KLONLAMA the cloning

1. KLONLAMA(the cloning)

2. Klonlama Nedir? Molek�ler biyoloji teknikleri kullanarak bir DNA dizisine es DNA �retmek veya bir h�creden yola �ikarak h�cre b�l�nmesi ile genetik olarak birbirine es h�cre grubunun olusmasidir.

3. Klonlama Y�ntemleri �����Kopyalama islemi ya embriyonik d�nemde bir k�k h�cre veya farklilasmasini tamamen tamamlamis bir v�cut h�cresi kullanilarak yapilabilir. Birinci durumda ancak embriyo kopyalama olasiligi s�z konusudur. Ikinci durumda ise yetiskin bir organizmadan alinan h�cre kullanilarak yetiskin bir organizma kopyalanabilir. 

4. Klonlamanin Tarih�esi1/3 Ilk defa, Leipzig �niversitesinden H. A. Eduard Dreisch deniz kirpileriyle yaptigi deneylerde erken d�nemdeki bir deniz kirpisi embriyosunun blastomerlerini bir birinden ayirarak �Blastomere Separation� y�ntemini buldu. Bu y�ntemde d�llenmis yumurtanin besi ortaminda 4-8 h�creli blastomer asamasina kadar b�l�nmesine izin verilmektedir. Daha sonralari, blastomer asamasina gelen bu 8 h�creli yapidaki her bir h�cre alinarak bir blastosit olusturulmakta ve sanki yeni d�llenmis zigot gibi tasiyici anneye aktarilarak genetik olarak birbirinin aynisi klonlar meydana getirilmektedir. 1902 de Hans Speamann ayni y�ntemi kullanarak semender blastomerlerini ayirdi ve her blastomerden yeni bir semender olustu. Bu y�ntemin kesfiyle klonlamanin temeli atilmis oldu. 1938- Hans Speamann, fantastik bir deney olarak tanimladigi halbuki klonlama diyebilecegimiz bir deneyde ge� evredeki bir embriyonun �ekirdegi �ikarilarak �ekirdegi olmayan bir yumurtaya aktariyordu. Speamann 1938 yilinda yayinladigi �Embrionic Development and Induction� adli kitabinda bu deneyi fantastik olarak nitelendiriyordu. Halbuki bu deney 1952 yilinda ger�eklestirilmistir

5. 1952- Robert Briggs ve T. J. King ilk klonlama deneyini ger�eklestirdiler. Ileri asamadaki bir kurbaga yumurtasinin �ekirdegi �ikarildi ve baska bir kurbaga yumurtasi i�ine aktarildi. Ancak deney sonunda yumurta gelismedi. Briggs ve King bu y�nteme �N�klear Transfer� ismini verdiler. 1970- Ayni deney yine kurbagalar �zerinde John Gordon tarafindan denendi. Daha iyi bir sonu� alindi. Kurbaga yumurtalari, iribas olana kadar gelisti ama daha sonra �ld�ler. 1984- Steen Willadsen, N�klear Transfer y�ntemini kullanarak olgunlasmamis koyun embriyo h�crelerinden yasayan bir kuzu klonladigini a�ikladi. Daha sonra Willadsen, inek, domuz, ke�i, tavsan ve rhesus maymunu da klonladi. Bu deneylerde �ok h�creli koyun embriyosundan �ekirdek alinip yumurta h�cresine aktariliyordu. Daha sonra h�cre b�l�nmesi basliyor, fetus olusuyor ve gelisme devam ediyordu. 1994- Daha geliskin embriyo h�crelerinin ilk klonlamasini Neal First ger�eklestirdi. En az 120 h�crelik buzagi embriyosu klonlandi. Bu �ok h�creli inek embriyosunun �ekirdegi �ikarildi ve �ekirdek yumurta h�cresine aktarildi. Klonlamanin Tarih�esi 2/3

6. 1996- Ian Wilmut, Neal First'in deneyini koyunlar �zerinde yapti. Ancak embriyo h�crelerinin �ekirdegini almak i�in h�crelerin duraklama d�nemine gelmesini bekledi. Sonra �ekirdekleri �ikarip yumurta h�cresine aktardi. 1997- Dr. Wilmut, 6 yasindaki bir koyunun meme h�cresinden klon �retti. Bu defa �ekirdek eriskin bir h�creden yani meme h�cresinden alinip yumurta h�cresine aktarilmisti. Bu olaya �Somatik N�klear Transfer� adi verilmistir. Dolly 277 yumurta i�inde tek hayatta kalan kuzuydu. Dolly'nin olustugu h�cre Ocak 1996'da birlestirilmisti. 1998- Tip doktoru G. Richard Seed, o g�nlerde anne rahminden aldigi insan embriyosunu baska bir annenin rahmine aktariyordu. Insan klonlamaya karsi duydugu ilgiyi ilan etti. Bu konudaki hassas denge, ahlak� tartismalara yol a�ti. Tartismalar sonucu Amerika Birlesik Devletlerinde insan klonlamaya karsi yasalar konuldu. 1999- 19 Avrupa �lkesi insanin genetik olarak kopyalanmasini yasaklayan s�zlesmeyi Paris'te imzaladi. Klonlamanin Tarih�esi 3/3

7. Klonlama Teknikleri

8. Rekombinant DNA Teknolojisi yada DNA Klonlama H�cre disinda ger�eklestirilen bir genetik rekombinasyon teknigidir. Farkli birey veya t�rlerden alinan DNA par�alarinin fonksiyonel olacak sekilde birlestirilmesidir. Bu teknolojinin en g�zel �rnegi, insandaki ins�lin hormonunu sifreleyen genin, bakteriyel plazmit (h�crelerde kromozom yapisinda olmayan stopilazmik DNAlardir ) DNA�si ile birlestirilmesidir. Baska bir DNA par�asi ile birlestirilerek degisiklige ugramis olan plazmit DNA�si, �rekombinant-DNA molek�l�� adini alir. Bu rekombinant DNA�yi bakteri i�inde �ogaltarak ins�lin geninin �ok sayida kopyasini yapmak m�mk�nd�r.

9. �reme Ama�li Klonlama Su anda var olan yada daha �ncesinde var olmus olan bir hayvanin DNA�siyla ayni DNA�ya sahip hayvanlarin meydana getirilmesidir. Bu islem �reme h�cresine sahip olmayan bir bireyin �ocuk sahibi olmasina yardimci olmak i�in de kullanilir. �rnegin Dolly bu teknoloji ile yaratilmistir.

10. Tedavi Ama�li ( Terapatik ) Klonlama Terapatik klonlamaya embriyo klonlama da denir. Arastirmalarda kullanilmak �zere insan embriyosunun �retilmesi islemidir. Bu islemin amaci klonlanmis insan yaratilmasi degil fakat insan gelisiminin ve hastaliklarin tedavisinin arastirilmasi ve �alisilmasi i�in k�k h�crelerin yetistirilmesidir. K�k h�creler insan v�cudunda herhangi �esit bir h�creye d�n�serek bozulmus yada hastalikli dokulari yenileme/ iyilestirme yetenegine sahip olduklari i�in biyomedikal arastirmalarda �ok �nemlidir ve buradaki temel ama� ise kisiye �zel k�k h�creleri �retmektir.

11. Bu islemin basamaklarini su sekilde g�sterebiliriz: K�k h�creler yumurta 5 g�n boyunca d�llendikten sonra yumurta i�erisinden �ikartilirlar. Gelisimin bu asamasindaki yumurtaya � blastosit � denir. K�k h�crenin �ikarilmasi embriyoyu par�alar ve yok eder. �ikartilan k�k h�creler petri kaplarinda potansiyel terapatik dokulari yada ayri organlari olusturmak i�in k�lt�rleniyorlar. Olusumu hedeflenen bu terapatik dokularin sonradan v�cudun iyilestirilmesi planlanan yerine aktarilip bulunduklari yerdeki hasari onarmalari ama�lanmakta ve �zerinde �alisilmaktadir

12. Sigir Klonlama

13. Bitki Klonlama

14. Kurbaga Klonlama

15. Domuz klonlama

16. Fare Klonlama

17. Dolly �rneginde yetiskin bir canlidan alinan herhangi bir bedensel (somatik) h�crenin kullanilmasiyla canlinin �genetik ikizi��nin yaratilmasi olarak tanimlayabiliriz.Dolly�nin yaratilmasinda kullanilan klonlama y�ntemi, bedensel h�cre �ekirdek transferi olarak adlandiriliyor. (Dolly iki kez dogum yapti)Dolly�nin biyolojik yasinin, kromozomlari y�z�nden aslinda kronolojik yasindan daha fazla oldugu. Dolly�nin telomerlerinin (genetik materyalin h�cre b�l�nmesi sirasinda yipranmasini �nleyen, kromozomlarinin u�larindaki b�lgeler), kendisi gibi �� yasindaki bii koyunun telomerlerinin olmasi gerektigi boydan �ok daha kisa. Hatta tam olarak, Dolly�nin klonlanmis oldugu 6 yasindaki koyunun kromozomlarinin uzunlugu kadar.

18. Yumurta h�cresinden n�kleusun alinmasi N�kleusu alinmis baska bir h�creye bu n�kleusun transferi

19. Klonlama ile Genetik Ikizlilik Arasindaki Fark Ikizlilik seks�el bir �retim sonucu iki veya daha fazla benzer kardeslerin olusmasidir.H�credeki b�t�n DNA iki farkli bireyin DNA larinin yarisini tasimasidir.D�llenmis yumurta iki veya daha �ok par�aya tekrar b�l�nerek ayni cinsiyette fertler meydana getirecektir. Klonlama ise aseks�el �retim sonucu yavru olusurmasidir. Klonlamada mitokondri DNA�lari farkli olabilir ancak ikizlikte hepsi ayni olmak zorundadir.

20. Klonlamayla IVF (In Vitro Fertilizasyon) Arasindaki Fark IVF, yumurta h�cresinin (sansi artirmak i�in birka� tanesi) sperm tarafindan t�pte d�llendirilmesi ve daha sonra rahme implante edilmesi olayidir. Klonlamada ise yumurta h�cresinin �ekirdegi t�pten �ikariliyor ve klonlanacak canlinin �ekirdegi bu h�creye veriliyor. Dolayisiyla, yumurta h�cresi artik b�y�yecegini saglayan �ekirdege sahip oluyor. Bundan sonra bu yeni h�cre rahme implante ediliyor ve normal embriyolar gibi b�y�meye devam ediyor. Klon embriyolar, normal ve IVF (in vitro fertilizasyon) embriyolari birbirlerine �ok fazla benzemezler.

21. KLONLAMANIN TERCIH EDILMESININ NEDENLERI VE ETIK A�IDAN PROBLEMLER  Insan klonlamanin etik a�idan iyi ve k�t� y�nleri vardir: B�y�k insanlarin veya efsanevi derecede g�zel kisilerin tekrarlanmasi. Kalitsal hastalik tehlikesini azaltmak i�in sagliklilarin �ogalmasi. Kalitimsal ayni nitelikleri tasiyan kisilerin, insanin gelisimi, doganin ve �evreninselektif anlami hakkindaki bilimsel arastirmalar i�in �retilmesi. Kisir �iftler i�in �ocuk sahibi olma. Savas, haber alma veya spor alanlarinda kullanilmak �zere identik kisilerden olusan gruplarin olusmasi. Doku aktarimlari i�in organ rezervleri olarak kopyalarin �retilmesi.Yine ayrica bazi alanlarda benzer insanlarin kullanimi da insan yiginlarinin savas,haber alma gibi alanlarda k�t�ye kullanilmasini saglar. Yine bazi �evreler, kopyalamayi ileride gerekebilecek organ nakilleri i�in bir depo gibi kullanabilme d�s�ncesi ile desteklemektedirler. Bu durum ise tip etigi a�isindan insan ahlakinaaykiridir.Nitekim ileride organ gerekebilecegi d�s�ncesinden hareketle bir cenini �retmek ve sonra da gerekince onu par�alayarak organini almak ahlaki bir olay degildir.

22. Ya klonlamada ters giden bir seyler olursa?

23. KAYNAKLAR http://www.tubitak.gov.tr http://gslc.genetics.utah.edu/units/cloning/whatiscloning/ http://www.gunlukplan.org/odev/3029-klonlama-teknolojisi.html http://tr.wikipedia.org/wiki http://www.genbilim.com/ http://www.kokhucre.org/kokhucre.asp?kID=1 http://learn.genetics.utah.edu/content/tech/cloning/clickandclone Basaran, N. 1996, Tibbi Genetik, 6.baski, Bilim Teknik Yayinevi, Istanbul. Burcu KAYA-20717578 Burcu KUTLU-20818737 Tug�e G�KALP-20717358 Burcu ERGEZER-20617182 G�lfem �ZBEN-20717779