1 / 46

AKCİĞER KANSERİ EPİDEMİYOLOJİSİ

AKCİĞER KANSERİ EPİDEMİYOLOJİSİ. Prof.Dr.İsmail Savaş TORAKS ONKOLOJİSİNDE MULTİDİSİPLİNER YAKLAŞIM İzmir 20-21/Şubat/2006. ABD Mortalite , 2002. Ölüm nedeni. sayı. %. 1. Kalb hastalıkları 696,947 28.5 2. K an s er 557,271 22.8

cerise
Télécharger la présentation

AKCİĞER KANSERİ EPİDEMİYOLOJİSİ

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. AKCİĞER KANSERİ EPİDEMİYOLOJİSİ Prof.Dr.İsmail Savaş TORAKS ONKOLOJİSİNDE MULTİDİSİPLİNER YAKLAŞIM İzmir 20-21/Şubat/2006

  2. ABD Mortalite, 2002 Ölüm nedeni sayı % 1. Kalb hastalıkları 696,947 28.5 2. Kanser557,271 22.8 3. Serebrovasküler hastalıklar 162,672 6.7 4. Kronik alt solunum sistemi infeksiyonları 24,816 5.1 5. Kazalar 106,742 4.4 6. Diabetes mellitus 73,249 3.0 7. Influenza ve pnömoni65,681 2.7 8. Alzheimer hastalığı58,866 2.4 9. Nefrit40,974 1.7 10. Sepsis33,865 1.4

  3. Ölüm nedenlerinde 1950 & 2002 arasında değişim , ABD 100,000 1950 2002 Kalb hastalıkları SerebrovaskülerHastalıklar Pnömoni/Influenza Kanser

  4. Beklenen kanser ölüm oranları , 2005, ABD Erkek295,280 Kadın275,000 Akciğer ve bronş 31% Prostat 10% Kolon ve rektum 10% Pankreas 5% Lösemi 4% Özofagus 4% Karaciğer ve 3%safra yolları Non-Hodgkin 3% Lenfoma Mesane 3% Böbrek 3% Diğer bölümler 24% • 27% Akciğer ve bronş • 15% Meme • 10% Kolon ve rektum • 6% Over • 6% Pankreas • 4% Lösemi • 3% Non-Hodgkinlenfoma • 3% Uterus • 2% Multiple myeloma • 2% Beyin • 22% Diğer bölümler

  5. Erkeklerde kanser ölümleri, ABD 1930-2001 100,000 Akciğer&bronş Mide Prostat Kolon ve rektum Pankreas Lösemi Karaciğer

  6. Kadınlarda kanser ölümleri, ABD 1930-2001 100,000 Akciğer & bronş Uterus Meme Kolon & rektum Mide Over Pankreas

  7. Yaşam boyu kanser gelişme riski,Erkek Bölge Risk Prostat 1 / 6 Akciğer ve bronş 1 / 13 Kolon ve rektum 1 / 17 Mesane 1 / 28 Non-Hodgkin lymphoma 1 / 46 Melanom 1 / 53 Böbrek1 / 67 Leukemia 1 / 68 Oral Kavite1 / 73 Mide1 / 81

  8. Yaşam boyu kanser gelişme riski,Kadın Bölge Risk Meme 1/ 7 Akciğer & bronş 1 /18 Kolon & rektum 1/ 18 Uterus 1 /38 Non-Hodgkin lymphoma 1 / 56 Over 1 / 68 Melanom 1 / 78 Pankreas 1 / 81 Mesane 1 / 88 Serviks 1 / 130

  9. Değişik zaman peryodlarında Sağkalım yüzdeleri 1983-1985 1995-2000 1974-1976 Genel 50 53 64 Meme (kadın) 75 78 88 Kolon 50 58 63 Lösemi 34 41 46 Akciğer ve bronş 13 14 15 Melanom 80 85 91 Non-Hodgkin lenfoma 47 54 59 Over 37 41 44 Pankreas 3 3 4 Prostat 67 75 99 Rektum 49 55 64 Mesane 73 78 82

  10. 100 yıl önce akciğer kanseri sıralamada kaçıncı sıradaydı ? A) 1.sırada B) 3. sırada C) sıralamada değildi D) fikrim yok

  11. AKCİĞER KANSERİ • 1912 yılında Adler “primary malignant growths of the lungs and bronchi “ adlı bir kitap yayınlamıştır. • Bu kitapta literatürde bulduğu 374 vakayı değerlendirdi. • Akciğer kanseri, 20. yüzyılın başlarında nadir görülen bir hastalıktır.

  12. 74 yaşında nefes darlığı, iştahsızlık, ateş, kilo kaybı olan erkek hasta • 5 yıl önce sigarayı bırakmış.55 yıl içmiş. • FM: sağ supraklaviküler LAP • Sağ HT bazalde matite var ve solunum sesleri derinden geliyor. • LAP aspirasyonu metastatik NSCLC

  13. OLGU • Bronkoskopik biyopsi: Yassı hücreli akciğer kanseri

  14. AKCİĞER KANSERİ • Yirminci yy başında ABD’de akciğer kanseri yüzbinde 5‘den azdır. • 1999 yılına gelindiğinde gelişen ülkelerde yüzbinde 14, gelişmiş ülkelerde yüzbinde 71 olmuştur. • Kadınlarda sigara kullanımı alışkanlığındaki artış nedeniyle Doğu Avrupa ülkeleri ve ülkemizde akciğer kanseri sıklığı giderek artmaktadır . • Dünyada her yıl 1 milyon kişi akciğer kanserinden kaybedilmektedir.

  15. AKCİĞER KANSERİ • Avrupa birliğinde akciğer kanseri kaba sıklığı 52.5/100,000/yıl ve ölüm hızı 48.7/100,000/yıldır. Erkeklerde (79.3 ve 78.3/100.000) Kadınlarda (21.6 ve 20.5/100.000 ) • Ülkemizde ; Erkeklerde 1.sırada (%32) Kadınlarda 6. sıradadır (%4) Sağlık Bakanlığının tüm sağlık kuruluşlarında tanı alan kanser olgularının kaydedildiği verilere göre akciğer kanseri insidensi 11.5/100.000’dir

  16. AKCİĞER KANSERİ • İzmir Kanser İzlem Denetim Merkezi’ nin 1993-1994 yılları verileri; • Akciğer kanseri tüm kanserler içinde erkeklerde %38.6’lık oranla en büyük bölümü oluşturmaktadır. Kadınlarda 5.2’lik oranla 7.sıradadır. • İzmir il sınırında yaşayan olgular baz alınarak hesaplanan yaşa-standardize insidens , erkeklerde 61.6/100000, kadınlarda5.1/100000’dir .

  17. AKCİĞER KANSERİ • Sağlık Bakanlığı verilerine göre akciğer kanseri sıklığı ; Batı bölgelerimizde en yüksek (Akdeniz 41.0/100.000, Ege ve İç Anadolu 39.5/100.000) Güneydoğu ve Doğu bölgelerimizde en düşük ( 17.7/100.000 , 11.7/100.000 )

  18. AKCİĞER KANSERİ • Genç erişkinlerde (50 yaş altında %5-9 dolayında) sıklığı daha azdır. • Bu grupta aile öyküsü vardır ve adenokanser en sık görülen kanser tipidir . • Ancak ülkemizde gençlerde adenokanser yaşlılara göre daha fazla izlenmekle birlikte en sık kanser tipi squamöz hücreli kanserdir.

  19. AKCİĞER KANSERİ • Toraks Derneği Akciğer ve Plevra Maligniteleri Çalışma Grubu (TAPMG) tarafından yapılan ulusal, hastane bazlı retrospektif çalışmada; • 11849 akciğer kanserli olgu • %90.4’ü erkek, %9.6’sı kadın, • olgular büyük oranda (%56.7) 46-65 yaşları arasında. • Olguların yaklaşık %90’ ında sigara kullanma öyküsü saptanmıştır (%77.9 aktif sigara içicisi, %10.8 sigarayı bırakmış)

  20. Akciğer kanserlerinde risk faktörleri • Sigara içimi • Pasif sigara maruziyeti • Genetik faktörler (Aile hikayesi-6.kromozomda anormallik ) • Mesleki nedenler ve hava kirliliği • Cinsiyet • Diyet (Sebze ve meyveden eksik beslenme) • Kronik akciğer hastalıkları ( Tb. Fibrozis gibi ) • Marijuana ; tütünden daha fazla katran içerir. • Hodgkin hastalığı, meme kanseri nedeniyle toraksa radyoterapi alınması akciğer kanseri riski ??

  21. AKCİĞER KANSERİ • Akciğer kanseri gelişiminde etkili olduğu belirtilen yaş, ırk, cinsiyet, meslek, hava kirliliği, radyasyon, geçirilmiş akciğer hastalığı sekeli, diyet, viral enfeksiyonlar, genetik ve immünolojik faktörlerin tümü %6-10 oranında etkilidir . • Akciğer kanseri insidensi yaşla artmakta, 6.-7. dekadlarda pik yapmaktadır. Hücre tipleriyle yaş ilişkisi yoktur, • İleri yaş hastalığı olduğu için hastaların 2/3’ünde eşlik eden başka bir hastalık vardır.

  22. Akciğer Kanserli Hastalarda Görülen Diğer Hastalıklar

  23. SİGARA VE AKCİĞER KANSERİ • Richard Doll ve Austin Hill’in 1950 yılında BMJ’da yayınladığı makalede sigara içimiyle akciğer kanseri gelişimi arasındaki ilişkiden bahsedilmiştir. • Bunu takiben 1964 yılında US Surgeon General sigaranın sağlığa zararından bahseden bir yayın yapmıştır. • Bunlardan sonra sigara içimi biraz azalsa da rakamlar daha sonra ciddi boyutlara ulaşmıştır.

  24. SİGARA VE AKCİĞER KANSERİ • Akciğer kanserlerinin büyük bölümünden sigara içimi sorumludur. • Ne kadar uzun süre ve çok sayıda sigara içilirse akciğer kanseri gelişme riski o kadar fazladır. • Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de sigara tüketimi artmaktadır.

  25. Sigara-Akciğer Kanseri

  26. SİGARA VE AKCİĞER KANSERİ • Sigaraya başlama yaşı, sigara içme süresi, içilen sigara sayısı ile tütün ve sigara tipi (filtreli, filtresiz, puro, düşük tar ve nikotin içeriği vb.) akciğer kanseri gelişme riskini etkiler. • Gelişmiş ülkelerde sigara içimi prevalansı kadınlarda %20-40, erkeklerde %30-40 iken gelişmekte olan ülkelerde bu oranlar sırasıyla %2-10 ve %40-60’tır .

  27. SİGARA VE AKCİĞER KANSERİ • Dünya genelinde ise erkeklerde %47-52, kadınlarda %10-12 sıklıkta sigara kullanımı olduğu tahmin edilmektedir. • Erkekler kadınlara göre sigara içmeye daha küçük yaşlarda başlamaktadırlar. • Erkekler daha uzun süreli, yüksek katran içerikli ve derin inhalasyonlu sigara alışkanlığına sahiptirler.

  28. SİGARA VE AKCİĞER KANSERİ • ABD ve Batı Avrupa’da kadınlarda sigara alışkanlığı II. Dünya savaşı sonrası başlamıştır. • Son zamanlarda yapılan olgu-kontrol çalışmaları, sigara içen kadınlarda akciğer kanseri gelişme riskinin erkeklere göre daha yüksek olduğunu göstermiştir.

  29. Sigara tüketimi, 1900-2000, ABD Per capita cigarette consumption Male lung cancer death rate Female lung cancer death rate

  30. Sigara tüketimi, ABD, 1965-2002 Erkek Kadın

  31. SİGARA VE AKCİĞER KANSERİ • Çin Halk Cumhuriyeti en önemli üretici ve tüketicidir. • 320 milyon Çinli sigara içmektedir. • Bu tüm dünya rakamlarının 1/3’üdür. • Son zamanlarda konuya duyarlılık artsa da Çin uzun süre bu konuyla başetmeye çalışacak gibi görünmektedir.

  32. SİGARA VE AKCİĞER KANSERİ • Türkiye’ de ise sigara içme prevalansı kadınlarda %24, erkeklerde %63’tür. • Toplumumuzun büyük kısmını kapsayan yüksek sigara tüketimi gözönüne alındığında, günümüzde ve gerekli önlemler alınmazsa yakın gelecekte bir akciğer kanseri epidemisi ile karşı karşıya olduğumuzu söylemek yanlış olmaz .

  33. SİGARA VE AKCİĞER KANSERİ • Adenokanserlerde tütün maruziyetiyle ilişkili olaraka K-ras mutasyonu saptanmıştır. • Sigarada bulunan PAH‘lar DNA bağlarını parçalar, DNA tamir, apopitoz ve hücre döngüsünü ayarlayan p53 geninde mutasyona neden olur. • P53 gen mutasyonu akciğer kanserlerinin %50-70’inde görülür.

  34. ÇEVRESEL ETKENLER/MESLEKİ MARUZİYET VE AKCİĞER KANSERİ • Asbest, kadmiyum, nikel, krom gibi mesleksel etkenler ve radyasyon akciğer kanseri riskini artırır. • Asbest maruziyetinde risk 5 kat artarken, • Sigara ile birlikte olduğunda risk 50 kat artar. • Uranyum parçalanırken oluşan Radon (Bazı madenler ve evlerde kullanılan yapı malzemeleri) ciddi bir problemdir.

  35. ÇEVRESEL ETKENLER/MESLEKİ MARUZİYET VE AKCİĞER KANSERİ • Mesleki radon maruziyeti riski 20 kat artmaktadır. • Ev içi radon maruziyetinin akciğer kanserlerinin %10’unun nedeni olduğu tahmin edilmektedir . • Radon nedeniyle ABD’de yılda 15-20 bin akciğer kanseri geliştiği düşünülmektedir. • Tütün kullanımıyla beraber bu artış daha fazladır. • Hava kirliliğinin kansere %1-2 katkısı ??? • Çalışma ortamındaki kanserojen maddeler(uranyum, inhale edilen arsenik, berilyum , vinil klorid, nikel krom, kömür, mustard gazı, klorometil eter, gazlar, dizel ürünleri ) • Radyoterapi(Meme kanseri ve lenfoma nedeniyle). Latent peryod 5-10 yıl…..

  36. KRONİK AKCİĞER HASTALIKLARI VE AKCİĞER KANSERİ • Skar dokusunun kanser gelişimine zemin oluşturduğu ve akciğer tüberkülozu geçiren olgularda,ankilozan spondilitli hastalarda akciğer kanseri gelişme riskinin 8 kat fazla olduğuna dair çalışmalar vardır. • Toraks Derneği-Akciğer ve Plevra Maligniteleri Çalışma Grubu çalışmasında olguların %0.3’ ünde idyopatik pulmoner fibrozis ve %2.9’unda akciğer tüberkülozuna ikincil gelişen fibrotik skar dokusu saptanmıştır .

  37. BESLENME/DİYET VE AKCİĞER KANSERİ • Akciğer kanserinde diyetin bu konuda %5 oranında etkili olduğu ileri sürülmektedir. • Vitamin A ve β-karotenden fakir diyet akciğer kanseri riskini artırır. • Diyetinde β-karoten/retinol miktarı yüksek olan olgularda akciğer kanserinin göreceli riski 0.59’a düşmektedir. • Vitamin E ve selenyum benzer şekilde antioksidan etkiyle risk azaltmaktadır.

  38. BESLENME/DİYET VE AKCİĞER KANSERİ • Yüksek yağlı diyetle beslenen sigara tiryakilerinde akciğer kanseri riskinin arttığı gösterilmiştir. • Çay (özellikle yeşil çay) tüketimi de koruyucu etki göstermektedir. • Beyaz şarap ile riskin arttığı, kırmızı şarabın koruyucu olduğuna dair yayınlar ? • Aspirin kullananlarda riskin azaldığı ??

  39. GENETİK FAKTÖRLER VE AKCİĞER KANSERİ • Kanserli hastaların birinci derece yakınlarında akciğer kanseri riski 2.4 kat artmaktadır . • Suçlanan genetik faktörlerden biri olan P-450 enzim sisteminde yer alan aril hidrokarbon hidroksilaz enziminin artmış aktivitesi akciğer kanseri riskini 8 kat artırır.

  40. GENETİK FAKTÖRLER VE AKCİĞER KANSERİ • Tütün karsinojenlerini metabolize eden enzim aktivitelerini düzenleyen genlerin aktiviteleri önemlidir. • Bir çok prekarsinojen faz 1 enzimlerle karsinojenlere çevrilirler ve daha sonra faz 2 enzimlerle zararsız metabolitlere dönüştürülürler. • Yüksek düzeyde faz 1 enzimlere ve zayıf faz 2 enzimlere sahip bireyler tahmin edileceği gibi akciğer kanseri gelişimi riski taşımaktadır.

  41. GENETİK FAKTÖRLER VE AKCİĞER KANSERİ • CYP1A1, CYP2A6, GSTM1 ve GSTT1 • Ülkelere göre polimorfizmde değişiklikler mevcuttur. • GSTM1 genotipine sahip olanlarda akciğer kanseri riski artmıştır. • Bazı çalışmalarda COX-2,IL-6 genlerinde polimorfizm gösterenlerde risk artmış, IL-8 gen polimorfizminde risk azalmaktadır.

  42. Akciğer kanseri önlenebilir mi? • Akciğer kanseri önlenebilir bir hastalıktır. Bilinen risk faktörleri elimine edildiğinde %85-100 oranında gelişiminin engellenebileceği tahmin edilmektedir . • Bu konuda en önemli basamak, sigara kullanımını en aza indirecek hatta tümüyle ortadan kaldırabilecek önlemlerin öncelikle alınmasıdır.

  43. Akciğer kanseri önlenebilir mi? • Büyük oranda neden sigara olduğuna göre sigara ortadan kaldırılırsa önlenebilir bir hastalıktır. • Çalışma ortamında kanserojen kimyasalların elimine edilmesi , • Sebze ve meyvelerden bol beslenme, • Temiz havada yaşamak.

  44. Akciğer kanseri erken dönemde yakalanabilir mi? • Akciğer kanserlerinde semptom ortaya çıktığında hastalık ileri bir evrede olmaktadır. • Bazen başka nedenlerle ( pnömoni, kalb yetmezliği vb..) çekilen grafi, bronkoskopi ile erken dönemde saptanmaktadırlar. • Tarama testleri fayda sağlayabilir mi?

  45. Akciğer kanseri erken dönemde yakalanabilir mi? • Direkt akciğer grafisine dayanan taramalar 1970’li yıllarda yapılmıştır. Ancak mortalitede düşüş olmakla beraber, sonuçta değişiklik olmamıştır. • Son yıllarda düşük doz spiral CT ile çalışmalar devam etmektedir. • Sonuçlar umut verici olmakla beraber henüz tamamlanmamıştır. • Bu testlerdeki en önemli problem kanserle ilgisi olmayan birçok anormalliğn saptanması ve gereksiz incelemelerin ve cerrahi girişimin artmasıdır.

More Related