Instytucja Rzecznika Ubezpieczonych w Polsce geneza, rola, funkcje

1. Instytucja Rzecznika Ubezpieczonych w Polscegeneza, rola, funkcje Aleksander Daszewski radca prawny koordynator w Biurze Rzecznika Ubezpieczonych Poznań, marzec 2010

2. Geneza powstania Urzędu Rzecznika Ubezpieczonych w Polsce Przesłanki utworzenia Urzędu • dostosowanie przepisów prawa do nowych warunków prawno- ustrojowych i gospodarczych powstałych w Polsce w wyniku procesu transformacji ustrojowej, ze szczególnym uwzględnieniem ochrony konsumentów usług ubezpieczeniowych, • konsensus (podmioty rynkowe, organizacje konsumenckie, rząd), • doświadczenia wynikające z sytuacji ubezpieczonych i uprawnionych po upadku „Westy” i „Westy Life”,

3. Geneza powstania Urzędu Rzecznika Ubezpieczonych w Polsce Przesłanki utworzenia Urzędu • pomysłodawcy: osoby, które inicjowały utworzenie Urzędu, w tym przedstawiciele nauki (prof. J. Łańcucki, prof. E. Kowalewski), członkowie Komisji Sejmowych, • wzorce z innych krajów europejskich: kraje skandynawskie, Wielka Brytania, Irlandia, Hiszpania, • charakter prawny ombudsmana tzn. reprezentanta, wyraziciela, mediatora dążącego do polubownego rozstrzygnięcia sporu,

4. Kształt i finansowanie Biura Rzecznika Ubezpieczonych  Siedziba Rzecznika Ubezpieczonych - Warszawa (brak jednostek terenowych, współpraca z rzecznikami konsumentów i organizacjami konsumenckimi), Finansowanie Urzędu - koszty działalności Rzecznika i jego Biura ponoszą: 1) zakłady ubezpieczeń do wysokości 0,01% zbioru składek brutto (faktycznie 0,0071); 2) powszechne towarzystwa emerytalne do wysokości 0,01% składek wpłaconych do otwartych funduszy emerytalnych (faktycznie 0,0071);

5. Zadania Rzecznika Ubezpieczonych 1. Postępowanieskargowe w ramach rozpatrywania skarg w indywidualnych sprawach kierowanych do Rzecznika: w latach 1995/96 - 2009 liczba wpływających do Rzecznika pisemnych skarg odnoszących się do problematyki ubezpieczeń gospodarczych, wykazuje nadal tendencję wzrostową - łącznie w omawianym okresie wpłynęło 54 727 pisemnych skarg. Wyjątkowo w 2002r. zanotowano niewielkie zmniejszenie liczby skarg. Przyczyną było m.in. rozbudowanie systemu poradnictwa telefonicznego i za pośrednictwem internetu.

6. Zadania Rzecznika Ubezpieczonych 2. Opiniowanie projektów aktów prawnych dotyczących organizacji i funkcjonowania ubezpieczeń, funduszy emerytalnych i pracowniczych programów emerytalnych; 3. Legislacja - zarówno w zakresie prawa ubezpieczeń gospodarczych, jak i zabezpieczenia społecznego poprzez: • występowanie do właściwych organów z wnioskami o podjęcie inicjatywy ustawodawczej, • udział na wszystkich etapach procesu legislacyjnego w tworzeniu aktów prawnych, w tym aktów wykonawczych do przepisów ustawowych.

7. Zadania Rzecznika Ubezpieczonych 4. Informowanie właściwych organów nadzoru i kontroli oraz instytucji samorządowych zakładów ubezpieczeń oraz otwartych funduszy emerytalnych o dostrzeżonych nieprawidłowościach. Są to przede wszystkim: - Minister Finansów, - Komisja Nadzoru Finansowego, - Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, - Rzecznik Praw Obywatelskich, - inne podmioty (np. GIODO, PIU, IGTE).

8. Zadania Rzecznika Ubezpieczonych • Ministerstwo Finansów i Ministerstwo Polityki Społecznej • informowanie o nieprawidłowościach - na podstawie sygnałów z rynku, • współpraca legislacyjna: • ustawy i nowele do nich • akty wykonawcze • wypracowywanie wspólnych stanowisk w istotnych sprawach dla rynku,

9. Zadania Rzecznika Ubezpieczonych • Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) • informowanie o dostrzeżonych nieprawidłowościach, • porozumienie o współpracy: • skargi • współpraca przy legislacji

10. Zadania Rzecznika Ubezpieczonych • Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) • sygnały o nieprawidłowościach - szczególnie na tle owu. Celem eliminowanie z obrotu klauzul abuzywnych, • wnioski o uznanie praktyki za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, • inne inicjatywy np. wspólny raport, opiniowanie pozwów do sądu antymonopolowego, opiniowanie wystąpień do zakładów ubezpieczeń, pomoc merytoryczna w prowadzonych postępowaniach,

11. Zadania Rzecznika Ubezpieczonych 5. Inne płaszczyzny działań • analizy owu i dalsze ich wykorzystanie, • poradnictwo telefoniczne - (w 2009 r. zanotowano 11479 rozmów z zakresu ubezpieczeń gospodarczych i 101 z zakresu zabezpieczenia emerytalnego), • poradnictwo drogą elektroniczną (e-mail)- (w 2009 r. zanotowano 1437 zapytań),

12. Zadania Rzecznika Ubezpieczonych 6.Inicjowanie i organizowanie działalności edukacyjnej i informacyjnej w dziedzinie ochrony konsumentów usług ubezpieczeniowych: • witryna internetowa www.rzu.gov.pl (w 2009 r. stronę internetową odwiedzono ok. 1 648 663 razy), • kontakty z mediami (wywiady, informacje- np. w 2009 r. - 269) oraz publikacje, • Rozprawy Ubezpieczeniowe – zeszyty naukowe (7 numerów), • Monitor Ubezpieczeniowy (40 numerów), • współpraca ze środowiskiem akademickim i organizacjami konsumenckimi, udział w konferencjach, sympozjach, seminariach, odczytach i szkoleniach.

13. Zadania Rzecznika Ubezpieczonych Współpraca z Fundacją Edukacji Ubezpieczeniowej: • przekrojowe konferencje problemowe, • poradniki ubezpieczeniowe dla konsumentów - narciarski, praktyczny, turystyczny, mieszkaniowy (następne są w opracowaniu), • współpraca z RZU, UKSW przy wydawnictwie „Rozpraw Ubezpieczeniowych”, • konkurs na najlepsze prace doktorskie, magisterskie, podyplomowe i licencjackie z dziedziny ubezpieczeń gospodarczych i społecznych(obecnie trwa IX edycja konkursu).

14. Zadania Rzecznika Ubezpieczonych 7. Przedstawienie istotnego poglądu w sprawie w postępowaniach sądowych: • pomoc quasi procesowa, • naturalna kontynuacja postępowań skargowych, • w sporach, w których istnieją korzystne prognozy,

15. Zadania Rzecznika Ubezpieczonych 8. Sądownictwo polubowne i mediacja: • Stwarzanie możliwości polubownego i pojednawczego rozstrzygania sporów: • między ubezpieczonymi, ubezpieczającymi, uposażonymi lub uprawnionymi z umów ubezpieczenia - a zakładami ubezpieczeń, • między towarzystwami emerytalnymi a członkami tych towarzystw, • wynikłych z uczestnictwa w pracowniczych programach emerytalnych,

16. Zadania Rzecznika Ubezpieczonych 9. Wnioski do Sądu Najwyższego: • występowanie z wnioskami do Sądu Najwyższego, • skierowano 8 wniosków w zasadniczych dla konsumentów kwestiach (odpowiedzialność cywilna posiadaczy zależnych, kredytobiorców, leasingobiorców; szkoda całkowita; odpowiedzialność współmałżonka w szkodach osobowych; środki karne a odszkodowanie z OC posiadaczy pojazdów; amortyzacja i wybór części do naprawy pojazdu, uwzględnianie VAT w odszkodowaniu – kosztorys; koszty pogrzebu a zasiłek pogrzebowy),

17. Kierunki rozwoju Urzędu Rzecznika Ubezpieczonych • stałe rozszerzanie działalności edukacyjnej i informacyjnej na rzecz konsumentów, • propagowanie idei polubownego rozstrzygania sporów, • szersza współpraca międzynarodowa z Rzecznikami innych krajów,

18. Kierunki rozwoju Urzędu Rzecznika Ubezpieczonych • szersza analiza produktowa i dalsze jej wykorzystanie, we współpracy z UOKiK, • kontynuacja współdziałania z innymi organami i instytucjami (RPO, Minister Finansów, Minister Pracy i Polityki Społecznej, UOKiK, KNF),

19. Dziękuję Państwu za uwagęzapraszam na stronę internetowąwww.rzu.gov.pl