IX Priorytet PO IiŚ, Działanie 9.2

1. IX Priorytet PO IiŚ, Działanie 9.2 Zakres analizy finansowej UNIA EUROPEJSKA FUNDUSZ SPÓJNOŚCI Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

2. Dokumenty programowe • Regulamin konkursu dla Działania 9.2: • Regulacje krajowe (par.1). • Regulacje wspólnotowe (par1). • System oceny wniosków (ocena formalna, merytoryczna I-stopnia → Lista rankingowa projektów, oraz merytoryczna II stopnia → Lista projektów rekomendowanych).

3. Wytyczne programowe dla analiz finansowych • Dokumenty podstawowe: • Szczegółowe zalecenia w zakresie wybranych zagadnień związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych z obszaru efektywnej dystrybucji energii. • NSRO 2007-2013. Wytyczne w zakresie wybranych zagadnień związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generujących dochód. • Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 16.04.2010r. w sprawie udzielania pomocy publicznej (tzw. Program pomocowy). • Dokumenty uzupełniające: • Analiza kosztów i korzyści projektów inwestycyjnych – Przewodnik (2008 r). • Warianty rozwoju gospodarczego Polski (wersja z 15.01.2009 r.).

4. Wytyczne konkursowe dla analiz finansowych (1/2) • Załączniki nr 4 do Regulaminu Konkursu – Załączniki do wniosku (kryteria formalne oraz merytoryczne I-stopnia): • Pkt. 1 – Studium Wykonalności, • Pkt. 2 – Analiza kosztów i korzyści, • Pkt. 12 – Udokumentowanie środków finansowych, • Pkt. 13 – Dokumenty finansowe. • Załączniki nr 5 do Regulaminu Konkursu – Załączniki do wniosku (kryteria merytoryczne II-stopnia): • Pkt. 1 - Studium Wykonalności, • Pkt. 5 - Dokumenty finansowe – aktualizacja, • Pkt. 6 - Udokumentowanie środków finansowych – aktualizacja.

5. Wytyczne konkursowe dla analiz finansowych (2/2) • Załączniki nr 6 do Regulaminu Konkursu – Zakres SW. • Pkt. 5 – Analiza popytu, • Pkt. 10 – Analiza finansowa, • Pkt 11 – Analiza ekonomiczna, • Pkt 12 – Analiza wrażliwości i ryzyka

6. Analiza finansowa / ekonomiczna • Dla osób oceniających projekt stanowi ona podstawę do oceny wykonalności i trwałości finansowej rozumianej jako zachowanie płynności finansowej w fazie inwestycyjnej oraz operacyjnej. • Dla beneficjenta jest kluczowym elementem dającym informację o strukturze finansowania, kosztach finansowych, szacunku kosztów eksploatacyjnych i przychodów. Jest planem finansowym zawierającym prognozę podstawowych składowych sprawozdania finansowego, weryfikuje wykonalność finansową Projektu.

7. Cele analizy finansowej / ekonomicznej • Potencjalny beneficjent powinien wykazać, że: • projekt jest wykonalny finansowo, • dane, na podstawie których oceniany jest projekt są wiarygodne (i - na ile to możliwe - porównywalne), • planowana inwestycja jest spójna z założonymi celami, • postulowany wariant jest najlepszy z punktu widzenia społeczeństwa, • oszacowana kwota dofinansowania jest niezbędna do osiągnięcia celów, • zapewniona zostanie trwałość inwestycji po jej realizacji.

8. Struktura analizy finansowej / ekonomicznej • Analiza opcji – analiza efektywności kosztowej DGC. • Analiza ex post. • Analiza Projektu: • analiza luki finansowej, • analiza efektywności. • Analiza trwałości finansowej. • Analiza ryzyka – analiza wrażliwości. • Analiza kosztów i korzyści – CBA (pełna lub uproszczona).

9. Analiza opcji (1/4) Analiza opcji jest decydująca dla właściwej identyfikacji zakresu inwestycji oraz wyboru najbardziej opłacalnego rozwiązania technicznego. Analiza opcji powinna być wykonana na wczesnym etapie przygotowania projektu. Analiza opcji powinna skupiać się na wyłącznie istotnych, technicznie oraz instytucjonalnie i prawnie wykonalnych opcjach. Głównym celem analizy opcji jest wybór wariantu pozwalającego na uzyskanie efektu ekologicznego przy najniższym koszcie dla społeczeństwa.

10. Analiza opcji (2/4) Koszt redukcji zanieczyszczeń zależy nie tylko od nakładów inwestycyjnych, ale również od kosztów eksploatacyjnych. Może się zdarzyć, że inwestycja, charakteryzująca się wyższymi nakładami inwestycyjnymi, jest znacznie tańsza w eksploatacji i – per saldo – emisja może zostać zredukowana mniejszym kosztem. Po drugie, nie jest wzięte pod uwagę to, że poszczególne instalacje różnią się okresem eksploatacji – droższa instalacja być może będzie służyła znacznie dłużej i pozwoli na zredukowanie większej ilości zanieczyszczeń.

11. Analiza opcji (3/4) Miernik efektywności kosztowej może uchwycić wszystkie te mechanizmy, jeżeli nie będzie wskaźnikiem statycznym a dynamicznym, wykorzystującym dane kosztowe i ilościowe z całego okresu trwania instalacji (okres realizacji + eksploatacji/użytkowania). Pozwala to uchwycić różnice w kosztach eksploatacyjnych, w długości czasu życia obiektu, w strukturze czasowej uzyskiwania efektu ekologicznego. Biorąc pod uwagę zmianę wartości pieniądza w czasie, koszty i przychody uzyskiwane w różnych latach sprowadza się „do wspólnego mianownika” przy użyciu metod dyskontowych.

12. Analiza opcji (4/4) DGC – Dynamiczny Koszt Jednostkowy (Dynamic Generation Cost). Dynamiczny koszt jednostkowy DGC jest równy cenie, która pozwala na uzyskanie zdyskontowanych przychodów równych zdyskontowanym kosztom, a więc minimalnej cenie, która powoduje, że przedsięwzięcie staje się rentowne. DGC pokazuje, jaki jest techniczny koszt uzyskania jednostki miary rezultatu (np. efektu ekologicznego). Koszt ten jest wyrażony w złotówkach na jednostkę miary rezultatu.

13. Analiza finansowa ex-post (1/2) • Zakres • Analiza finansowa ex post sporządzana jest dla beneficjenta / operatora infrastruktury wytworzonej w ramach projektu i obejmuje takie elementy jak: • analiza Rachunku zysków i strat, • analiza Bilansu, • analiza Rachunku Przepływów Pieniężnych. • Metoda analizy. • Nie ma w zasadzie szczegółowych wytycznych dla analizy finansowej ex post. Stosuje się powszechnie przyjęte metody oceny kondycji finansowej podmiotów gospodarczych – analiza wskaźnikowa.

14. Analiza finansowa ex-post (2/2) • Podstawowe cele analizy finansowej ex-post: • Ocena kondycji operatora/beneficjenta w aspekcie jego zamierzeń inwestycyjnych (analiza wskaźnikowa), • Analiza kształtowania się istotnych parametrów, wykorzystywanych następnie w analizie ex-ante (np. gotówkowa stopa podatku, wskaźniki rotacji, KON, itd.), • Analiza możliwości zadłużania się badanego podmiotu, • Analiza charakterystyki przychodów i kosztów.

15. Analiza finansowa projektu (1/9) • Analiza finansowa projektu obejmuje: • Analizę luki finansowej – oszacowanie stopnia dofinansowania projektu. • Analizę efektywności projektu – ocena efektywności / opłacalności finansowej projektu.

16. Analiza finansowa projektu (2/9) • Luka w finansowaniu. • Definicja: To część zdyskontowanego kosztu inwestycji, która nie jest pokryta zdyskontowanym dochodem netto z projektu. • Cele analizy luki finansowej: • ustalenie tej części zdyskontowanego kosztu inwestycji, która nie jest pokryta zdyskontowanym dochodem netto z projektu, • ustalenie optymalnego poziomu dofinansowania z funduszy UE, • podstawa wyliczenia maksymalnej kwoty dotacji, wskazanej następnie w umowie o dofinansowaniu.

17. Analiza finansowa projektu (3/9) • Niezbędnym do oszacowania luki finansowej jest zestawienie przepływów pieniężnych – wpływów i wypływów generowanych przez projekt: • Pozycja WPŁYWY obejmować powinna: • wpływy z przychodów generowanych przez projekt, • wartość rezydualną projektu na koniec okresu jego użytkowania. • Pozycja WYPŁYWY obejmować powinna: • początkowe nakłady inwestycyjne, • inwestycje odtworzeniowe, • koszty działalności operacyjnej (bez amortyzacji).

18. Analiza finansowa projektu (4/9) • Plan inwestycyjny powinien być podzielony na dwie kategorie: • Inwestycje rozwojowe i modernizacyjne. • Projekt UE, • Inne inwestycje rozwojowe i modernizacyjne. • Inwestycje odtworzeniowe. • Inwestycje odtworzeniowe w ramach Projektu UE; • Inwestycje odtworzeniowe dotyczące innych inwestycji rozwojowych i modernizacyjnych, • Inwestycje odtworzeniowe dla istniejącego majątku (poza Projektem UE).

19. Analiza finansowa projektu (5/9) • Algorytm kalkulacji luki finansowej: • Obliczanie wartości bieżącej przychodów netto (dochodów) (DNR), jako suma zdyskontowanych przychodów oraz zdyskontowanej wartości rezydualnej, pomniejszona o sumę zdyskontowanych kosztów operacyjnych. • Obliczanie wartość bieżącej nakładów inwestycyjnych (DIC), jako suma nakładów inwestycyjnej (bez rezerwy). • Obliczenie wskaźnika luki finansowej przedsięwzięcia, • R = Max EE / DIC, (gdzie Max EE = DIC – DNR). • Kalkulacja kwoty decyzji DA: • DA = EC * R, (gdzie EC jest kosztem kwalifikowanym liczonym z rezerwą), • Określenie kwoty dotacji Unii Europejskiej: • Dotacja UE = DA * Max CRpa, (gdzie Max CRpa jest max. stopą współfinansowania (85%)).

20. Analiza finansowa projektu (6/9) • Kalkulacja luki w finansowaniu a monitorowanie dochodów. • Zwrot dofinansowania przez beneficjenta wynikający z monitoringu dochodu generowanego przez projekt powinien mieć miejsce jedynie w przypadku stwierdzenia przez Instytucję Zarządzającą wystąpienia: • innych lub nowych źródeł przychodów, które nie zostały uwzględnione w analizie ex-ante i/lub • wystąpienia istotnych zmian w polityce taryfowej, które jednocześnie powodują, iż wskaźnik luki w finansowaniu obliczony ex-ante (na etapie wniosku o dofinansowanie) jest wyższy od nowego wskaźnika luki w finansowaniu obliczonego przy uwzględnieniu tych okoliczności o więcej niż 10%. Tym niemniej, jeżeli zostanie wykazane, iż beneficjent celowo niedoszacował dochód generowany przez projekt w celu zmaksymalizowania dotacji UE, przypadek taki będzie stanowić nieprawidłowość, do której zastosowanie będą miały art. 98 i 99 rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006.

21. Analiza finansowa projektu (7/9) • Analiza efektywności finansowej Projektu: • Przeprowadzana jest na podstawie przepływów pieniężnych projektu. • Przeprowadzana jest dla przepływów projektu bez dofinansowania oraz z uwzględnieniem dofinansowania z funduszy UE. • Analiza efektywności finansowej przed dofinansowaniem ma na celu wykazanie, że dla utrzymania rentowności projektu konieczne jest wsparcie zewnętrznymi środkami. • Analiza efektywności po dofinansowaniu jest weryfikacją dobrze oszacowanej wielkości dotacji, która nie może przynosić nadmiernych korzyści projektodawcy.

22. Analiza finansowa projektu (8/9) • Kategorie przepływów pieniężnych branych pod uwagę w celu wyliczenia wskaźników efektywności FNPV/c, FRR/c: • Przychody, • Wartość rezydualna, • Koszty operacyjne, • Zmiany w kapitale obrotowym netto, • Nakłady odtworzeniowe, • Nakłady inwestycyjne na realizację projektu.

23. Analiza finansowa projektu (9/9) • Kategorie przepływów pieniężnych branych pod uwagę w celu wyliczenia wskaźników efektywności FNPV/k, FRR/k: • Przychody, • Wartość rezydualna, • Koszty operacyjne, • Koszty finansowania, • Spłaty kredytów, • Krajowy wkład prywatny, • Krajowy wkład publiczny. • Uwaga: w kalkulacji FNPV/K oraz FRR/K nie bierze się pod uwagę wartości dofinansowania z funduszy UE, gdyż celem ustalenia wartości FNPV/K i FRR/K jest ustalenie zwrotu i wartości bieżącej kapitału krajowego zainwestowanego w projekt.

24. Analiza trwałości finansowej (1/2) • Analiza płynności finansowej ma na celu ocenę zdolności podmiotu odpowiedzialnego za eksploatację majątku wytworzonego w ramach projektu do generowania dodatnich sald gotówki w całym badanym okresie. Stąd najważniejszym elementem analizy jest rachunek przepływów pieniężnych. • Analiza ponadto ma na celu prognozę całościowego obrazu finansowego operatora / beneficjenta (przychodów, kosztów, inwestycji, KON, przepływów pieniężnych, itp.), uwzględniającego zarówno działalność dotychczasową, jak i zmiany wynikające z wdrożenia projektu.

25. Analiza trwałości finansowej (2/2) • W stosunku do beneficjenta i operatora analiza trwałości finansowej powinna potwierdzać, że: • Beneficjent / operator będzie uzyskiwał dodatnie roczne saldo gotówkowe w każdym roku prognozy finansowej, • oraz wskaźnik pokrycia obsługi długu (WPOD) dla Beneficjenta / operatora jest nie niższy niż 1,2 w każdym roku prognozy.

26. Analiza wrażliwości i ryzyka (1/3) • Analiza wrażliwości i ryzyka jest uzupełnieniem oceny trwałości finansowej projektu. • Przeprowadzenie oceny ryzyka ma na celu oszacowanie trwałości finansowej projektu, która wykazuje czy określone czynniki ryzyka nie powodują utraty płynności finansowej projektu. • Ocena ryzyka jest przeprowadzana poprzez: • Wykonanie analizy wrażliwości, • Przeprowadzenie jakościowej oceny ryzyka.

27. Analiza wrażliwości i ryzyka (2/3) • Etapy sporządzania analizy wrażliwości: • Identyfikacji kluczowych czynników ryzyka, • Dokonywania zmian poszczególnych zmiennych o określoną procentowo wartość, • Ustalenie wpływu zmian czynników ryzyka na: • wskaźniki efektywności finansowej projektu FNPV/c, FRR/c (z dofinansowaniem), • saldo przepływów pieniężnych beneficjenta / operatora.

28. Analiza wrażliwości i ryzyka (3/3) Analiza ryzyka – ocena jakościowa. Przeprowadzenie jakościowej oceny ryzyka ma na celu oszacowanie przez Beneficjenta prawdopodobieństwa faktycznego wystąpienia danego ryzyka poprzez przypisanie do niego jednej z trzech kategorii prawdopodobieństwa: niskiego, średniego lub wysokiego. Dodatkowo należy zamieścić komentarz, jakie okoliczności mogą przyczynić się do wystąpienia takiej sytuacji oraz jakie przewidziano działania w celu wyeliminowania/zminimalizowania skutków wywołanych przez zidentyfikowane czynniki ryzyka.

29. Analiza kosztów i korzyści - CBA (1/3) • Podstawowe założenia dotyczące analizy CBA. • Korekta przepływów finansowych o: • Efekty zewnętrzne, • Transfery, • Ceny rozrachunkowe. • Oszacowanie efektywności ekonomicznej poprzez: • ENPV – ekonomiczną wartość bieżącą netto, • ERR – ekonomiczną stopę zwrotu, • B/C – wskaźnik ekonomicznych korzyści do ekonomicznych kosztów wskazujący zasadność realizacji projektu (ze społecznego punktu widzenia).

30. Analiza kosztów i korzyści - CBA (2/3) • Analiza ekonomiczna (CBA) – cele. • Może stanowić podstawę odrzucenia lub zaakceptowania projektu (zwłaszcza dla projektów ocenianych przez KE), • Powinna być sporządzana z punktu widzenia społeczeństwa

31. Analiza kosztów i korzyści - CBA (3/3) Analiza ekonomiczna CBA – zakres. • Duże projekty (> 25 mln EURO) – pełna analiza (w tym: kwantyfikacja (wycena) kosztów i korzyści na wartości liczbowe, wyliczenie wartości wskaźników efektywności ekonomicznej, wskaźnika B/C, • Małe projekty – tylko analiza ilościowa i jakościowa (w tym: należy wymienić i opisać wszystkie istotne środowiskowe, gospodarcze i społeczne efekty projektu oraz – jeśli to możliwe – zaprezentować je w kategoriach ilościowych. Ponadto, beneficjent może odnieść się do analizy efektywności kosztowej wykazując, że realizacja danego projektu inwestycyjnego stanowi dla społeczeństwa najtańszy wariant.

32. Dziękuję za uwagę Michał Muszyński Główny Specjalista Departament Analiz Finansowych tel. (+4822) 4590 480 fax (+4822) 4590 191 e-mail: m.muszynski@nfosigw.gov.pl