490 likes | 1.02k Vues
BiR SAĞLIK TESiSiNDE TÜBERKÜLOZ ENFEKSiYON KONTROL PLANI HAZIRLAMA. Dr. Filiz Duyar Ağca 5 No.lu Verem Savaşı Dispanseri ANKARA. ÇIKAR ÇATIŞMAM YOKTUR. KONU BAŞLIKLARI. Amaç : TB basilinin yayılmasını etkileyen unsurlar ve yayılmanın önlenmesi YAYILMA ÖNLENDİĞİNDE RİSK AZALIR
E N D
BiR SAĞLIK TESiSiNDE TÜBERKÜLOZ ENFEKSiYON KONTROL PLANI HAZIRLAMA Dr. Filiz Duyar Ağca 5 No.lu Verem Savaşı Dispanseri ANKARA
KONU BAŞLIKLARI Amaç: TB basilinin yayılmasını etkileyen unsurlar ve yayılmanın önlenmesi YAYILMA ÖNLENDİĞİNDE RİSK AZALIR Enfeksiyon Kontrolü (EK) hiyerarşisi Düzenleme Yönetimsel önlemler Çevresel önlemler Solunumun korunması
TB BASİLİNİN YAYILMASINI ETKİLEYEN UNSURLAR - 1 1- HASTAYA AİT Bulaştırıcılık; etkili TB tedavisi alıp almadığı 2- TEMASLI KİŞİYE AİT Hastayla temas süresi, temas sıklığı ve yakınlığı, yaşı, bağışıklık durumu; 3- BAKTERİYE AİT Basilin intrinsik virülansı, yetersiz ve düzensiz tedaviye bağlı uzamış bulaşıcılık
TB BASİLİNİN YAYILMASINI ETKİLEYEN UNSURLAR - 2 4- SAĞLIK TESİSİNE AİT Tesisin bulunduğu yer ve yapısı (sabit) Hava sıcaklığı ve nem (değişken) Çalışanların sayısı ve eğitimi Tesisin kaynakları Hasta hareketine yönelik yazılı kurallar ve uygulamalar Başvuru ertesi TB tanısı koyma ve tedavi başlama arasında geçen süre
TB VE HIV DSÖ STRATEJİSİ – 3 I Yoğunlaştırılmış vaka saptama İzoniazid ile Koruyucu Tedavi Enfeksiyon Kontrolü Damlacıkların yayılmasını engelleme, bulaşmanın kontrolü Tarama, Eğitim, Ayırma, HIV için Servis, İnceleme
ENFEKSİYON KONTROLÜ HİYERARŞİSİ - 1 1) Yönetimsel (İdari) Önlemler EN ETKİN ve MALİYETİ DÜŞÜK olan önlemlerdir. İyi hazırlanan, uygulanan ve periyodik olarak gözden geçirilen yazılı bir program, TB basiline maruz kalma ve yayılma riskini azaltmayı amaçlar.
ENFEKSİYON KONTROLÜ HİYERARŞİSİ - 2 2) Çevresel (Mühendislik) Önlemler Damlacık yoğunluğunu azaltarak bulaşmayı önleyici işlemlerdir. 3) Solunumun Korunması TB hastalarının bulunduğu alanlarda yüksek maruziyet riski nedeniyle sağlam bireyin basil almasını önlemek için uygulanır.
EK DÜZENLEME EK PLANI (bütçe, koordinasyon grubu, insan kaynakları, prosedürler) ACSM (kamuoyu oluşturma, iletişim, toplumsal seferberlik) RİSK TAYİNİ (ulusal / tesis düzeyinde öncelikli yapılması gerekenler, hastalar için triaj) EĞİTİM (Ulusal TB Programı olmalı, UTP ile uyumlu aktiviteler gerçekleştirilmeli) SÜRVEYANS ÇALIŞMALARI (TB tanısı almış sağlık personeli kayıtlarını içermeli)
EK Planı - 1 Her tesis kadar kurumdaki her yerleşke için ayrı planoluşturulmalı; Plan ve protokoller yazılı olmalı, kolay ulaşılır ve anlaşılır hazırlanmalı; Göstergeler/ değişkenler uygulama sırasında değerlendirilmeli; Sonuçlar periyodik olarak gözden geçirilmeli ve tekrar düzenlenmelidir.
EK Planı - 2 Personelin sorumlulukları belirlenmeli, görev tanımları bildirilmeli; Eğitim programları oluşturulmalı; Her planda açıklamalar, öncelikler, bütçeleme, bakım-onarım vb. ayrıntılar yer almalıdır (örneğin yıllık bütçenin %10’unun bakım- onarım için ayrılması önerilmektedir)
’’Çalışmanı planla, planını çalıştır’’ Plan Oluşturmak Eğitim Uygulamak EğitimEğitim Eğitim Değerlendirmek Gözden Geçirmek
Risk Tayini-1 Aynı bölgedeki her tesis veya aynı tesisteki her yerleşke için ayrı risk tayini yapılmalı (düşük, orta, potansiyel bulaş); TB ve HIV/ AIDS prevalansları göz önüne alınarak planlanmalı; Yüksek risk grupları, mesleki risk grupları için yapılmalı; Coğrafi bölgeler arası farklar dikkate alınacak şekilde oluşturulmalıdır.
Risk Tayini-2 Risk yönetimi ekibi oluşturulur Kim, hangi görevden sorumlu olacak belirlenir Risk sınıflaması yapılır Sorumluların yaptıkları iş değerlendirilir Periyodik değerlendirme tercih edilir ve aksaklıkların giderilmesi için gözden geçirilir
Eğitim TB ve dirençli TB , ayrıca korunma hakkında bilgi içermeli Başlangıçta ve sonrasında yıllık yapılabilir Sağlık çalışanları için her meslek grubuna ayrı ayrı düzenlenmeli Hasta eğitimleri de organize edilmeli Halkı bilgilendirme sürdürülmeli
Sürveyans Çalışmaları Periyodik veri toplanmasını sağlar Sağlık çalışanlarında TB oranı ile ilgili verileri kapsamalıdır Tüm sağlık personelinin işe girişte ve sonrasında periyodik taranması gereklidir. (Göğüs filmi çekimi ve TDT uygulanması)
YÖNETİMSEL ÖNLEMLER(Öncelikle uygulanmalı) Triaj, hasta hareketi ve yönü şeması (ilk başvuru anından itibaren) Erken tanı ve tedavi için uyarı afişleri Olası TB vakaları açısından Öksürük Adabı için eğitim-bilgilendirme afişleri Sağlık tesisinde geçirilen zamanı ve mekanı ayırmaya yönelik uygulamalar Sağlık çalışanları için önlem ve bakım
ÇEVRESEL ÖNLEMLER - 1 TARTIŞILMASI GEREKEN KONULAR Taslak/ Proje Uygulanabilirlik/ Kullanışlılık Devamlılık/ Sürdürülebilirlik Tedarik etme/ Koruma Bakınız: Design to Heal (designtoheal.org)
ÇEVRESEL ÖNLEMLER - 2 TEKNİK PERSONEL VE DONANIM GEREKSİNİMİNİN BELİRLENMESİ HAVALANDIRMA (Doğal ve/ veya Mekanik) FİLTRE KULLANIMI ULTRAVİYOLE IŞIN KULLANIMI
HAVALANDIRMA Akılda tutulması gereken kavramlar Saatlik Hava Değişimi (SHD) Pozitif Basınç (personelin bulunduğu alan) Negatif Basınç (hastanın bulunduğu alan) Hava Akım Hızı ölçümü ve kaydı Laminar Akım (laboratuvar, cerrahi birimler) Başvuru Kaynakları CDC, WHO, AIA, ASHRAE, OSHA
Doğal Havalandırma En ucuz, en bilinen yöntem Yerleşkeyi düzenlerken hava akım yönleri belirlenmeli (duman tüpü, hava akım hızı ölçer ile) Hasta ve materyal akış yönü oluşturulmalı Isı ve nem değişiklikleri dikkate alınmalı (cam filmi kullanımıyla oda ısısını azaltma) Kapı alt kısımlarına ızgaralar, üste ise pencereler eklenerek hava akım hızı arttırılabilir veya sürgülü kapılar aracılığıyla ayarlanabilir
Mekanik Havalandırma Vantilatörler (pencere tipi, ayaklı tip) Temiz hava sağlayıcı ve egzoz düzeneği kurulumu (türbinler) Pozitif ve Negatif basınçlı alanlar Lokal sistemler (biyogüvenlik kabinleri, izolasyon odaları ve hava temizleyiciler) Merkezi sistemler (ÇİD veya YİD TB üniteleri)
TB Laboratuvarı Çalışılan testlere göre düzenleme yapılmalı Kültür öncesi ve sonrası işlemler ayrı mekanlarda yapılmalı Temizden kirliye doğru bir iş akışı izlenmeli Ofis alanı ve çalışma alanı ayrı olmalı Hava akışı ile iş akışı aynı yönde olmalı, kontrollü bir akış sağlanmalı 34
Direkt Mikroskopi Laboratuvarı İş Akışı Boyama Ünitesi Mikroskopi Kayıt Rapor Numune Kabul
BGD-2 Aerosol üretme olasılığı olan işlemler bir BGK içinde yapılır. Kapılar kapalı tutulur; uygun tehlike işaretleri asılır. Enfeksi-yöz atıklar otoklav-lanır El yıkamak için mutlaka bir lavabo bulunur Potansiyel kontamine atıklar özelliğine göre ayrıştırılır. 37 (Resim CUH2A, Princeton, NJ, ABD’den alınmıştır.)
Filtreler Negatif basınçlı ortamlar oluşturulurken hava giriş, çıkış (egzoz) sistemleri gerekir Havayı temizlemek için çıkışta filtre kullanılır. Resirkülasyon durumunda hem girişte hem çıkışta hava filtre edilir. Lokal ya da merkezi havalandırma sistemi içine yerleştirilebilir Filtre alınırken şartname hazırlanmalıdır (temin edilebilirlik, etkinlik ölçümü) HEPA Filtreler (%99.97 filtrasyon sağlar)
UV Işını - 1 UVC ışını, UV basil öldürücü radyasyon Havalandırmaya ek olarak kullanılır Alan hacmine göre sayısı belirlenir Yerden 2,10- 2,15 cm yukarı yerleştirilmesi doğrudur Hava akım yönüne dik yerleştirilir Kapaklı veya indirekt aydınlatma gibi tavana yönelik yerleştirilirse dermatit,konjonktivit yapma riski azalır Optimum ışınlama için periyodik temizlik ve radyasyon ölçümü gereklidir
UV ışını - 2 UV etkisini arttıran faktörler 1: Radyasyon yoğunluğu 2: Maruziyet süresinin uzunluğu 3: Bulaşıcı parçacıkların lambaya yakın oluşu UV etkisini azaltan faktörler Nem: %70 üzeri ise ÖNERİLMEZ Mesleki maruziyet limiti: Belli sürede maruz kalınabilir maksimum radyasyon dozu Doz = Zaman X Radyasyon (maksimum 6000 µJ/cm²)
SOLUNUMUN KORUNMASI Solunum maskeleri (respiratörler) Sağlık personeli ve hasta temaslıları için N 95 (Amerika) ; FFP 3 ( Avrupa) Cerrahi maskeler Hastalar için Negatif basınçlı maskeler Dirençli TB, bronkoskopi üniteleri için Uyum Testi Maskenin yüze tam oturup oturmadığı test edilir
TEŞEKKÜR EDERİMfilizduyaragca@gmail.com Kaynaklar 1- WHO Policy on TB Infection Control in Health Care Facilities,Congregate Settings and Households; 2009 2- CDC Guidelines, MMWR 2005 3- Avrupa TB EK Kursu Notları, 2008 4- www.TuberculosisTextbook.com 2007