MOÄT SOÁ NGUYEÂN TAÉC KINH NGHIEÄM TRONG THAÅM ÑÒNH DÖÏ AÙN

1. MOÄT SOÁ NGUYEÂN TAÉC KINH NGHIEÄM TRONG THAÅM ÑÒNH DÖÏ AÙN Caùc böôùc chính yeáu naâng cao giaù trò cuûa phaân tích G.P. Shukla NgườI dịch: Băng Taâm 2002-2003

2. Chuoãi caùc phaân tích • Thaåm ñònh döï aùn khoâng phaûi laø ñeå quyeát ñònh “coù hay khoâng”, maø laø ñeå taùi thieát keá caùc döï aùn. • Baét ñaàu vôùi phaân tích taøi chính, sau ñoù laø phaân tích kinh teá vaø phaân tích phaân phoái. Cuoái cuøng, phaân tích ruûi ro ñöôïc aùp duïng treân caùc keát quaû cuûa taát caû ba phaân tích tröôùc ñoù. • Phaân tích taøi chính khoâng phaûi laø chính yeáu ñeå ñöa ra quyeát ñònh trong thaåm ñònh döï aùn. Noù ñoùng vai troø ít quan troïng nhaát trong vieäc ra quyeát ñònh, nhöng noù laø chính yeáu ñoái vôùi vieäc xaùc laäp chính xaùc toaøn boä phaân tích. • Haõy laøm toaøn boä phaân tích baèng noäi teä vaø theo giaù hieän taïi (khoâng phaûi giaù coá ñònh) bao goàm caû laïm phaùt.

3. Phaân tích taøi chính • Caùc giaù laø nhöõng tham soá quan troïng nhaát vaø vì theá haõy boû ra moät soá nguoàn löïc ñeå xaùc ñònh caùc giaù vaø caùc xu höôùng (theo thôøi gian) cho ñuùng. Deã daøng tìm ñöôïc tæ leä laïm phaùt vaø tæ giaù hoái ñoaùi nhöng khoù maø döï phoùng ñöôïc caùc xu höôùng töông lai cuûa chuùng. • Keát quaû cuûa döï aùn bò taùc ñoäng maïnh bôûi tæ leä chieát khaáu; vì theá chi phí cuûa voán phaûi ñöôïc xaùc ñònh caån thaän. • Haõy söû duïng NPV nhö tieâu chuaån ñaàu tö. Haõy ñieàu tra xem NPV coù caûi thieän vôùi caùc qui moâ vaø thôøi ñieåm khaùc nhau khoâng. • Ñöøng boû qua ngaân löu vaø caùc quan ñieåm cuûa nhöõng beân coù quyeàn lôïi lieân quan; neáu döï aùn khoâng theå baét ñaàu vaø toàn taïi, thì caùc lôïi tích taøi chính vaø kinh teá chæ ôû laïi treân giaáy.

4. Phaân tích kinh teá • Phaân tích taøi chính cho ta bieát döï aùn seõ thöïc thi ra sao (taùc ñoäng leân caùc chuû döï aùn, caùc ngaân haøng); phaân tích kinh teá cho chuùng ta bieát döï aùn laøm ñöôïc gì cho neàn kinh teá. • Ba böôùc coù lieân quan : loaïi boû caùc khoaûn chuyeån giao thuaàn tuyù, thay theá caùc giaù taøi chính baèng caùc giaù kinh teá (giaù môø) vaø cuoái cuøng ñöa vaøo caùc ngoaïi taùc. • Caùc giaù kinh teá laø cöïc kyø quan troïng ñoái vôùi chính saùch ñònh giaù. • Cho tröôùc giaù thò tröôøng Pm, deã daøng tìm ñöôïc caùc giaù caàu Pd vaø giaù cung Ps . Caùc ñoä co giaõn cuûa giaù coù theå khoù tìm nhöng khoâng phaûi laø khoâng theå tìm ñöôïc. Haõy söû duïng caùc saùch giaùo khoa, caùc nghieân cöùu kinh teá veà ñaát nöôùc hoaëc veà caùc neàn kinh teá töông töï.

5. Öôùc tính caùc giaù kinh teá • Neáu ñoä co giaõn chöùng toû coù vaán ñeà, thì haõy söû duïng tröïc tieáp caùc troïng soá. Sai soùt naøo ñoù trong troïng soá seõ khoâng taùc ñoäng lôùn tôùi caùc keát quaû. Haõy thöïc hieän phaân tích ñoä nhaïy vaø xem xeùt. • Chæ lo ngaïi veà caùc boùp meùo trong nhaäp löôïng khi noù laø ñaùng keå. • Töông töï, phuï phí hoái ñoaùi chæ ñôn giaûn laø toång coù troïng soá cuûa boùp meùo veà phía caàu (nhaäp khaåu) vaø phía cung (xuaát khaåu). Sai soùt naøo ñoù trong caùc troïng soá seõ khoâng taùc ñoäng lôùn tôùi caùc keát quaû . • Chi phí kinh teá cuûa voán phaûi ñöôïc xaùc ñònh caån thaän vì sai soùt nhoû coù theå taùc ñoäng tôùi caùc tröôøng hôïp caän bieân. Moät laàn nöõa, caùc troïng soá laø quan troïng nhöng khoâng phaûi cöïc kyø quan troïng

6. Phaân tích phaân phoái • Ai ñöôïc vaø ai maát ñöôïc so saùnh vôùi tình huoáng khoâng coù döï aùn – xaùc ñònh quan ñieåm chính trò ñaèng sau caùc döï aùn. Taùc ñoäng phaân phoái chæ ñôn giaûn laø cheânh leäch giöõa caùc giaù trò taøi chính vaø kinh teá. • Chæ neân ñöa vaán ñeà “giaàu - ngheøo” vaøo nhöõng döï aùn naøo thoûa maõn caùc nhu caàu thieát yeáu baèng caùch söû duïng phuï phí. Caùc troïng soá phaân phoái ñöa vaøo tính chuû quan vaø boùp meùo caùc keát quaû. Toát hôn heát laø daønh phaàn naøy cho quaù trình ra quyeát ñònh cuûa cô quan quyeàn löïc chöù khoâng phaûi cho nhaø phaân tích.

7. Phaân tích ruûi ro • Raát quan troïng ñoái vôùi vieäc ra quyeát ñònh vaø taùi thieát keá caùc döï aùn. Moät laàn nöõa haõy löïa choïn caùc bieán ruûi ro moät caùch caån thaän vaø sau ñoù söû duïng caùc nguoàn löïc cho vieäc thieát keá chính xaùc caùc mieàn giaù trò vaø phaân phoái xaùc suaát cuûa chuùng (haõy nhôù nguyeân taéc “raùc ñaàu vaøo taïo raùc ñaàu ra” (GIGO)). • Phaân tích naøy caàn khoâng chæ thu ñöôïc giaù trò kyø voïng cuûa caùc NPV & IRR taøi chính vaø kinh teá, maø caû : (i) giaù trò kyø voïng cuûa caùc ngaân löu haøng naêm ñoái vôùi döï aùn, (ii) vaø caùc ngaân löu kyø voïng cuøng caùc khoaûn ñöôïc vaø maát kyø voïng ñoái vôùi nhöõng ngöôøi coù quyeàn lôïi khaùc nhau trong döï aùn.

8. Thaåm ñònh lieân tuïc vaø haäu thaåm ñònh • Moät khi döï aùn baét ñaàu, nhieàu baát traéc ñöôïc giaûi quyeát moãi naêm, vaø vì theá moãi naêm ngöôøi ta caàn caäp nhaät phaân tích cho phaàn coøn laïi trong ñôøi döï aùn ñeå quan taâm tôùi baát cöù caùc vaán ñeà naøo coù khaû naêng xaûy ra. • Sau khi döï aùn hoaøn taát, caàn phaûi coù moät haäu ñaùnh giaù chi tieát daønh cho vieäc thieát keá caùc döï aùn töông töï trong töông lai.