Yenilikçi Organizasyonlarda Esnek Çalışma Salih Ertör Mercedes-Benz Türk A.Ş. İnsan Kaynakları Müdürü

1. Yenilikçi Organizasyonlarda Esnek ÇalışmaSalih ErtörMercedes-Benz Türk A.Ş. İnsan Kaynakları Müdürü 5. Ege İnsan Yönetimi Zirvesi11-12 Mayıs 2007, Çeşme Ilıca Hotel

2. Konu Başlıkları • Esnek Çalışmanın tanımı • Türk sanayii için esnek çalışmanın önemi • İş Kanunumuzdaki esnek çalışma modelleri • Alman İş Kanunundaki esnek çalışma modelleri • Almanya’dan esnek çalışma örnekleri

3. Esnek Çalışma • Esnek çalışma, çok genel anlamıyla değişen şartlara uyum sağlamak için tarafların üzerinde anlaştığı normlarla çalışma saatlerini, yerlerini, şartlarını değişik ihtiyaçlara göre belirleyebilme serbestisidir.

4. Türk Sanayii için esnek çalışmanın önemi

5. Türk Sanayii için esnek çalışmanın önemi # of Direct Workers Production Volume Unit per day

6. Türk Sanayii için esnek çalışmanın önemi + 10% Fazla Mesai + 5% Yıllık izin + 20% Belirli süreli çalışanlar Üretim artışında yaklaşık +35% işgücü artışı 135% +35% • - 5% Yıllık İzin • 9% Esnek Çalışma -14% 86% Üretim düşüşünde eleman sayısını azaltmaksızın yaklaşık -14% işgücü azaltımı

7. İş Kanunumuzdaki esnek çalışma modelleri • Fazla mesaiyi izin olarak kullanma (İş Kanunu md. 41) Fazla çalışma yapan işçi isterse, bu çalışmalar karşılığı zamlı ücret yerine, fazla çalıştığı her saat karşılığında bir saat 30 dakikayı serbest zaman olarak kullanabilir. İşçi hak ettiği serbest zamanı altı ay zarfında, çalışma süreleri içinde ve ücretinden bir kesinti olmadan kullanır.

8. İş Kanunumuzdaki esnek çalışma modelleri 1 saat fm ödemesi(50% zamlı)1 saat fm = 1,5 saat ücretli izin* Saat ücreti 150 Saat ücreti 150.0 SSK işveren payı 33 İkramiye 50.0 SSK işveren payı 51.0 Kıdem taz. karşılığı 19.0 Hafta tatili ücreti 42.0 Sosyal yardımlar 41.0 Toplam maliyet 183 Toplam maliyet 353.0 * Mercedes-Benz Türk 2004 yılı verileri ile

9. İş Kanunumuzdaki esnek çalışma modelleri • Denkleştirme (İş Kanunu md. 63) Tarafların anlaşması ile haftalık normal çalışma süresi, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine, günde onbir saati aşmamak koşulu ile farklı şekilde dağıtılabilir. Bu halde, iki aylık süre içinde işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresini aşamaz. Denkleştirme süresi toplu iş sözleşmeleri ile dört aya kadar arttırılabilir.

10. İş Kanunumuzdaki esnek çalışma modelleri • Telafi Çalışması (İş Kanunu md.64) Zorunlu nedenlerle işin durması, ulusal bayram ve genel tatillerden önce veya sonra işyerinin tatil edilmesi veya benzer nedenlerle işyerinde normal çalışma sürelerinin önemli ölçüde altında çalışılması veya tamamen tatil edilmesi ya da işçinin talebi ile kendisine izin verilmesi hallerinde, işveren iki ay içinde çalışılmayan süreler için telafi çalışması yaptırabilir. Telafi çalışmaları, günlük en çok çalışma süresini aşmamak koşulu ile günde üç saatten fazla olamaz. Tatil günlerinde telafi çalışması yaptırılamaz.

11. Alman İş Kanunundaki esnek çalışma modelleri • Denkleştirme Tarafların anlaşması ile haftalık normal çalışma süresi, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine, günde on saati aşmamak koşulu ile farklı şekilde dağıtılabilir. Bu halde, altı aylık süre içinde işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresini aşamaz. Toplu iş sözleşmeleri ile; günlük 10 saatlik limit aşılabilir. altı aylık süre uzatılabilir.

12. DaimlerChrysler’de Esnek Çalışma • Amacı • Çalışanın motivasyonu • İşçinin ve işverenin esnekliğini arttırmak • Cazip işveren olma • Rekabet gücünü arttırmak • DaimlerChrysler bünyesinde 500’den fazla esnek çalışma modeli mevcuttur.

13. Esnek Çalışma örnekleri • Part-time • Öğleden önce veya öğleden sonra çalışma • 2/3 modeli; 1. hafta 2 gün, 2. hafta 3 gün çalışma • Haftada 3 gün çalışma • Haftada 4 gün çalışma • İş Paylaşımı (Job sharing) • Tele Çalışma (Telework) • Blok çalışma • Yıl içindeki çalışma zamanları büyük bloklar halinde planlanır

14. Zaman Bankası • Fazla Mesai / Serbest Zaman denkleştirmesi • Şirket ortalaması +/- 250 saate kadar • Çalışanlar fazla mesailerin karşılığında yöneticisinin onayı ile yılda 10 güne kadar serbest zaman kullanabilirler. • Vardiya zamları da ödenmeyip zamana çevrilir. • Şirket ortalaması +/- 150 saate ulaştığında Sendika ve İşveren temsilcileri sistemi dengeleme amaçlı biraraya gelirler.

15. Zaman Bankası • Planlama • Kasım ayında bir sonraki yılın üretim planına göre çalışma planı yapılır. (vardiya süresi, hafta sonu çalışmaları, çalışılmayan günler, izin ve serbest zaman planlaması gibi) • Yıl içinde sürekli olarak dört hafta önceden üçer aylık periyodlarla ilgili çalışma düzeni planlamaları yapılır: • İlk ay her grup için ayrıntılı olarak • Sonraki iki ay taslak olarak • Kişisel izin ve serbest zaman kullanımı bu planlar çerçevesinde gruplar içinde kararlaştırılır.

16. Esnek Çalışma • Fazla Mesai / Serbest Zaman denkleştirmesi • Kişisel olarak +/- 50 saat • Nisan ve Ekim sonlarındaki denkleştirme zamanında 50 saatin üzerindeki devamsızlık ücretten kesilir, 50 saatin üstündeki fazla çalışma bir sonraki aya aktarılmaz. • Çalışanlar fazla mesailerin karşılığında yöneticisinin onayı ile yılda 20 güne kadar serbest zaman kullanabilirler. (ayda en fazla 5 gün)

17. Esnek Çalışma • 06:00 – 09:00 Esnek Çalışma sabah 09:00 – 15:00 Çekirdek Zaman 15:00 – 19:00 Esnek Çalışma akşam • Esnek Çalışma dönemlerindeki işe gelme ve işten çıkış saatlerini belirleme (işin uygunluğunu gözeterek) tamamen çalışanın insiyatifindedir. • Çekirdek zamandaki devamsızlık ancak ilgili yöneticinin onayı ile mümkündür.

18. Uzun Dönemli Zaman Bankası • Fazla zamanın zaman bankasında birikmesi • Yönetici ve Çalışan belirli bir zaman diliminde ne kadarlık bir çalışmanın zaman bankasında birikeceğini planlarlar, örneğin yılda 70 saat • Yılda en fazla 150 saat bankaya atılabilir (özel durumlarda 300 saat) • Çalışan isterse aynı çalışma zamanı ile daha az ücret alarak farkın zaman olarak bankaya atılmasını talep edebilir. • Diğer esnek çalışma modelleriyle entegre bir şekilde uygulanabilir.

19. Uzun Dönemli Zaman Bankası • Serbest zamanın kullanılması • Serbest zaman kişisel eğitim, dinlenme veya erken emeklilik için kullanılabilir. • Sadece biriktirilen zaman kullanılabilir, kişisel eğitim için kullanılıyorsa 300 saatlik aşıma izin verilir. • 3 aya kadar serbest zaman kullanımlarında çalışana aynı işe dönme garantisi verilir. • 3 – 12 ay arası serbest zaman kullanımlarında çalışana aynı işyerinde benzer göreve yerleştirme garantisi verilir. • 12 ayın üstündeki kullanımlarda çalışana aynı işyerinde (mümkün değilse başka işyeri de olabilir) benzer göreve yerleştirme garantisi verilir.

20. Emeklilik öncesi part-time çalışma • Emeklilik öncesi müştereken belirlenen max. 3 yıllık çalışma dönemi ve max. 3 yıllık dinlenme döneminden oluşur. • Çalışma dönemi • Kişiye mevcut maaşının %85’i ödenir • Yan hakların büyük bir kısmından ve ücret artışlarından faydalanır. • Dinlenme dönemi • Kişi çalışmaz ve maaşının %85’i ödenir. • Yan haklardan faydalanamaz ve ücret artışlarının %60’ına hak kazanır. • Dinlenme döneminde şirketin tüm sosyal haklarından (eğitim dahil) faydalanır.

21. Emeklilik öncesi part-time çalışmanın faydaları • İşletmenin 6 yıl öncesinden emeklilik planı oluşturarak daha iyi planlama yapabilmesi • Çalışanın hayatını daha iyi planlayabilmesi • Çalışanın emekliliğe geçişinin kademeli olarak gerçekleşmesi • Emekliliğin teşvik edilerek doğal personel devirinin sağlanması

22. Sorular İlginiz için teşekkürler ?