Zakład Ergonomii Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy

1. Ogólne informacje dotyczące możliwości dostosowania środowiska pracy dla osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności w zakresie mikroklimatu oraz zagrożeń szkodliwymi czynnikami biologicznymi i chemicznymi • mgr inż. Magdalena Zwolińska Zakład Ergonomii Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa ul. Czerniakowska 16

2. Plan prezentacji: • Dokumenty odniesienia • Wymiana ciepła między człowiekiem a otoczeniem - tempo metabolizmu - izolacyjność cieplna - czynniki środowiskowe • Zalecenia dot. pracy osób z niepełnosprawnościami w różnych środowiskach termicznych • Zagrożenie szkodliwymi czynnikami biologicznymi i chemicznymi

3. Dokumenty odniesienia • PN-EN ISO 7730 Ergonomia środowiska termicznego. Analityczne wyznaczanie i interpretacja komfortu termicznego z zastosowaniem obliczania wskaźników PMV i PPD oraz kryteriów lokalnego komfortu termicznego • PN-EN ISO 11079 Ergonomia środowiska termicznego -- Wyznaczanie i interpretacja stresu termicznego wynikającego z ekspozycji na środowisko zimne z uwzględnieniem wymaganej izolacyjności cieplnej odzieży (IREQ) oraz wpływu wychłodzenia miejscowego • PN-EN 27243 Środowiska gorące -- Wyznaczanie obciążenia termicznego działającego na człowieka podczas pracy, oparte na wskaźniku WBGT • PN-EN ISO 28803 Ergonomia środowiska fizycznego. Stosowanie Norm Międzynarodowych w odniesieniu do osób o wymaganiach szczególnych • PN-EN ISO 8996 Ergonomia środowiska termicznego -- Określanie tempa metabolizmu • PN-EN ISO 9920 Ergonomia środowiska termicznego -- Szacowanie izolacyjności cieplnej i oporu pary wodnej zestawów odzieży

4. Wymiana ciepła między człowiekiem a otoczeniem Qres M – W = Qsk + Qres + S = (C + R + Esk) + (Cres + Eres) + S M – metaboliczna produkcja ciepła, W/m2 W – wykonywana praca, W/m2 Qres – straty ciepła przez oddychanie, W/m2 Qsk – straty ciepła przez skórę, W/m2 Cres – konwekcyjne straty ciepła przez oddychanie, W/m2 Eres – odparowane straty ciepła przez oddychanie, W/m2 C + R – straty ciepła utajonego przez skórę, W/m2 Esk – odparowane straty ciepła przez skórę, W/m2 S – akumulacja ciepła w organizmie, W/m2 M Qsk

5. Wymiana ciepła Ilość ciepła odbierana przez otoczenie Ilość ciepła produkowana przez organizm PN-EN 27243 wskaźnikWBGT PMV > +2 PRZEGRZANIE PN-EN ISO 7730 wskaźnikPMV -0,5 < PMV < +0,5 KOMFORT CIEPLNY PN-EN ISO 11079 wskaźnikIREQ PMV < -2 WYCHŁODZENIE

6. Wymiana ciepła między człowiekiem a otoczeniem • Czynniki indywidualne: • tempo metabolizmu • izolacyjność cieplna • Czynniki środowiskowe: • temperatura powietrza, °C • prędkość przepływu powietrza, m/s • wilgotność względna powietrza, %

7. Tempo metabolizmu W zależności od rodzaju niepełnosprawności następuje wzrost lub spadek tempa metabolizmu w stosunku do stabelaryzowanych danych zawartych w normie PN-EN ISO 8996:2005 Osoby z niepełnosprawnością ruchową (np. korzystające z wózków inwalidzkich) Osoby z inną niepełnosprawnością ruchową (np. niedowład kończyny górnej) Źródło: PN-EN ISO 28803:2012 Ergonomia środowiska fizycznego. Stosowanie Norm Międzynarodowych w odniesieniu do osób o wymaganiach szczególnych

8. Izolacyjność cieplna Izolacyjność cieplna odzieży na danym stanowisku pracy w zależności od rodzaju niepełnosprawności powinna być uzupełniona o izolacyjność cieplną np. wózka inwalidzkiego (0,1-0,2 clo) czy krzesła (0,1-0,3 clo) Źródło: PN-EN ISO 9920 Ergonomia środowiska termicznego -- Ocena izolacyjności cieplnej i oporu parowania zestawu odzieżowego; PN-EN ISO 28803:2012 Ergonomia środowiska fizycznego. Stosowanie Norm Międzynarodowych w odniesieniu do osób o wymaganiach szczególnych

9. tr RH ta M tnw Czynniki środowiskowe Va

10. Czynniki środowiskowe Temperatura neutralna dla osób z niepełnosprawnościami = Temperatura neutralna dla osób pełnosprawnych Źródło: PN-EN ISO 28803:2012 Ergonomia środowiska fizycznego. Stosowanie Norm Międzynarodowych w odniesieniu do osób o wymaganiach szczególnych

11. Stałe warunki środowiska pracy Odczuwanie komfortu cieplnego • Zaburzony system termoregulacji nie kompensuje prawidłowo dużych odchyleń od temperatury neutralnej • Osoby z zaburzonym systemem termoregulacji odczuwają komfort cieplny w zakresie 0 < PMV < +0.5 Zmienne warunki środowiska pracy • Gwałtowne zmiany temperatury otoczenia wpływają negatywnie na osoby cierpiące na choroby układu krążenia

12. Bezpośredni kontakt z gorącymi jak i zimnymi powierzchniami • Osoby z zaburzeniami odczuwania temperatury (czyli z zaburzeniami systemu termoregulacji) powinny unikać w pracy kontaktu z gorącymi jak i zimnymi powierzchniami

13. Środowisko gorące • Osoby z niepełnosprawnością fizyczną (np. uszkodzenie rdzenia kręgowego), z zaburzeniami wydzielania potu oraz systemu termoregulacji cechują się obniżoną zdolnością schładzania organizmu– ryzyko przegrzania organizmu • Wysoka temperatura i zawilgocenie mogą negatywnie wpływać np. na pomoce techniczne, z których korzystają osoby z niepełnosprawnością

14. Środowisko zimne • Praca w zbyt niskiej temperaturze otoczenia wpływa negatywnie m.in.: na osoby cierpiące na choroby układu krążenia czy osoby z zaburzeniami systemu termoregulacji, powodując zwiększone ryzyko wystąpienia hipotermii • Niska temperatura i zawilgocenie mogą negatywnie wpływać np. na pomoce techniczne, z których korzystają osoby z niepełnosprawnością

15. Zagrożenie szkodliwymi czynnikami biologicznymi i chemicznymi • Czynniki biologiczne z grupy 2. zagrożenia • Czynniki biologiczne z grupy 3. zagrożenia

16. Zagrożenie szkodliwymi czynnikami biologicznymi i chemicznymi cd. • Niebezpieczne substancje chemiczne • Zapylenie powietrza • Substancje uczulające oraz drażniące