KİMYASAL MADDELER ve LABORATUVAR

1. KİMYASAL MADDELER ve LABORATUVAR Dr. ALP USUBÜTÜN HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ PATOLOJİ AD

2. KİMYASAL MADDELER • Toksik • İritan • Yanıcı • Patlayıcı • Korosive • Kanserojen

3. LABORATUVARDA GENEL PRENSİPLER • Kimyasal maddelere karşı maruziyeti azaltmak • Risklerlere karşı korunmak • Yeterli havalandırmayı sağlamak • Kimyasal hijyen programı yapmak • “İzin verilebilir maruz kalma sınır” değerlerini gözlemek

4. LABORATUVARDA GENEL PRENSİPLER UYGULAMA • Kimyasal maddelerin dökümü ve sınıflandırılması • Karsinojenik veya akut- kronik toksik etkileri tanımlanmalı, kullanım klavuzları hazırlanmalı • Özellikleri konduğu şişe üzerine yazılmalı

6. LABORATUVARDA GENEL PRENSİPLER UYGULAMA • Kimyasallara karşı genel bir uygulama rehberi • Tüm işlemler ve depolama sırasında kimyasalların özellikleri ve etkilerini göz önüne al • Özelliklerine göre • imha • geri dönüşüm

7. YETERLİ HAVALANDIRMAYI SAĞLAMAK • Laboratuvariyi havalandırılmalı • Kimyasalın özelliklerine uygun bir düzenek • Çeker ocak, genel havalandırma

8. Kimyasallar ve eşik değerler Formaldehit (doku tespiti) 1.00 ppm kötü koku etkisi 20 ppm pulmoner ödem College of American Pathologist 0.75ppm 8hr TWA (8hr time-weighted exposure) 2.0ppm STEL (15min. Short-Term Average Exposure Limit) Bu değerlerin üzerinde periodik ölçüm YETERLİ HAVALANDIRMAYI SAĞLAMAK (Formaldehit)

9. YETERLİ HAVALANDIRMAYI SAĞLAMAKTÜRKİYE’DE DURUM • Patoloji Dernekleri Federasyonu anketi • Patoloji laboratuvarları yarısının yeterli havalandırma sistemlerinin bulunduğu belirtilmiştir. • Formalin düzeyinin ölçümü Türkiye’deyapılmıyor

10. YETERLİ HAVALANDIRMAYI SAĞLAMAKTÜRKİYE’DE DURUM • Patoloji Dernekleri Federasyonu anketi • Az sayıda da olsa tüm çalışma mekanının tek bir alanda olduğu kurumlar var

11. DEPOLAMA • Depolamabelli bir düzende olmalı, • Asit ve bazlar yere yakın raflarda ve birbirinden ayrı • Gelişi güzel konmuş kimyasallar risk oluşturur • Depolar geniş, kullanımı rahat olmalı ve mümkün olduğunca az materyal konmalıdır. • Raflara ulaşılan yollara geçişi kapayacak malzeme konmamalı

12. DEPOLAMA • Depo mekanı kimyasalların özelliklerine göre seçilmelidir • Uçucu ve yanıcı özelliği olanlar iyi havalanan alanlarda depolanmalı ve yangın için de tüm önlem • Yüksek ısı ve güneş ışığına maruz kalmamalı

13. KİŞİSEL ÖNLEMLER • Eldiven, maske, koruyucu önlük ve gözlük vb.

14. KİŞİSEL ÖNLEMLER • Kaza durumunda duşlar ve göz yıkama üniteleri • Saniyeler içerisinde ulaşılır mesafede olmalı

15. KİŞİSEL ÖNLEMLER • Laboratuvar içinde yenmemeli, içilmemeli • Yiyecek ve içecek saklanacak alanlar belirtilmeli • Açık ayakkabılar giyilmemeli, saçlar toplu olmalı • Kontakt lensler zorunlu olmadıkça kullanılmamalı

16. KİMYASAL ATIKLAR • Kimyasallar uzaklaştırılma yöntemi tanımlanmalı • Büyük kısmı çevre için de toksiktir • Gelişmiş ülkelerde özel olarak toplanmakta ve imha edilmekte ya da geri dönüşüm ile kazanılmakta

17. KİMYASAL ATIKLAR TÜRKİYE’DE DURUM • Patoloji Dernekleri Federasyonu anketi • Patoloji laboratuvarları %83’ü sıvı atıklarını lavabodan döküyor • Katı kimyasal atıklar %98 oranında tıbbi atıklar ile atılmakta

18. KİMYASAL ATIKLAR • Görev merkezi veya yerel yönetimlere düşmektedir. • Sıvı ve katı zararlı kimyasal atıkların uzaklaştırılması için gerekli önlemleri almaları ve sağlık kuruluşlarını yönlendirmeleri • Laboratuvarlar bu aşamada kendi zararlı kimyasal atıklarının miktarını azaltmaya çalışabilirler

19. KİMYASAL HİJYEN PROGRAMI • Yapılan tüm işlemler yazılı hale getirilmeli • Her basamak anlaşılır bir şekilde tanımlanmalı • Kimyasallar ile çalışan kişilerin çalıştıkları kimyasalların özelliklerinden, haberdar olmalı • Geçen yılların sorunları, kazaları ve nedenleri saptanmalı ve önleyecek önlemleri içerecek şekilde yeniden tanımlanmalı • Uzun dönem meslek hastalıklarını da önleyecek önlemleri de kapsamalı

20. KİMYASAL HİJYEN PROGRAMI • Laboratuvar sorumlularının ve çalışanlarının sorumluluklarını • Kimyasalların kullanıldığı süreçlerin nasıl olacağını, alınması, kullanılması, depolanması ve uzaklaştırılmasına ait tüm temel kuralları • Durumun izlenmesi ve uygun koşullarda sürdürülebilmesi için devamlılığının sağlanması, • Hangi durumlarda kişisel koruyucuların kullanılacağını

21. KİMYASAL HİJYEN PROGRAMI • Uyarı işaretleri ve etiketlemeye dair bilgileri • Ölçüm değerlerinin beklenen düzeyin üstünde olması durumunda yapılması gerekenleri • Kaza durumunda yapılması gerekenler • Çalışanların eğitimlerinin nasıl yapılacağını tanımlamalıdır

22. KİMYASAL HİJYEN PROGRAMI • Ortaya çıkan sorunların bir daha oluşmaması için kaydedilmesinin sağlanması • Sorunları ortadan kaldırmaya yönelik önlemler

23. STANDARTLARIN SAĞLANMASI VE SÜRDÜRÜLMESİ • Kimyasalların laboratuvarlarda kullanılması, depolanması ve uzaklaştırılması için her maddeye özgü dünyada saptanmış standartlar var • Türkiye’nin kendine özgü koşulları göz önüne alınarak ulusal düzeyde standartlar saptanmalı • Standartlara uyumu sağlamak için tercihen özerk bir kurum tarafından laboratuvarlardenetlenmeli

24. STANDARTLARIN SAĞLANMASI VE SÜRDÜRÜLMESİ • Kişisel çabalar ile bazı adımlar atmak mümkün mü? • maliyeti yüksek girişimler (havalandırma sistemlerinin kurulması gibi) • bölgesel veya ulusal düzeyde çözülmesi gereken sorunlar (atık sorunu gibi)

25. STANDARTLARIN SAĞLANMASI VE SÜRDÜRÜLMESİ • Mutlaka hastane yönetimlerinin desteği gerekli • Sadece iyi niyetli çabalar • motivasyon kaybı • diğer günlük yaşama dair nedenler ile sonuçsuz kalıyor

26. STANDARTLARIN SAĞLANMASI VE SÜRDÜRÜLMESİ • Ulusal düzeyde ele alınıp bir kurum tarafından sürekli denetim yapılmadığı sürece zararlı kimyasalların insan ve çevre üzerindeki etkilerinden korunmak mümkün değildir.