tanımlanmışsorumlulukların ortaklaşa paylaşımını öngörenişbirliği protokollerinin oluşturulması yararlı olacaktır.

29. Sağlık taraması nedeniyle sağlık ocağı ekibinin her okulda en az bir gün bulunması okul sağlığı çalışmalarında işbirliğinin geliştirilmesi açısından olumlu ilişkilerin kurulmasında fırsat olarak değerlendirilmelidir.

30. 2006-2007 dönemi sağlık taraması uygulama ve sonuçlarının değerlendirmesi ışığındabir sonraki dönem sağlık taramaları için öneriler; • ekipte diş hekiminin bulunması, • Sağlık taraması öncesi hizmet içi eğitim, • kayıtlar ve veri girişlerinin olabildiğince hızlı yapılması, • her aşamada aileler, öğretmenler ve okul yöneticileri ile işbirliğinin geliştirilmesi olarak belirlenmiştir.

31. 2006-2007 dönemi sağlık taraması uygulama ve sonuçlarının değerlendirmesi ışığındabir sonraki dönem sağlık taramaları için öneriler; Ayrıca sağlık sorunu saptanan öğrencilerin okullara dağılımındaki farklılık dikkate alınarak, sağlık sorunlarının saptanması yanında olası nedenlerinin saptanmasına yönelik araştırmak çözümlerin oluşturulmasında önemli olacaktır.

32. Kaynaklar:Okul sağlığı tarama programı; bir pilot çalışma örneği, S.Seçkinli, S.Erdoğan, E.Demirezen, STEDOkul dönemindeki çocukların sağlık durumlarının belirlenmesi, C.Öztürk, A.Dicle, H.Yıldırım, M.BektaşOkul sağlığına genel bakış ve okul sağlığında ruh sağlığının yeri, H.T.Sipahi , T.T.B. Genel Pratisyenlik Enstitüsü, Genel Pratisyenliğin Felsefesi Ve Temel Özellikleri Modülü

33. Dr. Naciye Demirel*hndemirel@gmail.com*Kadıköy Merkez Sağlık Ocağı, İSTANBUL teşekkürler