Gjaku dhe perberesit e tij .

1. Gjakudheperberesit e tij. Eshtenjeproduktnatyral, I ciliqarkullon ne menyretevazhdueshme, nenpresionin e zemresdhe ka nje sere funksioneshthelbesore, qegarantojnejeten -funksioni respirator -funksioniushqyes Funksioniekskretor Funksionitermorregullator( shperndanngrohtesine) -Balanconekuilibrinhidrik( nepermjetplazmes) -funksionimbrojtes I organizmit( antitrupat, rruazat e bardhaetj)

2. Disakoncepte • Disakonceptebaze: • -Gjaku, material I lengshem I organizmit, qeqarkullon ne brendesiteenevetegjakutdheperfaqeson 7-8% temasestrupore.Eshte I perberengaplazmadheqelizat(rruazat e bardha, tekuqedhetrombocitet) • Plazma,pjesa e lengshme e gjakut,55-60%, e perberengauji, ne tecilingjendenyndyrnat, sheqer, vitaminat, hormonet, antikorpet, faktoret e koagulimit, proteinat. • Rruazat e kuqeoseeritrocitet, perbejneqelizat me teshumtategjakut, rreth 4 mln/mm3 tekfemratdhe 5 temeshkujt). Ngjyra e kuqe e tyre I referohetprezences se hemoglobines, pigment I pasur me hekur. Nepermejtsajtransportojneoksigjenin ne gjithetrupindheeleminojne CO2 nepermjetfrymemarrjes. • Rruazat e bardhaoseleukocitet, rreth 5500/ mm3, qendahen ne granulocite(neutrofile, bazofile, eozinofile), monocitedhelinfocite. Mbrojneorganizmin ne menyratendryshmengafaktoret e jashtem( virus, bakterie, etj). • Trombocitet,rreth 150.000-400.000/mm3, se bashku me faktoret e koagulimit, nderhyjne ne mekanizmin e koagulimit. Jane tevogladhebashkohen ne grumbuj, ne murin e njeenegjakutedemtuar, duke formuarnjelloj”tape” qepengondaljen e gjakut.Pikerishtfaletrombocitevendodhsherimi I plageve.

3. Produktet e gjakut • Per se sherbejneproduktet e gjakut: • Gjaku- ne rastehemorragjiemasive • Koncentrat I rruazavetekuqe- ne anemite e natyravetendryshmesiakute(traumat, hemorragjiteintestinale, nderhyrjetkirugjikaleetj), ashtudhekronike( talasemia,leucemia) • Koncentrati I trombociteve- perdoren ne rastetkur ka ndryshimetemedha ne sasidhecilesitetyre( leucemi, aplazite e palceskurrizore, kureshte e pamundurprodhimi I trombociteve) Te tjereproduktejaneplazma, albumina, faktoret e koagulimit.

4. Ilustrim

5. Konservimi I gjakutdheperberesvetetij • Gjakudhekoncentrateteritrocitareruhen ne temperaturanga 2-6 grade ne pajisjetevecanta, qequhenfrigoemoteka, me sensoretefuqishem per kontrrollinpreciztetemperatures.Ketokoncentrateruhennga 35/40 dite. Trombocitetruhennga 5/7 dite. • Plazmaruhet ne temperature -18, pasifaktoret e koagulimitqeajopermbanjaneshumetendjeshem

6. Proteinatplazmatike • Albumina • Globulinat • Fibrinogjeni • Kryejnenje sere fuksioneshsi; 1) shkembimi hidrik mes gjakut dhe indeve nepermjet kapilareve • (qarkullimi) • Procesin e filtrimit glomerular • 2) Koagulimin e gjakut(HEMOSTAZA) • 3) Transport • Co2(frymemarrja) • lipidet(METABOLISMI I LIPIDEVE DHE KOLESTEROLIT) • jonet (METABOLIZMI I KALCIUMIT • metalet (METABOLIZMI I HEKURIT) • medikamenteve • 4)Reaksionet e mbrojtjes imunitare • 5)Procesi i ushqyerjes • 6Viskoziteti i gjakut

7. Mikroskopidheperdorimi I tij

8. Pjeset e mikroskopit • Pjesambeshteteseosestativi, qepermbanmekanzimat. • Pjesaoptike e perberengalentet e okularitdheobjektivit. • Pjesa e ndricimit. • Okularetjanelentet, nepermjettecilavekryhetobservimi. Ne njeanekaneteshkruar 10x, qeshprehfaktorin e zmadhimit. • Cdomikroskop ka 3 ose 4 objektive,tecilet se bashku me okularinformojnepamjen e zmadhuarqeshikohet.Nepjesenqendroretecdoobjektivishenohetfaktori I zmadhimit(4x, 10x, 40x, 100x). • Tavolinaqembanpreparatet, eshtehapesirakuvendosetpreparati,kanjemekanizemrreshkitesqebentelehtespostimin e saj. • Kondesatorindodhetposhtetavolinesdheeshtenjeperberes I rendesishem I mikroskopitsepsesherben per teperqendruarrrezen e dritesqe e pershkron, duke e fokusuarteobjektivi.Pozicionirregullohetnepermjetnjemanopole ne anen e djathtetemikroskopit. • Diafragmakontrrollonsasine e dritesqevjenngaburimi, duke rregulluarkontrastin. • Vidatmakrodhemikrometrikeqerregullojnedrejtimindheperqendrimin e preparatit. • Celesiqe hap dhembyllditen

9. Si pergatitetnjepreparat • Objektetqe do shihenduhettejenetransparente, prandajngaorganizmakompleksepergatitenpjesetehollaqequhenseksione. • Tavolinaduhettejete e pasterdhe ne qendertesajvendosetmateriali. • Ne rast se kampioninukeshte I lengshem I hidhetsol.fiziologjik me pikadhesipervendosetnje lame mbuluese ne menyreqelengutemosavulloje.

14. Ngjyrosja May-GrunwalddheGiemsa • Metoda me e perdorur ne hematologji.Ka ne bazetesajnjeperzjerjengjyruesish, ate te M.G. teperberenganjetretesireblu-metilenidheeozine ne alkoolmetilik, e cilasherbensifiksuesdhe ate teG.qepermbantretesireglicerinedhealkolimetilikeozinedheblumetilineoseAzur II. • Pasieshtepergatitur lama si me lart, hidhetngjyruesi M.G me pika, ne menyreqetembulohetkomplet lama. • Lihetteveproje per 3 minuta. • Pas kesajkohehidhet me pikauje I distiluarpoaqsasasia e ngjyruesit, duke I fryre me njepipete, ne menyreqeteperzihetujidhengjyruesi. • Lihetperseriteveproje 3 minuta. • Hiqetngjyruesi pa shplarje. • Mbulohet lama me ngjyruesinGiemsatetretur ne ujetedistiluar 1:10. • Lihet 20-30 min. • Shplahet lama me ujeterrjedhshem • Thahetteresisht.

15. Rezultatet pas ngjyrimit • Berthamatngjyrosen ne tekuqe-vjollceoseroze, ne varesitekromatines. • Citoplazma • -basofile;ngablu e hapur ne teerret • -acidofile- tekuqe • Mitokondritdhecentriolatmungojne ne ketengjyrim. • Eritrocitet, teizoluara me formebikonkave me diameter 8 micron,mengjyreroze me teshprehur ne periferidhe me tezbehte ne qender. Kjosipasoje e humbjes se berthames, pasieritrocitetkanesifunksionvetemtransportin e O2 dhenjejeteperej 120 ditesh.