Współczynnik przewodności cieplnej jest oznaczony jako λ , a jego jednostką jest [W/( mK )]

Parametry termiczne ścian • Współczynnik przewodności cieplnej jest oznaczony jako λ, a jego jednostką jest [W/(mK)] • Obliczenia zaczyna się od wyznaczenia współczynnika oporu cieplnego przegrody. Na jego podstawie wyznacza się obliczeniowy współczynnik przenikania ciepła, który należy następnie skorygować ze względu na rodzaj przegrody. • Obliczenie współczynnika oporu cieplnego.Wyznaczamy współczynnik dla każdej warstwy, korzystając ze wzoru:R=d/ λ [(m2K)/W]d - grubość warstwy podawana w [m];λ - współczynnik przewodności cieplnej • Wyznaczenie współczynnika przenikania ciepła U 1/R (W/m2K) • Wskaźnik informujący o ilości ciepła jaka jest potrzebna do ogrzania budynku ze względu na jego kubaturę. E=QH/VJednostka [kWh/m³r]Gdzie:E- wskaźnik sezonowego zapotrzebowania na ciepłoQH- sezonowe zapotrzebowanie na ciepło do ogrzania budynku [kWh/r]V- kubatura budynku [m³]

| Elewacje | Fizyka budowli Podstawy

Spis treści Wprowadzenie 4 Wydajna energetycznie izolacja cieplna 5 Korzyści i zalety systemów ociepleń elewacji 6-7 Izolacja cieplnaZimowa izolacja cieplnaLetnia izolacja cieplnaMateriały izolacyjne Mostki termiczne 8-13 10 11 12 13 Izolacja przeciwwilgociowa Dyfuzja/przepuszczalność pary wodnej Powstawanie wody kondensacyjnejŚrodki zapobiegawcze/rozwiązania 14-15 14 14 15 Izolacja akustyczna Izolacja od dźwięków powietrznych i wskaźnik izolacyjnościIzolacja ścian zewnętrznych, rezonans 16-17 16 17 Ochrona przeciwpożarowaBariery przeciwogniowe/taśma przeciwogniowaZasady ochrony przeciwpożarowej 18-19 18 19 Obciążenie wiatrem, wytrzymałość na uderzenia Obciążenie wiatrem 20-21 20-21 Zdrowy klimat mieszkalny Temperatury powietrza i powierzchni w pomieszczeniuRuch powietrza i wilgotność powietrza Rozwój pleśni i środki zaradcze 22-23 22 23 23 Dane dotyczące fizyki budowli (wartości U) 24 Glosariusz 25-27 Spis treści | 3

Projektowanie z myślą o przyszłości Budownictwo wydajne energetycznie Nie ma opatentowanej recepty na efekt cieplarniany. Jednak wydajność energetyczna w budownictwie i renowacji stanowi ważny wkład w odwracanie zmian klimatycznych. Stalerosnącekosztyenergii, kurczącesięzasoby naturalne oraztroskaoklimatsprawiają, żekwestiaenergooszczędności projektowanych,aleteżistnieją- cych jużbudynkówstajesięcen- tralnymtematemdyskusjiwokółarchitektury.Isłusznie!Starannie zaprojektowanebudynki,wykonane zgodniezzasadamifizyki budowlinietylko znacznieredu- kująkosztyogrzewania, aleteż wdużymstopniuprzyczyniająsię dowalki ze zjawiskiem global- negoociepleniaorazdoograni- czeniazanieczyszczeniaśrodowi- skaiemisjiCO2. Wymagania w zakresie fizyki budowli dotyczące energooszczędności no- wychistarych budynkówwostatnim czasie drastycznie wzrosły. Powsta- jące obecnie budynki zużywająwprawdzie tylko jedną trzecią tego, co przed30 laty było normą, mimo to całkowite zużycie energii w gospo- darstwach domowych od 1990 roku nietylkoniezmalało, ale wręcz wzro- sło! Zmiana stylu życia,większa po- wierzchnia mieszkalna przypadającana jednego mieszkańca oraz dużaliczba niewłaściwieizolowanychsta- rych budynkówto główne przyczynytego stanurzeczy. W niniejszej broszurze Sto prezentujeśrodki i sposoby długotrwałego zop- tymalizowaniawydajności energe- tycznej budynków. Znajdą tuPań- stwo informacje na temat czterech najważniejszychfilarówfizykibu- dowli: izolacji cieplnej, przeciwwilgo- ciowej, akustycznej i przeciwpożaro- wej, aktualne wiadomościdotyczące cech fizycznych bezspoinowych sy- stemów ociepleń oraz ważne wska- zówki pomagające uzyskać przyjemny klimat w pomieszczeniu orazzapobiegać powstawaniu pleśni. WzałącznikuznajdąPaństwotabelęwspłczynnikówprzenikaniaciepładlanajczęściejspotykanychrodzajówścianorazsłowniknajważniejszychpojęćzdziedzinyfizykibdowli.

Izolacjacieplnadlachłodniejszychstrefklimatycznych–ochronaprzedgorącemtam,gdziejestciepło: izolacjamasensprzezcałyrokiwkażdejstrefieklimatycznej. • lepsza izolacja cieplna – szczególniew istniejących budynkach • wykorzystywanie odnawialnychźródeł energii, np. zjawiska foto-woltaicznego (już przy kształtowa- niu elewacji) • wykorzystywanie wszelkich możli- wości poprawy wydajności energe-tycznej (ekspozycja południowa, całkowita izolacja wszystkich prze- gród zewnętrznych budynku, no- woczesne systemy grzewcze • i okna etc.) • budowanie zgodnie z zasadamizrównoważonego rozwoju (dekla-racje środowiskowe produktów EPD, znaki jakości) – również od- nośnie utylizacji materiałów Jejcelemjestbowiemprzyjemny klimatwpomieszczeniu przez całyrok. Izolacjatermicznamusireagowaćnaróżnegorodzajuwpływy klimatyczne.Istniejeprzytymszereg sposobów,byzwiększyćwydajność energetyczną,obniżyćkosztyenergii, aprzyokazjizrobićcośdlaśrodowi- ska: Izolacjętermicznąwarto stosowaćwkażdejstrefie klimatycznej. Dobraizolacjatonietylkoochronaprzedzimnem.Biorąc pod uwagęzastosowanietermoizolacjinacałymświecie–napołudniuprzeważaletniaochronaprzedciepłem,zaśnapółnocy–zimowaochronaprzed mrozem.Wobuprzypadkachizolacjamasens.

Izolacja chroni przed zimnem i gorącem Ale który system i gdzie sprawdzi się najlepiej? System ETICS czy elewacja podwieszana, wentylowana? Przy wyborze odpowiedniego systemu izolacji istotne są zarówno wymagania budowlane, jak i klimatyczne. Systemy ETICSnależą do najbardziej skutecznych i ekono- micznych systemów izolacji, jakie dostępne są na rynku. Są wytrzymałe, odporne na działa- nie warunków atmosferycznych i mogą byćstosowane praktycznie na każdym podłożu nośnym. Dzięki osobnej podkonstrukcji systemy wentylowane, podwieszane można montować również na nierównych ścianach i luźnych warstwach tynku, np. w przypadku renowacji starych budynków. Różnorodne możliwości kształtowania z zastosowaniem materiałów, takich jak kamień naturalny, cera- mika itd. sprawiają, że systemy te szczególniechętnie stosowane są na obiektach reprezenta- cyjnych. Różnice w sposobie funkcjonowania systemów izolacyjnych Systemy ETICS są montowane bezpośrednio naścianie zewnętrznej. Wpływyczynników zewnętrznych przenoszone są na podłoże nośne lub kompenso- wane przez warstwę izolującą. Systemy elewacji wentylowanych są oddzieloneod ściany nośnej przez podkostrukcję. Wentylowana przestrzeń między war- stwą izolacjiapowłoką zewnętrzną zmniejsza efekt przegrzania w okresie letnimiułatwia odprowadzanie wilgoci w przypadku podłożykrytycznych.Dzięki temu współczynnik odbicia światła możebyć niższy, co pozwala nastosowanie również ciemniejszychkolorów. Współczynnikodbiciaświatła… Odpornośćnazacinającydeszcz… jestważnymkryteriumprzydoborzekoloruelewacji.Jakomiarastopniaodbijaniaświatłaprzezdanykolorwartośćtapodaje,jakbardzojego jasnośćoddalonajestodczerni(odbicieminimalne=wartość0)lubbieli(odbi-ciemaksymalne=wartość100). Koloryowartościachponiżej20uznawanebyłyprzezdługiczaszaniedopusz-czalne, ponieważabsorbujązbytdużoświatła(=ciepła), coprowadzidonaprężeńtermicznychnaelewacji.Obecnieistniejąsystemy(np.StoThermClassic), któreumożliwiająstosowaniekolorównawetowartościponiżej15. parapetynależydobraćwtakisposób, bymogłybezproblemuprzejmowaćtermicznezmianydługości,zapobie-gającpowstaniuszczelinywmiejscachstyku, atymsamymdostawaniusięwodydosystemuociepleniowego. Wtymcelupowinnybyćzewszyst-kichstronzespawane,wodoszczelneizabezpieczonepobokachtzw. “taś-mąrozprężną”. W porównaniu ze ścianami monolitycznymi elewacja podwieszana, wentylowana wymaga zdecydowanie mniejszych grubo- ści ścian przy jednocześnie takiej samej skuteczności izolacji. 6 | Korzyści i zalety systemów ociepleń elewacji

Ochronaprzedwpływem warunkówatmosferycznych Izolacjastanowioptymalną,“od- dychającą”ochronęprzeddziała- niemwarunków atmosferycznych: bezspoinowąiodpornąnazacina- jącydeszcz,ajednocześnieprze- puszczalnądlaparywodnej. Lepszaizolacjaakustyczna WprzypadkunowychbudynkówsystemybezspoinoweStoumożli- wiająstosowaniemateriałów budowlanychowiększymcięża- rzeobjętościowym. Zalety efektywnej izolacji to z całą pewnością więcej niż tylko oszczędność kosztów ogrzewania: Oszczędnośćenergii Wczasachrosnącychkosztówenergiiizolacjajestdobrąinwestycją. Ochronaśrodowiska Zużycieenergiiobciążaśrodowi- sko.Izolacjaredukujeemisjęszkodliwychsubstancjipowstają- cychpodczasogrzewania. Podniesieniewartości Izolacjachronisubstancjębudowli. Wartośćnowychistarychbudyn- kówwzrastalubjestzachowana– podnositowartośćczynszową! Zmniejszenienaprężeńter-micznychiryzykapowstawa- niarys Zmianydługości elementówbu- dowlanychpodwpływemobcią- żenia termicznegosąwznacznym stopniuredukowane.Rysyspowo- dowanezmianami temperatury, np.wmurzemieszanym,niewystępują. Naprawarys SystemyStoumożliwiają teżreno- wacjęstarychbudowli,naelewa- cjachktórychpojawiłysięrysy. Izolacja elewacji to ochrona klimatu Przyokazji: Wydajnośćiestetykaidą tutaj wparze PoprawakomfortumieszkaniaIzolacjazapewniaprzyjemny, zrównoważonyklimatpomiesz- czeń:zimąwyższetemperaturypowierzchniścian(bezprzecią- gów),latemprzyjemnychłódwpomieszczeniach. Likwidowanieproblemupleśni Izolacjapodnositemperaturęwe- wnętrznychpowierzchniścian, zapobiegającwtensposóbskrap- laniusięwodynaścianach,zawil- goceniutapetirozwojowipleśni. “Izolacjaelewacjiiestetykawzajem-niesięwykluczają”–toprzekonaniewykorzystywanejestzawszewtedy, gdychodziobilansenergetyczny. Tymczasemzałożenietojestpoprostu fałszywe!Dziękiszerokiejgamiepo-wierzchni–poczynającodszkła,po-przezkamieńnaturalnyiceramikę,ażpotynkioróżnychstrukturach–obec-nienieistniejąjużżadneograniczeniaprzykształtowaniuelewacji. Atrakcyjnekształtowanie Różnorodnośćsystemówelewa-cyjnychpozwalanaatrakcyjne, bezspoinowekształtowaniefasad starychinowychbudynków. Uzyskaniedodatkowejpo- wierzchnimieszkalnej SystemyETICSumożliwiajązredu- kowaniegrubości ścianzewnętrz- nychdo minimalnychwielkościstatycznych. Doświadczenieiniezawod- ność Zalecaneprzezspecjalistów,sy- stemybezspoinowefirmySto sprawdziłysięjużnaponad400 milionachm²powierzchni. 6) Eliminowanie mostkówtermicznych Przydobrejizolacjikrytyczneele- menty,takiejakwnękigrzejni- kowe,nadprożabetonowe, wieńce,miejscapołączeńzda- chem,narożnikizewnętrzneitd. niestanowiąjużsłabychpunktówprzegrody. 7) Lepszakumulacjaciepła Stosowanieizolacjizapewniaopty- malnewykorzystaniezdolnościkumulowaniaciepłaprzezmur. Tynk elewacyjny Stolit Effect z mikrokulkamiszklanymi Sto-Glasperlen Należy bezwzględnie przestrzegać wytycznych zawartych w instrukcjach technicznych produktów i dopuszczeniach. Korzyści i zalety systemów ociepleń elewacji | 7

Na klimat nie mamy wpływu Ale mamy wpływ na klimat mieszkalny Ściany,stropy,dachy,podłogi, okna,drzwi…Budynkiipo- mieszczenia,wktórychstale przebywająludzie, musząbyćchronione zarówno przedstra- tamiciepła,jaki przed jegonad- miernąilością.Dlategoteżmu- sząbyćtakskonstruowane,by optymalizowałynietylko zi- mową,aleteżletniąizolację cieplną.Aby umożliwićzdrowy i przyjemny klimat mieszkalny, koniecznejestzastosowanie izolacji,któraskuteczniechroni nietylko przedwpływami klimatycznymi(takimijakwilgoć, mróz etc.),aleteżprzeduszko- dzeniami. Izolacja znacznie obniża zużycie energii 80% energii zużywanej przez pry- watne gospodarstwo domowe po- chłania ogrzewanie. Na przygotowa- nieciepłej wody, oświetlenie i pracęurządzeń elektrycznychprzypadanatomiasttylko20 %. Najwięcej ciepła ucieka przez ścianyidach. Te straty skutecznie redukuje izolacjaelewacji. Kolejną “drogą ucieczki” są okna: 13 % energii grzewczej traci sięwwyniku wietrzenia,a20%wskutek transmisji,czyliwymianyciepła przyzamkniętychoknach. 8 | Izolacja cieplna

Skuteczneśrodki izolacji cieplnej Pod pojęciemizolacjicieplnej rozumiesię wszelkie środkizmniejszająceprzepływ ciepła między pomieszcze- niami wewnętrznymi a powietrzemzewnętrznym, wzgl. między pomiesz- czeniamio różnych temperaturach. Fizyczne definicje związanez izolacją cieplną Współczynnik przenikania ciepła(wartość U) i grubości materiałuizolacyjnego StosowanaobecniewcałejEuropiewartośćUlubwspółczynnikprzenika-niaciepła(jednostkaW/m²K)określastrumieńciepłapodanywwatach,jakiprzyróżnicytemperatur1kelwina (1°Celsjusza)przenikaprzezprzegrodęopowierzchni1m2. • izolacjawszystkich przegród zewnętrznych budynku Co to jest przewodność cieplna?Imlepiejdanymateriał przewodziciepło,tymbardziejwydostajesięononazewnątrz.Przewodnośćcieplna(“lambda”)informuje,jakistrumieńcieplnywwatach(W)prze-nikaprzezelementbudowlanyogru- bości 1metra(m)przyróżnicytempe-raturwynoszącej 1kelwin(K). JednostkąprzewodnościcieplnejjestW/mK.np.dobudowydomunisko-energetycznegozalecasięzastosowa-niemateriałuizolacyjnego,któregoprzewodnośćcieplnawynositylko0,035W/mKprzygrubościpowyżej16cm. • izolowanie od pomieszczeń nieogrzewanych (np. piwnic) • unikanie mostków termicznych Definicja: Opór przewodzenia ciepła R OpórprzewodzeniaciepłaR(mierzonywm²K/W)jesttostosunekgrubościwarstwymateriału(d)doprzewod-ności cieplnej:R=d/ • prawidłowewietrzenieiogrzewanie • w przypadku nowych budowli: odpowiednie usytuowanie • (np. uwzględniające nasłonecznie- nie, obciążenie wiatrem etc.) Grubość warstwy różnych materiałów przy tej samej skuteczności izolacyjnej (w cm) 17 materiał izolacyjny (WLG 040) Definicja: Opór cieplny RT OpórcieplnyRT (jednostkam²K/W)jestsumąoporówcieplnychposzcze-gólnychwarstworazoporówprzejmo-waniaciepłapostroniewewnętrznej i zewnętrznej. 51 pustaki z betonu lekkiego 55 drewno drzew iglastych 68 cegła porowata 246 cegła kratówka 344 cegła pełna 421 piaskowiec 892 beton 20 cm materiału izolacyjnego izoluje lepiej niż 9 m betonu. Dla izolacji cieplnej decydujące znaczenie ma nie grubośćmateriału, ale jego przewodność cieplna Izolacja cieplna | 9

Zapobieganie “poceniu się” ścian Zimowa ochrona przed zimnem i wilgocią Zimowaizolacjacieplnazmniejsza straty ciepłaitrwale chroni konstrukcje budowli przed dzia- łaniem wilgoci spowodowanej warunkami klimatycznymi. Unika- nie mostków termicznych to przy tym minimalne wymaganie, jakie spełnia. Prawidłowo wykonana izolacja zapewnia bowiem wy- starczająco wysoką temperaturę powierzchni wewnętrznych ele- mentów budowlanych w okresie grzewczym. To z kolei zapobiega powstawaniu skroplin naścia- nach w “normalnym” klimacie pomieszczenia. Z punktu widzenia fizyki budowli izolacja zewnętrzna jest niemal zawsze odpowiednim rozwiązaniem i oferuje praktycznie samekorzyści. Zimno pozostaje na zewnątrz – mur ma prawie pokojową temperaturę. 10 | Zimowa izolacja cieplna

Warstwa chroniąca przed zatorem cieplnym Letnia izolacja cieplna zapewnia chłód w pomieszczeniach Zadanie letniejizolacjicieplnej poleganaograniczeniunagrze- waniapomieszczeńwskutek promieniowaniasłonecznego (zregułyprzezokna)wtakim stopniu,byzapewnićwnich przyjemny klimat.Ogólnazasada brzmi:ciemneściany zewnętrzne nagrzewanesąmocniejniżjasne,ponieważabsorbująwiększą ilośćenergiisłonecznej.Tozkolei możepowodowaćnaprężenia termicznewkonstrukcjisystemu. Ztegowzględuzalecasięraczej stosowanieelewacjiwjasnych kolorachwszędzietam,gdzie promieniowaniesłonecznemoże byćsilne. Kolorystyka elewacji ma istotne znaczenie dla jej wilgotnościwzględnej oraz temperatury powierzchni zewnętrznych. Im ciemniejsza elewacja, tym wyższatemperatura powierzchni zewnętrz- nych. Stopień odbijania światła przezdany kolor określa tak zwany współ- czynnik odbicia światła (patrz str. 6). Wpływ koloru na temperatury powierzchni °C 80 60 40 20 0 Wykonanie izolacji jako podwie- szanej, elewacji wentylowanej ma tęzaletę, że podgrzane powietrze staleprzesuwa się ku górze przez szczelinę między podkonstrukcją a elementamielewacji. Właściwość ta szczególnie wykorzystywana jest w przypadkuciemnych elewacji. -20 1. Feb. 2. Feb. 3. Feb. 4. Feb. 5. Feb. 6. Feb. 7. Feb. 8. Feb. Temp. zewn. [°C] Stolit biały (współcz. odb. światła 91) Stolit czarny (współcz. odb. światła 4) Należy bezwzględnie przestrzegać wytycznych zawartych w instrukcjach technicznych produktów i dopuszczeniach. Letnia izolacja cieplna | 11

Zdrowe, wydajne energetycznie i ekologiczne Współczesne materiały izolacyjne spełniają wszelkie wymagania W kontekście oszczędności energii w latach 90. wyraźnie wzrosło znaczenie izolacji cieplnej budynków. Skutek: poczyniono ogromny krok naprzód w rozwoju materiałów izolacyjnych, zarówno pod względem ich właściwości energetycznych, jak i bezpieczeństwa dla zdrowia i środowiska. K L, G • Kryteria wyboru materiału izolacyjnego • Przewodność cieplna • Przewodność cieplna odgrywa decydującą rolę przy wyborzemateriału izolacyjnego. L, F Materiałydzielisięzewzględunapochodzenie(organicznelubnieorganiczne), skład(nazwasurowcówpodstawowych) lub proces produkcji (np. spienianie). Istnieją więc: S • Mineralne materiały włókniste • Materiały izolacyjne wytwarzane z minerałów, takie jak wełna szklana lub skalna,są niepalne. Cząsteczki powietrza “wędrują” przez mierzące zaledwiekilka μm pory od cieplejszej strony ściany do zimniejszej.Materiały izolacyjne, których ściany wewnętrzne pokryte sąpowłoką, ograniczają przenikanie promieni podczerwonych,dzięki czemu przedostaje się przez nie mniej ciepła. • Tworzywa spienione • Wytwarzane sztucznie w procesie spieniania tworzywa o strukturzekomórkowej i niskiej gęstościcharakteryzują się niewielkimciężaremwłasnym, niską przewodnościącieplną oraz niemal całkowitym brakiemnaprężeń własnych. • Materiały korkowe • Korekposiadaniską przewodność cieplną i możebyć stosowany(np. jako płyta korkowa, granulat lub korek natryskowy) do uszczelniania oraz do produkcjimateriałówkompozytowychzmatrycą z tworzywa sztucznego (Cork-Plastic-Composites). • Szkło spienione • Ze względu na swoją wytrzymałość na ściskanie oraz wodo- i paroszczel- ność szkło spienione stosowane jest przede wszystkim w budownictwienadziemnym ipodziemnym orazdo instalacjitechnicznych. • Lekkie płyty budowlane z wełny drzewnej i wielowarstwowePłyty z wełny drzewnej, wytwarzane bez dodatku sztucznychśrodkówwiążącychiszkodliwychsubstancji,są stosowane do izolacji cieplnej i • akustycznej. Jako lekkie płyty wielowarstwowe można je łączyć z płytamiztwardejpianki lubzpłytamizwłókien mineralnych. 12 | Materiały izolacyjne

Wszystkie przegrody zewnętrzne muszą być szczelne Mostki termiczne zwiększają transmisję ciepła Mostki termiczne to miejsca na lub w elementach budowlanych, w których w okresach grzewczych ciepło z wnętrza budynku ucieka na zewnątrz. Obszary te zazwyczaj wykazują niższy opór cieplny, a tym samym większe transmisyjne straty ciepła. Przy- czyny powstawania mostkówtermicznych mogą być różne:konstrukcyjne, geometryczne lub materiałowe. Wewnętrzny tynk gipsowy Mur Szczelne połączenie:montaż wykonać wgwskazówek producenta Konstrukcyjne mostki termiczne …powstają ze względu na konstruk- cjeo różnej przewodności cieplnej.Przykładem są: żelbetowe połączenie stropu ze ścianamizewnętrznymi, wieńce, wnęki grzejnikowe itd. Geometryczne mostki termiczne …spowodowane są występami i narożami w jednorodnym elemen- cie budowlanym – gdy powierzchniawewnętrzna elementu (jak w przypadku narożnikówzewnętrznych domu) jest mniejsza niż powierzchniazewnętrzna, pobierająca ciepło zbudynku. StoFensterbank StoAnputzleiste Folia uszczelniająca (otwarta dyfuzyjnie). Folię przykleić do podłoża zgodnie ze wskazówkami producenta, następnie zamontowaćsystem ociepleń Powłoka końcowaStoGlasfasergewebe Zaprawa zbrojąca Płyta termoizolacyjnaMasa klejąca Materiałowe mostki termiczne (uwarunkowanerodzajem materiału) …występują, gdy położone prostopadle do kierunku strumienia ciepła elementy wykonane są z różnych materiałów - jak np. w przypadku stalowychdźwigarów lub betono- wych nadproży zakotwionych wścianie klinkierowej. Schemat szczegółowy połączenia okna Prawidłowo wykonana izolacja redukuje mostki termiczne w punktach krytycznych, takich jak ościeża,futryny okienne itd., zapobiegając przenikaniu ciepła na zewnątrz. Wskazówka:ilustracjatastanowitylkoogólną,niewiążącąpropozycjęprojektuiprzedstawia wykonaniewsposóbschematyczny. Mostki termiczne | 13

Sucha odpowiedź na pleśń i korozję Izolacja cieplna zapobiega skraplaniu się wody Stosowana obecniepodwyższona izolacja cieplnazmniejszaryzykopowstawaniawody kondensacyjnej napowierzchniachiwe- wnątrzelementówbudowlanych.Dzięki temustanowinajlepsząochronęprzed uszkodzeniamiwtórnymi,takimijak pleśń czykorozja. Dyfuzja pary wodnej: g/m² 1400 420 1230 1200 1000 110 720 800 57 605 600 400 200 0 0 0 0 bez izolacji 40 mm 60 mm 80 mm 100 mm 150 mm Jak powstaje woda kondensacyjnaWoda kondensacyjna powstaje, gdypara wodna (np. w wilgotnym powietrzu, ale też w porowatych materia- łach) zostanie schłodzona poniżej określonej temperatury - tzw.“punkturosy”. Typowe miejsca powstawania wody kondensacyjnej to: Przyokazji: argument, jakoby“dobrzeizolo-waneścianyniemogłyoddychać, awefekcieporastałypleśnią”jestnieprawdziwy! ilość wody kondensacyjnej ilość odparowanej wody W przypadku budynku bez izolacji lub o słabej izolacji ilość wody kondensacyjnej, jaka w okresiezimowym przenika do ściany, jest wyraźnie większa niż w przypadku dobrze izolowanego obiektu. Unikanie mostków termicznych pozwala ograniczyćpostawanie wody kondensacyjnej. Domynie“oddychają”!Powietrzenigdynieprzedostajesięprzezściany, tylkoprzezoknalubwentylację–awrazznimwilgoć, itonawetdo98%! Wpowyższymstwierdzeniuchodzi odyfuzjęparywodnej, awięcprzenika-niewilgociprzezprzegrodyzewnętrznebudynku.Tądrogądostajesię jednakzaledwie2%wilgoci. • mostki termiczne w ścianach i stropach • pomieszczenia w mieszkaniach o niewystarczającej wentylacji • kuchnia i łazienka • źle izolowane elementy zewnętrzne i ściany budynku • powierzchnie materiałów o dobrejprzewodności cieplnej, takich jak:metal, szkło, kamień naturalny, płytki okładzinowe 14 | Izolacja przeciwwilgociowa

Otwarte dyfuzyjnie farby i tynki odpychająwodę z zewnątrz i umożliwiają przenikaniepary wodnej od wewnątrz na zewnątrz. Wymagania Powstawanie wody kondensacyjnej uważane jest za nieszkodliwe, jeśli spełnione są istotne wymagania zgodnie z normą PN-EN-ISO 13788: 2003: Polecaneprodukty: elewacjapodwieszana, wentylowana • jeżeli woda kondensacyjna wystę- puje na powierzchniach stykowychz warstwą nienasiąkliwą, masa wody kondensacyjnej nie powinna przekraczać 0,5 kg/m². SystemySto,takiejakStoVenteciStoVerotec(wersjaspecjalna:StoVerotecPhotovoltaic–zezintegrowanymielementamiwytwarzającymienergięelektryczną)łącząwsobiedużąróżno-rodnośćkształtowaniazochronąprze-ciwwilgociowąnanajwyższympoziomie. • woda kondensacyjna tworząca sięw okresie wilgotnym we wnętrzu elementu budowlanego musi byćoddawana do otoczenia w suchejporze roku. • w przypadku drewna niedopusz-czalne jest zwiększenie masowejzawartości wilgoci o ponad 5%, • a dla tworzyw drzewnych – o 3%.Nie dotyczy to płyt lekkich z wełny drzewnej i wielowarstwowych. • wprzypadku konstrukcjidachowychi ścian masa wody kondensacyjnejnie może przekraczać 1,0 kg/m² powierzchni. Należy bezwzględnie przestrzegać wytycznych zawartych w instrukcjach technicznych produktów i dopuszczeniach. Izolacja przeciwwilgociowa | 15

Hałas szarga nerwy Dobra izolacja przynosi ukojenie Hałasmożepowodowaćzagroże- niadlazdrowia,takiejakstres, uszkodzeniasłuchuczyzaburze- nia krążenia. Utrzymywanieob- ciążenia hałasem najaknajniż- szympoziomiejestwięcroz- sądnymwymogiem.Odkiedy potrafimyzmierzyć,wjakim stopniu materiałyielementy konstrukcyjneprzenosząlub tłumiądźwięk,możliwejeststo- sowanieśrodkówochronyaku- stycznej.Środków,którew obrę- bieodpowiednichwymagańsą zarówno ekonomiczne,jakiwy- dajne. Izolacja akustyczna: „Ściana z ETICS + okno“ np. twarda pianka PS (elast.) 14 cm +masa tynkująca 12 kg/m² okno 35 dB wsumie: 40,0dBprzy30%udzialepowierzchniokna Ściana: cegła silikat. + ETICS (el.) 56 dB + 7 dB = 61 dB Izolacjaoddźwiękówpowietrz- nychiwskaźnikizolacyjności akustycznej Ruchsamochodowy,kolejowyilotni- czy…Wymaganiaodnośnieizolacyj- nościoddźwiękówpowietrznych zewnętrznychelementówbudowla- nychzależąodpoziomuhałasuoraztypuobiektuipomieszczenia.Para- metremokreślającymizolacyjnośćod dźwiękówpowietrznychjestwskaź- nikizolacyjnościakustycznejR‘w,RwyrażanywdB. Wpływ ETICS na izolacyjnośćakustyczną ściany zależy od rodzaju systemu. Decydującymi czynnikami są: Wskaźnikizolacyjnościakustycznej Wskaźnikizolacyjnościakustycznej elementubudowlanegookreślanyjest napodstawiepomiarówporównaw- czychgotowychczęści: wysokiwskaź-nikizolacyjnościakustycznej=niskistopieńprzenoszeniadźwiękuidobraizolacyjnośćakustyczna. Wprzypadkumasywnychścianzewnętrznychdecydu-jąceznaczeniemamasajednegometrakwadratowego: imcięższa(beton, cegłasilikatowa, cegłapełna)igrubszaściana, tymlepszy(=wyższy)osiągawskaźnikizolacyjności. • sztywność dynamiczna materiału izolacyjnego • grubość izolacji (materiału izolacyj-nego) • rodzaj mocowania (udział klejonejpowierzchni /kołki) • masa systemu tynkowego (ciężarpowłoki tynkowej) SystemyETICS(ześcianamidwupo- włokowymi)mogąwpływaćna wskaźnikizolacyjnościpoprzezróżnecharakterystykidrgań.Podobniejakw przypadkuizolacjitermicznejrów- nieżtutajobowiązujezasada:jeśli chcemymiećpewność,żeizolacjabędzieskuteczna, lepiej“nałożyć”za dużo,niżzamało. Niekażdaizolacjacieplnawpływakorzystnienaizolacjęakustyczną: otym,czysystem jestkorzystnypod kątemtłumienia dźwiękówze- wnętrznych,decydujeczęstotliwośćdrgańrezonansowych. 16 | Kapitelführung 16 | Izolacja akustyczna

Wpływpowierzchni okiennaizolacyjnośćakustycznąpokazuje poniższatabela: Schalldämm- Powierzchnie okien stanowią słabe miejsca elewacji, jeśli chodzi o izolacyjność akustyczną. Okna w znacznym stopniu decydują zatem o izolacyjności zewnętrznego elementu budowlanego ściana + okna. Polecaneprodukty: Zgodniezaprobatamiwskaźnikizolacyjnościakustycznejwyraźniepoprawiazastoso-waniemocowanychnaszynachsystemówzestyropianem(StoThermClassiciVario)orazStoThermMineralztynkiem(zbrojenie+powłokakońcowa)>10kg/m2lubokładzinąceramiczną. Dodatkowąpoprawęizolacyjnościścianyzewnętrznejzsystememoferuje EPSEL(elastyfikowanatwardapiankapolistyrenowa)orazpłytazwełnymineralnejtypWV035. Należy bezwzględnie przestrzegać wytycznych zawartych w instrukcjach technicznych produktów i dopuszczeniach. Izolacja akustyczna | 17

Zapobieganie pożarom Ochronę przeciwpożarową należy uwzględnić w fazie projektowania • W razie pożaru ogień może rozprzestrzenić się na zewnątrz budynku:płomienie mogą wydostać się przez otwory okienne i drzwiowe i objąć sąsiednią kondygnację. Dlatego w budynkach wielokondygnacyjnych zalecane jest stosowanie środków ochrony przeciwpożarowej. W przypadku izolacji z płytą styropianową rozprzestrzenianie się ognia uniemożliwia niepalny pas z wełny mineralnej. • Zalety okalającej izolacji przeciwpożarowej • Izolacja przeciwpożarowamapostać taśmy z wełny mineralnej o klasieodporności ogniowej A1 i szerokościco najmniej20 cm.Odległość międzyjej dolną krawędzią a nadprożem może wynosić maks. 50 cm. W przypadku obiektów wielokondygnacyjnych z izolacją EPS >10 do 30 cm taśmabiegniepoziomo wokół całego budynku, na co drugiej kondygnacji. • Zaleta: zamiast pojedynczych pasów nad każdym oknem wystarczy umieścićw trudno zapalnej izolacji EPS jedną ciągłą taśmę – i to tylko na co drugiejkondygnacji! Rozwiązuje to problem ze skrzynkami żaluzjii rolet. • Ogólna zasada brzmi: • W przypadku nakładania drugiej warstwy ocieplenia pas z wełny mineralnej pełniący funkcję izolacji przeciwpożarowej należy przykleić do murucałą po- wierzchnią. W tym miejscu należyusunąć warstwę starejizolacji. • W budynkach wielokondygnacyjnych, np. z oszklonymi klatkami schodo- wymi,zawiasamiokiennymi, loggiami lub przesuniętymiotworami,taśmabiegnie wokół otworu. 18 | Kapitelführung 18 | Ochrona przeciwpożarowa

Osobna taśma hamująca rozprzestrzenianie się ognia nadkażdym otworem w elewacji stanowi łatwą w montażu alternatywę. Właściwościpożarowemateriałówbudowlanychzastosowanychwpomieszczeniumająwpływnapowstawanieirozprzestrzenianiesięognia. Materiałypalnetylkoprzezograniczonyczasmożnautrzymaćwtemperaturzepowyżejichtemperaturyzapłonu.Materiałyniepalnesądłużejzabezpieczoneprzedwzrostemtemperatury, alemogą wykazywaćzmianywstrukturze,rysyizniekształcenia.Nośneelementykonstrukcyjnemusząbyćchronioneprzedgazamipożaro-wymi–np. osłoniętemateriałemniepalnym. Ochrona przeciwpożarowa | 19

Pod naporem wiatru Czynniki obciążenia wiatrem Obciążenie wiatrem to jeden z czynników klimatycznych oddzia- ływujących na budowle i elementy budowlane. Wynika ono z roz- kładu ciśnienia wokół budowli wystawionej na działanie strumienia wiatru. W zależności od wielkości, kształtu, kierunku ustawienia i położenia budynku wartości obciążenia wiatrem mogą się zmieniać. Co więcej, obciążenie to nie jest takie same w każdej części budowli. Najbar- dziej obciążone są zazwyczaj narożniki i krawędzie. Obciążenie dodatnie czy ujemne?Każdy budynek można podzielić na strefy, różniące się wielkością, kształ- tem i wymiarami. Działające na budy-nek obciążenie wiatrem składa się z(dodatnich) sił parcia i (ujemnych) sił ssania, które działają prostopadle do powierzchni obciążenia budowli - jako tzw.„obciążenie powierzch-niowe“. Szczególnie siły ujemne (podciśnienie)odgrywają istotną rolę. Spowolnienieprzepływu na powierzchniach budynku skierowanych czołowo do strumienia powoduje nadciśnienie.Na krawędziach powierzchni dacho-wych i bocznych strumień powietrzarozrzedza się i powoduje w tych miej-scach powstawanie podciśnienia(ssania). Efekt: wskutek wiru wtór- nego z boku budowli również wytwa- rza się podciśnienie. 20 | Kapitelführung 20 | Obciążenia wiatrem

Zalecanemocowaniezapomocąkołków Tam,gdziemocowaniestandardoweokazujesięniewystarcza-jące,koniecznejestzastosowaniedodatkowychsposobówmocowania(klejenielubkołkowanie).Rozmieszczenieiliczba wymaganychkołkówzależyodwysokościbudynku, jegousytuo- waniaorazmateriału,zjakiegowykonanesąściany. Kołki m² 4 6 8 10 Schematy rozmieszczenia kołków w płytach o pow. 0,5 m² Obciążenia wiatrem | 21

Najlepszym przyrządem pomiarowym jest człowiek Izolacja podnosi komfort pomieszczeń Na komfort w pomieszczeniachwpływa wiele czynników: temperatura powietrza i powierzchni ścian jest równie ważna dla stwo- rzenia przyjemnego klimatu, jak wilgotność i ruch powietrza. Co najmniej równie ważna, jak temperatura w pomieszczeniu, jest np. temperatura na powierzchniach otaczających pomieszczenie.Ewentualne różnice użytkownicy odczuwają od razu – „na własnejskórze”. Przy temperaturze powietrza w pomieszczeniu wynoszącej 20 °C temperatura skóry normalnie ubranegoczłowieka wynosi 33 °C. Różnicatemperatur między powierzchnią ciała(skórą) a otoczeniem sprawia, że ciało ciągle traci ciepło. Temperatura odczuwana nie jest identyczna z tem- peraturą powietrza w pomieszczeniu.Jest średnią temperatury powietrza wpomieszczeniu i powierzchni ścian. Ruchpowietrza (konwekcja) Wskutekpodnoszeniasięciepłego(=lekkiego)iopadaniazimnego(=cięż-szego)powietrzawpomieszczeniachzamkniętychodbywasięciągłyruchpowietrza(konwekcja).Jeśliruchtenodbywasięzprędkościąmniejszą niż0,2m/s,zazwyczajjestniezauwa-żalny.Jeżelijednakróżnicamiędzytemperaturąpowierzchniatempera-turąpowietrzawpomieszczeniuprze-kracza3ºC,powietrzeochładzasiętakszybko,żejesttoodczuwalne:wtedy „wieje!” Temperatura rzeczywista i odczuwalna Decydujący wpływ na temperaturępowietrza w pomieszczeniu maogrzewanie względnie chłodzenieoraz izolacja termiczna: temperaturaw granicach od 17 ° do 24 °C uwa- żana jest za komfortową. Różnica między temperaturą powietrza wpomieszczeniu a temperaturą otacza- jących powierzchni nie powinna prze-kraczać 3 °C. Przykład: temp. pow. w pomieszczeniu = 20 °C temp. powierzchni ścian = 18 °C temp. odczuwana = (20 + 18) : 2 = 19 °C Ściany bez dodatkowej izolacji, o grubości 30 cm(obustronnie tynkowane tynkiem wewnętrznym 1,5 cm) Ściany z systemem ociepleniowym Sto, z płytą termoizolacyjną 10 cm EPS 040 FASADA(obustronnie tynkowane) Lepsza izolacja termiczna powoduje wzrost temperatury powierzchni. Tabela pokazuje, jakie temperatury osiągają powierzchnie ścian bez i z izolacją przy temp. pomieszczenia +20 °C i temp. zewnętrznej -10 °C. 22 | Zdrowy klimat mieszkalny

Oddziaływanie względnej wilgotności powietrza Wpomieszczeniachmieszkalnycho temperaturze 18 - 22 °C wilgotność względna powietrza wynosi zazwyczaj 40 - 60%. Jeżeli wilgotnośćwykracza poza te granice, ma to negatywny wpływa na nasze samo- poczucie. Rozwój pleśni i środki zaradcze Mikroklimat we wnętrzu i na ze- wnątrz budynku rzadko jest iden- tyczny. Szczególnie w zimnej porzeroku różnicetemperatur wynoszą 30 °C i więcej. Ważną funkcję pełniątuścianyzewnętrzne, które tworzą granicę międzytymidwiemastre- fami.Nieprawidłowakonstrukcja(lub użytkowaniepomieszczenia) sprawia,że problemy są nieuniknione. • Powietrze zbyt suche • (wilgotność względna < 40%) • powoduje wysuszenie śluzówek • sprzyja powstawaniu kurzu i jego rozprzestrzenianiusię w powietrzu • Główne przyczyny rozwoju pleśni • brak izolacji cieplnej • złe ogrzewanie lub wietrzenie • Odpowiednie środki zaradcze • wystarczające wartości termoiza- lacyjnepowierzchniotaczających (ścianzewnętrznych, okien, stro- pów) • unikanie mostków termicznych • stosowanie okien ze szkłatermo- izolacyjnego • odpowiednio wczesne ogrzewaniewychłodzonych pomieszczeń przed użytkowaniem • wystarczająca wentylacja • nieustawianie przyścianach zewnętrznych mebli o dużej powierzchni • Powietrze zbyt wilgotne • (wilgotność względna > 60%) • utrudnia oddychanie • wpływa na tempo parowania przez skórę (pocenia) • sprzyja powstawaniu brudu i rozwojowi pleśni • zwiększa ryzyko kondensacji parywodnej na ścianach • sprzyja rozprzestrzenianiusięzarazków Polecaneprodukty:programproduktówsilikatowychStodownętrz. ProduktyStodownętrz*niedająpleśniżadnychszans,zapewniająnajlepszewarunkidostworzeniazdrowegoklimatumieszkalnegoiskutecznejochronyprzeciwkopleśni. *szczegółyznajdująsięwnaszejbroszurze„Przeglądproduktówdownętrz” Zdrowy klimat mieszkalny | 23

Dane dotyczące fizyki budowli *)ZgodniezRozporządzeniemMinistraInfrastrukturyzdnia12.04.2002wsprawiewarunkówtechnicznych,jakimpowinnyodpowiadaćbudynkiiichusytuowanie- wymaganawartośćUdlaścianyzewnętrznejwbudynkumieszkalnymmusibyć mniejszaniż0,3W/m²K 24 | Kapitelführung 24 | Dane dotyczące fizyki budowli

Glosariusz najczęściej w budynkach w staniesurowym. zbrojony i pokrywany warstwą tynku zewnętrznego. Dom niskoenergetyczny Nie ma jednoznacznej definicji pojęcia“dom niskoenergetyczny”. Mianem tym określa się budynek, w którym maksymalne zapotrzebowanie naenergię do ogrzewania i przygoto-wania c.w.u. jest niższe niż określająprzepisy. Granica budynków wysokich Mostki termiczne Granica budynków wysokich wynosi25 mod ziemi. Miejsca w ścianach i stropach, które ze względu na gorsze własnościtermoizolacyjne wykazują większestraty ciepła: np. nadproża okienne, podpory, skrzynki roletowe, narożabudynku itp. Hydrofobizacja Hydrofobizacja(nadawanie właści- wościodpychaniawody)to metodazabezpieczenia powierzchni ele- mentów budowlanych materiałempowłokowym lub impregnującym, który redukuje kapilarną chłonnośćmateriału budowlanego. Dopuszczenie do obrotu i powszechnego stosowania wbudownictwie... Normy PN-EN 13501-3:2007 Klasyfikacja ogniowa wyrobów budowlanych i elementów budynków PN-B-02025:2001 Obl. zapotrzebo-wania na ciepło do ogrzewania bu- dynków mieszkalnych i użyteczności publicznej PN-ISO 9229:2007 Izolacja cieplna.Materiały, wyroby i systemy. Termino-logia. PN-ISO 1803:2001 Budownictwo Tolerancje. Wyrażanie dokładnościwymiarowej - Zasady i terminologiaPN-70/B-10100 Roboty tynkowe. Tynki zwykłe. Wymagania i badaniaprzy odbiorze. PN-EN13499:2005Wyrobydoizolacjicieplnej w budownictwie Zewnętrznezespolone systemy ocieplania (ETICS)ze styropianem Specyfikacja. na terenie RP regulują:„Ustawa o wyrobach budowlanych“oraz ustawa „Prawo Budowlane“ wraz z aktamiwykonawczymi Izolacja obwodowa Izolacja cieplna jest układana na podłożu, zabezpieczona przed uszko-dzeniem mechanicznym i wodą ciś- nieniową. Możliwa tylko przy użyciuspecjalnie przeznaczonych do tego materiałów izolacyjnych. Dyfuzja pary wodnej Zawarte w powietrzu cząsteczki wody w postaci gazu (pary wodnej)przenikają (dyfundują) w kierunku niższego ciśnienia pary wodnej, np. zwilgotnego powietrza w pomieszczeniu przez przegrody budowlane do suchego powietrza zewnętrznego. Izolacja rdzeniowa Izolacja między dwiema ścianami(ścianą nośną a oblicówką). Jako ma-teriał izolacyjny zazwyczaj stosuje się wełnę mineralną lub polistyren. Dźwięk powietrzny Rozprzestrzenianie się fal akustycz-nych w powietrzu Environmental ProductDeclaration (EPD) Konwekcja Transport ciepła spowodowany prze- pływem cieczy i gazów (płynów).Płyny nagrzewają się od ciepłych ciał, a następnie oddają energię cieplnąciałom zimnym. Jeżeli w pomieszczeniu występują różnice temperatur, powietrze automatycznie wprawianejest w ruch (konwekcja swobodna).Z chwilą wyrównania temperatury, przepływ powietrza zostaje zatrzy-many. Dobrowolna “deklaracja środowi- skowa produktu”(EnvironmentalProduct Declaration – EPD) obejmujecały cykl życia produktu budowlanego – łącznie z możliwymizagroże-niamidlazdrowiaiśrodowiska, jakiepowstają wskutek jego produkcji i stosowania. Ochrona przeciwdeszczowa Ochrona materiału zastosowanego w powłoce zewnętrznej budynku przed wilgocią spowodowaną deszczem(PN-EN 12865:2004). Opór cieplny RT Opór cieplny RT(jednostka m²K/W)jest sumą oporów cieplnych poszcze-gólnych warstw oraz oporów przej- mowania ciepła po stronie wewnętrz- nej i zewnętrznej. ETICS (dawniej BSO) - bezspoi-nowe systemy ociepleniowe Tym terminem określa się systemyzewnętrznej izolacji ścian zewnętrz- nych budynku. Materiał izolacyjnyw postaci płyt lub lameli mocowanyjest za pomocą kleju i/lub kołkówna istniejącym podłożu, a następnie Metoda Blower-Door Metoda badania szczelnościpowłoki zewnętrznej budynku. Polega naużyciu wentylatora w celu wytworze- nia różnicy ciśnień między wnętrzem budynkuaotoczeniem.Stosowana Opór przewodzenia ciepła Opór przewodzenia ciepła R (mie- rzony w m²K/W) jest to stosunek Glosariusz | 25

liczba dni grzewczych pomnożona przez różnicę między średnią tempe- raturą zewnętrzną i średnią tempe- raturą pomieszczenia daje wartośćzapotrzebowania na ciepło. niewytwarzanemateriały o struktu- rze komórkowej i małej gęstości.Elementy budowlane wykonane z pianki są niemal wolne od naprężeń własnychicharakteryzują się bardzo małą gęstością (ciężarem objętościo- wym) oraz wyjątkowo niską prze- wodnością cieplną. grubości materiału (d) do przewodno- ści cieplnej: R = d/ Osmoza/Przewodność kapilarna Osmoza umożliwia transport wody wmateriałach budowlanych pomiędzygraniczącymi ze sobą obszarami o różnym stężeniu soli. Woda prze-mieszcza się wówczas z mniej zaso-lonych obszarów do stref o większejzawartości soli w celu wyrównaniastężeń. Sztywność dynamiczna (MN/m3) Parametr charakteryzujący spręży-stość np.płyty izolującej. W przypadku systemów ETICS stosowaniedo izolacji ścianyzewnętrznej płyt o niskiej sztywności dynamicznej pozwala uzyskać poprawę izolacyjnościod dźwiękówpowietrznych. Przewodność cieplna Im lepiej dany materiał przewodziciepło, tym bardziej wydostaje się ono na zewnątrz. Przewodność cieplnainformuje, jaki strumień ciepła wyra-żony w watach (W) przenika przez materiał o grubości i metra (m) przyróżnicy temperatur 1 kelwina (K).Jednostką przewodności cieplnej jestW/mK. Podwieszane, wentylowanesystemy elewacji (VHF) Są to wielowarstwowe konstrukcjeścian zewnętrznych. Składają się z okładziny, pustej przestrzeni wentyla-cyjnej oraz izolacji konstrukcji spod- niej. Najbardziej zewnętrzna powłoka, stanowiąca ochronę przed zacinają- cym deszczem, oddzielona jest szcze- liną powietrza od położonych za nią warstw. Termografia Bezdotykowa metoda wykrywania mostków termicznych w gotowych przegrodach zewnętrznych budyn-ków za pomocą kamery pracującej wpodczerwieni. Przewodzenie ciepła Przenoszenie energii kinetycznej(=ciepła) z jednej cząstki do drugiej.Zdolność przewodzenia ciepła zależy od danej materii i jej struktury. Transmisyjne straty ciepła Utrata ciepła przez ciała stałe lub elementy budowlane, takie jak da-chy, stropy, piwnice, okna i ściany zewnętrzne. Promieniowanie cieplne Punkt rosy/powstawanie wody kondensacyjnej Transport energii od ciała cieplejszego do chłodniejszego poprzez emisję lub absorpcję fal elektromagnetycznychw zakresie podczerwieni, niewidzial- nym dla oka. Punkt rosy = temperatura powietrza,w której wilgotność względna powietrza osiąga wartość 100%. Po prze- kroczeniu tej granicy powstaje woda kondensacyjna. Transport ciepła/strumień ciepła Spowodowany spadkiem temperaturyprzepływ energii cieplnej z ciepłej do zimnej strony elementu budowlanego (zazwyczaj z wewnątrz do zewnątrz). Przewodność kapilarna Ze względu na istnienie napięciapowierzchniowego woda dostaje sięza pośrednictwem rurekkapilarnychdo hydrofilowej ściany kapilary. Wrazzezmniejszaniemsięśrednicykapilarydziałającesiły i prędkośćtransportuwwypełnionejwodą kapilarzeznaczniezwiększają się, co – ze względu napowstające ciśnienie – niekorzystniewpływa na otaczające ją materiały budowlane. Tynk termoizolacyjny Rozszerzalność termiczna Zmiana długości stałego materiału budowlanego pod wpływem zmiany temperatury. Tynk z dodatkiem lekkich wypełniaczy (np. kulek polistyrenowych, perlitu), poprawiający właściwości termoizo-lacyjne. Solarne zyski ciepła (okna) Ważony wskaźnik izolacyjności od dźwięków powietrznych Zyski ciepła z promieniowania sło- necznego. Można je uwzględniać przy obliczaniu rocznego zapotrzebo-wania na energię grzewczą. Regulowana przez normę PN-EN ISO 717-1 oraz PN-EN ISO 717-2miarawyznaczania izolacyjności akustycz-nej, z korekcją częstotliwości według krzywej odniesienia. Z uwzględnie- niem (R‘w) lub bez uzwględnienia(Rw) czynników dodatkowych. Stopniodni grzania Polistyren ekspandowany Metoda obliczania zapotrzebowania na ciepło w okresie grzewczym: Polistyreny ekspandowane (EPS) – lub pianki ekspandowane – są to sztucz- 26 | Glosariusz

opór dyfuzyjny materiału jest większy od oporu stawianego przez warstwęnieruchomego powietrza o takiejsamej grubości i w takiej samej temperaturze. Wilgotność budowlana Wilgotność elementu budowlanego Wilgotność względna Powietrze zawiera zazwyczaj tylko część maksymalnej wilgoci. Wilgot- ność względna jest to stosunek ilościpary wodnej zawartej w powietrzu do maksymalnej masy pary wodnej. Wyrażana jest w procentach. Współczynnik przenikania ciepła/wartość U Stosowane obecnie w całej Europie pojęcie wartości U lub współczynnikaprzenikania ciepła (jednostka W/m²K)oznacza strumień ciepła wyrażony wwatach, jaki przy różnicy temperatur 1 kelwina (1 °Celsjusza) przepływaprzez powierzchnię 1 m2. Wskaźnik izolacyjnościakustycznej Wskaźnik izolacyjności akustycznejelementu budowlanego określany jestna podstawie pomiarów porównaw-czych gotowych części: wysoki wskaź- nik izolacyjności akustycznej = niskistopień przenoszenia dźwięku i dobraizolacyjność akustyczna. W przypadku masywnych ścian ze-wnętrznych decydujące znaczenie mamasa jednego metra kwadratowego: Im cięższa (beton, cegła silikatowa,cegła pełna) i grubsza ściana, tym lepszy (=wyższy) osiąga wskaźnik izolacyjności. Współczynnik absorpcji wody WInformuje,ilekilogramówwody 1m²materiału budowlanegowchła- niawciągu24godzin (PN-ENISO15148:2004) Współczynnik odbicia światła Współczynnikodbiciaświatła jest ważnym kryterium przy doborzekoloruelewacji.Jako miarastopniaodbijania światła przez dany kolor wartość ta podaje, jak bardzo jego jasność oddalona jest od czerni (odbicie minimalne = wartość 0) lub bieli(odbicie maksymalne = wartość 100). Współczynnik oporu dyfuzyjnego μ Współczynnik oporu dyfuzyjnego (wg PN-EN 12087:2000) określa, ile razy Glosariusz | 27

Współczynnik przewodności cieplnej jest oznaczony jako λ , a jego jednostką jest [W/( mK )]