ALLERJİ, ALLERJİK RİNİT ve ASTIM

1. ALLERJİ, ALLERJİK RİNİT ve ASTIM Tuğba KAYA Aslı Gökbelen Selman

2. Çevremizde bulunan ve vücudumuzda allerjik yanıt oluşturan maddelere “allerjen” denir ALLERJEN NEDİR?

3. Hava allerjenleri (Aeroallerjenler)-Ev tozu akarları-Polenler-Küf mantarları Hayvan allerjenleri Böcek allerjenleri Besin allerjenleri İlaç allerjenleri Mesleki allerjenler ALLERJENLER

4. Bitkilerin erkek üreme hücresidir. İlkbaharda hava sıcaklığının artmasıyla havada sayıları artmaya başlar. POLEN NEDİR?

5. Allerji vücudumuzun bağışıklık sisteminin allerjenlere karşı, aşırı şekilde ve anormal bir yanıt, tepki vermesi olarak tanımlanabilir. ALLERJİ NEDİR?

6. Çevresel allerjenlere allerjik yanıt vermeye ve bu yolla çeşitli allerjik hastalıklara    yakalanmaya  genetik olarak yatkın olma durumudur ATOPİ NEDİR?

7. %20 Anne veya babada allerjik bir hastalık varsa çocukta allerji gelişme riski %45’e, Eğer hem anne hem de baba allerjik hastalığa sahip ise bu risk %70’e çıkmaktadır. Farklı allerjik hastalık gelişebilir ALLERJİ GENETİK Mİ?

8. Allerjik astım, Allerjik burun ve göz nezlesi (saman nezlesi, bahar nezlesi ve tıbbi adıyla allerjik rinokonjonktüvit), Besin allerjisi, İlaç allerjisi, Deri allerjisi (Egzema =atopik dermatit, kurdeşen (ürtiker), Böcek allerjisi Mesleki allerjiler Anafilaktik şok ALLERJİK HASTALIKLAR

9. Allerjenler burunda allerjik reaksiyon sonucu nezle, burun tıkanması, hapşırma, burun, göz, kulak ve boğaz kaşınması belirtileri gösteren bir hastalıktır. ALLERJİK NEZLE

10. Genelde hayatı tehtit etmediği için basit burun rahatsızlığ! Ancak; Allerjik nezle iş ve okul performansını, Öğrenme kabiliyetini etkiler İş ve okul gitmemenin en büyük sebeplerindendir Allerjik nezle astım, burunda et (polip), sinüzit, kulak iltihabı (otit), akciğer enfeksiyonu ve diş çürümelerine neden olabilir ÖNEMİ

11. Allerjik nezle olanlarda astım daha sık Astımlıların %75 de allerjik nezle vardır Allerjik nezlelerin %20-40’nda astım vardır Astım-Allerjik nezle ilişkisi

12. SIKLIK • Dünyanın birçok ülkesinde yapılan çalışmalarda; • Allerjik nezle %1-40

13. Çoğunlukla klinik belirtiler 1 yaşından sonra başlar Belirtiler ne zaman başlar

14. Yaş Atopi Yüksek sosyoekonomik durum Ev içi ve ev dışı allerjenler RİSK FAKTÖRLERİ

15. Risk faktörleri Ailede atopik hastalık Evde rutubet olması Hayatın ilk 1 yılında evde kedi olması Sık antibiotik kullanmak Sık renkli şeker yemek • Sık meyva ve sebze yemek allerjik rinitten koruyucu

16. BELİRTİLER Hapşırma (paroksizmal) -Nezle (sulu ve bol) -Burun kaşıntısı -Burun tıkanması

17. Gözde kaşınma, sulanma, konjunktivit Kulak kaşıntısı Yumuşak damak ve boğazda kaşıntı Tat ve koku bozukluğu Burun kanaması Öksürük (postnazal akıntı) Fazla mukus yutmayla kusma, karın ağrısı, iştah azalması BELİRTİLER

18. Temiz burun akıntısı Devamlı ağızdan nefes alma Gözde kızarma, sulanma, kaşınma, göz kapaklarının şişmesi Burnun dışındaki cilt kızarmış Burunda et (polipler) görülebilir Orta kulakta sıvı olabilir ve işitmenin azalmasıyla sonuçlanır MUAYENE BULGULARI

19. FİZİK MUAYENE • Temiz nasal sekresyonlar • Ağızdan nefes almayla birlikte olan nazal obstriksiyon (Adenoid yüz) • Konjuktival eritem, lakrimasyon, göz kapaklarının şişmesi • Burnun dışındaki cilt kızarmış ve irrite olmuştur • Nazal polipler allerjik rinitli hastalarda görülebilir • Orta kulakta sıvı olabilir ve işitmenin azalmasıyla sonuçlanır

20. RİNOSKOPİ • Viral rinit • Allerjik rinit

21. NAZAL POLİP • Astım=%32 • Allerjik rinit=%5 • Çocuklarda=%0.5 • Kistik fibrozis=%40-70

22. Allerji deri testi Pozitif allerji deri testi

23. Allerji testi • Deri testinden elde edilen positif reaksiyonun sıklığı serum ve nasal RAST ta bulunandan genellikle daha yüksektir • Deri testi IgE antikotunu göstermede seçilecek tanısal metottur • Deri testi şüpheli pozitif olduğu zaman RAST kural olarak negatif olmuş olacaktır • Deri testi yapılmalıdır çünkü, nasal teste zıt olarak deri testi hızlı, pahalı olmayan, hastayı rahatsız etmeden yapılan basit bir yöntemdir

24. Ne zaman kanda spesifik Ig E bakalır? • Sulandırmayla kontrol cilt testinin devamlı pozitif olması, • Antihistaminik tedavilerin kesilemediği • Atopik dermatit gibi cilt hastalıklarının geniş yayılımının olduğu zaman cilt testinin yerine kullanılabilir.

25. ALLERJİK NEZLE TEŞHİSİ • Allerjik nezle belirtileri • Burun muayenesi • Allerji deri testi • Kan testleri

26. Astım gelişebilir mi? • Solunum fonksiyon testi

27. Aralıklı -Haftada 4’ten az VEYA -1 aydan az sürer Allerjik nezle ciddiyeti Devamlı -Haftada 4’ten fazla VE -1 aydan uzun sürer Hafif -Uyku normal -Günlük aktiviteler normal -İş-okulda sorun yok -Ağır semptom yok Orta-ağır -Uykuda sorun -Günlük aktivitelerde sorun -İş-okulda sorun -Ağır semptomlarvar (Bir veya fazlası) Tedavi edilmemiş hastalarda

28. Haftanın en az 5 günü ve 1 yıldır şikayetleri olması nedeniyle: Persistan Uykusunu etkilediği için: Orta-ağır Sonuç: Orta-ağır persistan allerjik rinit

29. Astım; değişik uyaranlara karşı artmış hava yolu duyarlılığı ve geri dönüşümlü hava yolu obstrüksiyonu ile karakterize kronik inflamatuvar bir hastalıktır Çocukluk çağı kronik hastalıklarının en sık görülenidir. ASTIM

30. RİSK FAKTÖRLERİ • Kişisel Faktörler: • Genetik • Atopi • Bronş hiperreaktivitesi • Cinsiyet • Etnik köken Çevresel Etkenler: Allerjenler Solunum sistemi enfeksiyonları Sigara Hava kirliliği Meslek Sosyoekonomik düzey Aile büyüklüğü Diyet Obezite Tetikleyiciler: Allerjenler, Solunum yolu inf., Egzersiz, Hava kirliliği, Besinsel katkı mad., İlaçlar ASTIM

31. Ne zaman astım düşünülmeli SEMPTOMLAR Tekrarlayan veya uzun süren • Öksürük • Hışıltı • Nefes darlığı • Göğüste sıkışma hissi

32. Ne zaman astım düşünülmeli Semptomların tetikleyici faktörlerden bir veya birkaç ile tekrarlaması veya artması • Viral enfeksiyonlar • Sigara, parfüm, boya kokuları • Egzersiz • Allerjenler(ev tozları, polenler, hayvan tüyler) • Hava değişiklikleri • Ağlama, gülme

33. Semptomların özellikleri • Gece, sabah erken vakitte • Egzersiz sırasında veya sonrasında • Mevsimsel • Ağlama, gülme sonrasında • Tetikleyiciler ile temas sonrasında

34. HİKAYE • Birçok hastalıkta olduğu gibi astım tanısında da doğru ve detaylı alınmış bir anamnez büyük önem taşımaktadır. • Astım tanısı, çoğu zaman tekrarlayan solunum sıkıntısı, öksürük atakları ve hışıltı yakınmalarının varlığında konur.

35. Küçük çocuklarda öyküde perinatal, maternal ve çevresel faktörler ayrıntılı olarak sorgulanmalıdır. • Çocuk büyüdükçe havayolu geometrisinin önemi azalmakta, aeroallerjen duyarlılığı önemli bir risk faktörü olmakta, çevresel etkenleri sorgulayan sorular önem kazanmaktadır.

36. Astım düşünülen hasta öyküde özellikle sorgulanması gereken noktalar-1 Semptomlar • Öksürük (Karakteri, zamanı (Gece/gündüz), ciddiyeti, gıda alımı ile ilişkisi, kusma ile ilişkisi) • Hışıltı • Solunum zorluğu • Göğüs ağrısı • Balgam

37. Astım düşünülen hasta öyküde özellikle sorgulanması gereken noktalar-2 Semptomların zamanı • Yıl boyu • Mevsimsel • Herikisi • Devamlı • Epizodik veya herikisi • Sıklık (hafta veya aydaki semptom olan gün ve gecelerin sayısı) • Gün içindeki değişiklikler

38. Astım düşünülen hasta öyküdeözellikle sorgulanması gereken noktalar-3 Alevlendiren faktörler • Viral solunum yolu enfeksiyonları • Çevresel allerjenler(Ev tozu, hayvan tüyü, polenler, mantarlar) • Egzersiz • İrritanlar(sigara, parfüm, hava kirliliği) • Emosyonel faktörler(Korku, öfke, aşırı gülme, ağlama) • İlaçlar(Nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar, beta blokerler) • Gıdalar, gıda koruyucuları, renklendiricileri • Hava değişiklikleri, soğuk hava • Endokrin faktörler

39. Astım düşünülen hasta öyküde özellikle sorgulanması gereken noktalar-4 Hastalığın gelişimi ve uygulanmış tedaviler • Semptomların başlangıç yaşı ve konulmuş tanılar • Erken yaşlarda havayolu hasarı(Bronkopulmoner displazi, pnömoni, sigara maruziyeti, ciddi viral enfeksiyonlar) • Hastalığın gidişi • Uygulanan tedaviler ve bunlara yanıtı • Oral steroid kullanımı

40. Astım düşünülen hasta öyküde özellikle sorgulanması gereken noktalar-5 Aile hikayesi • Ailede astım, allerji, sinüzit, rinit, nazal polip ve kistik fibrozis varlığı Sosyal hikaye • Oturduğu evin özellikleri, hayvan, çevrede sigara maruziyeti, okul özellikleri

41. Astım düşünülen hasta öyküde özellikle sorgulanması gereken noktalar-6 Alevlenmelerin özelliği • Prodromal bulgu ve semptomlar • Şekli (ağır/sinsi başlangıç) • Tedaviye yanıt

42. Astım düşünülen hasta öyküde özellikle sorgulanması gereken noktalar-7 Hastalığın hasta ve ailenin yaşamına etkisi • Acil tedavi gerektiren atakların sıklığı • Yaşamı tehdit eden atak varlığı • Okula gidilemeyen günlerin sıklığı • Fiziksel aktivitelerin kısıtlılığı • Gece uyanmalarının sıklığı • Hastalığın büyüme, gelişme, davranışlar • Okul performansına ve ailesel rutin ve aktivitelere etkisi, ekonomik etkiler

43. Fizik Muayene • Normal olabilir • En sık saptanan muayene bulgusu akciğer oskültasyonunda sibilan ronküs, hışıltı duyulmasıdır. • Hışıltı, astımın en tipik bulgusu olmakla birlikte ciddi astım ataklarında bu bulgu mevcut olmayabilir

44. Ağır atakta; • Siyanoz • Uykuya eğilim • Taşikardi • Yardımcı solunum kasları solunuma katılması • Subklaviküler, juguler ve interkostal kaslarda çekilmeler • Boyun venlerinde dolgunlaşma • Pulsus paradoksus

45. Solunum Fonksiyon Testleri • Hava akımındaki azalmanın derecesini değerlendirmek için bazı değişik yöntem olsa da, beş yaş üzerindeki hastalarda solunum fonksiyon testlerinin yapılması denenebilir. • Spirometri astım tanısını koymada, ağırlığını değerlendirmede, tedavi planını belirlemede ve düzenli aralıklarda yapıldığında astımın izleminde ve tedaviye uzun dönem yanıtın değerlendirilmesinde oldukça faydalıdır.

46. Solunum Fonksiyon Testleri • Hava akımında azalmaya neden olan hastalıklar dışında da FEV1’de azalma görülebildiğinden; FEV1/FVC oranı da hava akımındaki azalmanın değerli bir göstergesi olarak kullanılmaktadır. • FEV1/FVC oranı çocuklarda ise %90’dan yüksek olmalıdır. • Bu değerlerin altındaki sonuçlar hava akımındaki azalmayı düşündürtmektedir

47. Solunum Fonksiyon Testleri Reversibilite • FEV1’de spontan olarak veya bronkodilatör inhalasyonu veya steroid tedavisi sonrasında en azından %12’lik bir düzelme olması astım tanısını desteklemektedir

48. Pefmetre düzenli olarak kullanıldığında, astım ağırlığı ve tedaviye yanıt değerlendirilebilir. • Günlük PEF değişkenliğinin %20’den daha fazla olması astım için tanısaldır ve değişkenliğin büyüklüğü hastalık ağırlığı ile orantılıdır.

49. Provokasyon Testleri • Hafif-orta şiddette yakınmaları olup, fizik muayene bulguları ve solunum fonksiyon testleri normal olan olgularda astım tanısı konulmasında bronşial provokasyon testlerinden yararlanılır. • Bu amaçla birçok provokasyon yöntemi kullanılır. • En sık kullanılanlar; metakolin, histamin ve egzersiz provokasyon testleri olup, soğuk hava, allerjen uygulanması ile de provokasyon yapılabilir

50. Deri testleri • Duyarlılığı %95’in üstündedir • Kolay ve hızlı uygulanabilir • Ucuz ve yüksek sensitiviteye sahip