Mustafa Akgül Bilkent Ü./INETD akgul.web.tr/yazilar/ akgul.bilkent.tr

1. BT, Eğitim ve Fatih Projesi Mustafa Akgül Bilkent Ü./INETD akgul.web.tr/yazilar/ akgul.bilkent.edu.tr Blog.akgul.web.tr inetd.org.tr Akgul @ bilkent.edu.tr

2. Özet • İnterneti Nasıl Algılamalı ? • Bilgi Ekonomisi ve Bilgi Toplumu • İnternet ve Eğitim • Fatih Projesi Aralık 2011 2

3. İnternet’in tarihçesi • 1950-1960’larda hayal edildi • 1969-70 lab’te başladı • 1983 saha deneyleri (NSF, Junet, Janet)‏ • 1990’lar wais, Gopher, web • 1993 Mosaic, NCSA • 1995 Java, ticarileşme • 2000 dot.com balonu,... internet2,. web2

4. İnterneti Nasıl Algılamalı? • Ağların Ağı: 2.2 milyar insan, 860 M makina, 525M web, 230 alan adı, 160M blog, 1 trilyon URL , 800M face, 200 twitter, 100M linkedin, 35M wordpress • Kütüphane, gazete, hastane, iş yeri, eglence, ... : kalıba sığmaz: yaşamın yansısı • Etkileşim, zaman ve mekanın etkisi azalıyor • Birey öne çıkıyor: üretici ve tüketici • Rakipler işbirligi yapıyor: rekabirlik • Hiyerarşik yapılar kırılıyor, yatay yapılar 4

5. İnterneti Nasıl Algılamalı-II • Web 2.0: wiki, blog, rss, sıradan insanın katılımı • Sosyal aglar her seyi degistiriyor: reklam, halkla iliskiler, siyaset, iş dunyasi ... • Second life, muzik streaming, … • Mobil yaşam; ipad, android, ... • Nesnelerin interneti • Semantic web • Yurttaş gazeteciligi, yeni medya • Gazete, matbaa, radyo, tv – kolay, ucuz, hızlı • İnternet Yaşamdır ! (sokaktır!!) 5

6. İnterneti Nasıl Algılamalı-III • Sanayi devrimi: kol gücünün çoklanması Bilgi Devrimi: beyin gücünün çoklanması • Bilgi/enformasyonun: üretilmesi, saklanması, işlenmesi, yayılması • Bireysel gelişmenin önü açılıyor • Etkileşim!, dağıtık küçük grupların gücü • Katılım, saydamlık ortamı 6

7. Bilgi Ekonomisi ve Toplumu • Information soc., knowledge, knowledge based, knowledge driven, knowledge econ • Bilgi üretim faktörü, zenginlik kaynağı • Bilgi: bilimsel, teknoloji, ar-ge, patent, know how, inovasyon, örtük (tacit), enformasyon • Bilgi işcisi: beyin işcileri, araştırmacı, eğitimli insanlar 7

8. Bilgi Ekonomisi/Toplumu-II • Bilgiye erişebilen, kullanan, işleyen ve Bilgi Üreten! • Emek ve dogal kaynak yogundan: Bilgi yogun ekonomi ve topluma geçiş • Kültür bagımsız, sorgulayan, yaratıcı, girişimcibireyler • Kurumlar ve Ortam gerekir • Bilgi'nin özel konumu (açlık, DEC!)‏ 8

9. Bilgi Ekonomisi: Tekstil örneği • Pamuk’a gen düzeyinde müdahele • Üretim düzeyi: toprak, sulama • Kumaşa nanoteknoloji ... • Kumaşın tasarımı • Markalaşmak • Moda, tasarım (zara )‏ • Pazarlama, dağıtım, üretim

10. Bilgi Eko./Toplumu İndexleri • Pek çok göstergenin ağırlıklı ortalaması • Ar-ge GDP, ar-ge calışanı, patent, yayın, • Eğitim seviyesi, üniversite, lise bitirme oranı, gazete, kitap sayısı, • Telefon, TV, Radyo, Kablo, fax • Bilgisayar, internet yaygınlık, derinlik • Özgürlükler, örgütlenme; • kurumsal yapı (girişim, buluş, ar-ge, inov.)‏ 10

11. Türkiye Ne durumda ? • %45, %33 sürekli, 55-35 K/E, kırsal K %25 • AB sonunda, OECD de genelde sonda • WEF'de 55-71/138, UN 59->76->69 • Inovasyon 56/80, rekabet 59/142 • Gender gap: 122/135, insani gelişme: 92/187 • E-devlet hizmet türü/kalitesinde iyi, yaygınlıkta sorunlu • Adsl 6+ milyon, +3G 0 8.3M • 30-35 milyon kullanıcı • 280 bin .tr + 1.2Min yurt dışı alan adı

12. Bir diğer ayıp: filtre • Yönetlmelige dayalı: düzenleyici/işletici • Gizli uzmanlar, gizli listeler • 5652/filtre: yargısız infaz • Hukuki, bilimsel, insan gücü sorunları • Avrupa Adalet Divanı kararı • Sorunlara gebe

13. BT ve Eğitim • Her teknolojik gelişme umut vermiştir: • Uzaktan eğitim uzun bir gelişme göstermiştir • Anadolu, open university, Gandi U, Ulusal ... • Beklenen yarar sağlanamıştır: hayaller güçlü • Elektrik motorları olgusu! • Eğitim zor! Motivasyon, tasarım, olgunlaşma • MIT, Harvard, Stanford, Berkeley: kara tahta • Lisans üstü, mesleki eğitim başarılı

14. BT ve Eğitim- II • Eğitime destek ve malzeme çok! • İrc, liste, blog, mobil, web, film, oyun ... • Açık Ders Malzemeleri: ocw, konsorsiyom • Youtube, academicearth, oedb.org opensourceshools.org • NMC: mobil--> internet, work-learn-study her yerde/her zaman, işbirliği, bulut-dagıtık yapı • Kritik “challenges”: digital okur yazarlık (herkes) • Ölçme zor, rekabet keskin, yakalamak zor

15. BT ve Eğitim- III • NMC Öneriler: 1 yıl--> e-kitap, mobil cihaz/ uygulamalar • Wikipedia ailesi: wikibooks, vikiversity, open access journals • Sms'le sınav, hatirlatma, etkileşimi artırma • Orta (2-3) augmented reality, • Game based learning • 4-5-->gasture based computing (Kinect, SixSense, Tamper) • Learning analytics: google analytic benzeri, data-mining • Amac: internetdeki kaynakları etkin kullanmaya destek

16. Türkiye'de Eğitimde BT • MEB FRTEB → Egitek → arge ... • 2004-2010? okullara ADSL, Dünya bankası BT Lab • BÖTE, bilişim egitimi 1 saate düştü, seçmeli oldu • Medya okuryazarlıgı seçmeli oldu • Horizon-K12: okuduğundan anlam çıkarmak, onu değerlendirebilmek en önemli konu! Yani düzgün bir digital/bilgi/medya okuryazarligi önemli • Özel okullar devletden daha başarılı gözüküyor

17. Deneyler: 100$ lık dizüstü • Tüm dünya gelişen teknolojileri etkin kullanımı peşinde • Maine, tacikistan: dizustunu cocuk eve götürdü: • Cocugun tavrı ve ailenin hayata bakısı degişti • MIT AI Lab bsk: 100 dolarlık bilgisayar projesi başladı • Adi: her cocuga bir dizustu'ne donustu: OLPC • Hedef ulkerin milyon olcusunde almaktı: buyukler soz verip, yan cizdi • Bazı kucuk ülkeler katıldı: 200$'a satılıyor • ABD de 2 tane alınıp, 1'i 3. dunyaya hediye ediliyor • Türkiye seyretti

18. Fatih Projesi-I • 2010 kasımında ortaya çıktı: 2010 starteji doku. Yok! • 2010 planı: okula guclu internet, guclu yazıcı • Sınıfa: etkileşimli tahta, (projector) • Hocaya: dizustu • Destek icin: ogretmen egitimi, soru bankası, içerik, öğretmenın katkısı, bazı uçuk projeler • 2011 ilk baharı 4000+ pilot, sonbaharda uygulama başla.. • 3 yıl bitirme: liseler/meslek lisesi, orta, ilk/anaokulu • Yetişmedi, ihale yeni yapıldı, açıklanmadı

19. Fatih Projesi-II • Seçimde: büskevit e-kitap (ipad, tablet) • E-kitap ? (reader, tablet, ...) • Talim Terbiye z-kitap yonetmeligi cikardı: • Z-kitap: zenginlestirilmis, kitap multimedya haline gel. • Diger destekler planlandigi gibi • Ciddi sorunlar var: • Tablete evrensel hizmetde para yok!

20. Fatih Projesi-III • Kritik: öğretmenin kazanılması • BT kullanımı stratejisi yok: ölçülebilen hedef? • İçeriğin üretimi bir süreç: z-kitapla bitmez • Doğru içerikte olsa kritik olan dersin tasarımı! • İş birligi ve akranla öğrenmek • Müfredat engel • Yasakçı ve merkezi bakış açısının sansı yok • Özgürlükçü, liberal bir yaklaşım şart • Çok önmli proje ama riskli

21. Bilgi Toplumu için Ne yapmalı? • Bilgi Toplumu hedefi en az AB kadar önemli • Tüm toplumun yeniden yapılanması söz konusu • Bakanlık ağırlığında bir yapılanma, TBMM de uygun yapılanma, katılımcı yapılar • Tüm topluma kapsayan, önceliklendirilmiş, somut eylem planı, insan gücü, sayısal bölünme vs • Yıllık gözden geçiren esnek ve katılımcı yapı • Siyasal liderlik, uyumlu politikalar • İnternet Yaşamdır !

22. Sorular • Fatihprojesi.meb.gov.tr • Fatih.inetd.org.tr • Akgul @bilkent.edu.tr • http:// akgul.bilkent.edu.tr • Akgul.web.tr, blog.akgul.web.tr • Bt-stk.org.tr inet-tr.org.tr ab.org.tr • internethaftası.org.tr, inetd.org.tr • Web.inet-tr.org.tr

23. Yatay Sektör Olarak Bilişim • İnternet ve Bilgisayar: “Her eve lazım!” • Elektrik ve Telefon gibi! (sorgulamayın!)‏ • Verimlilik aracı: OECD doğruladı (Arrow)‏ • Tarım, KOBI, turizm, için gerekli • Bilişim'in, işletme/iş nosyonları gerekli • Mühendislik, inovasyon, ar-ge, pazarlama • e-ticaret, e-pazaryerleri • Bilgiye erişim yurttaşlık hk. Sayısal böl.

24. Dikey Sektör Olarak Bilişim • Kendi içinde: yazılım, gömülü, Call center • Elektronik, Telekom ile bütün - ICT • Telekom -Media-eğlence – Internet yakın. • Yatırım göreceli düşük: egitim gerek • İhracat: yazılım, hizmet, müteathitlik • İnsan gücü planlaması: meslek (lise, YO, U)‏ • Üniversiteleri yeniden yapılandırmak gerek 24

25. Bilişim, Verimlik, tetikleyicilik • Arrow'un itirazi çözüldü • İ2010: %5 GDP --> 25% büyümeyi tetik. • Verimligin %40'ı sağlıyor, ABD'de %60 • Bilişim ar-ge 1/3 (.us, .jp, .kr), 1/5 .eu • Değişimi yönetmek zor, başarısızlık var • Elektrik motorlarında geçikme İ 25

26. Açık Kaynak: Yansımalar • Açık Erişim: Bilimsel yayınlar, kurumsal • Açık Biyoloji: patentleri paylaşmak • Opencourse work: MIT, Rice, Stanford, JH • Creative Commons: fikir, sanat, kültür • Politika: deanspace, extremedemocracy.com • Niye: ortak üretmek, katkı vermek, işini görmek, takdir edilmek, meşhur olmak • Farklı paradigma, farklı iş modelleri 26

27. E-türkiye, e-devlet • Ülkenin yeniden yapılanması: e-türkiye • Devletin yeniden yapılanması: e-devlet • E-devlet, e-türkiye için öncü güç • Bilgisayarlaşma, internet olmazsa olmaz! • Ama, felsefe, insan, organizasyon önemlidir • Bu bir süreçtir • Bilgi toplumu bir tercih meselesi değildir! 27

28. Eğitim ve açık kaynak • sf.net: egitim: 5200, CAI: 852, kütüp: 500, test:500 • sci/eng: 15700, multimedia: 16K, oyun/eg: 17K, • internet: 30K, yazilim geliştirme: 30K, masaustu: 4K • Astronomi: 305, kimya: 318, cevre: 108, yer: 300, • fizik: 690, matematik: 2000, tip: 550, elek: 400 • feshmeat.net egit: 1200, oyun: 3300,bilim/muh: 3500 • GNU/Unesco: 5300+, moodle, manhattan virtual classrom, whiteboard 28

29. Eğitim ve açık kaynak-II • k12os.org: k12linux.org, k12ltsp.org, k12edcom.org ocw • oedb.org: online education database • schoolforge.net: koalisyon; curriki, wikiversity • SEUL/EDU, richtech.ca/seul/, 700+ • OCW-mit: hopkins, irvine, utah, tuft, notre dame, rice • ocw-con. osef.org, gnacademy.org, schoolforge.net • wikipedia, citizendium, stanford felsefe, connextions • gutenberg, linux, openoffice, mozilla, google 29

30. Son Bir kaç söz • Bilişim ve İnternet tercih meselesi değil • Bilgi Toplumu hedefi doğru hedef • Sistemik ve uyumlu politikalar gerekli • Açık kaynak öncelikli, ama tek değil • Katılımcı, saydam, Demokratik yapılar • Kendi somut planlarımızı biz geliştirmeliyiz • Tek başına bilişim değil, ama bilişim şart 30

31. Bilgi Toplumuna Doğru • İnternet  Bilgi Toplumu • Bilim, teknoloji, ar-ge, inovasyon • Beyinsel emek, entellektüel sermaye • Yaratıcı birey, üretici/tüketici birey • Hiyararşı yıkılıyor, yatay/network örgüt • Ekosistem, rekabirlik • Katılımcı, saydam yönetim; her yerde STK LKD Linux, e-devlet ve Bilgi Toplumu 15 Haziran 2004 31