Ayda A. Yürekli, WHO &, Frank J. Chaloupka, UIC, 12 Şubat 2010 - Ankara

1. Tütün Kontrolü Ekonomisi ve Tütün MamullerininVergilendirilmesi: Tütünsüz bir Türkiye için karşılaşılan güçlükler & fırsatlar Ayda A. Yürekli, WHO &, Frank J. Chaloupka, UIC, 12 Şubat 2010 - Ankara Çalışma Bloomberg Philanthropies ve Bill and Melinda Gates Foundation desteği ile hazırlanmıştır.

2. Yetişkin tütün kullanma (prevalans) oranı (%) Kaynak: Turkiye Kuresel Yetiskinler Tutun Anketi 2008; prevalanslar en yakin ondalik sayiya yuvarlanmistir.

3. Türkiye'de ve Batı Avrupa'da erkeklerin yaş standardize edilmiş herhangi bir tütün ürünü içme oranı (prevalansı) Kaynak: DSO 2008; prevalanslar en yakın ondalık sayıya yuvarlanmıştır.

4. Türkiye'de ve Batı Avrupa'da bayanların yaş standardize edilmiş herhangi bir tütün ürünü içme oranı Kaynak: DSO 2008; prevalanslar en yakın ondalık sayıya yuvarlanmıştır.

5. Gençlerin Tütün Kullanımı • Türkiye’de 13-15 yaş grubu çocukların % 8.4’ü tütün ve tütün mamulü kullanmaktadır • Erkek çocukların % 9.4’ü her gün sigara içmektedir, ortalama günde 13 sigara içmektedirler • Kız çocukların % 3.5’u her gün sigara içmektedir, ortalama günde 11 sigara içmektedirler, • Bu oran 1996’daki % 3,5’den 2003 yılında % 6’ya çıkmıştır. • Gençlerin üçte ikisi sigarayı bırakmak istemektedirler. Kaynak: Turkiye Kuresel Gençlik Tütün Anketi, 2003

6. Türkiye'de Sigara Tüketimi 1980-2008 Kaynak: USDA, Maliye Bakanlığı, Türkiye, ERC 2009

7. Sigaraya bağlı hastalık yükü, 2003 Kaynak: Saglik Bakanligi, Hastaliklar Yuku Calismasi 2003

8. 2010-2050 yılları arasında sigaraya bağlı ölümler ve sigara içen kişi sayıları Kaynak: Yürekli, et al., 2010

9. Türkiye'de Tütün Kontrolu • Son zamanlara kadar sınırlı kontrol politikaları • Sınırlı reklam yasağı, etkisiz uyarı labelları, sınırlı sigara içme yasakları, gençlerin sigaraya ulasmalarını önleyecek yetersiz önlemler • WHO Framework Convention on Tobacco Control • Türkiye Nisan 2004'de imzaladı ve Aralık 2004 de ratifay etti. • Yeni geniş kapsamlı tütünün zararlarının kontrolu ve önlemi yasağı (#5727) • Ocak 2008'de yürürlüge girdi. • Tütünsüz mekanların kapsamı genişletildi ve pek çok yer yüzde 100 tütünsüz hale geldi • Temmuz 2009 dan beri oteller, lokantalar (misafir/konaklama sectörü) • Sağlık Bakanliği ve TAPDK dumansız yer politikasının uygulanmasını sağlıyor • Televizyon da tütün ürünleri kullanımına karşı reklam mecburiyeti

10. Türkiye Tütün Vergileri, 2002-2009 Kaynak: Maliye Bakanlığı. *Yüzdeler, perakende fiyatıüzerinden hesaplanmıştır.

11. Türkiye’de Vergiler Ocak 2010: Maktu vergi 2.65 TL/paket oldu Oransal vergi tüketici fıyatının yüzde 63‘ü oldu Tütün fonu vergisi kaldırıldı Şu anda, dünyada en yüksek ÖTV vergisi olan 14thülke En çok tütün kullanan 16 ülke arasında en yüksek ÖTV vergisi olan 2.ülke. 11

12. Sigara Vergileri ve Fiyatları2003-2010 Kaynak: TAPDK; MoF; Yürekli, et al., 2010

13. Sigara Vergileri ve Fiyatları, Türkiye ve Avrupa Birligi Kaynak: Yürekli, et al., unpublished

14. Sigara Vergileri ve Fiyatları, Türkiye ve Avrupa Birligi Kaynak: Yürekli, et al., unpublished

15. Sigara Vergileri & Vergi Gelirleri2003-2010 Kaynak: Yürekli, et al., 2010

16. Sigara Vergileri & Vergi Gelirleri Kaynak: Yürekli, et al., 2010

17. Türkiye'de Sigara Talebi1995-2008 Kaynak: Yürekli, et al., 2010

18. Simulasyon Analizi Varsayımlar: Toplam fiyat esnekliği: -0.39 Prevalans esnekliği: -0.12 Gençlerin prevalans esnekliği: -0.24 Sigara içicilerin sigaradan dolayı vakitsiz ölmeleri: 40% Sigarayı bıraktıktan sonra vakitsiz ölümlerde görülecek probabilistik azalma: 70% Kaynak: Yürekli, et al. 2010 18

19. Simulasyon Analizi Satış & Gelirler Kaynak: Yürekli, et al. 2010

20. Simulasyon Analizi Sigara içenler & Ölümler Kaynak: Yürekli, et al. 2010

21. Öneriler Özel tüketim vergilerinin enflasyonla orantılı olarak düzenli aralıklarla artırılması gerekmektedir. Daha iyisi sigara fiyatlarının enflasyon oranının üzerinde artırılması gerekmektedir. 21

22. Öneriler ÖTV oranları perakende satış fiyatlarının en az % 70 oranında artırılmalıdır. Sigara talebindeki fiyat esnekliğine bağlı olarak, sigara vergilerinin bu oranda artırılması, hükümet gelirlerini artırırken, yetişkinlerin sigarayı bırakmalarına ve çocukların da sigaraya başlamalarını engelleyecektir. Bu aynı zamanda Türkiye’de sigaradan kaynaklanan sağlık ve ekonomik kayıpları en aza indirecektir. 22

23. Öneriler Artan sigara vergi gelirlerinin bir kısmının sağlık bakımına ve tütün kontrol programına ayrılmasını dikkate alın. Örneğin Önerilen vergi gelirlerindeki % 10 artış, toplam kamu sağlık harcamalarının % 5.6’sını karşılayacaktır. 23

24. Öneriler Tütün ürünlerindeki kaçakcılığı önlemek için faliyetlerin artırılması gerekmektedir. Kaçakcılığın azaltılması hükümet gelirlerini ve sigara vergilerinin artırılmasından elde edilecek sağlık yararlarını maksimize eder. Bu faaliyetler, Türkiye’nin süregelen FCTC kaçakcılık protokolleri çalışmalarına da dahil edilmelidir. Kaçakcılık ve sahteciliği azaltmak amacıyla bölgesel işbirliklerinin artırılması ve güçlendirilmesi gereklidir. 24

25. Thank you for your attention! World Health Organization, Tobacco Free InitiativeGeneva, SwitzerlandEmail:   yureklia@who.intPhone: +41 22 791 2513