Nowy model realizacji wychowania fizycznego

1. Nowy model realizacji wychowania fizycznego Ewa Czerska Mielec, maj 2009

2. Podstawy prawne (1) • Rozporządzenie MEN z dn. 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. Nr 4/2009, poz. 17): • Załącznik nr 1 – wychowanie przedszkolne • Załącznik nr 2 – szkoła podstawowa (I i II etap edukacji) • Załącznik nr 3 – szkoła podstawowa i gimnazjum dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym • Załącznik nr 4 – gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalne • Załącznik nr 5 – zasadnicze szkoły zawodowe • Załącznik nr 6 – szkoły policealne • Załącznik nr 7 – szkoły specjalne przysposabiające do pracy

3. Podstawy prawne (2) • Rozporządzenie MEN z dn. 23 marca 2009 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (Dz. U. Nr 54/2009, poz. 442) • Rozporządzenie MEN z dn. .................. w sprawie dopuszczalnych form realizacji dwóch godzin obowiązkowych zajęć wychowania fizycznego • Rozporządzenie MENiS z dn. 19 lutego 2002 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji(Dz. U. Nr 23/2002, poz. 225) • Rozporządzenie MENiS z dn. 8 listopada 2001 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki krajoznawstwa i turystyki (Dz.U. Nr 135/2001, poz. 1516, ze zm.)

4. Polski model edukacji P o l s k a 6 7 13 16 19 Austria 6 10 14 18 Francja 6 11 15 18 Japonia 6 12 15 18 P o l s k a (projekt) 5 6 12 15 18

5. Podstawa programowa • to zapis tego, czego państwo zobowiązuje się nauczyć przeciętnie uzdolnionego ucznia • opisuje efekty kształcenia po każdym etapie edukacji – krajowa struktura kwalifikacji (European Qualification Framework) • nowa podstawa programowa zastąpi także standardy wymagań egzaminacyjnych (operacyjne sformułowanie wymagań)

6. Istota zmian w wychowaniu fizycznym (1) • Dlaczego szkolne wychowanie fizyczne nie spełnia oczekiwań uczniów ? • jak wykazały prowadzone w wielu krajach europejskich badania, proponowane uczniom na lekcjach i zajęciach pozalekcyjnych w szkole formy aktywności ruchowej są mniej atrakcyjne niż pozaszkolne lub oglądane w mediach • w szkole o wyborze treści lekcji decyduje nauczyciel, a nie uczeń • uczeń, nie mając wyboru pomiędzy różnymi formami aktywnościruchowej, odrzuca całą ofertę programową szkoły, określając jąjakonudną

7. Istota zmian w wychowaniu fizycznym (2) • „Człowiek jest osobą, to znaczy między innymi naturą zindywidualizowaną. Nie ma i nie może być dwóch identycznych jednostek ludzkich, każda jest sobą, żadna nie jest sobą i jednocześnie kimś innym i żadna, będąc w najbardziej pierwotnym znaczeniu sobą, nie może się stać kimś innym” (Tischner) • „Największą siłą napędową rozwoju człowieka jest niezawisła motywacja wewnętrzna wyrastająca z poczucia odpowiedzialności za siebie” (Mounier)

8. Model organizacji wychowania fizycznego Strategia mieszana Strategia wymuszania Strategia oferowania Zajęcia w systemie klasowo-lekcyjnym:II etap – 2 godz.III etap – 2 godz.IV etap – 1 godz. Zajęcia do wyboru przez ucznia w grupach międzyoddziałowych lub międzyklasowych: II etap – 2 godz. III etap – 2 godz.IV etap – 2 godz. Edukacja zdrowotna: III etap – ok. 30 godz. (jeden semestr) IV etap – ok. 30 godz. (jeden semestr) Sprzyja kształtowaniu postaw bierno-przystosowawczych Sprzyja kształtowaniu postaw aktywnych, samodzielnych, świadomych

9. Zajęcia lekcyjne • przeznaczone są na realizację wymagań szczegółowych opisanych w podstawie programowej • wymagania określają jedynie to, co stanowi konieczne minimum, które musi osiągnąć każdy uczeń • wymagania ukierunkowane są całkowicie na wyposażenie uczniów w kompetencje niezbędne do świadomego, samodzielnego, satysfakcjonującego i całożyciowego uczestnictwa w kulturze ruchu oraz do ochrony i doskonalenia zdrowia • po osiągnięciu przez uczniów opisanych wymagań nauczyciel ma możliwość ich poszerzenia w zależności od potrzeb, predyspozycji psychomotorycznych i zainteresowań uczniów oraz warunków bazowych szkoły

10. Wymagania w podstawie programowej Obszary wymagań programowych

11. Edukacja zdrowotna • istotą edukacji zdrowotnej w szkole jest nie tylko przekazywanie wiedzy, ale przede wszystkim kształtowanie umiejętności życiowych i właściwych postaw wobec zdrowia • jest to proces dydaktyczno-wychowawczy, w którym dzieci i młodzież uczą się jak żyć, aby zachować i doskonalić zdrowie własne i innych ludzi • wspiera realizację podstawowych zadań szkoły: –dbałość o zdrowie i dobre samopoczucie uczniów –motywacja do nauki i kreatywności działań –tworzenie dobrych relacji międzyludzkich • jest fundamentem dla szkolnego programu wychowawczego i programu profilaktyki

12. Cele edukacji zdrowotnej Pomoc uczniom w: • poznawaniu siebie, śledzeniu przebiegu swojego rozwoju, identyfikowaniu i rozwiązywaniu problemów zdrowotnych • zrozumieniu czym jest zdrowie, od czego zależy, dlaczego i jak należy o nie dbać • rozwijaniu poczucia odpowiedzialności za zdrowie własne i innych ludzi • wzmacnianiu poczucia własnej wartości i wiary w swoje możliwości • rozwijaniu umiejętności osobistych i społecznych sprzyjających dobremu samopoczuciu i pozytywnej adaptacji do zadań i wyzwań codziennego życia • przygotowaniu się do uczestnictwa w działaniach na rzecz zdrowia i tworzenia zdrowego środowiska w domu, szkole, miejscu pracy, społeczności lokalnej • koncentracji na procesie uczenia się (aktywność, świadomość,samodzielność), a nie tylko na nauczaniu

13. Cele zajęć do wyboru (1) Cel główny: Spełnienie oczekiwań uczniów wobec szkolnego wychowania fizycznego poprzez umożliwienie im pogłębienia wiedzy i ukształtowania umiejętności w obszarach, którymi są szczególnie zainteresowani oraz które są dla nich dostępne ze względu na poziom sprawności i wydolności organizmu.

14. Cele zajęć do wyboru (2) Cele szczegółowe: • ukazanie walorów rekreacyjnych i zdrowotnych różnych form aktywności ruchowej • umożliwienie dokonywania samodzielnych wyborów i podejmowania odpowiedzialności za nie • wybór sportu „całego życia” przez uczniów o niskich i przeciętnych parametrach sprawności oraz rozwijanie kunsztu sportowego przez uczniów o szczególnych uzdolnieniach i predyspozycjach do uprawiania konkretnej dyscypliny • wdrożenie do współuczestnictwa w organizacji własnego procesu nauczania-uczenia się oraz do współpracy ze środowiskiem rówieśniczym i rodzinnym w upowszechnianiu zdrowego stylu życia • eksponowanie osiągnięć ucznia – stwarzanie sytuacji dostarczających radości i satysfakcji z aktywności ruchowej

15. Treści zajęć do wyboru • ćwiczenia kształtujące i rozwijające predyspozycje sprawnościowe konieczne do uprawiania danej formy ruchu • ćwiczenia elementów techniki i taktyki danej formy ruchu • ćwiczenia oddechowe, rozluźniające i kompensacyjno-korekcyjne po intensywnym wysiłku • ćwiczenia relaksacyjne przeciwdziałające zmęczeniu i znużeniu • ćwiczenia i zadania związane z samodzielną organizacją danej formy ruchu • ćwiczenia i zadania z zakresu samokontroli i samooceny wiedzy, sprawności i umiejętności

16. Tworzenie oferty zajęć do wyboru (1) • Diagnoza: • potrzeb, możliwości i zainteresowań uczniów • tradycji sportowych szkoły i środowiska • warunków terenowych najbliższej okolicy • bazy sportowej szkoły i środowiska • kwalifikacji nauczycieli • liczby grup (przysługujących godzin)

17. Tworzenie oferty zajęć do wyboru (2) • Informacje w ofercie dla ucznia: • rodzaj zajęć do wyboru w ramach poszczególnych profili • czasokres wyboru zajęć • sposób podziału na grupy • miejsce odbywania zajęć • czas trwania i termin odbywania zajęć • nazwisko nauczyciela prowadzącego

18. Profile zajęć do wyboru

19. Czasokres wyboru zajęć • semestralny • roczny • obowiązkowa zmiana w każdym roku szkolnym • możliwość powtarzania w kolejnych latach • obowiązkowa kontynuacja przez cały etap edukacji • obowiązkowa kontynuacja przez minimum dwa lata

20. Sposoby podziału na grupy (1) • Ze względu na poziom klas: • grupy międzyoddziałowe – osobne grupy dla klas pierwszych (czwartych), drugich (piątych) i trzecich (szóstych) • – ta sama propozycja zajęć dla wszystkich poziomów klas • – inna propozycja zajęć dla każdego poziomu klas • – w każdej klasie programowo wyższej część zajęć w ofercie jest powtarzana, a część jest nową propozycją zajęć • grupy międzyklasowe – w każdej grupie mogą znajdować się uczniowie z różnych poziomów klas • grupy międzyklasowe dla dwóch poziomów klas i grupy międzyoddziałowe dla jednego poziomu klas (wariant korzystny w III i IV etapie przy realizacji edukacji zdrowotnej przez jeden semestr)

21. Sposoby podziału na grupy (2) • Ze względu na poziom umiejętności z danej formy aktywności ruchowej: • grupy początkujące • grupy średniozaawansowane • grupy zaawansowane • Ze względu na płeć: • grupy dziewcząt • grupy chłopców • grupy koedukacyjne • Uwaga! • sposób podziału na grupy uzależniony jest głównie od profilu zajęć do wyboru i specyfiki danej formy aktywności ruchowej • mogą funkcjonować jednocześnie różne warianty podziału na grupy nawet w obrębie jednego profilu zajęć do wyboru

22. Miejsce odbywania zajęć • obiekty sportowe szkoły (sala gimnastyczna, siłownia, boisko szkolne, pływalnia, inne obiekty specjalistyczne) • obiekty sportowe środowiska (okoliczne szkoły, kluby sportowe, TKKF-y, OSiR-y, domy kultury, centra zajęć pozaszkolnych) • teren naturalny (w najbliższej okolicy szkoły, w regionie)

23. Czas i termin zajęć Czas trwania zajęć: • zajęcia 2-godzinne (raz w tygodniu) • zajęcia 4-godzinne (co drugi tydzień) • zajęcia 6-godzinne (co trzy tygodnie) • zajęcia 8-godzinne (co cztery tygodnie) • zajęcia o zmiennym czasie trwania (2-8 godz.) Termin odbywania zajęć: • od poniedziałku do piątku • w soboty

24. Procedura wdrażania oferty (1) • Zatwierdzenie oferty zajęć do wyboru przez dyrektora szkoły, w uzgodnieniu z organem prowadzącym i po zaopiniowaniu przez radę pedagogiczną, radę szkoły lub radę rodziców (kwiecień) • Rozpropagowanie oferty wśród uczniów i rodziców(maj) • Przygotowanie kart deklaracji wyboru(maj) • indywidualne deklaracje wyboru • klasowe listy z miejscem na indywidualny wybór dla każdego ucznia • listy zgłoszeń na każdy rodzaj zajęć • Uwaga!Każdy uczeń ma obowiązek zadeklarowania wyboru dwóch rodzajów zajęć – głównego, na który chciałby uczęszczać i rezerwowego, gdyby nie dostał się na ten wybrany • Ogłoszenie sposobu i terminu składania przez ucznia deklaracji wyboru zajęć (maj)

25. Procedura wdrażania oferty (2) • Zebranie deklaracji od uczniówklas III-V (II etap edukacji)lub od uczniów klas I-II (III i IV etap edukacji)(czerwiec) • Zebranie deklaracji od kandydatów do szkoły (III i IV etap edukacji) • w dniu składania dokumentów do szkoły • w dniu ogłoszenia naboru do szkoły • w dniu rozpoczęcia roku szkolnego • Podział uczniów na grupy (czerwiec lub lipiec - sierpień) • Wywieszenie informacji dla uczniów o przydziale do grup (dzień rozpoczęcia roku szkolnego) • listy wszystkich grup zajęć do wyboru • listy klas z naniesionym przydziałem uczniów do grup oraz wykaz wszystkich grup zajęć do wyboru • Przekazanie informacji wychowawcom klas o przydziale uczniów do poszczególnych grup ćwiczebnych

26. Dokumentowanie zajęć do wyboru Dziennik zajęć pozalekcyjnych z następującym zapisami: • lista uczniów z nazwiskiem, imieniem i klasą (w porządku alfabetycznym) • plan pracy (wynikowy) dla danej grupy • tematy przeprowadzonych zajęć • obecność uczniów na zajęciach • oceny z obszarów oceniania wytyczonych w PSO obowiązujących na zajęciach do wyboru Uwaga! W przypadku zajęć prowadzonych poza terenem szkoły, dodatkowo: • adresy i telefony kontaktowe do rodziców (prawnych opiekunów) • zgoda rodziców (na formularzu opracowanym przez szkołę) na udział ucznia w tych zajęciach z ewentualną deklaracją o przejęciu odpowiedzialności za dojście na zajęcia i powrót z nich

27. Ocenianie ucznia (1) Procedura tworzenia PSO: • wytyczenie obszarów oceniania • opis działań ucznia podlegających ocenie w każdym obszarze (co będzie oceniane?) • opracowanie szczegółowych kryteriów oceny w każdym obszarze (jak i kiedy będzie to oceniane?) • opracowanie kryteriów oceny końcowej dla każdego obszaru • określenie wymagań na ocenę końcową z wychowania fizycznego (semestralną, roczną) • opracowanie postanowień końcowych

28. Ocenianie ucznia (2) • Modyfikując funkcjonujący w szkole PSO konieczne będzie rozstrzygnięcie następujących kwestii: • Jakie obszary oceniania obowiązywać będą na poszczególnych zajęciach? • te same obszary na zajęciach lekcyjnych i do wyboru • na zajęciach do wyboru tylko wybrane obszary • Jak oceniana będzie edukacja zdrowotna w III i IV etapie edukacji? • tak jak inne zajęcia do wyboru • na podstawie odmiennych kryteriów oceny

29. Ocenianie ucznia (3) • Jak wystawiana będzie ocena końcowa (semestralna, roczna) z wychowania fizycznego? • na podstawie dwóch ocen końcowych – z zajęć lekcyjnych i z zajęć do wyboru • na podstawie ocen końcowych ze wszystkich obszarów oceniania obowiązujących na jednych i drugich zajęciach, bez wystawiania ocen końcowych z każdego rodzaju zajęć • Kto będzie wystawiał ocenę końcową (semestralną, roczną) z wychowania fizycznego? • nauczyciel prowadzący zajęcia lekcyjne • nauczyciel prowadzący zajęcia do wyboru

30. Kalendarz zmian programowych Zmiany w wychowaniu fizycznym można wprowadzać we wszystkich klasach od roku szkolnego 2009/2010 !

31. Podsumowanie Nowy model realizacji wychowania fizycznego to wyzwanie i jednocześnie szansa na: • spełnienie oczekiwań ucznia, a więc lepszą motywację i większe zaangażowanie – ćwiczy nareszcie to co lubi, co samodzielnie wybrał z oferty • większą satysfakcję nauczyciela z pracy – prowadzenie zajęć z uczniami, którzy są zainteresowani daną formą aktywności ruchowej • zwiększenie prestiżu osobistego, zawodowego i społecznego nauczyciela – szersze uczestnictwo w życiu szkoły, większe możliwości rozwoju zawodowego i osobistego • większą autonomię szkoły i nauczyciela w organizacji i doborze treści kształcenia • promowanie szkoły – tworzenie ciekawej, być może konkurencyjnej dla innych szkół oferty zajęć do wyboru

32. „Jak zwierzęta założyły szkołę” Bajka duńska(1) Pewnego razu zwierzęta podjęły decyzję o pilnej potrzebie założenia Szkoły. Powołano Komitet Szkolny złożony z Niedźwiedzia, Sarny i Bobra. Dyrektorem mianowano Jeża. W programie szkolnym umieszczono kilka przedmiotów: bieganie, wspinanie, latanie i pływanie. W celu dobrej organizacji kształcenia postanowiono, że zwierzęta w tym samym wieku będą uczyły się w jednej klasie.

33. „Jak zwierzęta założyły szkołę” Bajka duńska(2) Kaczka osiągnęła najlepsze wyniki w pływaniu, okazała się lepsza nawet od nauczyciela. Niestety z latania otrzymała 3+, a z bieganiem zupełnie nie dawała sobie rady. Z tego powodu została skierowana na dodatkowe zajęcia wyrównawcze. Podczas gdy inni trenowali pływanie, kaczka uczyła się biegać. Po pewnym czasie jej powykrzywiane nóżki tak były zmęczone, że osiągała już tylko przeciętne wyniki nawet w pływaniu. Wiewiórka otrzymała 6 ze wspinania, ale bardzo frustrowały ją lekcje latania, ponieważ nauczyciel wymagał startu z czubka drzewa. Długie ćwiczenia spowodowały znaczne obniżenie ocen nawet ze wspinania i biegania.

34. „Jak zwierzęta założyły szkołę” Bajka duńska(3) Orzeł był dzieckiem problemowym, często strofowanym. Na lekcjach wspinania potrafił znaleźć się na szczycie drzewa znacznie szybciej niż inni uczniowie, tyle że chciał to robić na własny sposób. Królik rozpoczął zajęcia z biegania jako najlepszy w klasie, ale dodatkowe lekcje pływania były powodem jego załamania nerwowego. Został skierowany do szkoły specjalnej na obserwację.W szkole tej jedynym przedmiotem było pływanie.

35. „Jak zwierzęta założyły szkołę” Bajka duńska(4) Dzięki wytężonej pracy nauczycieli z różnymi zwierzętami, w końcu roku szkolnego najlepszy okazał się łoś, którym nauczyciele mało się interesowali. Zresztą okazał się najlepszy nie tylko w bieganiu, ale także w pływaniu, wspinaniu i lataniu.

36. D z i ę k u j ę z a u w a g ę „Wychowanie fizyczne ułożone dla szczęścia człowieka powinno być takie, aby każdy mógł z niego korzystać”(J. Śniadecki)