Źródła poznania

1. Źródła poznania

2. Sceptycyzm • Sceptycyzm przeciw • dogmatyzmowi, • szkole akademickiej (agnostycyzmowi) • skeptikos = poszukujący • Pirron z Elidy (ok. 365-275 pne) Źródła poznania

3. Argumenty sceptyczne przeciw możliwości poznania: przeciw wiarygodności zmysłów argument ze względności postrzeżeń argument ze złudzeń, halucynacji argument ze snu (Kartezjusz) Sceptycyzm www.ciolki2.friko.pl/ Źródła poznania

4. Sceptycyzm • Argument przeciw wiarygodności rozumowania (regres w nieskończoność) • żeby coś udowodnić, trzeba mieć jakieś przesłanki; Źródła poznania

5. Sceptycyzm • Argument przeciw wiarygodności rozumowania (regres w nieskończoność) • żeby coś udowodnić, trzeba mieć jakieś przesłanki; • te przesłanki  • albo nie są udowodnione i wtedy dowód jest niekompletny, Źródła poznania

6. Sceptycyzm • Argument przeciw wiarygodności rozumowania (regres w nieskończoność) • żeby coś udowodnić, trzeba mieć jakieś przesłanki; • te przesłanki  • albo nie są udowodnione i wtedy dowód jest niekompletny, • albo są udowodnione na podstawie innych przesłanek; Źródła poznania

7. Sceptycyzm • Argument przeciw wiarygodności rozumowania (regres w nieskończoność) • żeby coś udowodnić, trzeba mieć jakieś przesłanki; • te przesłanki  • albo nie są udowodnione i wtedy dowód jest niekompletny, • albo są udowodnione na podstawie innych przesłanek; • te inne przesłanki albo nie są udowodnione, • albo są udowodnione na podstawie jeszcze innych przesłanek, itd. Źródła poznania

8. Sceptycyzm • Argument przeciw wiarygodności rozumowania (regres w nieskończoność) • Żeby wiedzieć, że dowód jest poprawny, trzeba mieć jakieś kryterium poprawności rozumowania; Źródła poznania

9. Sceptycyzm • Argument przeciw wiarygodności rozumowania (regres w nieskończoność) • Żeby wiedzieć, że dowód jest poprawny, trzeba mieć jakieś kryterium poprawności rozumowania; • żeby wiedzieć, że to kryterium jest wiarygodne, trzeba je udowodnić; Źródła poznania

10. Sceptycyzm • Argument przeciw wiarygodności rozumowania (regres w nieskończoność) • Żeby wiedzieć, że dowód jest poprawny, trzeba mieć jakieś kryterium poprawności rozumowania; • żeby wiedzieć, że to kryterium jest wiarygodne, trzeba je udowodnić; • żeby wiedzieć, że dowód kryterium jest poprawny, trzeba mieć kryterium, itd. Źródła poznania

11. Sceptycyzm • Wniosek sceptyczny: zasada równowagi sądzenia. Źródła poznania

12. Sceptycyzm • Wniosek sceptyczny: zasada równowagi sądzenia. • Argument felicytologiczny: • zawieszenie sądu uwalnia od obawy przed popełnieniem błędu, • przez co zapewnia spokój ducha. Źródła poznania

13. Zmysły i rozum nie wystarczą do poznania Ale mamy jakieś poznanie Irracjonalizm Źródła poznania

14. Zmysły i rozum nie wystarczą do poznania Ale mamy jakieś poznanie Zatem są jakieś inne źródła poznania iluminacja Irracjonalizm Źródła poznania

15. Zmysły i rozum nie wystarczą do poznania Ale mamy jakieś poznanie Zatem są jakieś inne źródła poznania iluminacja intuicja (Bergson) Irracjonalizm Źródła poznania

16. Irracjonalizm prowadzi do elitaryzmu poznawczego Irracjonalizm/racjonalizm http://astro.eco.pl/irracjonalizm.html Źródła poznania

17. Irracjonalizm prowadzi do elitaryzmu poznawczego problem: jak odróżnić wybrańca od samozwańca Irracjonalizm/racjonalizm http://astro.eco.pl/irracjonalizm.html Źródła poznania

18. Irracjonalizm prowadzi do elitaryzmu poznawczego problem: jak odróżnić wybrańca od samozwańca Racjonalizm zakłada egalitaryzm poznawczy Irracjonalizm/racjonalizm http://astro.eco.pl/irracjonalizm.html Źródła poznania

19. Racjonalizm Kartezjusz Sceptycyzm metodyczny: • Odrzucić wszystko, w co można wątpić. René Descartes 1596-1650) Rozprawa o metodzie 1637). Źródła poznania

20. Racjonalizm Kartezjusz Sceptycyzm metodyczny: • Odrzucić wszystko, w co można wątpić. • Zmysły mogą mnie łudzić. René Descartes 1596-1650) Rozprawa o metodzie 1637). Źródła poznania

21. Racjonalizm Kartezjusz Sceptycyzm metodyczny: • Odrzucić wszystko, w co można wątpić. • Zmysły mogą mnie łudzić. • Że postrzegam, rozumuję, pragnę, czyli myślę, jest niewątpliwe. René Descartes 1596-1650) Rozprawa o metodzie 1637). Źródła poznania

22. Racjonalizm Kartezjusz Sceptycyzm metodyczny: • Odrzucić wszystko, w co można wątpić. • Zmysły mogą mnie łudzić. • Że postrzegam, rozumuję, pragnę, czyli myślę, jest niewątpliwe. • Cogito ergo sum. René Descartes 1596-1650) Rozprawa o metodzie 1637). Źródła poznania

23. Dowód ontologiczny Kartezjusza • Jestem rzeczą myślącą (duszą). Źródła poznania

24. Dowód ontologiczny Kartezjusza • Jestem rzeczą myślącą (duszą). • Jestem niedoskonałą rzeczą myślącą. Źródła poznania

25. Dowód ontologiczny Kartezjusza • Jestem rzeczą myślącą (duszą). • Jestem niedoskonałą rzeczą myślącą. • Mam ideę doskonałości. Źródła poznania

26. Dowód ontologiczny Kartezjusza • Jestem rzeczą myślącą (duszą). • Jestem niedoskonałą rzeczą myślącą. • Mam ideę doskonałości. • Nie mogę być jej autorem. Źródła poznania

27. Dowód ontologiczny Kartezjusza • Jestem rzeczą myślącą (duszą). • Jestem niedoskonałą rzeczą myślącą. • Mam ideę doskonałości. • Nie mogę być jej autorem. • Mam ją od rzeczy doskonałej, Boga. Źródła poznania

28. Dowód ontologiczny Kartezjusza • Jestem rzeczą myślącą (duszą). • Jestem niedoskonałą rzeczą myślącą. • Mam ideę doskonałości. • Nie mogę być jej autorem. • Mam ją od rzeczy doskonałej, Boga. • Bóg istnieje. Źródła poznania

29. Błąd kategorialny • Nie mogę być autorem idei doskonałości, bo nic doskonałego nie może pochodzić od czegoś mniej doskonałego. • Ukryte założenie: idea doskonałości jest doskonała • Przesunięcie kategorialne Źródła poznania

30. I dalej… • Bóg jest dobry, zatem nie może mnie łudzić. • Błędy poznawcze są skutkiem mojej niedoskonałości • Świat istnieje. Istnieją dusze i ciała. Źródła poznania

31. Natywizm Mamy jakieś idee wrodzone Źródła poznania

32. Natywizm Mamy jakieś idee wrodzone • Natywizm Platona: teoria anamnezy: • Dusza przed wcieleniem przebywała w świecie idei. • Zapomina o nich pod wpływem ciała. Źródła poznania

33. Natywizm Mamy jakieś idee wrodzone • Natywizm Platona: teoria anamnezy: • Dusza przed wcieleniem przebywała w świecie idei. • Zapomina o nich pod wpływem ciała. • Własnym wysiłkiem może je sobie przypominać. • Ciało jest więzieniem duszy. Źródła poznania

34. Natywizm Mamy jakieś idee wrodzone • Natywizm Platona: teoria anamnezy: • Dusza przed wcieleniem przebywała w świecie idei. • Zapomina o nich pod wpływem ciała. • Własnym wysiłkiem może je sobie przypominać. • Ciało jest więzieniem duszy. • Natywizm jako forma aprioryzmu: • Jest jakieś poznanie a priori, tj. niezależne od doświadczenia. Źródła poznania

35. Empiryzm genetyczny • Krytyka teorii idei wrodzonych. • Umysł jest tabula rasa na której doświadczenie zapisuje swoje znaki. John Locke (1632-1704) Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego (1670) Źródła poznania

36. Empiryzm genetyczny • Krytyka teorii idei wrodzonych. • Umysł jest tabula rasa na której doświadczenie zapisuje swoje znaki. • Źródła idei: • zmysły • refleksja John Locke (1632-1704) Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego (1670) Źródła poznania

37. Empiryzm genetyczny • Skrajny nominalizm. • Esse est percipi. George Berkeley (1685-1753) Traktat o zasadach poznania ludzkiego (1710) Źródła poznania

38. Empiryzm genetyczny • Skrajny nominalizm. • Esse est percipi. • Istnieją tylko idee (barwy, dźwięki, czucia dotykowe, smaki, zapachy) i umysły. George Berkeley (1685-1753) Traktat o zasadach poznania ludzkiego (1710) Źródła poznania

39. Empiryzm genetyczny • Skrajny nominalizm. • Esse est percipi. • Istnieją tylko idee (barwy, dźwięki, czucia dotykowe, smaki, zapachy) i umysły. • Tzw. przedmioty materialne są tylko zespołami idei. • Rzeczy materialne nie mają żadnego substancjalnego podłoża. George Berkeley (1685-1753) Traktat o zasadach poznania ludzkiego (1710) Źródła poznania

40. Argument przeciw solipsyzmowi • Nad niektórymi ideami nie mam władzy. • Idee nie działają przyczynowo. Źródła poznania

41. Argument przeciw solipsyzmowi • Nad niektórymi ideami nie mam władzy. • Idee nie działają przyczynowo. • Zatem idee aktualnie postrzegane pochodzą od innego umysłu. Źródła poznania

42. Argument przeciw solipsyzmowi • Nad niektórymi ideami nie mam władzy. • Idee nie działają przyczynowo. • Zatem idee aktualnie postrzegane pochodzą od innego umysłu. • Istnieje Bóg, który postrzega wszystkie idee. Źródła poznania

43. Argument przeciw solipsyzmowi • Nad niektórymi ideami nie mam władzy. • Idee nie działają przyczynowo. • Zatem idee aktualnie postrzegane pochodzą od innego umysłu. • Istnieje Bóg, który postrzega wszystkie idee. • Bóg wywołuje we mnie idee według praw, które ustanowił. Źródła poznania

44. Argument przeciw solipsyzmowi • Nad niektórymi ideami nie mam władzy. • Idee nie działają przyczynowo. • Zatem idee aktualnie postrzegane pochodzą od innego umysłu. • Istnieje Bóg, który postrzega wszystkie idee. • Bóg wywołuje we mnie idee według praw, które ustanowił. • O istnieniu innych umysłów wnioskuję na zasadzie analogii. Źródła poznania