NBC ORTAMINDA ACİL SAĞLIK HİZMETLERİ

1. NBC ORTAMINDA ACİL SAĞLIK HİZMETLERİ PRF.DR.TAHİR ÖZIŞIK

2. SİNİR AJANLARI • G ve V olarak iki kısımda toplanırlar. • Tabun(GA),Sarin(GB),Soman(GD)ve Vx • Suda az yağda çok çözünürler. • Ester yapılarından dolayı G ajanları meyve kokusu verir. Vx amin yapısıdan dolayı çürük balık kokusu verir. • Kumaş ve cerrahi eldivenden penetre olurken kauçuktan geçemezler

3. BELİRTİ VE BULGULAR • Göz bebeklerinde küçülme • Bronş salgılarında artma • Kusma,ishal • Aşırı terleme • Ağızda sulanma • Nöbet geçirme • Etkisi hemen çıkar öldürücülüğü yüksektir.

4. TEDAVİ • ANTİDOT:Atropin sülfat(2-8 mg IM-IV) • Pralidoksim klorid 14-28 mg/kg IV (100-500 ml SF içinde 15-30dk süreyle verilir) • Diazem 10 mg gerektiğinde IM-IV yapılır • Solunum ve dolaşım desteği genel durumu kötü hastalarda uygulanır.

5. YAKICI AJANLAR • Kükürtlü Mustard,Azotlu Mustard,Lewisit. • Soğuk iklimde uzun etkili. • Hardal,turp ve sarımsak benzeri keskin koku verir. • Hücre DNA’sı ve protein yapısını bozarak etkisini gösterir. • Yüksek doza maruz kalınırsa öldürücüdür

6. BELİRTİ VE BULGULAR • Ciltte kızarıklık (Eritem) • Su toplanması (Vesikül) • Göz, deri ve solunum yollarında hasar. • Lökosit, eritrosit ve trombosit sayısında azalma. • Enfeksiyona eğilim • Sepsis

7. TEDAVİ • Mustard antidotu yok. • En kısa sürede dekontaminasyon (2 dakika içinde) • Yanık tedavisi ve bakımı • Gözlerin semptomatik tedavisi • Solunum desteği • Lewisit için antidot BAL (Dimerkaprol) IM veya lokal göz merhemi

8. AKÇİĞER İRRİTANLARI (BOĞUCU GAZLAR) • Fosgen,Klor,Klorpikrin. • Etkileri geç ortaya çıkar( en az 4 saat) • I.Dünya savaşında gaza bağlı ölümlerin %90 ından sorumlu ajanlardır. • Terminal bronşioller ve alveoler memranda yapısal bütünlük bozulur.

9. BELİRTİ VE BULGULAR • İlk etkilenen organlar gözler ve solunum sistemi. • Göz yaşarması,boğaz ağrısı ve boğulma hissi. • Bulantı,kusma, baş ağrısı. • Dispne,bronkospazm,masif pulmuner ödem.

10. TEDAVİ • Hasta sedatize edilir. • Aerosol veya steroid verilebilir. • Solunum desteği sağlanır ve akçiğer fibrosisi gelişimi açısından takip edilir. • Kardiak ve respiratuar stimulanlar kullanılmamalı ve expektoran verilmemelidir.

11. SİSTEMİK ZEHİRLER(KAN AJANLARI) • Hidrosiyonik asit, siyanojen klorid • Etkisi hemen ortaya çıkar,öldürücülüğü oldukça yüksektir. • Renksiz, çok ucucu, acıbadem kokusunda, suda kolay eriyen ajanlardır. • Sitokrom oksidaz (a3) ile kompleks oluşturarak O2 nin kullanımını engeller.

12. BELİRTİ VE BULGULAR • Baş dönmesi, bulantı, kusma,halsizlik ve şuur kaybı. • Yüksek dozda birkaç saniyede konvülsiyon 1-2 dakikada solunum ve kardiak arrest gelişir.

13. TEDAVİ • Tıbbı personel ağızdan ağıza resüstasyondan kaçınmalı ve vucut sekresyonlarından korunmalıdır. • Amil nitrit+sodyum nitrit+sodyum tiyo sülfat antidot olarak verilir. • Cilt temasında,temas bölgesi bol su ve sabunla yıkanmalıdır.

14. NBC ORTAMINDA YAPILACAK İŞLEMLER • DETEKSİYON • KORUYUCU ÖNLEMLER • İLK YARDIM VE KİŞİSEL TEDAVİ • DEKONTAMİNASYON • SPESİFİK VE DESTEK TEDAVİ

15. DETEKSİYON • Koku ve gözlem • Detektör kağıtları(Ör:Hardal-bordo/Gx –kahverengi renk verir) • El detektörleri (CAM-Chemical Agent Monitor) • Otomatik detektörler(Enzimatik,kimyasal ve optik yöntemlerle çalışırlar)

16. KORUYUCU ÖNLEMLER • Binalarda kapı ve pencerenin az olduğu odalar bulunmalı. • Bodrum katları sığınak şeklinde düzenlenmeli. • Dekontaminasyon için su ve sabun bulundurulmalı. • Pridostigmin tb ,atropin-obidoksim ve gaz maskesi bulundurulmalı.

17. NBC maruz kalan kişinin kendisi veya sağlık personeli ile yapılan ilk müdahelesidir. Özellikle sinir ajanlarına maruz kalındığında kendi kendine tedavi hayat kurtarıcıdır. (otoenjeksiyon ve hızlı dekonteminasyon) İLK YARDIM VE KİŞİSEL TEDAVİ

18. DEKONTAMİNASYON AMAÇ • Toksik maddeyi kimyasal inaktivasyona uğratmak,kontamine maddeyi ve zararlarını sınırlamak. • ZAMAN ALICI ;FAKAT ZORUNLU BİR İŞLEMDİR. • En iyi önlem kontaminasyonu en aza indirmektir.(Gaz maskesi,sığınak)

19. Dekontaminasyon çeşitleri • Kişisel dekontaminasyon • Yaralı dekontaminasyonu • Göz dekontaminasyonu • Alan dekntaminasyonu • Eşya, malzeme dekontaminasyonu • Besin dekontaminasyonu

20. KİŞİSEL DEKONTAMİNASYON • En önemli nokta 2 dakika gibi kısa bir sürede yapılması gereklidir. • Kullanilan ajanlar: • Sabunlu su • Fuller toprağı • Magnezyum oksit ve klorlu kreç karışımı • Hipokloritli,sodalı,bikarbonatlı su,kloramin çözeltisi

21. Bol su ve deterjan uygulaması: • Etkili bir hidroliz sağlar ancak perboratlı deterjanlar sinir gazlarına etkisizdir. • Hardal gazı bulaşı üzerine su uygulaması yayılımı arttıracağından uygulanmaz. • Temizleme işlemi sıcak hat dışında basınçlı su ile ovmadan yapılır.

22. Hipoklorit çözeltisi(%0.5) • Piyasadaki çamaşır sularının %5 Hipoklorit içerdiği düşünülürse 10 kez seyreltilerek elde edilebilir. • Sinir gazları,yakıcı gazlar,kan gazları ve fosgenle bulaşmış ciltte kullanılır. • Dikkatli uygulanıp bol su ile durulanmalıdır.

23. Sodyum tiyosulfat çözeltisi(52.5) Hardal gazı için spesifiktir Kloramin çözeltisi-V ajanı ve hardal gazında etkilidir. Alkollu yeşil sabun(Savon)-Sinir gazlarında yararlıdır.Özellikle hastane personeli için önerilir. DİĞER AJANLAR

24. YARALI DEKONTAMİNASYONU • Yaralı basınçlı su altıda hastaneye alınmadan önce yıkanır. • Dekotamine olmamış hasta hastaneye alınmamalıdır. • Temizleme işlemi ovmadan yapılır.

25. Diğer dekontaminasyon çeşitleri: • Göz dekontaminasyonu:Bol su ve SF ile • Alan dekontaminasyonu:Kreç ve kreç kaymağının yüzeye dökülmesi ile yapılır. • Eşya ve malzeme dekontaminasyonu:Hipoklorit solüsyonu püskürtülerek yapılır. • Besin dekontaminasyonu:Açıkta mühafaza edilen yada karton tahat içinde yiyecekler kontamine kabul edilir.Kuru besinler 2 gün havalandırma,kaynatma veya sodyumbikarbonatla yıkama ile dekontamine olur.