De (arbeids)productiviteit van leraren Anneke de Wolff Onderwijsraad

1. De (arbeids)productiviteit van lerarenAnneke de Wolff Onderwijsraad

2. Opbouw • Wat is productiviteit? • Hoe productief is de Nederlandse leraar? - indicatoren voor productiviteit - enkele internationale cijfers - beeld overziend: kan en moet het productiever? • Hoe kan productiviteit worden verhoogd? 4. Wat kunt u doen?

3. Productiviteit productie per productiefactor (bijv. leraar) per tijdseenheid (bijv. per uur of jaar) vaak afgemeten aan de opbrengst per tijdseenheid in onderwijs: de opbrengst per uur dat docent aan het werk is het aantal leerlingen dat een docent bedient per schooljaar of per uur doelmatigheid

4. Hoe productief is de Nederlandse docent? Wat is waar? De Nederlandse docenten (vo) zijn… in vergelijking met andere landen het meest productief B. internationaal gezien gemiddeld productief C. vooral in vergelijking met voorgaande jaren minder productief geworden

5. Meten van productiviteit Opbrengstindicatoren: onderwijsopbrengsten: examencijfers, schoolprestaties, door- en uitstroom % % leerlingen succesvol in vervolgonderwijs of op arbeidsmarkt Inzetsindicatoren: leerling – leraar ratio aantal leerlingen per lesuur aantal uren verzorgd onderwijs/ aantal contacturen aantal leerling- lesuren per euro

7. Gemiddelde leerling – leraarratio(onderbouw vo) Bron: OECD, EAG 2009, cijfers 2007

8. Gemiddeld aantal uren les (net teaching time) Bron: OECD, EAG 2009, cijfers 2007

9. Productiviteitsindex Bron: Onderwijsblad, AOB, sep. 2009

10. Internationale beeld overziend Kan en moet de productiviteit van leraren volgens u omhoog?

11. Hoe kan productiviteit van docenten worden verhoogd? Wat is volgens u het meest belemmerend voor de productiviteit van leraren? Wat daarvan kan school zelf beïnvloeden?

12. Verhoging productiviteit • Verbetering van de kwaliteit van docenten/ onderwijs • Effectiever/ efficiënter benutten van lerarentijd (andere organisatie van het werk van docenten)

13. Verbetering kwaliteit docenten/ onderwijs Mogelijkheden lerarenopleiding verbeteren professionalisering en nascholing meer en gerichter beoordelen en belonen (HRM) Meer en gerichter belonen: obv onderwijsprestaties én observaties in de klas hogere vooropleiding: beperkt belonen, diplomabonus

14. Verhoging productiviteit • Verbetering van de kwaliteit van docenten/ onderwijs • Effectiever/ efficiënter benutten van lerarentijd (andere organisatie van het werk van docenten)

15. Tijdsbesteding van vo-docenten 38% lesgeven, 20% lesgebonden, 42% niet lesgebonden taken relatief veel leraren: uren voor leerlingbegeleiding en ontwikkelen onderwijsinhoud > een deel voert taken uit die niet horen tot takenpakket gemiddeld meer tijd kwijt aan taken dan er voor staat relatief veel ongeplande taken zoals tussentijds overleg belastend/ onaantrekkelijk: administratieve taken, overleg over schoolbeleid, besluitvormingsprocedures

16. Gemiddelde per dag besteed aan andere taken dan lesgeven lesvoorbereiding administratie bijscholing Engeland 2 uur 18 min 52 min 6,7 min Schotland 2 uur 14 min 37 min 4,7 min Japan 1 uur 36 min 1 uur 4 min 2,3 min Finland 1 uur 35 min 16 min 6,1 min Nederland 1 uur 10 min 30 min 14,2 min

17. Aantal gewerkte uren leraren Per dag Per week 1. Japan 11 uur 6 min 61 uur 34 min 2. Engeland 8 uur 30 min 51 uur 20 min 3. Nederland 7 uur 54 min 39 uur 30 min 4. Schotland 7 uur 36 min 45 uur 09 min 5. Finland 6 uur 16 min 37 uur 34 min Bron: JTU Institute for Education and Culture, 2008 (po en vo) Nederland: Regioplan, 2008 (alleen vo)

18. Andere organisatie van werk van leraren (1) Doel: effectiever/ efficiënter benutten van onderwijstijd arbeidsdeling/ specialisering vorming van kleine, gemengd samengestelde teams zoveel mogelijk zelf verantwoordelijk voor onderwijs aan bepaalde groep leerlingen

19. Voorbeeld: teams met ruimere verantwoordelijkheden • taak-/ functiedifferentiatie: beter benutten van individuele kwaliteiten • variatie in onderwijsvormen (zelfstandig werken, leerpleinen, onderwijs in kleine groepen) • teamteaching: kwaliteit omhoog, hogere werktevredenheid • meer eigenaarschap, efficiënter overleg en besluitvorming

20. Andere organisatie van werk van leraren • ander rooster/andere planning van lessen > voorbeeld • prikkels om absentie leraren zo laag mogelijk te houden, onderwijs minder ‘leraarsafhankelijk’ maken • peer tutoring: inzet van leerlingen voor geven van onderwijs/ begeleiding van leerlingen • inzet van e-learning en digitale leermiddelen

21. Voorbeeld: Generation Schools model ochtend: 2 x 85 min. ‘foundation courses’ (kernvakken) middag: max 3 x ‘studio courses’ (1 uur): overige vakken, verdiepend, aanvullend of remediërend. 1 course: 6 á 8 weken. Teams van 4 docenten. Teams hebben 2 uur per dag tijd voor planning en overleg 2 x per jaar 4 weken: intensive courses, academische vaardigheden en kennismaking beroepspraktijk (apart team van docenten)

23. Isaac Beeckman Academie Kapelle

24. Wat kunt u zelf doen? • Per team/ locatie/ afdeling een aantal inzet- en opbrengstindicatoren in beeld brengen, uitkomsten van teams of locaties naast elkaar zetten • Meer zicht op tijdsbesteding van docenten, ander (systeem voor) taakbeleid • Randvoorwaarden bieden waardoor leraren tijd effectief kunnen besteden (vaste gedeelde werktijden, vaste vergadermomenten, eigen werkplekken, …) • Professionaliseren (gerichter) en verbeteren van HRM • ……. • …

25. Kan en moet het productiever? Uiteindelijke doel Ruimte voor realiseren van kwalitatief goed onderwijs verzorgd door vakbekwame en gemotiveerde leraren