„Í þennan skóla er hægt að koma frá vöggu til grafar“

„Í þennan skóla er hægt að koma frá vöggu til grafar“ Samfélagslegt hlutverk fámenna skólans

Meistaraprófsverkefni við Háskólann á Akureyri kynning í apríl 2007Fanney Ásgeirsdóttir

Tilgangur rannsóknarinnar • Draga upp mynd af tengslum fámennra grunnskóla hérlendis við samfélag sitt. • Átta sig á hvert mikilvægi slíks skóla er fyrir samfélagið og hvaða möguleika hann hefur til eflingar þess og virkrar þátttöku í byggðaþróuninni.

Rannsóknarspurningar • Í hverju getur samfélagsleg virkni fámennra grunnskóla falist? • Hvaða hlutdeild getur samfélagslega virkur fámennur grunnskóli átt í viðhaldi og eflingu samfélags síns?

Tilviksrannsókn • Tvö skólasamfélög valin til athugunar. • Annars vegar rótgróinn, samfélagslega virkur, fámennur skóli í dreifbýli • Hins vegar samfélag þar sem nýlega er búið að leggja niður slíkan skóla.

Undirbúningur • Lestur, lestur og meiri lestur • Niðurstöður úr honum bentu til að nándin sem skapast í tengslum fámenna skólans við samfélag sitt feli í sér möguleika til öflugs samstarfs sem skili gagnkvæmum ávinningi.

Framkvæmd rannsóknar • Fimm daga vettvangsathuganir í skólanum sem enn starfar + tvær styttri heimsóknir • Vettvangsathugun á svæði hins skólans, ökuferð um sveitina og heimsókn í viðtökuskóla nemenda • Átján viðtöl – ýmist tekin í skólunum eða heima hjá viðmælendum.

Framkvæmd rannsóknar frh. • Athuganir á hvers kyns rituðum heimildum sem tengdust skólastarfinu. • Vettvangsglósur.

Úrvinnsla • Viðtöl • Endurtekin hlustun • Afritun • Leitað eftir þemum • Skjalagreining - lestur á vettvangsglósum – viðmælendur spurðir frekar um einstök atriði • Smíð á niðurstöðuköflum

Grundarskóli • Um 50 nemendur í 1. – 10. bekk • Leikskóladeild og tónlistardeild • Félagsheimili fyrir hluta samfélagsins • Sundlaug og íþróttaaðstaða • Starf eldri borgara • Hótelrekstur á sumrin

Grundarskóli frh. • Leikur fjölbreytt hlutverk í samfélaginu • Eitt foreldrafélag fyrir bæði skólastigin • Leikskólinn tekur þátt í öllum samkomum og viðburðum á vegum skólans • Tónlistardeildin setur einnig mikinn svip á viðburði á vegum skólans

Viðburðir • Menningarstundir • 1. des • Árshátíð • Fræðslufundir • Þorrablót nemenda og starfsfólks • Tónleikar

Fleira sem fram fer í skólanum • Skólinn og starfsfólk hans kemur að ýmsum verkefnum utan við eiginlegt skólastarf • Íþróttaþjálfun • Tónlistarlíf • Námskeiðahald • Heimsóknir eldri borgara • Frá vöggu til grafar ;)

Skólinn okkar allra • Áhersla lögð á að öllum finnist þeir velkomnir í skólann • Foreldrar leggja áherslu á mikilvægi þess fyrir samfélagið að skólinn skapi farveg fyrir samskipti manna á milli

Þetta er hvoru tveggja. Þetta er samfélagsgerðin, kannski af því að þessar sveitir, eins og þetta var, sameinuðust um þennan skóla og svo líka gerir skólinn í þessu, með - þú veist, það er boðið upp á kaffi, þannig að fólk fær tækifæri til að hittast og spjalla, það er bara þannig. Þannig að skólinn er í raun meðvitað að bjóða upp á þetta líka, skapa þennan farveg.

Nautaflataskóli • Tæplega 50 nemendur í 1.-9. bekk • Leikskóladeild með 7-8 nemendur • Samkomuhús sveitarinnar • Sundlaug og íþróttaaðstaða • Skólinn lagður niður sumarið 2005 • Nemendur fluttir í skóla í þéttbýliskjarna sveitarfélagsins

Skólastarfið • Áhersla á sameiginlega ábyrgð og lýðræðisleg vinnubrögð • Áhersla á öflugt samstarf við heimilin • Fréttabréf á hvern bæ mánaðarlega • Virkt foreldrafélag • Margskonar viðburðir í tengslum við skólastarfið

Skarð fyrir skildi • Tómleiki • Breyting á samfélagsmynstrinu • Dregið úr samskiptum fólks • Vantar tilefni og tækifæri til að hittast og gera sér glaðan dag

Skarð fyrir skildi • Nei, nei, það má eiginlega segja – ég vil ekki segja að sveitin hafi nú dáið sko en hún er alls ekki söm. Vegna þess að skólinn var og er – það er ekkert endilega hérna, heldur náttúrulega sjálfsagt í flestöllum sveitum – gríðarlega mikill póstur bara í því að halda líka uppi menningarlífi einhverju.

Skarð fyrir skildi • Mannlífið, það var svo mikið ÞARNA í kringum skólann. Þar var svo mikið tilefni til að hittast sem nú glatast. Og það sem stendur eftir núna er kannski bara þorrablótið og hestamannaballið.

Skarð fyrir skildi • Tómleiki • Breyting á samfélagsmynstrinu • Dregið úr samskiptum fólks • Vantar tilefni og tækifæri til að hittast og gera sér glaðan dag

Skarð fyrir skildi frh. • Ja, það er náttúrulega eins og menn voru alltaf að segja, þetta er svona hjartað í þessari byggð. Og náttúrulega í rauninni sennilega það eina þar sem allir þræðir mætast. Öll börnin eru þarna og fyrir vikið þá hittist fólk mikið í gegnum skólann. Á þangað erindi og þetta er svona einhvers konar félagsmiðstöð ekki síður en menntastofnun, fólk tengist svo margvíslegum böndum. Síðan þegar skólinn hverfur þá verður tilfinnanlegt eitthvert tóm þarna (kennari).

Hvað svo? • Fátæklegra mannlíf og laustengdara samfélag? • Atvinnumissir – ótti um að þeir sem hafi haft atvinnu af skólanum flytji burt • Mikilvægt að einhver atvinnurekstur komi í staðinn • Áhersla á að fólk þjappi sér saman og reyni eftir bestu getu að fylla í skarðið eftir skólann

Samantekt • Skólar sem njóta trausts og virðingar í samfélaginu • Miðstöð félagslífs og menningar • Drifkraftur og öxull mannlífsins • Skólinn verður að axla hlutverk sitt • Að mörgu er að hyggja

„Í þennan skóla er hægt að koma frá vöggu til grafar“