De omzendbrieven en gidsen inzake de duurzame ontwikkeling

1. De omzendbrieven en gidsen inzake de duurzame ontwikkeling Urbain Bruggeman Verantwoordelijke van ABA

2. 1. Relevante omzendbrieven en gidsen • Omzendbrief P&O/DO/1 van 27 januari 2005; • Omzendbrief P&O/DO/2 van 18 november 2005; • Omzendbrief 307quater van 3 mei 2004; • Methodologische gids voor de aankoop van gemotoriseerde voertuigen • Methodologische gids voor de aankoop van informatica-, fax- en kopieermateriaal • Gids voor duurzame aankopen

3. 2. Doel van de omzendbrieven en gidsen • Federale aankoopdiensten sturen in de richting van duurzaam aankopen • Richtlijnen en voorschriften aanreiken om duurzame aankopen te kunnen verwezenlijken • Duurzaamheid moet uitgangspunt zijn bij elke aankoop

4. 3. De omzendbrief P&O/DO/1 • Doelgroep: • FOD’s • POD’s • Instellingen van openbaar nut onderworpen aan het gezag, de controle of het toezicht van de staat • Doel: Federale Overheid moet voorbeeldfunctie vervullen • Publicerende overheid = FOD P&O • FOD P&O heeft horizontale functie • Duurzame ontwikkeling = onderdeel van de organisatieontwikkeling

5. 3. De omzendbrief P&O/DO/1 (2) • Toepassingsverplichting van de technische en ethische voorschriften vermeld in de Gids voor Duurzame Aankopen voor een aantal artikelen behorende tot de volgende productengroepen: • Kantoorbenodigdheden; • Keukenbenodigdheden; • Klassement; • Papierbenodigdheden • Reinigingsproducten en huishoudelijke producten • Meubilair

6. 3. De omzendbrief P&O/DO/1 (3) • Verlichting; • Verven en vernissen; • Verpakkingsmateriaal; • Voertuigen.

7. 3. De omzendbrief P&O/DO/1 (4) • Praktische uitvoering : • Ecologische voorschriften vermelden in de bestekken • Ecolabel I dekt deze voorschriften • Indien geen ecolabel I: alle documenten bij de offerte voegen als bewijs dat voldaan is aan de vereiste voorschriften • Ethische voorschriften: door offerte in te dienen engageert de inschrijver zich automatisch om de acht basisconventies van de IAO respecteren • Indien producten gedekt zijn door sociaal label: voormelde verklaring niet meer nodig

8. 3. De omzendbrief P&O/DO/1 (5) • Indien uit de offerte blijkt dat het engagement niet wordt nagekomen: • Uitsluiting van deelname aan de overheidsopdracht • Indien tijdens de uitvoering van de opdracht blijkt dat engagement niet wordt nagekomen: • Mogelijkheid tot verbreking van de opdracht + mogelijkheid tot het toepassen van maatregelen van ambtswege

9. 3. De omzendbrief P&O/DO/1 (6) • Indien valse verklaringen worden vastgesteld: • Onderneming kan worden uitgesloten van deelname aan de overheidsopdrachten van de aanbestedende overheid • Indien deze maatregel wordt genomen: • Motiveringsplicht • Onderneming moet eerst worden gehoord

10. 3. De omzendbrief P&O/DO/1 (7) • Methodologische gidsen moeten verplicht worden toegepast • Indien de toepassing van de gidsen stuit op bepaalde obstakels: • Onmiddellijk melden aan de POD Duurzame Ontwikkeling • Voorstellen tot actualisering en verbetering van de gidsen te realiseren via ‘bottom up’ feed back van de cellen Duurzame Ontwikkeling

11. 3. De omzendbrief P&O/DO/1 (8) • Cellen Duurzame Ontwikkeling belast met de statistische opvolging en implementatie van de gidsen • Cellen Duurzame Ontwikkeling moeten in kennis gesteld worden van elke bestelling van producten binnen hun organisatie

12. 4. De omzendbrief 307quater • Doelgroep: • FOD’s • POD’s • Instellingen van openbaar nut onderworpen aan het gezag, de controle of het toezicht van de staat • Doel: Federale Overheid moet voorbeeldfunctie vervullen • Publicerende overheid = FOD P&O • FOD P&O heeft horizontale functie • Duurzame ontwikkeling = onderdeel van de organisatieontwikkeling

13. 4. De omzendbrief 307quater (2) • Doelstelling: • Bij aankoop en leasing van voertuigen: • Min. 50 % dieselvoertuigen met CO2-uitstoot van minder dan 145 g/m3 • Min 50 % benzinevoertuigen met CO2-uitstoot van minder dan 160 g/m3 • Bijdragen tot het halen van de Kyotonormen

14. 4. De omzendbrief 307quater (3) • Categorieën van voertuigen: • Categorie E: berlines • Categorie D: afstandswagens • Categorie C: middenklassers • Categorie B: stadswagens • Breaks • Monovolumes

15. 4. De omzendbrief 307quater (4) • Maximumprijzen voor: • Voertuigen die rijden op diesel • Aankoop • Leasing • Voertuigen die rijden op benzine • Aankoop • Leasing • Voor alle voormelde categorieën van voertuigen

16. 4. De omzendbrief 307quater (5) • Speciale prijzen voor voertuigen die rijden op alternatieve motortechnologie: • Elektrische wagens • Wagens die rijden op waterstofcellen • Hybride voertuigen

17. 4. De omzendbrief 307quater (6) • Er wordt duidelijk vermeld wat er in de prijzen begrepen zit • Herziening van de maximum prijzen mogelijk • Regels die moeten worden nageleefd: • Geen reden om verhoging van kredieten te bekomen • FOR zal een gamma voertuigen aanbieden dat beantwoordt aan de categorieën en kenmerken van deze omzendbrief • Alle aankoopdiensten moeten een maximale inspanning leveren om van de milieuvriendelijkheid een topprioriteit te maken

18. 4. De omzendbrief 307quater (7) • Elk jaar in de maand december maakt elke federale entiteit een lijst over aan de Minister bevoegd voor de duurzame ontwikkeling van de aangeschafte voertuigen • Enkel leasing zonder aankoopoptie is toegelaten • ABA ontwikkelt een typebestek of typebestekken die beantwoorden aan de in de omzendbrief opgesomde desiderata • Elke aanschaffing van een voertuig moet aan het voorafgaand advies van de IF worden onderworpen

19. 4. De methodologische gids voor voertuigen • Deze gids sluit aan bij de omzendbrief 307quater • Milieuvriendelijke voertuigen = hybridevoertuigen, elektrische voertuigen, voertuigen op waterstof, aardgas of LPG én voertuigen op benzine of diesel met een laag verbruik • Care sharing wordt aanbevolen • Bij de aankoop moet de aanbestedende dienst oog hebben voor de uitstoot van broeikasgassen (voornamelijk CO2)

20. 4. De methodologische gids voor voertuigen (2) • Hoe kan men de uitstoot van vervuilende stoffen verminderen? • Door zich te richten op nieuwe technologieën (hybridevoertuigen, elektrische voertuigen, voertuigen op waterstof, …) • Door benzine en dieselvoertuigen beter te kiezen (CO2-uitstoot in het oog te houden, door een partikelfilter te laten plaatsen bij een voertuig op diesel, …) • Door voertuigen aan te kopen die beantwoorden aan de huidige EURO-norm • Door rekening te houden met het gebruik van het voertuig (alleen stad of lange afstanden) • Door de milieuvriendelijkheid op te nemen als gunningscriterium

21. 5. Is dit voldoende? • Momenteel zijn de omzendbrief 307quater en de methologische gids voorbijgestreefd • Momenteel zijn goede voertuigen op de markt aanwezig met minder CO2-uitstoot • De Vlaamse Gemeenschap heeft de ecoscore ontwikkeld • De partikelfilter is standaard geworden bij een dieselvoertuig

22. 6. Dus… • Heeft de Federale Overheid het initiatief genomen om de normen aan te passen • Op 1 februari 2008 heeft de Ministerraad beslist om nieuwe normen vast te leggen voor de voertuigen van de secretariaten en de beleidscellen • De Ministerraad heeft een aanpassing van de omzendbrief 307quater bevolen

23. 7. De nabije toekomst voor de voertuigen • Nieuwe omzendbrief (307quinquies) wordt aan de Ministerraad voor goedkeuring voorgelegd • De ecoscore vervangt de CO2-norm • De partikelfilter of systeem met dezelfde lage uitstoot aan kleine stofdeeltjes wordt verplicht voor alle dieselvoertuigen • De flexyfuel als brandstof wordt tevens voorzien • De maximumprijzen geldig voor de omzendbrief voor de secretariaten en beleidscellen worden toegepast op de voertuigen van de Federale Overheid

24. 7. De nabije toekomst voor de voertuigen (2) • Nieuwe technologieën mogen meer kosten • Minimum 15 % van de gunningscriteria moet gewijd worden aan de milieuvriendelijkheid • Misbruiken bij leasing worden afgeblokt • De controle wordt geoptimaliseerd • De transparantie wordt geoptimaliseerd KORTOM: MILIEUVRIENDELIJKE VOERTUIGEN KRIJGEN EEN GROTERE KANS

25. 8. De omzendbrief P&O/DO/2 • Doelgroep: • FOD’s • POD’s • Instellingen van openbaar nut onderworpen aan het gezag, de controle of het toezicht van de staat • Doel: Federale Overheid moet voorbeeldfunctie vervullen • Publicerende overheid = FOD P&O • FOD P&O heeft horizontale functie • Duurzame ontwikkeling = onderdeel van de organisatieontwikkeling

26. 8. De omzendbrief P&O/DO/2 (2) • Ministerraad van 18 november 2005: enkel duurzaam hout mag worden gebruikt • Toepasbaar op alle aankopen waarbij hout wordt verwerkt • In alle bestekken moet worden vermeld dat het hout dat wordt gebruikt moet beantwoorden aan de bepalingen van de omzendbrief • Er wordt een definitie gegeven voor het begrip ‘duurzaam geëxploiteerd hout’ • Er worden criteria opgesomd die moeten worden gerespecteerd teneinde als duurzaam geëxploiteerd hout te worden erkend

27. 8. De omzendbrief P&O/DO/2 (3) • Er worden boscertificeringsnormen opgesomd die kunne worden aanvaard als ‘conform aan de voorschriften van de omzendbrief’ • Toepasbaar op alle aankopen waarbij hout wordt verwerkt • In alle bestekken moet worden vermeld dat het hout dat wordt gebruikt moet beantwoorden aan de bepalingen van de omzendbrief • Er wordt een definitie gegeven voor het begrip ‘duurzaam geëxploiteerd hout’ • Er worden criteria opgesomd die moeten worden gerespecteerd teneinde als duurzaam geëxploiteerd hout te worden erkend • Er wordt opgesomd welke organen kunnen optreden om certificaten af te levern

28. 8. De omzendbrief P&O/DO/2 (4) • Er worden boscertificeringsnormen opgesomd die kunnen worden aanvaard als ‘conform aan de voorschriften van de omzendbrief’ • Toepasbaar op alle aankopen waarbij hout wordt verwerkt • In alle bestekken moet worden vermeld dat het hout dat wordt gebruikt moet beantwoorden aan de bepalingen van de omzendbrief • Er wordt een definitie gegeven voor het begrip ‘duurzaam geëxploiteerd hout’ • Er worden criteria opgesomd die moeten worden gerespecteerd teneinde als duurzaam geëxploiteerd hout te worden erkend • Er wordt opgesomd welke organen kunnen optreden om certificaten af te leveren

29. 8. De omzendbrief P&O/DO/2 (5) • Er wordt aangeraden om de omzendbrief als bijlage te voegen bij het bestek • De gevolgen van het afleggen van valse verklaringen worden opgesomd in de omzendbrief • Als er elementen zouden opduiken die de toepassing van de omzendbrief in de weg staan, moet dit onmiddellijk worden gemeld aan de POD Duurzame ontwikkeling • Alle cellen Duurzame Ontwikkeling worden aangespoord om verbeteringsvoorstellen in te dienen, indien deze een positieve bijdrage kunnen leveren

30. 9. De methodologische gids voor de aankoop van informatica-, fax- en kopieermateriaal • Waarom deze gids? • Voorbeeldfunctie van overheid • Overheid grootste gebruiker • Impact op milieu: • Energieverbruik • Verbruik van accessoires (papier en inkt) • Verbruik van natuurlijke bronnen • Gevaarlijke stoffen • Productie en afval

31. 9. De methodologische gids voor de aankoop van informatica-, fax- en kopieermateriaal (2) • Behoefteanalyse uitvoeren zeer belangrijk! • Vaste computer • Model dat overeenstemt met marktstandaard • Goede coherentie tussen processor, RAM-geheugen en snelheid van harde schijf • Schermen • CRT-schermen (standaard) • LCD-schermen (platte schermen)

32. 9. De methodologische gids voor de aankoop van informatica-, fax- en kopieermateriaal (3) Bij voorkeur platte schermen (minder impact op milieu) Liefst LCD-schermen zonder kwik • Printers • Inkjetprinters • Laserprinters LP minder lawaai maar kunnen ozon en stof verspreiden Liefst printers die recto-verso kunnen afdrukken

33. 9. De methodologische gids voor de aankoop van informatica-, fax- en kopieermateriaal (4) • Fotokopieerapparaat. Mogelijke functies: • Kunnen kopiëren • Kunnen scannen • Kunnen als printer fungeren (indien aangesloten aan PC) • Scannen mogelijk vanuit printer (indien aangesloten aan PC) • Ontvangst en verzending van mail (via interne modem)

34. 9. De methodologische gids voor de aankoop van informatica-, fax- en kopieermateriaal (5) Juiste behoefteanalyse zal uitmaken welk soort van fotokopieerapparaat het best aansluit bij behoeften (ook aantal kopieën is een criterium) • Faxtoestellen • Inkjetfax volstaat voor kleine volumes (geen uitstoot van ozon of stof) Totale VOS-gehalte van de inkt niet hoger dan 5 % van gewicht

35. 9. De methodologische gids voor de aankoop van informatica-, fax- en kopieermateriaal (6) • Laserfax aangewezen voor grote volumes Stiller dan inkjetfax betere afdrukkwaliteit die waterresistent is maar: uitstoot van ozon en stof • Cartridges in twee delen vereisen minder accessoires (drumgedeelte meermaals gebruikt) • Kiezen voor faxtoestellen die recto-verso functioneren

36. 9. De methodologische gids voor de aankoop van informatica-, fax- en kopieermateriaal (7) • Milieucriteria • Beschreven in technische specificaties • Gebruiken als gunningscriterium • Ecologisch label van het type I (bepaald door de norm ISO 14024) • Impact op milieu mee bepaald door wijze van gebruiken van het apparaat Behoorlijk configureren, gebruiken en onderhouden

37. 9. De methodologische gids voor de aankoop van informatica-, fax- en kopieermateriaal (8) • Lange levensduur ook belangrijk bij keuze (minder afval in tijdsduur t) • Overheidsopdracht - tips • Milieuvriendelijkheid voorzien als gunningscriterium • Minimum technische voorschriften opleggen (technische regelmatigheid) Naleving van beperkingen inzake gevaarlijke stoffen Beperkt energiegebruik

38. 9. De methodologische gids voor de aankoop van informatica-, fax- en kopieermateriaal (9) • Vaste computer – technische voorschriften • Energieverbruik • Naleven van normen opgelegd door Energy Star • De computer moet de ACPI-waakstand met S3-niveau ondersteunen terugbrengen energieverbruik tot minder dan 5 Watt

39. 9. De methodologische gids voor de aankoop van informatica-, fax- en kopieermateriaal (10) • Opnieuw activering computer in volgende gevallen: • Werking van de modem • Koppeling met netwerk • Drukken op een toets • Schuiven met de muis • Overschakelen van actieve modus naar ACPI 3-modus moet gebeuren binnen maximum 30 minuten inactiviteit

40. 9. De methodologische gids voor de aankoop van informatica-, fax- en kopieermateriaal (11) • Levensduur en herstelbaarheid • Minimale garantie van drie jaar op wisselstukken en werkuren • Garantie op beschikbaarheid van wisselstukken tot drie jaar na het stopzetten van productie • Ingevolge snelle evolutie technologie: aanpassing van uitrusting moet mogelijk zijn • Uitbreiding van functies moet mogelijk zijn

41. 9. De methodologische gids voor de aankoop van informatica-, fax- en kopieermateriaal (12) • Harde schijf, CD- of DVD lezer of DVD-brander moeten kunnen worden vervangen • Levering computer met ten minste twee contactdozen (om onmiddellijk randapparatuur te kunnen aankoppelen) • Terugname en recyclage - criteria • Demontage mogelijk uit te voeren door één persoon • Handleiding demontage beschikbaar

42. 9. De methodologische gids voor de aankoop van informatica-, fax- en kopieermateriaal (13) • Niet-compatibele en gevaarlijke materialen scheidbaar • Plastic materialen moeten recycleerbaar zijn • Etiketten vlot verwijderbaar of geïntegreerd in toestel • Plastic elementen: • Vervaardigd uit één polymeer of compatibele polymeren • Geen niet-scheidbare metalen bevatten

43. 9. De methodologische gids voor de aankoop van informatica-, fax- en kopieermateriaal (14) • Elementen in plastic die zwaarder wegen dan 25 gram: voorzien van duurzaam merkteken (norm ISO 11469) • 90 % van behuizing van de chassis recycleerbaar • Gevaarlijke stoffen • Afwezigheid van RoHS-stoffen (lood, kwik, cadmium,…) • Toepassingen in bijlage van de Richtlijn rond RoHS wel toegestaan

44. 9. De methodologische gids voor de aankoop van informatica-, fax- en kopieermateriaal (15) • De plastic elementen die zwaarder wegen dan 25 gram moeten: • Vrij zijn van chloorparaffines (ketenlengte/chloorgehalte) • Vrij zijn van vlamvertragende stoffen • Batterijen mogen maximum 0,0001 % kwik bevatten, 0,001 % cadmium en 0,01 % lood

45. 9. De methodologische gids voor de aankoop van informatica-, fax- en kopieermateriaal (16) • Gebruiksaanwijzing • Pertinente raadgevingen inzake milieubewust gebruik • Aanbevelingen rond energiebesparende functies • Hoe kan energieverbruik tot 0 herleid worden? • Beperking gebruik van accessoires • Garantie en beschikbaarheid van wisselstukken

46. 9. De methodologische gids voor de aankoop van informatica-, fax- en kopieermateriaal (17) • Geluid • Norm ISO 9296 • Geluid maximum 48 db in wachtmodus • Geluid maximum 55 db wanneer diskettelezer in werking is • Uitvoeringsclausules – verpakking • Uit recycleerbaar materiaal • Moeten maximaal teruggenomen worden

47. 9. De methodologische gids voor de aankoop van informatica-, fax- en kopieermateriaal (18) • Schermen • Technische specificaties • Energieverbruik • LCD-schermen verbruiken minder • Energieverbruik in ‘sleep’- modus minder dan 10 Watt (in 15 minuten maximum) • Energieverbruik in ‘deep sleep’-modus minder dan 5 Watt (in 30 minuten maximum)

48. 9. De methodologische gids voor de aankoop van informatica-, fax- en kopieermateriaal (19) • Levensduur en herstelbaarheid • Minimale garantie van drie jaar op wisselstukken en werkuren • Voorschriften inzake aanpassing uitrusting moet voorhanden zijn • Garantie op beschikbaarheid van wisselstukken tot drie jaar na het stopzetten van productie • Ingevolge snelle evolutie technologie: aanpassing van uitrusting moet mogelijk zijn • Uitbreiding van functies moet mogelijk zijn

49. 9. De methodologische gids voor de aankoop van informatica-, fax- en kopieermateriaal (20) • Terugname en recyclage - criteria • Demontage mogelijk uit te voeren door één persoon • Handleiding demontage beschikbaar • Niet-compatibele en gevaarlijke materialen scheidbaar • Plastic materialen moeten recycleerbaar zijn • Etiketten vlot verwijderbaar of geïntegreerd in toestel

50. 9. De methodologische gids voor de aankoop van informatica-, fax- en kopieermateriaal (21) • Plastic elementen: • Vervaardigd uit één polymeer of compatibele polymeren • Geen niet-scheidbare metalen bevatten • Elementen in plastic die zwaarder wegen dan 25 gram: voorzien van duurzaam merkteken (norm ISO 11469) • Lampen achtergrondverlichting makkelijk scheidbaar