Deniz Bayhan TÜBİTAK-TEYDEB Başkan Yrd. 23 ŞUBAT 2006 TÜBİTAK-MAM AR-GE DESTEKLERİ BİLGİ GÜNÜ

1. TÜBİTAK Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleri Deniz Bayhan TÜBİTAK-TEYDEB Başkan Yrd. 23 ŞUBAT 2006 TÜBİTAK-MAM AR-GE DESTEKLERİ BİLGİ GÜNÜ

2. Bilginin kg. Fiyatları

3. Teknolojinin ülkelerin ekonomik büyümesine son 50 yıldaki etkisi • ABD %50 • Fransa %76 • Almanya %78 • İngiltere %73 • Japonya %55 G.R. Mitchell, “The Global Context for U.S. Technology Policy”

4. Ülkemiz dünyadaki Bilim ve Teknoloji yarışının hangi noktasında?

5. Almanya Japonya ABD EU-15 EU-15 Değerleri (2000-2001): Kişi Başına ARGE Harcamaları:467. 6 (PPP $) Milyon Kişi Başına Triadic Patent Sayısı:36 ARGE Harcamalarının GSYİHya Oranı:1,89 Milyon Kişi Başına Makale Sayısı:822 1000 Çalışan Kişi Başına Bilim İnsanı Sayısı: 10.4 Ulusal Bilim ve Teknoloji Göstergeleri Milyon Kişi Başına Triadic Patent Sayısı 2,5 2 1000 Çalışan Kişi Başına Bilim İnsanı Sayısı 1,5 Milyon Kişi Başına Makale Sayısı 1 0,5 0 AR-GE Harcamalarının GSYİH'ya Oranı Kişibaşına AR-GE Harcamaları

6. EU-15 İspanya Macaristan Türkiye Ulusal Bilim ve Teknoloji Göstergeleri Milyon Kişi Başına Triadic Patent Sayısı 1 Milyon Kişi Başına Makale Sayısı 1000 Çalışan Kişi Başına Bilim İnsanı Sayısı 0,5 ARGE Harcamalarının GSYİH'ya Oranı Kişi Başına AR-GE Harcamaları

7. Türkiye olarak Bilim ve Teknoloji yarışında yer alacak mıyız?

8. Türkiye’nin Bilim ve Teknoloji Vizyonu* Toplumun bilim ve teknoloji kültürünün benimsenmesini sağlayan, bilim ve teknolojiyi ürüne dönüştürerek ulusal yaşam düzeyini yükselten ve sürdürülebilir kılan, lider bir Türkiye *18-20 Mart 2004 Paydaşlar Ortak Akıl Toplantısı

9. TÜBİTAK’ın Vizyonu* “Toplumumuzun yaşam kalitesinin artmasına ve ülkemizin sürdürülebilir gelişmesine hizmet eden,bilim ve teknoloji alanlarında yenilikçi, yönlendirici, katılımcı ve paylaşımcı bir kurum olmak” *14-17 Nisan 2004 TÜBİTAK Liderleri Ortak Akıl Toplantısı *1 Mayıs 2004 TÜBİTAK Bilim Kurulu Kararı

10. 2010 yılı Hedefleri • Ar-Ge harcamalarının GSYİH içindeki payının %2’ye yükseltilmesi • Ülkemizdeki tam zaman eşdeğer bilim insanı sayısının 40.000’e ulaşması

11. Türkiye Araştırma Alanı (TARAL) 2005 -2006 Yılı Bütçelerine TARAL için toplam 831 Milyon YTL ödenek tahsis edildi.

12. TEYDEB Misyonumuz • Ülkemiz sanayinin kurumsal ATG yeteneği kazanmasına yönelik olarak; • Araştırma ve geliştirmeye kaynak ayrılmasını özendirecek ve riski paylaşacak destek mekanizmaları kurgulamak ve uygulamak, • Rekabet öncesi ve sonrası ağ yapıları teşvik ederek, üniversite sanayi işbirliği ile teknoloji transfer mekanizmaları oluşturulmasına katkıda bulunmak, • Ölçme-değerlendirme-izleme sistemleri oluşturarak, • uygulama araçlarının etkinliğini ölçmektir. www.tideb.tubitak.gov.tr

13. TEYDEB Faaliyetleri AR-GE EUREKA ÜSAMP YARDIMI PROJE PAZARLARI AR-GE TEKNOLOJİ İNDİRİMİ YATIRIM TEŞVİĞİ ÖDÜLÜ www.tideb.tubitak.gov.tr

14. TEYDEB Faaliyetleri 1501- Sanayi Ar-Ge Projeleri Desteği (Ar-Ge Yardımı)Karşılıksız %60’a varan oranlarda destek 1502- EUREKA Sanayi Ar-Ge Ağı DesteğiUluslararası proje ortaklığına destek 1503- Ar-Ge Proje Pazarı Platformu Destekleme ProgramıProje fikirlerini hayata geçirmek için ortaklık arayış toplantılarına destek 1504- Teknoloji ÖdülleriYenilikçi ürün ve ürün geliştirme süreçlerine ödül

15. TEYDEB Faaliyetleri 1505 - Üniversite Sanayi Ortak Araştırma Merkezleri Programı (ÜSAMP)Üniversite sanayi etkileşimini artırmak ve sanayici ihtiyaçlarından kaynaklanan projeler üzerinde çalışmak üzere kurulacak merkezlere destek – 6 KURULU MERKEZ 1506 - Sanayi Katılımlı Uluslararası Ar-Ge ProjeleriUluslararası ortak projelerde sanayi önderliğinde projeye ortak olan üniversite/araştırma kurumları projelerine $100.000’a kadar destek 1507 - Teknogirişim YarışmasıGerçek kişilerin ticari sonuca erişebilecek fikirlerinin “İş Planı” yapısına dönüştürülmesine destek

16. SANAYİ AR-GE PROJELERİ DESTEĞİ www.tideb.tubitak.gov.tr

17. AR-GE YARDIMI (1995-...) Ar-Ge Yardımı Uygulaması DTM ve TÜBİTAK İşbirliğinde Başarıyla Yürütülmektedir www.tideb.tubitak.gov.tr

18. Ar-Ge Yardımı Uygulama Değişiklikleri • 13 Temmuz 2005 TÜBİTAK Sanayi Araştırma-Geliştirme Projeleri Destekleme Programına İlişkin Yönetmelik • 1 Ağustos 2005 DTM TÜBİTAK Protokolu • 1 Ocak 2006 Teknik ve Mali Kılavuz www.tideb.tubitak.gov.tr

19. AR-GE YARDIMI Sanayi Kuruluşlarının Araştırma – Geliştirme Nitelikli Projelerine %60’a Varan Oranlarda 3 Yıl Süreyle Hibe Destek www.tideb.tubitak.gov.tr

20. DESTEKLEME KOŞULLARI KİM BAŞVURABİLİR Sektör ve Büyüklüğüne Bakılmaksızın Firma Düzeyinde Katma Değer Yaratan Tüm Kuruluşlar DESTEK BİÇİMİ Harcama yapıldıktan sonra hibe şeklinde destek DESTEKLEME MİKTARI Ar-Ge Proje Giderleri Toplamının En Fazla %60’ı (En Düşük: KOBİ %32, Büyük %25) DESTEKLEME SÜRESİ En Çok 36 Ay www.tideb.tubitak.gov.tr

21. AR-GE PROJESİ HEDEFLERİ • Yeni ürün üretilmesi • Ürün kalitesini yükselten veya maliyeti düşüren yeni tekniklerin geliştirilmesi • Yeni üretim teknolojilerinin geliştirilmesi www.tideb.tubitak.gov.tr

22. Ar-Ge Projesi Değerlendirme Ölçütleri • Projenin ar-ge içeriği ve teknolojik düzeyi • Proje çıktısının yenilik düzeyi • Proje planı ve kuruluşun altyapısının uygunluğu • Proje çıktısının ekonomik yarara dönüşebilirliği • Projenin ulusal kazanıma dönüşmesi

23. Ar-Ge Projesi Değerlendirme Ölçütleri • Yenilik sınıflandırması • Ürün yeniliği • Firmada mevcut bir ürününün teknolojik olarak iyileştirilmesi • Firma için yeni bir ürün veya ürün platformu geliştirilmesi • Dünya için yeni bir ürün geliştirilmesi • Süreç yeniliği • Yeni tekniklerin geliştirilmesi • Üretimle ilgili yeni bir yöntem veya teknoloji geliştirilmesi

24. Ar-Ge Projesi Değerlendirme Ölçütleri Yenilikçi ve özgün yönler • Karşılaştırma: hedeflenen pazar ve sektördeki benzerlerine göre farklılıklar ve yenilikler, son ürün-alt ürünler ilişkisinde yenilik yapılacak düzeyde açıklanmalı • Yeniliğin getirdiği teknik riskler • Yeniliğin firma ürün çeşitliliğine etkisi

25. DİKKAT ! Başvurusunun değerlendirmeye alınabilmesi için; Projenin, • bilimsel ve teknolojik niteliği, • yenilik düzeyi, özgün yönleri, hedefleri ve faaliyetleri, • yaratılacak katma değer, • verimlilik ve rekabet gücü açısından yapması beklenen katkı, • oluşacak teknik bilgi birikiminin yayınımına yönelik hedef ve stratejiler, • proje planlaması ve proje yönetim yapılanması konusunda tam bir fikir verecek yeterlilikte olmalıdır.

26. AR-GE AŞAMALARI • Kavram geliştirme • Teknolojik/teknik ve ekonomik yapılabilirlik etüdü • Geliştirilen kavramdan tasarıma geçiş sürecinde yer alan laboratuar ve benzeri çalışmalar • Tasarım, tasarım geliştirme ve tasarım doğrulama çalışmaları • Prototip üretimi • Pilot tesisin kurulması • Denemeüretimi ve tip testlerin yapılması • Satış sonrası ürün tasarımından kaynaklanan sorunların çözüm faaliyetleri www.tideb.tubitak.gov.tr

27. Ar-Ge Yardımı Safhaları • Safha • Kavramsal Tasarım II. Safha Teknoloji Geliştirme III. Safha Üretim ve Pazarlama Ürün Tasarımı Fikir İhtiyaç Üretim Tesisi Prototip Ürün Yönetim Ürün Fikri Üretim Sistemi Tasarımı Müşteri Pazar Üretim Fikri Pilot Üretim

28. DESTEKLENEN GİDER KALEMLERİ • Personel giderleri • Alet, teçhizat, prototip kalıp, yazılım ve yayın alımları • Yurtiçi ve yurtdışı danışmanlık hizmeti ve diğer hizmet alımları • Ülke içindeki üniversiteler, TÜBİTAK’a bağlı Ar-Ge birimleri, özel sektör Ar-Ge kuruluşları ve benzeri Ar-Ge kurum ve kuruluşlarına yaptırılan Ar-Ge hizmet giderleri • Malzeme ve sarf giderleri • Proje personeline ve varsa danışmanlara ait seyahat giderleri • TPE’den alınacak ulusal patent tescili, faydalı model tescili ve endüstriyel tasarım tescili ile ilgili giderler www.tideb.tubitak.gov.tr

29. Proje Başvuru Zamanlaması Yılın herhangi bir gününde proje başvurusu yapılabilir, ancak proje başvuru tarihinden en fazla üç ay öncesinden itibaren yapılan harcamalar destek kapsamında değerlendirilir. Örnek; 23 Şubat 2006 tarihinde TİDEB’e yapılan proje başvurusunun destek başlangıç tarihi en erken 1 Kasım 2005 olacaktır.

30. PROJE BAŞVURUSU DEĞERLENDİRME TÜBİTAK TİDEB TİDEB ÖN DEĞERLENDİRMESİ HAKEM DEĞERLENDİRMESİ

31. SON DEĞERLENDİRME ALAN KOMİTESİ ? KABUL Ar-Ge RET

32. MALİ RAPOR İNCELEME YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİR AR-GE YARDIMI İSTEK FORMU >DÖNEM RAPORU >MALİ RAPOR İNCELEME TİDEB İZLEYİCİ TÜBİTAK TİDEB

33. DESTEK ORAN VE MİKTARI BELİRLEME % YTL DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI ONAYI DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI (%25) + TÜBİTAK (%75) ÖDEME

34. Ar-Ge Yardımı Uygulama Değişiklikleri • Kuruluş tanımından kanuni merkezi ve iş merkezi yurt dışında bulunan işletmelerin Türkiye’deki temsilcilik ve şubeleri çıkartıldı. • Mali Rapor (Dönemsel olarak hazırlanan gider formları, gider belgeleri ve destekleyici mali belgelerden oluşan doküman) ve proje mali sorumlusu tanımları getirildi. • Teknik ve Mali Kılavuz dokümanı tanımlandı.

35. Ar-Ge Yardımı Uygulama Değişiklikleri • Ortak proje başvurularında; proje katılımcıları arasında işbirliğine ilişkin yetki ve sorumlulukların belirtildiği sözleşme yapılması şarttır. • Proje değişiklikleri Ar-Ge yardımı istek formu ile birlikte gerekçeli olarak sunulacaktır. • Destek kapsamına alınan bir Ar-Ge projesinin, başka bir kuruluşa devri TÜBİTAK’ın buna ilişkin kararı ve DTM’nin onayıyla mümkündür.

36. Ar-Ge Yardımı Uygulama Değişiklikleri • Proje sözleşmesi kavramı getirildi. Destek kararının bildirimi sonrasında TÜBİTAK, proje yürütücüsü ve ilgili kuruluş/kuruluşların yetkilileri arasında hukuki, idari, mali hükümler, fikri ve sınai mülkiyet hakları ile diğer hususların belirlendiği bir sözleşme imzalanacaktır. “Proje Öneri Bilgileri“ ve “Destek Karar Yazısı” sözleşmenin eki olacaktır.

37. Ar-Ge Yardımı Uygulama Değişiklikleri • Yeminli Mali Müşavir onay süreci eklendi. • Yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyanname ve eklerinin tasdiki için bir YMM ile sözleşme düzenlemiş olan kuruluşun mali raporları, sözleşme yapılan yeminli mali müşavir tarafından değerlendirilir. Mali raporu da içeren AGY300, YMM raporu ile birlikte TÜBİTAK’a sunulacaktır. • Yeminli mali müşavir ücretleri kuruluş tarafından karşılanır.

38. Ar-Ge Yardımı Uygulama Değişiklikleri • Kuruluşlara ödenecek desteğin %75’lik bölümüTÜBİTAK tarafından, kendi bütçesinden doğrudan kuruluşun banka hesabına ve kalan %25’lik bölümü ise DTM tarafından Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu (DFİF) kaynaklarından karşılanacaktır. • Kuruluşlara ödenen tutarın sadece DFİF kaynaklarından sağlanan kısmının %6’sı TÜBİTAK hesabına aktarılacaktır. Bu durumda kuruluşlara ödenecek destek tutarında % 4,7 oranında artış olmuştur.

39. Ar-Ge Yardımı Uygulama Değişiklikleri • KOBİ’ler tarafından talep edilmesi veya projenin öncelikli alanda olması halinde, sözleşme yapıldıktan sonra, desteklenen proje toplam bütçesinin %10’unu ve 250.000.-YTL’yi (ikiyüzellibin) aşmamak şartıyla proje süresince bir defaya mahsus ön ödeme yapılabilecektir. • Ön ödeme tutarı kadar teminat gösterilecek ve teminata ilişkin her türlü gider kuruluş tarafından karşılanacaktır.

40. Ar-Ge Yardımı Uygulama Değişiklikleri • Mücbir sebepler, kuruluşun başvurusu veya yerinde yapılan uzman veya izleyici değerlendirmesi sonucunda TÜBİTAK’ın alacağı kararla proje geçici olarak durdurulabilir. • Geçici durdurma süresi en fazla bir yıl olacaktır ancak proje destek süresi destek başlangıç tarihinden itibaren azami 42 ay ile sınırlıdır.

41. Ar-Ge Yardımı Uygulama Değişiklikleri • Geçici durdurma süresi bittiği halde kuruluş tarafından sonraki dönem için TÜBİTAK’a başvuruda bulunulmaması halinde, proje kendiliğinden iptal edilmiş sayılacak ve sağlanmış olan tüm yardımlar TÜBİTAK’a iade edilecektir. • Mücbir sebepler, kuruluşun tasfiyesi, mali yetersizlik, projenin güncel teknolojinin çok gerisinde kalması ve ekonomik değerini yitirmesi ve benzeri teknolojik nedenlerden oluşacak özel durumlarda iptal edilen projelerde yapılan ödemelerin iadesi istenmez.

42. Ar-Ge Yardımı Uygulama Değişiklikleri • Projenin ilerleyen dönemlerinde başvurusu ve değerlendirmesi yapılmış önceki dönemlere ait personel giderleri dışındaki bir harcama ve gider belgesinin sehven unutulduğunun farkına varılması halinde de ilgili harcamaya ilişkin destekleme yapılabilecektir. • Ar-Ge projelerinde istihdam edilen kuruluş ortaklarının ücretleri için sağlanacak aylık maksimum destek miktarı için sınırlamalar getirilmiştir. (2005/2.döneminden itibaren)

43. Genel Değerlendirme 1995 yılından bu yana…. 1594 FİRMANIN 3666 PROJE BAŞVURUSU 1,9 MİLYAR DOLARLIK TOPLAM PROJE BÜYÜKLÜĞÜ DESTEKLENEN 2064 PROJE TAMAMLANAN 1413 PROJE 352 MİLYON YTL ($293 M) AR-GE YARDIMI BİLDİRİMİ 1 MİLYAR DOLARLIK YARATILAN AR-GE HACMİ

44. Hakem Havuzu 57 ÜNİVERSİTEDEN 7155 HAKEMLİK 1360ARAŞTIRMACIDAN OLUŞAN, SÜREKLİ BÜYÜYEN HAKEM HAVUZU

45. PROJE BAŞVURULARI (Birikimli)

46. PROJE BAŞVURULARI (Yıllık)

47. YENİ FİRMA SAYILARI (Birikimli)

48. YENİ FİRMA SAYILARI (Yıllık)

49. ÖDENEN DESTEK TUTARLARI (Birikimli)(M$) *293 * DTM ve T.C.Merkez Bankası’nda bekleyen destek tutarları dahildir.

50. ÖDENEN DESTEK TUTARLARI (Yıllık)(M$) *100 * DTM ve T.C.Merkez Bankası’nda bekleyen destek tutarları dahildir.