BİL 110 Bilgisayara Giriş

1. BİL 110 Bilgisayara Giriş Donanım (Hardware) 3 Öğrt. Gör. Ahmet Cengizhan Dirican Bilgisayar Müh. Böl.

2. Dosya Sistemleri

3. Dosya Sistemleri / File System • Dosya sistemi (file system) mantıksal organizasyon şemasıdır • Amaç disk üzerindeki dosyaların organize edilmesidir • Teknik olarak işletim sisteminin disk bölmeleri üzerindeki dosyaların izlerini bulmak için kullandığı yapı ve yöntemdir • Windows’a ait dosya sistemleri FAT, FAT32,NTFS ve WinFS’dir • Linux’ların kendilerine özgü dosya sistemleri vardır • Linux, Windows dosyasistemlerini tanır, ancakWindows, Linux’a ait dosya sistemlerini görmez

4. FAT: File Allocation Table • FAT, dosya bölümleme tablosu sistemidir • DOS için geliştirilmiş olsa da, günümüzdeki tüm Windows versiyonları tarafından da desteklenmektedir • FAT16 ve FAT32 olarak bilinen iki türü vardır. • FAT16 • Dosya adları 8 karakterdir ve boşluklara izin verilmez • En büyük dosya 2GB olabilir. • FAT32 • FAT16’dan daha uzun dosya adlarına izin verir. • En büyük dosya 4GB’tır.

5. NTFS • İlk olarak Windows NT sürümleri ile çıkmıştır • FAT sistemlerine göre gelişmiş 4 önemli özelliği vardır • Daha büyük disk ve dosya boyutlarına olanak verir • Gelişmiş güvenlik ve denetim mekanizmaları sunar • Daha hızlı yazma ve okuma süreçlerini mümkün kılar • Sıkıştırma ve kota gibi gelişmiş özellikleri vardır • 32 bitlik bir dosya sistemidir • Dosya adlarında boşluklarla birlikte 255 karaktere olanak tanır. • Dosya boyutu sınırsızdır.

6. NTFS Güvenlik Özellikleri • NTFS, dosyaları ve klasörleri nesne olarak görür ve bu nesnelere ACL denilen bir özellik ile erişim kontrolleri sağlar • ACL : Access Control List / Erişim Kontrol Listesi • NTFS disk üzerindeki bir veriye erişebilmeniz için, ACL listesinde yer alan statülerden birisine sahip olmalısınız • NTFS ayrıca dosya ve klasörleri şifrelemenize olanak verir • EFS : Encrypting File System / Şifrelemeli Dosya Sistemi • Şifreleme dosyaları gizlemez; sadece diğer kullanıcılar tarafından dosyaların okunmasını engeller • Bir dosyaya erişmek için hem ACL'ye bağlı dosya erişim iznine hem de EFS’ye bağlı şifreye ihtiyacınız olacaktır

7. Sıkıştırma, Kota ve Cluster Boyutları • NTFS sabit disk üzerinde alan kazanmanız için kişisel dosya ve klasörleri sıkıştırmanıza olanak sağlar • Aynı zamanda yöneticilerin kullanıcılar için disk alanı kullanımına limit koymalarını sağlayan disk kotalarını destekler • NTFS ön tanımlı olarak 2 TB’lıkdisklere izin verir • Cluster boyutlarının değiştirilebilirolmasıyla bu limitler ayarlanabilir • Yakın gelecekte artan disk boyutları bu ayarların daha aktifkullanılmasını gerektirecektir

8. FAT ve NTFS Karşılaştırması

9. Disk Parçalanması PC'nizdeki yavaşlığın nedeni sabit diskinizdeki dosyaların parçalanmış olması olabilir. Windows, dosyaları parçalar halinde saklar ve siz dosyaları açıp kaydettikçe bu parçalar diskin farklı yerlerine yazılırlar. Bu dosyaları açtığınızda farklı parçaları diskin farklı alanlarından yükleyebilmek için PC'nizin daha çok çalışması gerekir. Defragmentation programları kullanarak hangi dosyaların parçalandığını görebilir ve diskinizi birleştirebilirsiniz.

10. Biçimlendirme İşlemi • Biçimlendirme, varsa disk üzerinde eski verileri anlamsız kılar • Bu yönüyle sorunlu durumlarda sıfırlama veya tamamen silme amacı ile kullanımı da yaygındır • Ancak veriler bu süreçte gerçek olarak silinmezler • Bu yüzden hatalı formatlama işlemlerinde, özel yazılımlar ve süreçler ile veriler halen disk üzerindeler ise kurtarılabilirler • Biçimlendirme işlemi yaygın olarak 3 farklı biçimde yapılır • İşletim sistemi kurulum ekranlarından • DOS altından format komutu ile • Windows altından disk yönetim ekranı ile

11. Disk Yönetim Araçları • Disk bölümlendirme ve biçimlendirme işlevleri için tüm işletim sistemlerinin bütünleşik disk yönetim araçları bulunur • Bunun dışında üçüncü parti disk yönetim araçları ile de disk bölümleme yapılabilir • FDisk • GParted • Partition Magic • Norton Disk Utilities

12. Disk İşlemleri ve Başlatılabilir Diskler • Disk bölümlendirme ve biçimlendirme işlevlerini yapmanın en sağlıklı yeri, işletim sisteminin dışıdır • Eğer kurulu bir işletim sistemi zaten yok ise, zorunlu olarak başlatılabilir bir sürücüye ve sürücü üzerinde disk yönetimini yapabileceğiniz bir yazılıma ihtiyacınız vardır • Tüm işletim sistemi kurulum CD/DVD ortamları başlatılabilirdir • Bunun dışında genellikle linux tabanlı olan ve içinde bir teknisyenin ihtiyaç duyabileceği temel yazılımların yer aldığı taşınabilir işletim sistemiCD veya DVD’leri de vardır • Başlatılabilir bir ortam disket, CD, DVD veya flash bellek olabilir

13. Veri Bozulması • Veri bozulması hatasının başlıca sebepleri güç dalgalanmaları, hatalı kapatmalar, hatalı takılan medya veya virüsler olabilir • Veri bozulması Windows’da hata mesajları üretir • Eğer çekirdek başlangıç dosyaları bozulursa Windows açılamaz • Bu sorunlardan herhangi biri için ilk çözüm, bir hata denetim yazılımı çalıştırmaktır • Hata denetleme disk üzerinde kötü kümeleri işaretleyecek ve mümkünse veriyi iyi bir kümeye taşıyacaktır

14. Bozulan Sistem Dosyalarını Kurtarma • Eğer hata denetimi Windows'unyüklenmesi için gerekli olan kritik öneme sahip dosyada hata verirse o dosyanın kurulum ortamından tekrar yüklenmesi denenebilir • Sistem dosyaları Windows kabin (cab) dosyalarında bulunur ve bunların içindençıkartılmaları gerekebilir • Örneğin EXPAND e:\I386\*.CAB -F:OLEPRO32.DLL komutu, dizindeki tüm CAB dosyalarını inceler ve dosyayı bulur

15. Bozuk Sektörlerdeki Veri • Eğer disk denetleme yazılımını çalıştırdıktan sonra aynı hata görünmeye devam ediyorsa sürücünün bozuk sektöre sahip olma şansı yüksektir • Yeni çıkan tüm disklerin neredeyse hepsi kötü sektörleri sürekli şekilde kontrol eden bütünleşik hata doğrulama kodu (ECC) gibi bir avantaja sahiptir • Bozuk bir sektördeki veriyi almak için genelde üçüncü parti bir yazılıma ihtiyacınız olur • SpinRite programı genellikle çok kötü hasar görmüş sektörlerdeki veriyi dahi kurtarma konusunda etkili algoritmalara sahiptir

16. Sabit Diskin Bozulması • Bir sabit disk fiziksel olarak zarar görürse herhangi bir servis teknisyeninin onu düzeltmek için yapabileceği hiçbir şey yoktur • Fiziksel sorunlar kendilerini iki yolla açığa vururlar • Disk uygun bir şekilde çalışır fakat çok ses yapar • Disk hiç çalışmaz • Disk anormal sesler üretmeye başladığında önemli verinizi yedekleyinve diski değiştirin • Disk hiç çalışmıyorsa kurulum sorunlarına ait adımları kontrol edin • Buna rağmen disk sistemde görünmüyor ise bozulmuştur

17. Üçüncü Parti Disk Yönetim Araçları • Disk yönetimi iyi bir araçtır fakat bazı durumlar için sınırlıdır • Üçüncü partidisk yönetim araçları esnek biçimde veriyi bozmadan bölüm oluşturma, değiştirme ve silme imkanı tanır • PartitionMagic • VCOM’s Partition Commander