9. TÜRKİYE’NİN NÜFUS ÖZELLİKLERİ VE NÜFUS HAREKETLERİ

1. 9. TÜRKİYE’NİN NÜFUS ÖZELLİKLERİ VE NÜFUS HAREKETLERİ

2. Konular • TÜRKİYE NÜFUSUNUN YAPISAL ÖZELLİKLERİ • Nüfusun Yaş Gruplarına Göre Dağılımı • Nüfusun Cinsiyete Göre Dağılımı • Çalışan Nüfusun Ekonomik Faaliyet Kollarına Göre Dağılımı • Türkiye Nüfusunun Eğitim Durumu • Türkiye'nin Kır ve Kent Nüfusu • TÜRKİYE'DE NÜFUSUN TARİHSEL GELİŞİMİ • Türkiye'de Nüfus Sayımları • Türkiye'de Nüfusun Yıllara Göre Değişimi • Türkiye'de Nüfusun Artışı ve Nedenleri • ÜLKEMİZDE GÖÇLER • İç Göçlerin Nedenleri • Göçün Sonuçları

3. TÜRKİYE NÜFUSUNUN YAPISAL ÖZELLİKLERİ Nüfusun Yaş Gruplarına Göre Dağılımı • Nüfus miktarı kadar önem taşıyan bir başka kriter de nüfusun yaş yapısıdır. Çünkü, yaş gruplarınüfusun genel yapısı ve doğurganlık oranı hakkında bilgi sahibi olmamızı sağlar. Ayrıca iş, eğitim, sağlık vb. ihtiyaçların belirlenmesinde ve geleceğe yönelik planlamanın yapılabilmesinde önemli rol oynar.

4. Nüfusumuzun en önemli özeliği genç ve dinamik yapı göstermesidir. Toplam nüfus içinde 0 - 25 yaş grubu nüfusun % 49' unu oluşturur.

5. Türkiye’nin Nüfus Piramidi: Soruları cevaplandırınız Piramidin geniş tabanlı bir üçgene benzemesinin nedenleri nelerdir? Hangi yaş grubu daha fazladır? Genç nüfus (15-35) miktarı yaklaşık ne ka-dardır? Tabanının giderek daralmasından nasıl birsonuç çıkarabiliriz? Nüfusun yaş yapısına bakarak olumlu ve olumsuz yönlerini belirtiniz. Nüfus piramidine bakarak ülkemiz nüfus özelliklerine göre hangi ülke grubuna girmektedir?

6. Yukarıda görüldüğü gibi ülkemizin nüfus piramidi, doğum oranları hızla azalan ve gelişmekte olan ülkelerin nüfus piramitlerine benzemektedir.

7. Nüfusun Cinsiyete Göre Dağılımı • Nüfus sayımlarından elde edilen önemli sonuçlardan biri de cinsiyet durumudur. Nüfusun cinsiyet durumu bir ülkedeki kadın ve erkek nüfusu ifade eder. Kadın ve erkek nüfusu sadece demografik anlam taşımaz. Bu nüfus sosyal ve ekonomik bakımdan da önemlidir. • Örneğin I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı'nda Türkiye büyük bir erkek nüfusu kaybına uğramıştır. Bu durum evlenecek yaştaki erkeklerin savaşa katılması nedeniyle, doğum oranının düşmesine yol açmıştır. • Bir şehirde kadın ve erkek nüfus arasındaki farkı; sanayi, şehrin göç alıp vermesi, askerî birlik bulunup bulunmaması gibi faktörler etkiler.

8. Nüfusun Cinsiyete Göre Dağılımı

9. Nüfusun Cinsiyete Göre Dağılımı

10. Şehir Kadın-Erkek Nüfusu

11. Kır Kadın-Erkek Nüfusu

12. Çalışan Nüfusun Ekonomik Faaliyet Kollarına Göre Dağılımı: • Çalışma çağındaki nüfus dilimi içinde bulunan ve belirli bir işi olan nüfusa "çalışan nüfus" veya "aktif nüfus" denir. • Çalışma çağındaki nüfus dilimi içerisine girdiği hâlde işi olmayan nüfusa da "iş gücüne dahil olmayan" nüfus veya "İşsiz nüfus" adı verilmektedir.

13. İş Gücüne Katılma Oranı (Genel) % 45 % 55

14. İş Gücüne Katılma Oranı (Cinsiyet) % 36 % 64

15. Çalışan Nüfusun İş Kollarına Göre Dağılımı: • Ülkelerin gelişmişlik ölçütlerinden biri de toplam nüfus içindeki aktif nüfus oranı ve aktif nüfusunfaaliyet kollarına göre dağılımıdır. • Bu konuda belirleyici olan faaliyet kolları tarım (birincil), sanayi (ikincil) ve hizmet (üçüncül) sektörüdür. Gelişmiş ülkelerde tarım alanında çalışan nüfus oranı azdır. • Türkiye'de çalışan nüfusun en fazla olduğu ekonomik faaliyet kolu tarımdır. Cumhuriyetin ilk yılların da tarım alanında çalışanların oranı daha fazla iken sanayi ve hizmet sektöründeki gelişmelere paralel olarak azalmaktadır

16. Çalışan Nüfusun İş Kollarına Göre Dağılımı: 1980 2000 Sektörlere göre çalışan nüfus oranlarında nasıl değişim olmuştur? Bu değişim ülkemizin ekonomik yapısı hakkında nasıl bir fikir vermektedir? Çalışan nüfusun 2000 yılında iş kollarına dağılımı grafiğine bakarak Türkiye'nin ekonomik yapısı hakkında neler söyleyebilirsiniz?

17. Türkiye Nüfusunun Eğitim Durumu • 1927 yılında 6 yaş ve üstü nüfus dikkate alındığında genel nüfusumuzun sadece %11'i okur-yazarken, • 2000'de bu oran % 88'e çıkmıştır. • Ancak okuryazar olmayan nüfusun % 71'ini kadınlar oluşturmaktadır.

18. Okuma Yazma Oranı: 1927 2000

19. Okur Yazar Olmayanlar (Cinsiyet)

20. Okuma Yazma Oranı 1927 ve 2000 yıllarında cinsiyetlere göre okuryazarlık oranınıkarşılaştırınız. Türkiye'nin 1927-2000 yıllarında kadın ve erkek nüfusu arasın-daki okuma ve yazma artış oranını karşılaştırınız. Ülkemizde okuma yazma oranı kadınlarda neden düşüktür?Bu oranın yükseltilmesi için neler yapılabilir?

21. Türkiye'nin Kır ve Kent Nüfusu • Bir ülkenin kır ve kentlerinde bulunan nüfus miktarları, o ülkenin ekonomik ve sosyal yapısını yansıtan önemli göstergelerden biridir. • Gelişmiş ülkelerde kır nüfus oranı toplam nüfusun % 10'u geçmemektedir. Ülkemizde nüfusu 10.000'in altında bulunan yerleşmelerde yaşayan nüfusa "kırsal nüfus" adını veriyoruz. Kırsal nüfusun geçimi önemli ölçüde tarıma ve hayvancılığa dayanmaktadır. • Cumhuriyetin ilk yılların da kırsal nüfus, toplam nüfusumuzun büyük kısmını oluşturuyordu. 1927'de ülkemiz nüfusunun % 83,8'i kır, %16,2'si şehir yerleşmelerinde yaşıyordu. • Kırsal nüfusun bu miktarının fazlalığı, etkisini giderek kaybetmesine rağmen 1970'li yılların sonlarına kadar devam etmiştir, ilk olarak 1980 yılında ülkemizde yapılan nüfus sayımında şehir nüfusu, kır nüfusundan daha yüksek sayıya ulaşmıştır.

23. Kır-Şehir Nüfusu Türkiye'de şehir nüfusu hangi yıldan sonra oran olarak artmaya başlamıştır? Şehir ve kır nüfusu arasındaki en büyük fark hangi yıllarda görülmektedir? Kırsal kesimde doğum oranı fazla olmasına rağmen, kır nüfusunun giderek azalmasının nedeni nedir? Hangi yıldan itibaren şehir nüfus oranı kır nüfus oranını geçmiştir? 1950-1970 ile 1980-2000 yılları arasındaki şehir ve kır nüfus oranlarını karşılaştırınız.

24. TÜRKİYE'DE NÜFUSUN TARİHSEL GELİŞİMİ Türkiye’de Nüfus Sayımları: • Dünya nüfusu gibi Türkiye nüfusu da sürekli bir değişim ve artış içindedir. • Bu değişim ve artış, hızını kaybetmekle beraber günümüzde de sürmektedir. • Nüfustaki artış ve değişim belirli aralıklarla yapılan genel nüfus sayımlarıyla belirlenir.

25. (II. Mahmut dönemi): 1831 yılında asker ve vergi yükümlülerini belirlemeye yönelik olarak yapılan nüfus sayımında Anadolu'nun nüfusu 7-7,5 milyon olarak sayılmıştır.

26. (Abdülmecit dönemi ): 1844 yılında nüfus belgesi verilecek nüfusu tespit etmek amacıyla yapılan nüfus sayımında Anadolu'nun nüfusu 10-10,5 milyon olarak sayılmıştır.

27. Cumhuriyet Döneminde ilk kapsamlı nüfus sayımı 1927 yılında yapılmıştır. • 1935'teki nüfus sayımından sonra 1990'a kadar sayımların sonu "0" ve "5“ ile biten yıllarda, • 1990'dan sonra ise 10 yılda bir yapılmasına karar verilmiştir. • Ülkemizdeki nüfus sayımlarında ülke sınırları içinde bulunanlar, bulundukları yerlerde sayılırlar. Bu nedenle sayım günü çeşitli nedenlerle yurt dışında olanlar sayılamamaktadır. • 2007 Nüfus sayımı halen sürmektedir.

29. Türkiye Nüfusunun Yıllara Göre Artışı Türkiye nüfusu sürekli aynı oranda mı artmıştır? Neden? En düşük artış hızı hangi sayım dönemleri arasında gerçekleşmiştir? En yüksek artış hızı hangi sayım dönemleri arasında gerçekleşmiştir?

30. Yıllara Göre Nüfus Artış Hızı:

31. Türkiye'de Nüfusun Yıllara Göre Değişimi • Doğumlar ve alınan göçlerle artan nüfus, ölümler ve verilen göçlerle azalır. Cumhuriyet Döneminde yurdumuza zaman zaman çeşitli ülkelerden göçler olduğu gibi, yurdumuzdan da başka ülkelere göçler gerçekleşmiştir. Nüfus artışımız üzerinde yurdumuza toprak katılımının da etkisisöz konusudur (Hatay'ın ana vatana katılışı).

32. 1927-2000 yılları arasında ülke nüfusundaki değişim şu başlıklarla belirtilebilir. • Nüfus hızlı bir şekilde artmaktadır. • Erkek nüfus kadın nüfusundan daha fazladır. • Nüfusun eğitim düzeyi giderek yükselmektedir. • Ortalama yaşam süresi giderek uzamaktadır. • Kentsel nüfus giderek artmaktadır. • İç ve dış göçler yoğun olarak yaşanmıştır. • 1927-2000 yılları arasında nüfusumuz yaklaşık beş kat artarak 13,6 milyondan 67,8 milyonaulaşmıştır. 1990-2000 döneminde ülke nüfusu yılda ortalama 1.133.000 kişi artmıştır.

33. 1935-2000 Yılları Arasında Doğum ve Ölüm Oranları

34. Türkiye’de Nüfus Artışının Sebepleri:

35. Doğal Nüfus Artışı: Doğumlar

36. Yurdumuzda nüfus artışını etkileyen temel faktör doğal nüfus artışıdır. • Nüfus artışında doğumlar kadar ölümler de etkilidir. Doğumlarla ölümler arasındaki fark doğal nüfus artışını oluşturur. • Türkiye'nin doğal nüfus artışı incelendiğinde, özellikle 1950'lerden itibaren ölüm oranlarında,1960'lardan itibaren ise doğum oranlarında bir düşmenin söz konusu olduğu görülmektedir. • Buradan anlaşıldığına göre doğum oranları azalırken ölüm oranları da azalmakta, yani insan ömrü uzamaktadır. Tük iye'de nüfusun artmasında doğal artışlardan başka nedenler de etkilidir.

37. 1975 yılından itibaren nüfus artış hızımızın düşmesinde, kentleşme ve sanayileşmeyle birlikte doğum oranlarında meydana gelen azalmanın da etkisi olmuştur. • Ayrıca cumhuriyetin kurulduğu yıllarda yurdumuzun uzun yıllar süren savaşlarda erkek nüfusunun önemli bir kısmını kaybetmiş olması, toplam doğurganlık oranını oldukça düşürmüştür. Bu nedenle 1965'e kadar nüfusartışını teşvik edici politikalar izlenmiştir. • 1965'ten itibaren doğurganlığı teşvik edici politikaların yerine nüfus planlamasına önem verilmesi ise nüfus artışının yavaşlamasında etkili olmuştur.

38. Çalışmak için başka ülkelere gidenler: İşçiler 1961-1974 Avrupa Ülkeleri , 1975-1989 Arap Ülkeleri 1960’lı yıllarda 200 bin kişinin yurtdışına çıkması nüfus artışında azalmaya yol açmıştır.

39. Lozan’dan Sonra Mübadele Göçleri: Mübadele ile Yunanistan’a giden Rumlar ve Yunanistan’dan gelen Türkler

40. Politik, siyasi ve sosyal baskılar nedeniyle Türkmenlerin Bayrağındaki Sembol Cumhuriyet kurulduktan sonra değişik ülkelerde yaşayan Türkler Türkiye’ye göç etmişlerdir. Bunlardan bazıları kendi istekleri ile bazıları da baskılar sonucu bu kararı almışlardır. Geldikleri ülkelerin bazıları: Türk Cumhuriyetleri, Irak, Bulgaristan, Rusya, Romanya vb.

41. Hatay’ın Anavatana katılması: 30 Haziran 1930’da Anavatana katılan Hatay o dönemde ki artışın % ’12,5’lik bölümünü oluşturmuştur.

42. Nüfus Artışının Sonuçları Kırsal kesimdeki nüfus artışı sonucu her geçen gün kişi başına düşen arazi miktarının azalması.

43. Nüfus Artışının Sonuçları Kentlerde konut sıkıntısının baş göstermesi ve gecekondulaşmanın olması.

44. Nüfus Artışının Sonuçları Kırsal kesimde yapılan yatırımlardan verim alınamaması.

45. Nüfus Artışının Sonuçları Ülkemizin batı ve orta kesimlerinde yer alan illerde nüfus artışında doğurganlık yanında göçlerin etkisi vardır.

46. Nüfus Artışının Sonuçları Türkiye'de nüfus artışı bazı sorunlara yol açar: çevre sorunları oluşur, göç artar, milli gelir azalır ve refah seviyesi düşer, hizmetler aksar, bağımlı nüfus artar, konut sıkıntısı yaşanır, düzensiz şehirleşme görülür.

47. ÜLKEMİZDE GÖÇLER • Nüfusun geçici veya sürekli olarak yer değiştirmesidir. • Göçler, hızlı nüfus artışının doğal bir sonucudur. • Bir bölgedeki nüfusun, artmasında veya azalmasında göçlerin büyük etkisi vardır.

48. İç Göçün (Köyden Kente) Sebepleri:

49. 1. Hızlı nüfus artışı,

50. 2. Tarım alanlarının miras yoluyla küçük parçalara ayrılması,