Gdańsk, dnia 27.11.2013r.

1. Ubezpieczenia społeczne dla osób przemieszczających się (migrujących) w Unii Europejskiej. Gdańsk, dnia 27.11.2013r.

2. Zakres tematyczny: • 1.ubezpieczenie społeczne pracownika delegowanego, • 2.sumowanie okresów delegowania, • 3.praca w kilku państwach, • 4.ubezpieczenie społeczne obywateli państw trzecich (osób nie będących obywatelami UE, EOG czy Szwajcarii), oraz • 5.obowiązujące formularze

3. Podstaw prawnaod 01.05.2004r. do 30.04.2010r. i od 01.05.2010r. i nadal • Rozporządzenie ( EWG )Rady numer 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 roku dotyczące stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników, osób pracujących na własny rachunek oraz członków ich rodzin przemieszczających się w ramach Wspólnoty • Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.Urz.UE z dnia 30.04.2004r.nr L 166/1)‏ - w odniesieniu do państw UE

4. Rozporządzenie (EWG )Rady numer 574/72 z dnia 21 marca 1972roku ustalające sposób stosowania Rozporządzenia (EWG ) numer 1408/71 dotyczącego stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników, osób pracujących na własny rachunek oraz do członków ich rodzin przemieszczających się w ramach Wspólnoty • Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009r. dotyczące wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.Urz.UE z dnia 30.10.2009 nr L 284/1) • Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 988/2009 z dnia 16 września 2009r. zmieniające rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego oraz określające treść załączników (Dz.Urz.UE z dnia 30.10.2009 nr L 284/43)‏

5. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr465/2012 z dnia 23 maja 2012r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego oraz rozporządzenie (WE) nr 987/2009 dotyczące wykonania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 Obowiązuje od 28.06.2012r. ( w okresie do 01.02.2013r. nie miało zastosowania do państw EOG i Szwajcarii i nadal nie ma zastosowania do Szwajcarii

6. Decyzja nr 181 Komisji Administracyjnej z dnia 13 grudnia 2000r. w sprawie wykładni artykułów 14 ust.1, art.14a ust.1,14b ust.1 i 2 rozporządzenia 1408/71 w sprawie prawa obowiązującego pracowników skierowanych i osób prowadzących działalność na własny rachunek tymczasowo pracujących, poza granicami państwa właściwego – oparta na praktyce sądowej Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. • Decyzja nr A2 z dnia 12 czerwca 2009r. dotycząca wykładki art.12 rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 w sprawie ustawodawstwa mającego zastosowanie do pracowników delegowanych i osób wykonujących pracę na własny rachunek, tymczasowo pracujących poza państwem właściwym (Dz.Urz.UE z dnia 24.04.2010r. Nr C 106/5)‏

7. Na podstawie art.10 wymienionej decyzji w lipcu 2004r. • został wydany przez Komisje Administracyjną „Praktyczny przewodnik w dziedzinie oddelegowania pracowników w państwach UE, EOG i Szwajcarii” • Praktyczny poradnik: Ustawodawstwo mające zastosowanie do pracowników w Unii Europejskiej (UE), Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG) i Szwajcarii z mają 2010r.

8. Rozporządzenie nr 859/2003 z dnia 14 maja 2003 r. rozszerzające stosowanie przepisów rozporządzeń 1408/71 i 574/72 na obywateli państw trzecich, którzy nie są jeszcze objęci tymi przepisami wyłącznie ze względu na ich obywatelstwo • Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1231/2010 z dnia 24 listopada 2010r.rozrzerzające rozporządzenie (WE) nr 883/2004 i rozporządzenie (WE) nr 987/2009 na obywateli państw trzecich, którzy nie są jeszcze objęci tymi rozporządzeniami jedynie ze względu na swoje obywatelstwo (Dz.Urz.UE z dnia 29.12.2010r. Nr L 344/1)‏ - weszło w życie od 01.01.2011r.

9. Przepisy rozporządzenia 1231/2010 jak również 859/2003 nie maja zastosowania w przypadku państw należących do Europejskiego Obszar Gospodarczego (Norwegii, Lichtensteinu i Islandii), Szwajcarii oraz Danii. • Wielka Brytania nadal stosuje rozporządzenie 859/2003.

10. Od 1 kwietnia 2012r. w relacjach między państwami członkowskimi Unii Europejskiej a Szwajcarią mają zastosowanie: • Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 oraz • Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009r

11. Od 1 czerwca 2012r. w relacjach między państwami członkowskimi Unii Europejskiej a państwami należącymi do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG, tj. Norwegia, Islandia, Liechtenstein) mają zastosowanie: • Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 oraz • Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009r

12. Warszawa 2012 1408/07 883/2004 987/2009 465/2012 574/72 859/2003 1231/2010 EOG BEZ SZWAJCARII BEZ DANII, EOG I SZWAJCARII WIELKA BRYTANIA nadal stosuje 859/2003 BEZ DANII, EOG I SZWAJCARII SZWAJCARIA OD 01.04.2012 dot. art. 13 oraz 87 a EOG OD 01.06.2012

13. Rozporządzenie 883/2003 Art. 11 ust. 1 Osoby podlegają ustawodawstwu tylko jednego państwa członkowskiego. Nie ma wyjątków. Art. 11 ust. 3 • osoba wykonująca w państwie członkowskim pracę najemną lub pracę na własny rachunek podlega ustawodawstwu tego państwa członkowskiego. • Wyjątek – pracownik delegowany

14. Pojęcie "pracownik" zgodnie z prawem wspólnotowym należy interpretować szerzej niż ma to miejsce np. w polskim prawie wewnętrznym. Pracownikiem jest każdy, kto wykonuje przez pewien czas pracę na rzecz i pod kierownictwem innej osoby w zamian za wynagrodzenie (orzeczenie ETS, sgn. 1986, 2121 nb. 17 - w sprawie Lawrie-Blum).

15. Tak więc możemy tu zaliczyć: • - osoby zatrudnione na podstawie stosunku pracy, • - osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenie lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosujemy przepisy dotyczące zlecenia, • - osoby wykonujące pracę nakładczą, • - członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych, • posłów i senatorów pobierających uposażenie, • duchownych, • osoby wykonujące odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania, • osoby odbywające służbę zastępczą, • funkcjonariuszy Służby Celnej, • żołnierzy niezawodowych pełniących służbę wojskową w charakterze kandydata na żołnierza zawodowego oraz żołnierzy pełniących okresową służbę wojskowa

16. Art. 12 ust. 1 rozporządzenia 883/2004 • Pracownik delegowany to osoba, która wykonuje działalność • jako pracownik najemny w państwie członkowskim w imieniu pracodawcy, • który normalnie tam prowadzi swą działalność, • a która jest delegowana przez tego pracodawcę do innego państwa członkowskiego do wykonywania pracy w imieniu tego pracodawcy, • nadal podlega ustawodawstwu pierwszego państwa członkowskiego, pod warunkiem, że przewidywany • czas takiej pracy nie przekracza 24 miesięcy i że osoba ta nie jest wysłana, • by zastąpić inną delegowaną osobę. • ( zm. obowiązująca od 28.06.2012r.)

17. Art.14 ust.2 rozporządzenia wykonawczego nr 987/2009 • Sformułowanie „który normalnie tam prowadzi swą działalność” odnosi • się do pracodawcy zazwyczaj prowadzącego znaczną część • działalności, innej niż działalność związana z samym zarządzeniem • wewnętrznym, na terytorium państwa członkowskiego, w którym ma • swoją siedzibę, z uwzględnieniem wszystkich kryteriów • charakteryzujących działalność prowadzoną przez dane • przedsiębiorstwo. Odnośne kryteria muszą zostać dopasowane do • specyficznych cech każdego pracodawcy i do rzeczywistego • charakteru prowadzonej działalności.

18. Decyzja A 2 z dnia 12 czerwca 2009r. • Fakt prowadzenia znacznej części działalności w państwie delegującym można sprawdzić poprzez szereg obiektywnych czynników, tj.: • - miejsce, w którym delegujące przedsiębiorstwo ma swą zarejestrowaną siedzibę i administrację; • - liczebność personelu administracyjnego delegującego przedsiębiorstwa pracującego w państwie delegującym i w państwie zatrudnienia – obecność wyłącznie personelu administracyjnego w państwie delegującym wyklucza tym samym możliwość zastosowania do tego przedsiębiorstwa przepisów dotyczących delegowania; • - miejsce, w którym rekrutowani są pracownicy delegowani, • - miejsce, w którym zawierana jest większość umów z klientami; • - prawo mające zastosowanie do umów zawartych przez delegujące przedsiębiorstwo z pracownikami i z klientami; • - liczba umów wykonanych w państwie delegującym i w państwie zatrudnienia; • - obroty osiągane przez delegujące przedsiębiorstwo w państwie delegującym i w państwie zatrudnienia w odpowiednio typowym okresie (np. obrót wynoszący około 25% całkowitego obrotu w państwie delegującym może być wystarczającym wskaźnikiem, ale przypadki, w których obrót jest niższy niż 25% wymagałyby pogłębionej analizy); • - okres, przez jaki przedsiębiorstwo posiada siedzibę w delegującym państwie członkowskim.

19. Art. 14 ust. 1 rozporządzenia wykonawczego nr 987/2009 • Do celów stosowania art. 12 ust. 1 rozp. podstawowego „osoba która wykonuje działalność jako pracownik najemny w państwie członkowskim w imieniu pracodawcy, który normalnie tam prowadzi swoją działalność a która jest delegowana przez tego pracodawcę do innego państwa członkowskiego” oznacza także osobę zatrudnioną w celu oddelegowaniajej do innego państwa członkowskiego, pod warunkiem, że osoba ta bezpośrednio przed rozpoczęciem zatrudnienia podlega już ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym siedzibę ma jej pracodawca.

20. pkt 1 Decyzji A2 • Dla celów stosowania art.14 ust.1 rozp.987/2009, tytułem wskazówki, wymóg, do którego odnoszą się słowa „bezpośrednio przed rozpoczęciem zatrudnienia” można uważać za spełniony, jeśli dana osoba podlega przez co najmniej miesiąc ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym pracodawca ma swoją siedzibę. Krótsze okresy wymagać będą indywidualnej oceny w konkretnych przypadkach, z uwzględnieniem wszelkich innych występujących czynników.

21. Za podleganie ustawodawstwu uznaje się między innymi: • podleganie ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia lub prowadzenia działalności gospodarczej • podleganie ubezpieczeniom społecznym w KRUS • podleganie ubezpieczeniu / ubezpieczeniom społecznym jako osoba bezrobotna • podleganie ubezpieczeniu zdrowotnemu jako członek rodziny • podleganie ubezpieczeniu zdrowotnemu jako emeryt lub student • okres przebywania na zasiłku macierzyńskim lub na urlopie wychowawczym • okres pobierania zasiłku chorobowego lub wynagrodzenia za czas choroby • okres uprawniający do świadczeń zdrowotnych po ustaniu tytułu ubezpieczenia zdrowotnego

22. Po zakończeniu przez pracownika okresu delegowania nie można potwierdzić nowego okresu delegowania, dotyczącego tego samego pracownika, tych samych przedsiębiorstw i tego samego państwa członkowskiego, przed upływem co najmniej dwóch miesięcy od daty zakończenia poprzedniego okresu delegowania. W szczególnych okolicznościach dopuszcza się jednak odstępstwa od tej zasady

23. Warszawa 2013 Po zakończeniu przez pracownika okresu delegowania nie można potwierdzić nowego okresu delegowania przed upływem co najmniej 2 miesięcy od daty zakończenia poprzedniego okresu delegowania.

24. Następujące bezpośrednio jedno po drugim delegowanie do różnych państw członkowskich stanowi w każdym przypadku nowe delegowanie w rozumieniu art.12 ust.1 rozp.883/2004. • Krótka przerwa w wykonywaniu pracy w przedsiębiorstwie w państwie zatrudnienia, bez względu na jej przyczynę ( urlop, chorobę, szkolenie w przedsiębiorstwie delegującym itd. ) nie stanowi przerwy okresu delegowania w rozumieniu art.12 ust.1 rozp.883/2004.

25. Zawieszenie pracy w trakcie okresu delegowania bez względu na powód tego zawieszenia (urlop, choroba, szkolenie w przedsiębiorstwie delegującym itd.) nie stanowi powodu uzasadniającego wydłużenie okresu delegowania o równoważny czas. Dlatego też delegowanie zakończy się dokładnie z upływem planowego okresu, niezależnie od liczby i czasu trwania wydarzeń, które spowodowały zawieszenie działalności.

26. Delegowany pracownik i jego pracodawca muszą informować organy w państwie delegującym o wszelkich zmianach występujących w trakcie okresu delegowania, w szczególności: • -o tym, że delegowanie, o które wnioskowano, ostatecznie nie doszło do skutku lub zostało zakończone przed terminem; • - o przerwaniu działalności w przypadku innym niż krótka przerwa ze względu na chorobę, urlop, szkolenie itd. ; • - o tym, że pracownik delegowany został przydzielony przez swego pracodawcę do innego przedsiębiorstwa w państwie delegującym, w szczególności w przypadku połączenia lub przeniesienia własności przedsiębiorstwa.

27. Rozporządzenia przewidują, że okres delegowania nie może być dłuższy niż 24 miesiące. Jednakże art. 16 rozporządzenia nr 883/2004 zezwala właściwym władzom dwóch lub kilku państw członkowskich na zawarcie porozumienia przewidującego wyjątki od zasad dotyczących ustawodawstwa właściwego

28. Wykonywanie pracy w dwóch lub w kilku państwach członkowskich. • Art. 13 ust. 1 rozporządzenia 883/2004 – brzmienie obowiązujące do 27.06.2012r. • Osoba, która normalnie wykonuje pracę najemną w dwóch lub w kilku państwach członkowskich podlega: • a) ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania, jeżeli wykonuje znaczną część pracy w tym państwa członkowskim lub jeżeli jest zatrudniona przez różne przedsiębiorstwa lub przez różnych pracodawców, którzy mają siedzibę lub miejsce wykonywania działalności w różnych państwach członkowskich lub • b) ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym znajduje się siedziba lub miejsce wykonywania działalności zatrudniającego ją przedsiębiorstwa lub pracodawcy, jeżeli osoba ta nie wykonuje znacznej części swej pracy w państwa członkowskim, w którym ma miejsce zamieszkania.

29. Rozstrzyganie w oparciu o art.13 Rozp.888/2004 zasady obowiązujące do dnia 27.06.2012r.

30. Art. 14 ust. 8 rozporządzenia wykonawczego nr 987/2009 • „Znaczna część pracy najemnej” wykonywana w państwie członkowskim oznacza znaczną pod względem ilościowym część pracy najemnej wykonywanej w tym państwie członkowski, przy czym nie musi to być koniecznie największa część tej pracy. • W celu określenia, czy znaczna część pracy jest wykonywana w danym państwie członkowskim należy uwzględnić kryteria orientacyjne, w przypadku pracy najemnej jest to czas pracy lub wynagrodzenie.

31. Większość państw uznaje, że najpierw trzeba obliczyć procentowy udział czasu pracy w całkowitym czasie pracy; następnie ustala się procentowy udział wynagrodzenia za pracę w całkowitym wynagrodzeniu za pracę. • Obydwie wartości procentowe należy dodać i podzielić przez dwa. • Jeżeli tak obliczona wartość, będzie mniejsza niż 25% oznacza to, że w danym państwie członkowskim nie jest wykonywana znaczna część pracy.

32. Praca o marginalnym charakterze to praca, która jest stała, ale ma niewielkie znaczenie pod względem czasu oraz zysku ekonomicznego. Zaleca się, aby przyjąć wskaźnik, zgodnie z którym za pracę o marginalnym charakterze uznawać będzie się pracę zajmującą mniej niż 5 % regularnego czasu pracy pracownika i/lub przynoszącą mniej niż 5 % jego całkowitego wynagrodzenia.

33. Osoba wykonująca „pracę o marginalnym charakterze” w jednym państwie członkowskim, która pracuje również dla tego samego pracodawcy w innym państwie członkowskim, nie może być uznawana za osobę normalnie wykonującą pracę w dwóch lub kilku państwach członkowskich i w związku z tym nie jest objęta zakresem obowiązywania przepisów art. 13 ust. 1 rozporządzenia 883/2004. W takim przypadku osoba jest traktowana, w celu ustalenia mającego zastosowanie ustawodawstwa, jako pracująca wyłącznie w jednym państwie członkowskim.

34. Ustalanie właściwego ustawodawstwa na podstawie art. • 13 rozporządzenia 883/2004 oraz art. 14 rozporządzenia • 987/2009, ma charakter tymczasowy. Procedura dotycząca • stosowania tymczasowego ustawodawstwa określona • została w art. 16 rozporządzenia 987/2009.

35. Art. 14 ust. 10 rozporządzenia 987/2009 • „W celu określenia mającego zastosowanie • ustawodawstwa […], instytucje zainteresowane • uwzględniają sytuację, jaka prawdopodobnie może • mieć miejsce podczas kolejnych 12 miesięcy • kalendarzowych.”

36. art. 16 ust. 1 rozporządzenia 987/2009 • Osoba, która wykonuje pracę w dwóch lub więcej państwach członkowskich, informuje o tym instytucję wyznaczoną przez właściwą władzę państwa członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania. • Ust. 2 Wyznaczona instytucja państwa członkowskiego miejsca zamieszkania niezwłocznie ustala ustawodawstwo mające zastosowanie do zainteresowanego i informuje wyznaczone instytucje każdego państwa członkowskiego, w którym wykonywana jest praca, o swoim tymczasowym określeniu.

37. Decyzja dotycząca mającego zastosowanie ustawodawstwa staje się ostateczna, jeżeli nie zostanie zakwestionowana w ciągu dwóch miesięcy od momentu poinformowania wyznaczonych instytucji o dokonanym ustaleniu przez wyznaczoną instytucję w państwie członkowskim zamieszkania.

38. Brzmienie art.13 ust.1 obowiązujące od 28.06.2012r. Osoba, która normalnie wykonuje pracę najemną w dwóch lub w więcej państwach członkowskich podlega: • ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania, • jeżeli wykonuje znaczną część pracy w tym państwa członkowskim

39. b) jeżeli nie wykonuje znacznej części pracy w państwie członkowskim, w którym ma miejsce zamieszkania: • ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym znajduje się siedziba lub miejsce wykonywania działalności przedsiębiorstwa lub pracodawcy, • jeżeli jest zatrudniona przez jedno przedsiębiorstwo lub jednego pracodawcę; lub

40. ii ) ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym znajduje się siedziba lub miejsce wykonywania działalności przedsiębiorstw lub pracodawców, • jeżeli jest zatrudniona przez co najmniej dwa przedsiębiorstwa lub co najmniej dwóch pracodawców, • których siedziba lub miejsce wykonywania działalności znajduje się tylko w jednym państwie członkowskim; lub

41. iii ) ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym znajduje się siedziba lub miejsce wykonywania działalności przedsiębiorstwa lub pracodawcy, innego niż państwo członkowskie jej zamieszkania , • jeżeli jest zatrudniona przez dwa lub więcej przedsiębiorstw lub dwóch lub więcej pracodawców, • których siedziba lub miejsce wykonywania działalności znajduje w dwóch państwach członkowskich, z których jedno jest państwem członkowskim jej zamieszkania; lub

42. iv ) ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania, • jeżeli jest zatrudniona przez dwa lub więcej przedsiębiorstw lub dwóch lub więcej pracodawców, • a co najmniej dwa z tych przedsiębiorstw lub dwóch z tych pracodawców mają siedzibę lub miejsce wykonywania działalności w różnych państwach członkowskich innych niż państwo członkowskie miejsca zamieszkania

43. Rozstrzyganie w oparciu o zmienione brzmienie art.13 ust. 1 ( rozp.465/2012) od dnia 28.06.2012r.

44. Rozporządzenie 465/2012 zmienia treść art.14 ust.5 rozporządzenia wykonawczego, i tak: Do celów stosowania art.13 ust.1 rozporządzenia podstawowego osoba, która „normalnie wykonuje pracę najemną w dwóch lub więcej państwach członkowskich” oznacza osobę, która równocześnie lub na zmianę wykonuje jedną lub kilka odrębnych prac w dwóch lub więcej państwach członkowskich w tym samym lub kilku przedsiębiorstwach lub dla jednego lub kilku pracodawców.

45. Dodano ust.5b Praca o charakterze marginalnym nie będzie brana pod uwagę do celów określenia mającego zastosowanie ustawodawstwa na mocy art.13 rozporządzenia podstawowego. ……….

46. Warszawa 2013

48. Warszawa 2013

49. Warszawa 2013

50. Warszawa 2013