Þróunarverkefni um námsmat 2012–2013

1. Þróunarverkefni um námsmat2012–2013 Ingvar Sigurgeirsson Kennaradeild – Menntavísindasvið

2. Auglýst er eftir nafni! • Allir í mat • Matsstofan • Náttúran kallar • Svífum seglum þöndum • Gerum gott betra! • Spegillinn • Veganesti

3. Skilgreining (Hraunvallaskóli): • Námsmat verði leiðbeinandi og greinandi fyrir nemendur, kennara og forráðamenn. • Námsmat taki mið af munnlegum, verklegum, skriflegum og myndrænum verkefnum og að ástundun, virkni, vinnubrögð, framfarir og félagsfærni sé metið innan hvers námssviðs. • Koma enn frekar til móts við nemendur með námsörðugleika, þroska- og/eða hegðunaraskarnir með hagnýtt gildi að leiðarljósi. • Umsagnir í vitnisburði nemenda endurspegli leiðbeinandi og greinandi námsmat. • Að kennarar greini námsmatsaðferðir sínar og leiti leiða til að þróa námsmat sem byggist á fjölbreyttum námsmatsaðferðum og er einstaklingsmiðað, þ.e. með nemandann í forgrunni.

4. Leiðir • Verkefniðerhugsaðtileinsárs • Sett afstað í ágúst 2012 • Lýkurmeðsameiginlegridagskrá (innanhússþingi, ráðstefnu, námstefnu) vorið 2013 • Teymi velja sér verkefni • Hlutverk IS (http://starfsfolk.khi.is/ingvar/)

5. Sameiginlegur skilningur? • Hvað er þróunarverkefni? • Hvað er námsmat?

6. Í hverju felst þróunarverkefni? • Markmið • Skilgreindar leiðir (áætlun) • Formlegt mat á því hvernig til tekst • Skýrsla (sem aðrir geta lært af) • Dæmi um skýrslur: • http://starfsfolk.khi.is/ingvar/throunarverkefni.html

7. Hvað felst í námsmati? • Hver eru helstu námsmatsverkin? • Hversu stór þáttur í starfi kennara er tengdur námsmati? • Hversu vel líkar kennurum þessi þáttur starfsins?

8. Allt skipulegt, formlegt, opinbert námsmat, s.s. próf, kannanir, skipulegar athuganir, skráning á árangri, formlegur vitnisburður. Samofiðallrikennslu. Kennarifylgistmeðnemandaídagsinsönn. Allt mat semekkierformgertmeðe-mhætti. Námsmatshugtakið • Námsmateröllöflunupplýsinga um námnemendaogmiðlunþeirratilannarra Óformlegt – formlegt

9. Mikilvægar spurningar? • Hvernig er námsmati í grunnskólum yfirleitt háttað? En í ykkar skólum? • Eru námsmatsaðferðirnar að skila góðum árangri? • Eru þetta bestu aðferðir sem völ er á? • Hvað þarf helst að bæta við námsmat? Hvaða leiðir koma helst til greina við að bæta námsmat? • Á hverju á að byggja þróun námsmats? Námskrá Reynsla Rannsóknir

10. Aðalnámskrá grunnskóla 2011 • Mat á árangriogframförum … erreglubundinnþáttur í skólastarfi, órjúfanlegurfránámiogkennslu. • Markmiðskólastarfserumargvíslegoghægtaðfaraýmsarleiðirtilaðnáþeim. Þvíverðamatsaðferðiraðverafjölbreyttar. • Meta þarfallaþættinámsins, þekkingu, leiknioghæfnimeðhliðsjónafviðmiðum í aðalnámskrá. • Kennararþurfaaðhjálpabörnumogungmennumtilraunhæfssjálfsmats… Leggjaskaláherslu á leiðsagnarmat. (leturbr. IS)

11. Námsmat hefur margþættan tilgang Megintilgangur námsmats er að leiðbeina nemendum um námið og hvernig þeir geti náð markmiðum þess. Með námsmati er fylgst með því hvernig nemendum tekst að ná almennum hæfniviðmiðum aðalnámskrár, stuðlað að námshvatningu, nemendur örvaðir til framfara og metið hverjir þurfa á sérstakri aðstoð að halda. (Aðalnámskrá grunnskóla, 2011) Námshvatning – aðhald Upplýsingartilnemenda, foreldra, annarra Vísbendingartilkennara Greina og meta námeðakennslu Gæðaeftirlit Gera tilgangnámsinsljósari Val og flokkun á fólki

12. Vandinn við að meta • Vandasamasti þáttur kennarastarfsins (?) • Álitamál á álitamál ofan • Dómarasætið! • Mat okkar er ekki nægilega traust • Að vanda dóma • Að gæta fullrar nákvæmni og sanngirni • Fordómar • Afvegaleiðsla • Erfitt að meta mikilvægustu markmiðin • Einkunnagjöf vefst fyrir okkur Fjöldi rannsókna hefur sýnt að rithönd, málfræði og stafsetning ræður (of) miklu um mat kennara á ritgerðum og skýrslum

13. Bakgrunnur: Gróska, gerjun, deilur Alþjóðleg umræða Bandaríkin: Stöðluð próf eða óhefðbundið námsmat(alternative assessment, sjá grein IS) England: Stöðluð próf eða leiðsagnarmat (formative assessment, sjá grein Black og Wiliam, 1998) Sterkur rannsóknargrunnur! Hér á landi Aðferðir sem eru að ryðja sér til rúms: Einstaklingsmiðað námsmat, leiðsagnarmat, sjálfsmat, jafningjamat, óhefðbundin próf, námsmöppur (ganga undir ýmsum nöfnum), ýmis námsmatstæki (gátlistar og kvarðar). Dýrmæt reynsla er að verða til!

14. Margir skólar hér á landi eru og hafa verið að vinna skipulega að þróun námsmats: • Vesturbæjarskóli • Grunnskólinn í Borgarnesi • Laugalækjarskóli • Ölduselsskóli • Salaskóli • Hrafnagilsskóli • Ingunnarskóli og Norðlingaskóli • Víkurskóli • Skólarnir í Fjallabyggð • Menntaskóli Borgarfjarðar • Fjölbrautaskóli Snæfellinga • Grunnskóli Dalvíkurbyggðar • Brekkubæjarskóli • Grundaskóli • Laugarnesskóli

15. Kjarninn í leiðsagnarmati • Nemandinn fær (stöðuga) endurgjöf um nám sitt ásamt ábendingum um það hvernig hann geti bætt sig (ráðgjöf, leiðsögn) • Haft er fyrir satt að fjöldi rannsókna (2007, um 4000) sýni þýðingu vandaðs leiðsagnarmats til að bæta námsárangur • Nemendur sem standa höllum fæti virðast njóta sérstaklega góðs af leiðsagnarmati • Sjálfsmat og jafningjamat eru mikilvægir þættir í leiðsagnarmati en meginatriði er að nemendur skilji til hvers er af þeim ætlast (skilji markmiðin) (Sjá um þessar áherslur: Black og Wiliam 1998: Inside the Black Box)

16. Tvö áhugaverð álitamál! • Hvaða hlutverki eiga próf að gegna í námsmati? • Hvaða þýðingu hafa einkunnir?

17. Námsmatsaðferðir í íslensku Rannsókn IS, Jóhönnu Karlsdóttur og Meyvants Þórólfssonar

18. Námsmatsaðferðir í íslensku

19. Námsmatsaðferðir í stærðfræði • Kannanir • Könnunarpróf • Lokapróf • Mappa • Matslistar • Miðsvetrarpróf • Munnleg próf • Munnleg hópverkefni • Námsgögn • Námsmatsverkefni • Námsþátttapróf • Próf • Samvinnupróf • Símat • Skil á áætlunum • Sjálfsmat nemenda* • Sjálfspróf • Skrifleg æfing, verkefni • Skyndipróf • Stöðvavinna • Stöðupróf • Stöðugt mat • Tímaæfing • Verkefnaskil • Verkefnavinna • Verkefni • Verkleg próf • Verkmappa • Vinnubók • Vorpróf • WebCT • Yfirlitspróf • Þrautir • Annarpróf • Athuganir • Áfangapróf • Einstaklingspróf • Frammistaða í tímum • Fylgst með vinnubrögðum • Glæruæfingar • Heimadæmi • Heimaverkefni • Heimavinna • Hópverkefni • Hópvinnubrögð • Hugtakabók • Jólapróf • Kaflapróf

20. Sjónarmið efasemdarmanna (um próf) • Skrifleg kunnáttupróf mæla aðeins lítinn hluta námsmarkmiða • Skrifleg kunnáttupróf er einangrað skólafyrir-bæri sem á sér fáar hliðstæður annars staðar í samfélaginu • Ef meginhlutverk skólans er að undirbúa nemendur undir líf og starf í lýðræðisþjóð-félagi ætti námsmat að líkjast þeim mats-aðferðum sem almennt eru notaðar í lífi og starfi • Námsmat á að vera samofið öðru skólastarfi falla að því með eðlilegum hætti

21. Óhefðbundin próf • Próf þar sem nemendur mega nota hjálpargögn „Svindlpróf“, glósupróf, námsefni ... öll gögn • Heimapróf • Prófverkefni gefin upp með fyrirvara • Munnleg próf, dæmi • Atrennupróf: Nemendur fá að gera endurteknar tilraunir við sama próf / sömu próf (dæmi prófavikurnar í Salaskóla) • Einstaklingsmiðuð próf (Salaskóli, Norðlingaskóli) • Samvinnupróf (Salaskóli)

22. Hvaða hlutverki gegna einkunnir? - • Rannsóknir Ruth Butler o.fl. frá 1986 og 1988 • Endurgjöf í formi einkunna • Endurgjöf í formi umsagna • Endurgjöf í formi einkunna og umsagna • Engin endurgjöf • Hvaða leið skilaði nemendum bestum árangri?

23. Ólíkir skalar • 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 • 1–6, 1–8 • A, B, C, D, F (hvarer E-ið?) • A, B, C, D (nýAðalnámskrá) • A, Á, B, D, E, Ð (Baldur Sigurðsson) • Dönskukerfin, sjáhér • Ágætt, gott, sæmilegt, ábótavant, ófullnægjandi • Snjallt, gott, hæft, naumt, bágt (HelgiHálfdanarson) • Mjöggott, í lagi, ófullnægjandi • Lokið – ólokið • Hvaðaaðferðerheppilegust?

24. Brautskráningarkvarðinn

25. Hvers vegna vefst einkunnagjöf svona fyrir okkur mörgum? • Knappt form – takmörkuð upplýsing (hvað þýðir einkunnin 7,0)? • Álitamál? • Óljósir mælikvarðar? Við hvað á að miða? • Einkunnir geta verið afar afdrifaríkar! • Til umhugsunar: Matskvarði KHÍ • Gátlistar, matskvarðar, marklistar (sóknarkvarðar)

27. Litróf námsmatsaðferðanna ... • Mat á frammistöðu • Próf og kannanir • Greining og mat á verkefnum / úrlausnum • Sjálfstæð verkefni • Námsmöppur / sýnismöppur („Portfolio“) • Dagbækur, leiðarbækur • Sjálfsmat nemenda • Jafningjamat • Umræður – viðtöl • Viðhorfakannanir • Námshátíðir, upp-skeruhátíðir (Celebration of Learning, Learning Celebrations)

28. Vandaðnámsmat – erþaðþettasemþarf? • Ganga út frá getu og hæfni hvers nemanda • Látamatiðnátilallraflokkamarkmiða • Matiðerstöðugtallannámstímannogreynteraðfléttaþaðmeðeðlilegumhætti inn í námið • Námsmatsverkefninsjálfhafakennslufræðilegtgildi • Uppbyggjandi endurgjöf (leiðsögn) • Matiðnærjafnttilaðferðaogafurða (úrlausna) • Byggter á margvíslegumgögnumogsjónarhornum • Áhersla á virkaþátttökunemenda, sjálfsmat, jafningjamat

29. Gagnlegir tenglar • Kennsluaðferðavefurinn • Að vanda til námsmats – Heimasíða námskeiðs • Peel – námsmat • Best Practices • Kvikmyndir um námsmat: