BECERİ ÖĞRETİMİ

1. BECERİ ÖĞRETİMİ

2. Beceri öğretim süreçleri; • Öğretimi yapılacak beceri, • Becerinin analizi, • Ölçüt bağımlı ölçü aracının hazırlanması ve performans alma, • U.D.A ve K.D.A. Belirlenesi, • Kullanılacak ipucunun belirlenmesi, • Öğretim yöntemi belirlenir, • Öğretim programı hazırlanır,

3. Öğrencinin öğretim sırasında performansında oluşan değişikliklerin nasıl izleneceği saptanmalıdır. • Öğrenciye kazandırılacak becerinin sürekliliğinin nasıl sağlanacağı saptanmalıdır, • Öğrenciye kazandırılan becerinin başka kişi, araç gereç ve ortamlara nasıl genelleştirileceği belirlenmelidir.

4. 1. Öğretimi yapılacak beceri • Çocuk ve ailesi için öncelikle öğretilmesi gereken becerilerin neler olduğu; ailenin isteği, çocuğun zamanının büyük bir bölümünü geçirdiği ortamın özelliği ve çocuğun sahip olduğu diğer becerileri ve kavramların neler olduğu göz önünde tutularak saptanır.

5. 2. Beceri Analizi Beceri analizi, bir beceriyi alt basamaklarına ayırma işidir. Beceri analizi yapılırken basamakların belirlenmesinde farklı yöntemler izlenebilir. Bunlar; • İleri zincirleme yöntemiyle, • Geri zincirleme yöntemiyle,

6. İleri zincirleme yöntemiyle beceri analizi • Analiz edilecek beceri, oluş sırasına göre önce yapılan basamaktan sonra yapılan basamağa doğru sıra izler.

7. Geri zincirleme yöntemiyle beceri analizi • Analiz edilecek beceri, oluş sırasının tersine göre en son yapılan basamaktan, ilk yapılan basamağa doğru sıra izler.

8. Beceri basamakları üç farklı şekilde oluşturulur 1- Ele alınan becerinin doğrudan gerçekleştirilmesi, 2- Bellekten analiz edilmesi, 3- Bir başkasının gözlenmesi ve uzmana danışılmasıdır.

9. Beceri analizinin öğretime katkıları • Bilgi, • Öğretimi bireyselleştirmesi, • Öğretimi kolaylaştırması, • Objektif değerlendirme, • Tekrarlanabilirlik,

10. Bilgi • En yüksek düzeyde bilgi sunmak mümkün olmaktadır. öğretim basamakları beceri analiziyle belirlendiği için öğretim materyali küçük parçalar halinde sunulmaktadır. Böylece öğretmen öğrenciye bilgiyi daha çabuk ve kesin olarak kazandırmaktadır.

11. Öğretimi bireyselleştirmesi • Beceri analizi yapılması, öğretim basamaklarının oluşturulmasına hizmet etmesi nedeniyle öğrencilerin düzeyine göre öğretimin yapılmasını sağlar.

12. Öğretimi kolaylaştırması • Öğretilmek istenen konuda beceri analiziyle belirlenen basamaklar, öğrencinin bulunduğu düzeyi kolayca belirlememize yardımcı olduğu gibi öğretime nereden başlayacağımızın bilinmesine de yardımcı olur. Böylece; Düzeylerine göre öğretim yapılan öğrenci daha kolay ve hızlı öğrenir.

13. Objektif değerlendirme • Yapılan beceri analizi basamaklarıyla öğrencilerin göstermiş oldukları ilerlemeleri değerlendirmek ve kaydını tutmak mümkün olmaktadır. Bu da öğretmenin yanlılığını azaltmaktadır. Özellikle zihinsel yetersizliği olan çocukların çok yavaş ilerlediğini düşünürsek; bu çocukların ilerlemeleri ancak ayrıntılı beceri analizi basamaklarında görülebilir.

14. Tekrarlanabilirlik • Yapılan beceri analizleri başka öğretmenlerce tekrar uygulanabilme olanağı vermektedir. Beceri basamaklarına göre oluşturulan programlar başka okul ve öğretmenlerce kolayca uygulanabilir.

15. Beceriye yönelik amaçların işlem basamakları (temel becerileri), daha küçük alt basamaklara ayrılabilir. Örneğin Resim İş dersinde “Makas kullanır.” amacının işlem basamakları; 1. Makasın kesen kısmını tutar. 2. Makası kaldırır. 3.Diğer elinin baş parmağını, makasın kendi tarafındaki gözüne yerleştirir. 4.Orta parmağını makasın diğer gözüne yerleştirir. 5. Makasın kesen kısmından tutan elini çeker. 6. Makası açar kapar.

16. Bu işlem basamaklarının her biri, daha küçük alt basamaklara ayrılarak beceri analizi daha ayrıntılı hâle getirilebilir.

17. Örneğin aynı amaç; 1. Makasın kesen kısmını tutar. a. Başat olmayan elini makasın kesen kısmının üzerine götürür. b. Makası baş parmağı ve diğer parmakları arasına alır. 2. Makası kaldırır. a. Makası göğüs hizasına kadar kaldırır. b. Makasın tutamağını kendine doğru çevirir. c.Makası kendine doğru yaklaştırır.

18. 3.Diğer elinin baş parmağını, makasın kendi tarafındaki gözüne yerleştirir: a.Diğer elini havaya kaldırır. b.Diğerelini makasın tutamağının üzerine getirir. c.Baş parmağını aşağıya doğru büker. ç. Baş parmağını makasın kendi tarafındaki göze yerleştirir. 4.Orta parmağını makasın diğer gözüne yerleştirir: a.Orta parmağını aşağıya doğru büker. b.Orta parmağını makasın diğer gözüne yerleştirir.

19. 5.Makasın kesen kısmından tutan elini çeker. a.Makasın kesen kısmından tutan elinin parmaklarını açar. b. Elini havaya kaldırır. c. Elini kendine çeker. 6.Makası açar kapar. a. Makası yere paralel gelecek şekilde çevirir. b. Baş parmağını hareket ettirir. biçiminde basamaklandırılabilir.

20. 3.Ölçüt Bağımlı Ölçü Aracı Hazırlama ve performans alma • Beceri, analizi yapıldıktan sonra ölçüt bağımlı ölçü araçları hazırlanır. • Bu ölçüt bağımlı ölçü aracıyla öğrencinin var olan performansı belirlenir.

21. İki biçimde performans alınır; • Tek fırsat yöntemiyle, • Çok fırsat yöntemiyle,

22. Tek fırsat yöntemiyle performans alma • Öğrencinin beceriyi gerçekleştirmesi için ortam düzenlenir. Öğrenciye beceriyi yapması için tek fırsat verilir. İlk yanlış yaptığı basamakta durulur ve sonraki basamaklar yanlış kabul edilir. • Öğrenciye beceri yönergesi verilir. • Bağımsız olarak yaparsa ‘ + ’ verilir. • Yanlış yaparsa ‘ – ’ verilir. • Değerlendirme sona erdirilir.

23. Tek fırsat yöntemiyle performans almaB.

24. Çok Fırsat Yöntemiyle Performans Alma • Öğrenciye beceri basamaklarının hepsi yaptırılır. • Beceri yönergesi verilir. • Doğru yaparsa + alır. Bir sonra ki basamağa geçilir. • Yanlış yapınca ya da yapmazsa – alır. Basamak öğretmen tarafından yapılır. Bir sonra ki basamağa geçilir. • Beceri analizi tamamlanıncaya kadar performans alımı devam eder.

26. Ölçüt Bağımlı Ölçü Aracı Hazırlama  • Beceri ile ilgili ölçüt bağımlı ölçü araçları “bildirimler”, “ölçüt”, “yönergeler”, “öğrenci isimleri ve sonuçlar” bölümlerinden oluşur.

27. *Analizi yapılan becerinin her basamağının yer aldığı “bildirimler” bölümü, *Ölçü aracında öğrencinin ne yapacağının söylendiği “yönergeler” bölümü,

28. Bildirimin hangi düzeyde gerçekleştirileceğini belirleyen. “ölçüt” (beceride kullanılan ölçüt % 100) bölümü, “Öğrenci isimlerinin’’ kaydedildiğibölüm, ‘’Sonuçların” kaydedildiği bölümden oluşur. (becerinin nasıl gerçekleştiğini belirten; “Bağımsız” “Sözel ipucu” “Model olma” ve “Fiziksel yardım” ifadelerine yer verilir. Bu ifadeler “B”, “S.İ.”, “M.O.”, “F.Y.” sembolleriyle gösterilebilir)

30. Becerinin ön koşul davranışlarının öğrenci tarafından kazanılıp kazanılmadığının belirlenmesi gerekir. Eğer öğrenci bu ön koşul davranışları kazanmışsa performans alımına geçilir. Kazanmamışsa öncelikle bu ön koşul davranışlar kazandırılır ve daha sonra performans alımına geçilir. Örneğin; analizi yapılan “Makas kullanır.” amacının gerçekleşmesi için öncelikle öğrencinin önüne konan makas ve kullandığı elinin baş ve orta parmağını göstermesi istenir.Öğrenci, bu ön koşul davranışları kazanmışsa performans alımına geçilir.

31. Beceride performans düzeyini belirlemenin amacı, öğrencinin becerinin her bir basamağını bağımsız olarak gerçekleştirip gerçekleştiremediğini ya da hangi ipucu verildiğinde gerçekleştirdiğini belirlemektir. • Beceride performans düzeyi belirlenirken öncelikle uygulamanın yapılacağı ortam düzenlenir.

32. Bunun için performans alımı sırasında ortam, öğrenciyle bire bir çalışılabilecek şekilde düzenlenmelidir. • Öğretmen gerektiğinde model olabilmek için performans alımı sırasında öğrencinin yanında durmalıdır ve öğretmenin önünde de aynı araç seti bulunmalıdır.

33. Daha sonra öğrenciye beceriyle ilgili ana yönerge verilir. • Öğrencinin gerçekleştirdiği basamaklar, ölçüt bağımlı ölçü aracında, ilgili basamağın karşısına, • “bağımsız” • “sözel ipucu” • “model olma” • “fiziksel yardım” olarak kaydedilir.

34. 4. U.D.A ve K.D.A. Belirlenmesi • Bir becerinin öğretiminde ulaşılması hedeflenen uzun dönemli amaç; öğrencinin beceriyi bağımsız yapar hale getirmektir. • Örnek: Öğrenci makasla, belirtilen çizgi üzerinden kağıdı bağımsız olarak keser

35. Öğrencinin beceri analizinde ‘ – ‘ aldığı basamaklar kısa dönemli amaçlarımızı oluşturmaktadır. • Kısa dönemli amaçlarımızdan bir derste çalışacağımız amaç ya da amaçlar ise öğretim amacımızdır.

36. 5. Kullanılacak İpucu Düzeyleri • En çok yardımdan en az yardıma doğru; Fiziksel yardım, Model olma, Sözel ipucu, İşaret ipucu,

37. Öğrenci basit taklit etme becerilerine sahip değilse; Öğrencinin yapamadığı beceri basamaklarıyla ilgili ilk alt amaçların fiziksel ipucuyla yapılması hedeflenir. • ‘’ Fiziksel ipucuyla yapar ‘’ basamağından sonra ki amaçları; Sözel ipucuyla yapar. Bağımsız olarak yapar.

38. Öğrenci taklit etme becerilerine sahipse, Öğrencinin yapamadığı beceri basamaklarıyla ilgili ilk alt amaçların; Model olunduğunda yapar. Sözel ipucu verildiğinde yapar. Bağımsız olarak yapar. Şeklinde bir sıralama oluşturur.

39. Eğer öğrencinin bir beceri basamağındaki performans düzeyi ‘’ sözel ipucu verildiğinde yapar ’’ ise, bu beceri basamağının bir sonra ki amacı ‘’bağımsızolarak yapar’’ olmalıdır.

40. 5.Öğretim yöntemi belirlenir • İleri zincirleme yöntemi, • Tersine zincirleme yöntemi, • Tüm beceri öğretimi yöntemi,

41. İleri zincirleme yöntemi • Bu yönteme göre öğretim yapabilmek için performans alımı öncesi hazırlanan beceri analizinin ileri zincirlemeye göre yapılması gereklidir (önce yapılandan sonra yapılana doğru). • Öğretim yapılırken öncelikle birinci temel beceri üzerinde durulur, diğer becerilerin öğretimi yapılmaz. Öğrenci birinci temel beceriyi bağımsız olarak gerçekleştirdikten sonra ikinci temel becerinin öğretimine geçilir.

42. Tersine zincirleme yöntemi • Bu öğretim yönteminin kullanılabilmesi için performans alımı öncesi hazırlanan beceri analizinin tersine zincirlemeye göre yapılması gereklidir (en son yapılandan en önce yapılana doğru). • Bu yöntemde öğretime becerinin son temel becerisinden başlanır. Öğrenci son temel beceride bağımsızlığa ulaşınca sondan ikinci temel becerinin öğretimi üzerinde durulur.

43. Özellikle giyinme becerilerinde ve bazı meslekî becerilerin öğretiminde bu yöntemin daha etkili olduğu bilinmektedir. Bunun nedeni; • öğrencinin başlangıçta gerçekleştirmesini beklediğimiz temel becerinin az sayıda beceri basamağını içermesi, • kolaylıkla başarıya ulaşmasının mümkün olması, daha sonra diğer basamakların öğretimi yapılarken de bağımsızlığa ulaştığı beceri basamaklarını tekrarlaması olarak görülmektedir.

44. Tüm beceri öğretimi yöntemi • Bu öğretim yönteminin kullanılabilmesi için performans alımı öncesi hazırlanan beceri analizinin ileri zincirlemeye göre yapılması gereklidir. • Bu yöntemde becerinin bütün basamakları için öğretim yapılır. Her öğretim oturumunda beceri basamaklarındaki ipuçları yavaş yavaş çekilerek becerinin tümü gerçekleştirilmeye çalışılır.

45. Bilgi Veren Kişilere Göre Değerlendirme Teknikleri • kontrol listesi, • dereceleme ölçekleri, • anket ve görüşme; • anne baba, öğretmen, öğrenci ve onu tanıyan kişiler

46. Değerlendirmede bilgi veren kişileri kullanmanın nedenleri şunlardır; • Öncelikle bireyin geçmişine bakmamızı sağlar. Örneğin okul yaşamına girmeden önce çocuğun gelişim seyrini en iyi bilen kişi anne ve babasıdır.

47. İkincisi, öğrenci ile ilgili olarak geniş bir deneyimi bulunanlar gözlemlerini aktarabilir. • Son bir neden olarak da bilgi veren kişilerin tavırları, algıları ve değerleri gibi edinilmesi kolay olmayan bilgilerle ilgili veri sahibi olunur.

48. Ancak, • Bu araçlarla dolaylı olarak toplanan bilgilerin hata oranı yüksek olabilir. Bilgi veren kişiler geçmiş olayları tam olarak hatırlayamayabilir. Hatta kişiler gerçeği söyleyemeyebilir.

49. Kontrol Listesi • Kontrol listesi belirli bir alanda ya da gelişim alanlarındaki becerileri ölçmek için kullanılan informal bir değerlendirme tekniğidir. • Kontrol listelerinin amacı çocukların gelişimini değerlendirmek ve sonuçlarını kaydetmektir. • Kontrol listeleri, genellikle bilişsel, küçük ve büyük motor gelişim, sosyal ve dil gelişimi alanlarına göre hazırlanmıştır.

50. Kontrol listeleri, değerlendirme için gereksinim duyulan bilgiye göre bir ya da birden fazla gözlemi içerebilir. • Kontrol listelerinin bir diğer amacı da çocukların öğretim süreci sonunda gelişimlerindeki değişiklikleri izlemektir. • Kontrol listeleri ile elde edilen bilgi, programı planlama ve öğretimsel düzenlemeleri yapmak için kullanılabilir.