De uitwinning van pandrechten en het retentierecht na de hervorming

1. De uitwinning van pandrechten en het retentierecht na de hervorming Jasmine Malekzadem

2. I. Uitwinning van pandrechten (art.46-56) • Gemeen recht • Uitwinningsmodaliteiten • Wijze van uitwinning • Rechterlijke tussenkomst • Pandgever-consument • Realisatieverpande SV • Vooruitblik Studiedag roerende zakelijke zekerheden - 29 mei 2013

3. A. Gemeen recht Vóór de hervorming Na de hervorming Geen onderscheid burgerlijk pand en handelspand Wel onderscheid pandgever-consument Afwijkende regels: a. Wet Inpandgeving Handelszaak opgeheven b. art. 8 en 9 WFZ van toepassing c. art. 67 en 68 inzake SV d. cumulatief? • Burgerlijk pand vs. handelspand • Afwijkende regels: a. handelszaak b. financiële instrumenten c. schuldvorderingen d. overige Studiedag roerende zakelijke zekerheden - 29 mei 2013

4. B. Uitwinningsmodaliteiten (art. 47-49) Vóór de hervorming Na de hervorming Bij niet-betaling wel over pand beschikken (art.47, lid 2) Geen rechterlijke tussenkomst a priori (cf. infra) Kennisgeving van voornemen uitwinning: aangetekend aan SA en derde-pandgever minstens 10 (of 3) dagen vooraf (art. 48, lid 1 en art. 49) met bepaalde meldingen (art. 48, lid 3) • Bij niet-betaling niet over pand beschikken • Rechterlijke tussenkomst a priori (cf. infra) • Bovendien: • art. 4-9 Handelspandwet • art. 11.I Wet Inpandgeving Handelszaak Studiedag roerende zakelijke zekerheden - 29 mei 2013

5. C. Wijze van uitwinning (art. 47 en 53) Vóór de hervorming Na de hervorming Eigen keuze pandhouder (verkoop/toe-eigening) Bovendien mogelijk: tenuitvoerlegging volgens middelen Ger.W. andere conventionele wijze van uitwinning (art. 47, lid 6) • Burgerlijk pand (art. 2078 BW): • eigen keuze • openbare verkoop of toewijzing • Handelspand/pand handelszaak (art. 4-9 Handelspandwet): • naar keuze van Vz. • slechts openbare verkoop/verkoop uit de hand Studiedag roerende zakelijke zekerheden - 29 mei 2013

6. C. Wijze van uitwinning (art. 47, 50-53) • Verkoop/verhuring: • openbaar/uit de hand en geheel/gedeeltelijk (art. 47, lid 1) • kan een gerechtsdeurwaarder gelasten (art. 51) • pandhouder is geen koper bij onderhandse verkoop (art. 52) • Toe-eigening (art. 53): • mits toestemming pandgever in pandovereenkomst of op later tijdstip • marktprijs of naar schatting deskundige • Bevrijdingsmogelijkheid (art. 50) • Verdeling opbrengst (art. 55) Studiedag roerende zakelijke zekerheden - 29 mei 2013

7. D. Rechterlijke tussenkomst (art. 54 en 56) Vóór de hervorming Na de hervorming Geen rechterlijke tussenkomst a priori vereist, behoudens pandgever-consument Bevoegdheid beslagrechter Rechterlijke controle ad interim en a posteriori mogelijk • Rechterlijke tussenkomst a priorivereist (art. 2078, lid 2 BW en art. 10 Handelspandwet): • actieradius rechter • rechtsmiddelen • Rechterlijke controle a posteriorimogelijk Studiedag roerende zakelijke zekerheden - 29 mei 2013

8. D. Rechterlijke tussenkomst (art. 54 en 56) • Rechter ad interim (art. 54): • bij dagvaarding/verzoekschrift door pandhouder, -gever of belanghebbende derde (lid 1 en 3) • gevat op ieder ogenblik van uitwinning en ter beslechting van ieder geschil (lid 1) • uitwinning wordt opgeschort (lid 2) • bij voorrang, bij voorraad en zonder gezag van gewijsde (lid 4 en 5) • rechtsmiddelen (lid 6 en 7) • Rechter a posteriori(art. 56): • door iedere belanghebbende partij (lid 1) • over wijze van uitwinning of aanwenden van opbrengst (lid 1) • binnen één jaar vanaf aangetekende kennisgeving van einde uitwinning (lid 2 en 3) Studiedag roerende zakelijke zekerheden - 29 mei 2013

9. E. Pandgever-consument (art. 46) • Cf. regelsburgerlijk pand vóór hervorming • Rechterlijke tussenkomst a priorivereist (lid 1) • Eigen keuze pandhouder: • slechts openbaar/uit de hand verkoop of toewijzing naar schatting deskundige (lid 1) • geen koper bij onderhandse verkoop (lid 2) • andersluidend beding is nietig (lid 3) • Art. 50 en 55 toepassen (lid 4) Studiedag roerende zakelijke zekerheden - 29 mei 2013

10. F. Realisatieverpande SV (art. 67 en 68) Vóór de hervorming Inningsrecht pandhouder: tenzij anders overeengekomen (art. 67, lid 1) en behoudens gedwongen tenuitvoerlegging of bewarend beslag (art. 67, lid 4) slechts hoogst gerangschikte pandhouder (art. 67, lid 3) Wijze van invordering: SV tot betaling: verrekenen geïnde bedrag op gewaarborgde SV en saldo aan pandgever (art. 67, lid 2) SV tot levering van goed: pandrecht rust op het goed (art. 68) Storting op daartoe geopende afgescheiden bankrekening (art. 67, lid 5) Na de hervorming • Partijen bedingen wijze van betaling: • bij gebreke aan overeenkomst naar de rechter • in handelszaken inningsbevoegdheid krachtens wet • Niet beschikken, maar compenseren • Storting op kwaliteitsrekening bij nog niet opeisbare gewaarborgde SV Studiedag roerende zakelijke zekerheden - 29 mei 2013

11. G. Vooruitblik • Meer uitwinning: • gelet op vereenvoudigd regime • kostbesparend voor pandhouder • Enige terughoudendheid: • minstens één jaar rechtsonzeker (art. 56, lid 2) • vergroting werklast beslagrechter Studiedag roerende zakelijke zekerheden - 29 mei 2013

12. II. Retentierecht (art. 73-76) • Begrip en grondslag • Toepassingsvoorwaarden • Gevolgen Studiedag roerende zakelijke zekerheden - 29 mei 2013

13. A. Begrip en grondslag (art. 73) • SE kan teruggave van goed dat hem door zijn SA werd overhandigd of bestemd is voor zijn SA opschorten zolang zijn SV die verband houdt met dat goed niet is voldaan • Juridische erkenning van feitelijke machtspositie • Opname algemene regeling in BW Studiedag roerende zakelijke zekerheden - 29 mei 2013

14. B. Toepassingsvoorwaarden • Bestaan van opeisbare SV • Materiële detentie van de zaak (art. 74): • eindigt zodra feitelijke macht over goed vrijwillig prijsgeeft • tenzij herkrijgt krachtens dezelfde rechtsverhouding • Nauwe verband tussen SV en teruggehouden zaak • Uitoefening te goeder trouw Studiedag roerende zakelijke zekerheden - 29 mei 2013

15. C. Gevolgen (art. 75 en 76) Vóór de hervorming Externe werking wettelijk geregeld (art. 75) Leidt tot preferentieel recht van pandhouder (art. 76) Na de hervorming • Geen duidelijkheid over tegenwerpelijkheidaan bepaalde derden • Veeleer drukkingsmiddel en onvoltooid zekerheidsrecht Studiedag roerende zakelijke zekerheden - 29 mei 2013

16. C. Gevolgen (art. 75) • Beperkt tot roerende lichamelijke goederen (art. 75, lid 1) • Tegenwerpelijkheid aan derde met jonger recht (art. 75, lid 1): • andere SE’s en derden met rechten op goed • nadat SE feitelijke macht heeft verworven • Tegenwerpelijkheid aan derde met ouder recht: • te goeder trouw bij inontvangstneming (art. 2279 BW) • indien erop mocht vertrouwen dat SA het goed aan retentierecht kon onderwerpen (art. 75, lid 2) Studiedag roerende zakelijke zekerheden - 29 mei 2013

17. C. Gevolgen (art. 76) • Cf. preferentieel recht pandhouder: • art. 1: bij voorrang boven andere SE’s worden betaald • niet langer vrees voor vrijgave bij faillissement of beslag • Superprioriteit retentierecht van pandhoudermet aanspraak op kosten tot behoud van de zaak (art. 58, lid 1), tenzij bevoorrechte onbetaalde verkoper (art. 58, lid 2) Studiedag roerende zakelijke zekerheden - 29 mei 2013

18. Veel dank! jasmine.malekzadem@law.kuleuven.be jasmine.malekzadem@eubelius.com