TÜBERKÜLOZ Prof. Dr. Zeki KILIÇASLAN İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları AD .

1. TÜBERKÜLOZ Prof. Dr. Zeki KILIÇASLAN İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları AD.

2. TÜBERKÜLOZ ; Global olarak ihmal edilmiş en önemli sağlık sorunu.

3. Dünya ve Türkiye TB Epidemiyolojisi Aşağıdakilerden hangisi doğrudur a) Dünya’ da ortalama TB enfeksiyon prevelansı % 2-3 cıvarındadır. b) Dünya TB hastalık insidansı 100.000 de 30-40 civarındadır. c) Türkiye’ de TB hastalık insidansı 100.000 de 25-30 cıvarındadır. d) Dünya’ da her yıl yaklaşık 15 milyon kişi TB nedeni ile ölmektedir. e) Bir toplumda yılda 100.000 kişide görülen yayma + hasta sayısı o toplumdaki Yıllık İnfeksiyon Riski (YIR)’ nin 100 katı cıvarındadır.

4. Dünya ve Türkiye TB Epidemiyolojisi Aşağıdakilerden hangisi doğrudur a) Dünya’ da ortalama TB enfeksiyon prevelansı % 2-3 cıvarındadır. b) Dünya TB hastalık insidansı 100.000 de 30-40 civarındadır. c) Türkiye’ de TB hastalık insidansı 100.000 de 25-30 cıvarındadır. d) Dünya’ da her yıl yaklaşık 20 milyon kişi TB nedeni ile ölmektedir. e) Bir toplumda yılda 100.000 kişide görülen yayma + hasta sayısı o toplumdaki Yıllık İnfeksiyon Riski (YIR)’ nin 100 katı cıvarındadır.

5. S.K. • 10 yaş, çocuk hasta • Mersin doğumlu

6. Öyküsü • 21.10.2002 akciğer TB düşünülerek Mersin VSD tarafından tedavi başlanmış. • 8 ay tedavi edilmiş (1.8.2003). • 4 ay sonra ARB(+) nüks saptanmış. • 45 gün sonra ilaçlara direnç bulunmuş.

7. Öykü-2 • Daha Sonra 21.4.2004 tarihinde Heybeliada Hastanesine yatırılmış. Ailede TB öyküsü yok. Temas öyküsü yok.

9. Yeni Tedavi • Hastaya 28.4.2004 tarihinde yeni rejim olarak Amikacin 500 mg, PAS 4.5 gr, Sikloserin 500 mg, Ofloksasin 400 mg, Protionamid 500 mg başlandı. • Tedavinin 5. ayında sağ pnömonektomi kararı alındı.

10. Operasyon sonrası kontrol grafisi

11. Tüberküloz kontrolünde güncel sorunlar • Enfeksiyon prevelansı: % 30. • Yılda 1.6 milyon ölüm. • Azalmayan hastalık insidansı. • Düşük olgu bulma oranları. • Yetersiz kür oranları. • MDR-TB, x-DR

12. Tüberküloz sorunun temel nedenleri • Sağlık politikalarında tüberküloza yeterli önemin verilmemesi. • Demografik değişimler. • HIV/AIDS salgını. • Sosyoekonomik değişimler.

14. M.Tuberculosis -Özellikleri • Aşağıdaklerden hangisi M.Tuberculosisin içindoğru değildir. • Hareketsiz. • Aerob. • Toksin üretir. • Spor oluşturmaz. • İkilenme süresi 15-24 saat. • Zayıf gram pozitif boyanır.

15. M.Tuberculosis -Özellikleri • Aşağıdaklerden hangisi M.Tuberculosisin içindoğru değildir. • Hareketsiz. • Aerob. • Toksin üretir. • Spor oluşturmaz. • İkilenme süresi 15-24 saat. • Zayıf gram pozitif boyanır.

16. Mycobacterium Tuberculosis • 1-4 mm uzunluğunda ve 0,3-0,6 mm çapında. • Yavaş çoğalır. ( 12-24 saat) • Paralel sicimler, “cord” oluşturur • Havada uzun süre asılı ve canlı kalabilir. • Spore oluşturmaz. • Üremesi ve büyümesi için aerob ortam gereklidir (zorunlu aerob). • Üreme ısısı sadece 35-37º C.

17. Mycobacterium Tuberculosis Fizyolojik özellikleri • Fakültatif intraselüler bir basildir. • Fagozomlarda çoğalabilir. • Fagolizozomlarda, düşük PH değerlerinde uzun süre yaşayabilir. • Niacin oluşturan tek mikobakteridir. • Endo ve ekzotoksini yoktur. • Tüm mikobakteriler dokuda nekrozlaşabilen • granülamatöz inflamasyon oluştururlar.

18. Gram (+) bakteriGram (-) bakteri Mycobacteri

19. Tüberküloz hastası her öksürük ile; 1-5 mikron çapında, 1-3 adet basil içeren, 3500 kadar enfeksiyöz parçacığı etrafa saçar. ( 1-4 micron çapında “damlacık çekirdekleri”) .

21. TÜBERKÜLOZ- BULAŞMA • Aşağıdaki özetlenen durumlardan hangisinde en fazla • bulaşma riski söz konusudur. • Yayma (-) Kültür (+) akciğer tüberkülozlu hasta ile ev içi teması olan 2 yaşında çocuk • b) Yayma (+) Kültür (+) akciğer tüberkülozlu olgu ile sınıf arkadaşı olan 18 yaşındaki erkek. • Yayma (-) Kültür (+) akciğer tüberkülozu ile ev içi teması olan diyabetli 16 yaşındaki kız çocuk • d) Yayma (+) Kültür (+) akciğer tüberkülozlu ile ev içi teması olan • 3 yaşındaki çocuk • Yayma (+) Kültür (+) akciğer tüberkülozu ile ev içi teması olan • BCG aşısı olmayan 30 yaşındaki erkek.

22. Aşağıdaki özetlenen durumlardan hangisinde en fazla • bulaşma riski söz konusudur. • Yayma (-) Kültür (+) akciğer tüberkülozlu hasta ile ev içi teması olan • 2 yaşında çocuk • b) Yayma (+) Kültür (+) akciğer tüberkülozlu olgu ile sınıf arkadaşı olan 18 yaşındaki erkek. • Yayma (-) Kültür (+) akciğer tüberkülozu ile ev içi teması olan diyabetli • 16 yaşındaki kız çocuk • d) Yayma (+) Kültür (+) akciğer tüberkülozlu ile ev içi teması olan • 3 yaşındaki çocuk • Yayma (+) Kültür (+) akciğer tüberkülozu ile ev içi teması olan • BCG aşısı olmayan 30 yaşındaki diyabetik erkek.

28. %10’unda ilk 2 yıl içinde 1 Enfeksiyöz hasta 20 Enfekte birey 2 Hasta Yayma(+) Akciğer tbc. PPD +

29. TÜBERKÜLOZ- Doğal gidiş Aşağıdakilerden hangileri DOĞRUDUR. 1)Yayma pozitif olgu ile karşılaşanların yaklaşık % 80-90 ‘ ı enfekte olur. 2)Primer enfeksiyon geçirenlerin ömür boyu hastalanma riski % 10 cıvarındadır. 3)Hematojen yayılım daha çok primer enfeksiyonun komplikasyonu olarak ortaya çıkar. 4) Reaktivasyon tüberkülozu en çok hümoral bağışıklık sistemi bozulmuş olanlarda gelişir. 5) HIV/AIDS tüberkülozdan enfeksiyondan hastalığa geçiş riskini 100 kattan fazla artırabilir. 6) Reenfeksiyona bağlı hastalanma riski çok nadir bir durumdur. a)1+2 b) 1+3 c)2+4 d)2+3+5 e)1+3+6 f)4+5+6

30. TÜBERKÜLOZ- Doğal gidiş Aşağıdakilerden hangileri DOĞRUDUR. 1)Yayma pozitif olgu ile karşılaşanların yaklaşık % 80-90 ‘ ı enfekte olur. 2)Primer enfeksiyon geçirenlerin ömür boyu hastalanma riski % 10 cıvarındadır. 3)Hematojen yayılım daha çok primer enfeksiyonun komplikasyonu olarak ortaya çıkar. 4) Reaktivasyon tüberkülozu en çok hümoral bağışıklık sistemi bozulmuş olanlarda gelişir. 5) HIV/AIDS tüberkülozdan enfeksiyondan hastalığa geçiş riskini 100 kattan fazla artırabilir. 6) Reenfeksiyona bağlı hastalanma riski çok nadir bir durumdur. a)1+2 b) 1+3 c)2+4 d)2+3+5 e)1+3+6 f)4+5+6

31. Tüberküloz Patogenezi Patogenez Evreleri I.Evre: İlk Karşılaşma II.Evre: Erken Proliferasyon ve Yayım III.Evre: Hücresel İmmünite ve Geç Tip Aşırı Duyarlılığın Gelişmesi IV.Evre: Likefaksiyon, Kavitasyon, Basil Proliferasyonu ve Endobronşiyal Yayım

32. Tüberküloz Patogenezi Non-immün alveol makrofajı Evre I: Makrofaj içinde basiller çoğalır. (~10 3-10 4 ) (4-8 hf) Alveol 1.yol 2.yol Konak savunmasında dönüm noktası Makrofaj basili öldürür ve infeksiyon oluşmaz Makrofaj ölür ve basiller serbest kalır Primer odak Evre II: Monosit • Primer hemotojen yayım: • Akciğer apeksleri • Böbrekler • Epifizler • Vertebra • Meninks Olay yerine yeni makrofajlar ve kan monositleri göç eder ve basilleri yok eder Lenfo-hemotojen yayım 1.yol 2.yol

33. Tüberküloz Patogenezi Evre III:Hücresel İmmünite ve Geç Tip Aşırı Duyarlılığın Gelişmesi 1.yol 2.yol • İmmün yanıt yetersiz kalmıştır. • Bebekler, immün yetersizlik durumları,AIDS hastaları, ileri beslenme bozuklukları…. • Progresif akciğer ya da akciğer dışı hastalık oluşur.(Primer tüberküloz) • İmmün yanıt yeterli olmuştur • Bakteri proliferasyonu durdurulur. • Primer ve yayım odakları minimal sekel doku bırakarak küçülür. • Primer infeksiyon sorunsuz tamamlanmıştır. • PPD + olmuştur.

34. Kollagen fibriller,hyalüronikasid ve diğer matrix yapıları Lenfosit Dev hücre Santral nekroz Fibroblast Epiteloid histiositler Makrofaj Tüberküloz granülom

35. Tüberküloz Patogenezi Evre IV:Likefaksiyon, Kavitasyon, Basil Proliferasyonu ve Endobronşiyal Yayılım • Granülom: • makrofaj • lenfosit • dev h. • hücre içi az • sayıda basil Likefaksiyon, Kazeöz nekroz, Hücre dışı prolif. Endobronşiyal yayılım,Hİ ve GTA nedeniyle yeni lokalizasyonda yoğun inflamatuar pnömoni

36. Tüberküloz Patogenezi İlk karşılaşma Non immun savunma mekanizmaları % 70 yeterlidir. % 30 yetersizdir. • Basil uzaklaştırılır • İnfeksiyon başlamaz • İnfeksiyon başlar İmmun savunma mekanizmaları % 95 yeterlidir % 5 yetersizdir Erken progresyon (1-5 yıl) =Primer tb. =Çocuk tipi tb. %10 Geç progresyon =Reaktivasyon tb. =Erişkin tipi tb. % 90 ömür boyu sessizliğini korur. (dormant basiller)

37. Tüberküloz -Doğal Gidiş Temaslılar Akciğer TB ARB(+) Hava-İleti ortamı %30-50 İnfeksiyon %65 % 5 % 5 Primer TB Reaktivaston TB Akciğer TB Akciğer dışı TB Reenfeksiyo

38. Tb basili ile hiç karşılaşmamış birey Hasta Enfekte birey

44. Yayma (+) Akciğer Tüberkülozu %50 Yayma (-) Akciğer Tüberkülozu %15 Akciğer Dışı Organ Tüberkülozu %35

45. Tüberküloz Yerleşimi

46. Progresif Primer Hastalık • Parankimal Konsolidasyon • Atelektazi • Lenfadenopati • Plevral Effüzyon • Miliyer Hastalık

47. TÜBERKÜLOZ HASTALARININBULUNMASI • PASİF • Semptomla başvuranların tanısı. • 2. AKTİF • Kitle Taramaları • Risk Grubu Taramaları • Temaslıların taranması

49. Tanı • Anamnez • Fizik Muayene • Hemogram ve Biyokimyasal Tetkiler • Balgam (Yayma/ Kültür) • Tüberkülin testi • Akciğer Grafisi • İleri Yöntemler

50. Endürasyon 48-72 saat sonra okunur.