KELİME TÜRLERİ

1. KELİME TÜRLERİ İSİM ZAMİR SIFAT

2. İSİM: Varlıkları karşılayan kelimeler • ZAMİR:isimlerin yerini tutan kelimeler • SIFAT:İsimleri ve Zamirleri niteleyen veya belirten kelimeler

3. İSİMLER(ADLAR) • Varlıkları ve kavramları karşılayan, onları tanımamıza yarayan sözcüklerdir.

4. A-Varlıklara Verilişine Göre isimler • 1-Özel İsim: • Benzeri olmayan tek olan varlıklara verilen isimlerdir. • Ayşe, Karabaş, Erzurum, Kızılırmak, • Türk Dili, Türkiye

5. 2-Cins İsim: • Aynı cinsten olan varlıklara verilen isimlerdir. • Kedi, masa, insan, ağaç, kitap, insan...

6. B-Varlıkların Oluşlarına Göre İsimler • 1-Somut İsim: • Beş duyu organı vasıtasıyla algılayabildiğimiz varlıkları karşılayan isimlerdir. • Kapı, ses, ısı, ışık, rüzgar, insan, taş...

7. 2-Soyut İsim: • Duyularla algılanamayan, ancak zihinde tasarlanan, akıl yoluyla kavranan varlıklara ve kavramlara verilen isimlerdir. • Sevgi, dostluk, arkadaşlık, öfke, iyilik, akıl, korku...

8. C-Varlıkların Sayılarına Göre İsimler • 1-Tekil İsim: • Aynı türden bir tek varlığa verilen isimlerdir. • Çiçek, araba, kalem...

9. 2-Çoğul İsim: • Aynı türden birden çok varlığı karşılayan isimlerdir. • İnsanlar, evler, ağaçlar...

10. 3-Topluluk İsmi: • Yazılışları bakımından tekil, ifade ettikleri anlam bakımından çoğul olan isimlere denir. • Ordu, bölük, sürü, demet, dizi, orman, saç...

11. YAPILARINA GÖRE İSİMLER

12. 1-Basit İsimler • Yapım eki almamış, herhangi bir sözcükle birleşmemiş isimlerdir. • Topu ağaca doğru attılar.

13. 2-Türemiş İsimler • İsim yada fiil köklerine yapım eki getirilerek oluşturulan isimlerdir. • Göz+lük, ye+miş, tuz+luk, bul+uş, diz+gi, görün+tü

14. 3-Birleşik İsimler • İki kelimenin birleşmesiyle oluşur. • Demir-baş, tepe-göz , Yeşil-ırmak, boş-boğaz, Ak-deniz • Deniz-altı, ateş-böceği, hanım-eli, arslan-ağzı, kuş-palazı, soy-adı

15. İSİMLERDE KÜÇÜLTME • -cik,-cek,-ceğiz,-imsi, ekleriyle isimlere küçültme anlamı verir. • Anneciğimi pek çok özledim.(Sevgi) • Kedicikçok üşümüştü. (Acıma) • Karşıda bir tepecik vardı. (Küçültme) • Bir liracıkversen ne olur! (Azımsama) • Yeşilimsi bir kazak aldım. (Benzerlik)

16. ZAMİRLER

17. Zamirler • İsim olmadıkları hâlde ismin yerini tutan sözcüklerdir. • Zamirler iki gruba ayrılır.

18. A-SÖZCÜKDURUMUNDAKİ ZAMİRLER • 1-Kişi Zamirleri • Kişi adlarının yerini tutan zamirlerdir. • Ben, Sen, O ,Biz, Siz, Onlar • Kişi zamirleri çoğul eklerini ve hâl eklerini alırlar. • Ben ve sen yönelme hâl ekini (-e, -a) alınca bana ve sana şekline dönüşür. • Dönüşlülük zamiri olan “kendi” de şahıs zamiri sayılabilir. • Ben yaptım. Kendim yaptım.

19. 2-İşaret Zamirleri • İsimlerin yerini işaret yoluyla tutan zamirlerdir. • Bu, şu, o, bunlar, şunlar, onlar, öteki, beriki, bura, şura, ora, böyle, şöyle... • Bu çok güzel bir elbise. • Bura en sevdiğim yerdir. • Böylesini ömrümde görmedim.

20. İşaret sıfatları isimden önce gelir ve ismi niteler. işaret zamirleri ise ismin yerini tutar. • O kitabı bana ver. İşaret sıfatı. • Onu bana ver. İşaret zamiri

21. Sıfatlar isim çekim eki almazlar. Zamirler ise isimlerin aldığı bütün ekleri alırlar. • Ben-i, ban-a,ben-de, ben-den

22. O sözcüğü, bir ismi niteliyorsa işaret sıfatı, şahıs zamirinin yerini tutuyorsa şahıs zamiri, insan dışında bir varlığın yerini tutuyorsa işaret zamiri olur. • O film çok güzeldi. • Bütün bunları o anlattı. • Onu hediye olarak aldım.

23. 3-Belgisiz Zamirler • İsimlerin yerini belirli belirsiz tutan zamirlerdir. • Bazı, biri, çoğu, hepsi, kimi, birkaçı, herkes, öteberi, şey, falan.. • Bazıları eyleme katılmadı. • Öteberi almak için çarşıya çıktım. • O çocuk deli falan değil. • Herşey üst üste geldi.

24. Belgisiz zamirler isim tamlamalarının tamlayan ve tamlananı olabilirler. • Kimileri+nin düşünce+si • Çocuklar+ın birkaç+ı

25. 4-Soru Zamirleri • İsimlerin yerini soru yoluyla tutan zamirlerdir. • Beni kim çağırdı?Ali çağırdı. • Camı hangisi kırdı?Şuradaki kırdı. • Siz nerede oturuyorsunuz?Erzurum’da. • İsim ya da zamirlere cevap olarak verdiğimiz soru kelimeleri zamirdir.

26. B-EK DURUMUNDAKİ ZAMİRLER • 1-İlgi Zamiri • Tamlanan durumundaki ismin yerini tutan ve tamlayana bitişik yazılan –ki ekine denir. • Benim evim )benimki, • arabanın motoru )arabanınki • Sıfat yapan –ki ismin –de hâline gelir. • Köşe+de+ki ev

27. 2-İyelik Zamiri • Varlık adlarının sonuna gelerek kime ait olduklarını gösteren eklerdir. • Evim, evin, evi, evimiz, eviniz, evleri.

28. Sıfatlar (Önadlar) • Varlıkları çeşitli yönlerden niteleyen ya da belirten sözcüklere sıfat denir. • Ünvan sıfatlarının dışındaki sıfatlar daima isimlerden önce gelir. • Ayşe Hanım Celâl Astsubay. • Sıfatlar görevleri yönünden ikiye ayrılır.

29. 1-NİTELEME SIFATLARI • Varlıkların renklerini, biçimlerini, durumlarını, gösteren sıfatlara denir. • İsme nasıl sorusunu sorduğumuz zaman alacağımız cevap niteleme sıfatıdır. • Nasıl elma? Kırmızı elma (renk) • Nasıl öğrenci? Başarılı öğrenci (durum) • Nasıl adam? Uzun adam (biçim)

30. Sıfatlar isimler gibi çekim eki almazlar.Alırlarsa isim görevi yaparlar. • İhtiyar kadın yalvarıyordu. • İhtiyarı hastahaneye kaldırdılar. • *İsim görevinde olan bu sıfatlara adlaşmış sıfat denir. • Güzeller, çalışkanlar, yaşlı, mavili gelsin.

31. 2-BELİRTME SIFATLARI • Varlıkları çeşitli yönlerden belirten sıfatlardır. • Belirtme sıfatları dört gruba ayrılır. • a-İşaret Sıfatları • Varlıkların yerlerini işaret yoluyla belirten sıfatlardır. • Bu elbiseyi alalım. • Şu ev satılıkmış. • O çocuk mu dövdü seni? • İşaret sıfatları çekim eki alırsa işaret zamiri olur. • Şunu versene. Şu kitap. • Böylesini görmedim. Böyle insan.

32. b-Sayı Sıfatları • Varlıkların sayılarını, sıralarını, oranlarını, eşit bölünüşlerini, kısaca nicelik durumlarını belirten sıfatlardır. • Beş gruba ayrılır. • * Asıl Sayı Sıfatları • Varlıkların sayılarını kesin olarak belirten sıfatlardır: • Yirmi öğrenci, elli yumurta • * Sıra Sayı Sıfatları • Varlıkların sırasını belirten sıfatlardır: • İkinci katta oturuyor.

33. *Üleştirme Sayı Sıfatları • Varlıkların eşit bölünüşünü gösteren sıfatlardır. Asıl sayı sıfatlarına –er eki getirilerek yapılır: • Çocuklara beşer ceviz verdim. • * Kesir Sayı Sıfatları • Varlıkların eşit parçalarından bir bölümünü gösterir. Verilen iki sayıdan ilkine –de eki getirilerek yapılır: • Dörtte bir ekmek yedim. • *Topluluk Sayı Sıfatı • Varlıkların sayılarını toplu olarak gösteren sıfatlardır. Asıl sayı sıfatlarına (i)z eki getirilerek yapılır: • Otobüste beşiz bebek vardı.

34. 3-Soru Sıfatları • Varlıkların yerlerini, sayılarını, durumlarını, soru yoluyla belirten sıfatlardır. • Kaç senedir bu evde oturuyorsun? • Hangi kitap daha faydalı olur? • Nasıl bir kazak istiyorsun?

35. Yapıları bakımından sıfatlar • 1-Basit Sıfatlar • Yapım eki almamış kök hâlindeki sıfatlardır. • Yeni kalem, beyaz çorap, eski eser. • 2-Türemiş Sıfatlar • Yapım eki almış sıfatlardır. • Çiçekli örtü, tuzsuz yemek, soğuk içecek • 3-Bileşik Sıfatlar • İki sözcüğün birleşip kaynaşmasından oluşan sıfatlardır. • Mavi elbise+li çocuk iki ay+lık bebek beş kuruşsuz adam. • açıkgöz öğrenci, uyurgezer adam, mirasyedi genç, birkaç öğrenci,

36. SIFATLARDA PEKİŞTİRME • Sıfatlardan önlerine bazı ek ve sözcükler getirilerek anlam yönünden güçlendirilmesi sonucu oluşan sıfatlara pekiştirilmiş sıfat denir. • Uzun uzun kavaklar, güzel güzel çocuklar, elma elma yanaklar, • İnce miince gömlek, sıcak mısıcak hava, yeni mi yeni ev... • Niteleme Sıfatlarının ilk ünlüsünden sonra m,p,r,s ünsüzlerinden uygun olanı getirilerek sıfatın başına eklenir. • Bembeyaz gelinlik, yepyeni kitap, tertemiz ev, mosmor yüz. • Pekiştirmelerde bazen ünlü türemesi de olabilir.

37. SIFATLARDA KÜÇÜLTME • Sıfatlarda küçültme –cik, -cek, -imsi, -imtrak ekleriyle yapılır. • Küçücük çocuk, azıcık para, ekşimsi elma, büyücek ev, genişçe salon, • -cik, -cek ekleri bazı sıfatalara gelirken ünsüz düşmesi ya da ünlü türemesi olur. • küçük+cük küçücük kutu • büyük+cek büyücek apartman • dar+cık daracık sokak • az+cık azıcık yemek

38. SIFATLARDA DERECELENDİRME • Eşitlik: • “Kadar, gibi” sözcükleriyle yapılır. Erzurum kadar soğuk şehir. • Senin gibi güzel bir insan. • Üstünlük: • “Daha” zarfıyla yapılır. Kitaptakinden daha zor sorular. • Yalnızlıktan daha güzel bir şey.

39. En Üstünlük Derecesi • “En” zarfıyla yapılır. • En çalışkan çocuk. En büyük bahçe. • Aşırılık Derecesi • “Pek, çok, fazla, pek çok, pek fazla, gayet..” zarflarıyla yapılır. • Pek fakir aile. Çok başarılı öğrenci. • Fazla zor soru. Gayet güzel cevap.