Mesleki Akciğer Hastalıkları

1. Mesleki Akciğer Hastalıkları Prof. Dr. İbrahim AKKURT CÜTF Göğüs Hast. AD. - Sivas

2. Konu başlıkları • Tanımlama- fizyopatoloji • Tarihçe • MH kavramı -gerçeği /pratiği • Epidemiyoloji • Sınıflama • Tanı-tedavi- takip kriterleri

3. Mesleki Akciğer Hastalıkları Katılar - partikül büyüklüğü Gazlar - suda çözünebilirlik - > 10  ...nasal - 3-10 ....Trakeobronş. - 0.1-3 ... Perif. SY. ve Alveoller - Suda çözünenler (NH3, SO2..)...ÜSY - Suda çözünmeyenler (NO2, Fosgen)... Alt sol.Y. ve alv YANIT KRONİK - B.Astım - KOAH - Fibrozisler -Pnömokonyozlar - Maligniteler AKUT - ÜSY irritasyonu, obst. - Bronkokonstruksiyon - RADS - Alveolit-P.Ödem-ARDS - Fume fever

4. Ne iş yapıyorsun ? “Hayret ve tereddüt ediyorum. Acaba, ilaç ve sinameki kokan muayenehane ve eczanelerde oturan bu azametli ve şık görüntülü doktorların burnuna işyerlerindeki pis kokulu şeyleri mi soksam, yoksa onları bu çukurları görmeye mi davet etsem?” Dünya - Tarihsel süreç Bernardino Ramazzini (1633-1714) De Morbis Artificum Diatriba

5. Dünya - Tarihsel süreç • 18. yüzyılda yer altı maden işçilerinde pnömokonyoz-silikoz epidemileri • Avrupa’da 1842’de kadın ve çocukların madenlerde çalışması yasaklandı • 1844’de ise fabrikalarda işyeri hekimi bulundurulması zorunluluğu getirildi • 1919’da ILO kuruldu... • 1950’de WHO sağlık-çalışan sağlığı tanımları...

6. Ülkemizde - Tarihsel süreç - 1930...Umumi Hıfzısıhha Kanunu -1946... İş kazaları ve MH sigortası...- 1969... İSGÜM...- 1972’de MH ve iş kazasının yasal tanımı - MH ve iş kolları listesi- 1979... Ankara ve İstanbul MHH - 1988... TTB “İş yeri hekimliği” - Temmuz ve Aralık 2003...yeni iş kanunu-İşyeri Hekim yönetmeliği...

7. Meslek Hastalığı Kavramı - Pratiği (?) Dünya-Türkiye

8. Dünyada Mesleki = Çalışanlar Ülkemizde Mesleki = İşçi

9. Dünyada: MH yasal yaklaşım bazı farklılıklar gösterse de temel mentalite hemen hemen benzerdir...

10. Kim idare eder ? Kim öder ? Tazmin edilir mi? Kim muay. eder Tanı nasıl konur Olgu sayısı (yılda) Kalıcı malul. varmı? Avustralya Mahk. Ö. Sigorta Evet Uzm. Çok Kadem ? Evet Belçika U.Büro İşveren Evet Uzm. Kurulu Çok K. ? Evet Brezilya U.Büro İşveren-devlet Evet U.B. Hekimi Çok K. ? Evet Bulgar. U.Büro İşveren Evet Uzm. Kurulu Çok K. ? Evet Kanada Eyalet Bürosu İşveren Evet Değişir Değişir  100 Evet Finland. U.Büro İşveren Evet Uzm. Çok K. 352 (1991) Evet Değişik ülkelerde MH yasal yaklaşım Eur Respir J 1994; 7: 969-80

11. Kim idare eder Kim öder Tazmin edilir mi? Kim muay. eder Tanı nasıl konur Olgu sayısı (yılda) Kalıcı malul. varmı? G.Kore U.Büro İşveren Evet Uzmanlar Çok Kadem ? Hayır İspanya U.Büro İşveren Evet Heyet Çok K. 146 (1990) Evet Hollanda Değişik İşveren-işçi Hayır Uzm. Çok K. ? Hayır İngiltere U.Büro Genel vergi Evet Meslek H.Uzm. Değişir 293 (1991) Evet ABD No-fault sig.sis. İşveren Evet Değişir Değişir ? ? TÜRKİYE SSK MHH SSK- İşveren Evet Uzm. Çok K. 13/83 (1998) Evet ??? Eur Respir J 1994; 7: 969-80

12. SSKSosyal SİGORTALAR Kurumu • Hastalık Sigortası • Analık • Malüllük • Yaşlılık • Ölüm • İş kazaları ve Meslek Hastalıkları Sigortası

13. Meslek Hastalığı Sigortalının çalıştırıldığı işin niteliğine göre tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, sakatlık veya ruhi arıza halleridir

14. Geri kalan tüm iller + Yurt dışı Sigortalıları + Mahkemeler + Mesleki Ölüm kararları Balıkesir Bilecik Bursa Çanakkale Edirne İstanbul İzmir Kırklareli Kocaeli Sakarya Tekirdağ Yalova ZONGULDAK MESLEK H.H. Zonguldak Bartın Karabük ANKARA MESLEK H.H. İSTANBUL MESLEK H.H.

15. MESLEK HASTALIKLARININ TESBİTİ (TÜRKİYE’DE DURUM)

16. Meslek Hastalığı Epidemiyolojik veriler Dünya-Türkiye

17. Sağlıkve Güvenlik patolojileri MESLEK HASTALIĞI İŞ KAZASI

18. DÜNYADA DURUM YILDA : • 160 MİLYON MESLEK HASTALIĞI • 125 MİLYON İŞ KAZASI WHO-1997

19. %44 %56 %1 %99 DÜNYA TÜRKİYE MESLEK HASTALIKLARI İŞ KAZALARI

20. BEKLENİLEN MESLEK HASTALIĞI SAYISI ? Ülkeler arasında değişmekle birlikte, yılda her bin işçi için 4-12 yeni meslek hastalığı olgusu beklenmeli... Harrington JM, Gill FS, Aw TC, Gardiner K. Occupational Health; 4th Edition 1998

21. TÜRKİYE’DE DURUM TÜRKİYE’DE MESLEK HASTALIKLARI İLE İLGİLİ RESMİ VERİLER SADECE SSK (SOSYAL SİGORTALAR KURUMU BAŞKANLIĞI) İSTATİSTİKLERİ...

22. Son 4 yıl 601

23. Son 4 yıl

24. Son 3 yıl

25. Meslek Hastalıklarınınsistemlere göre dağılımı • Bir çok ülkede 1992’ye kadar bildirilen MH listelerinin 1.sırasını MAH oluştururdu... • Son yıllarda MAH 4-5.sıraya düşmüştür olası nedenleri: • Birincil korunma önlemlerinin yeterliliği • Bir çok patolojinin de MH kavramı içine alınması: iş stresi-ergonomik sorunlar vb.

26. MESLEK HASTALIKLARININ TESBİTİ (İNGİLTERE - ODIN- MESLEK HAST. BİLGİ AĞI PROJESİ ) 1996 YILINDA TESPİT EDİLEN 21686 yeni meslek hastalığının dağılımı: % 44’Ü KAS İSKELET SİSTEMİ HASTALIĞI % 22’Sİ DERİ HASTALIĞI % 16’SI MENTAL BOZUKLUKLAR % 9’U SOLUNUM SİSTEMİ HASTALIKLARI % 7’Sİ DUYMA BOZUKLUKLARI % 2’Sİ DİĞER HASTALIKLARDIR. Cherry N Occupational Diseases; BMJ 1999;318:1397-9

27. Ülkemizde MH sınıflaması Saptanmış olan meslek hastalıklarının Sistemlere göre dağılımı 1992’den beri ???

28. n % Meslek hastalıkları 428 Mesleki akciğer hastalıkları 212 49.5 Mesleki Akciğer Hastalıkları(SSK AMH-1998)

29. n % Silikosis 49 23.1 Kronik bronşit 49 23.1 Mesleki astım 47 22.2 KİP 33 15.6 İAH 10 4.7 KOAH 10 4.7 Bissinosis 8 3.8 Asbestosis 3 1.4 Siderosis 3 1.4 MAH Tanısı Konulan Olguların Dağılımı(N:212) –(SSK AMHH-1998)

30. Kliniklerimizde veya bilimsel çalışmalarda saptadığımız MH, Meslek Hastalıkları yasal havuzuna girmedikçe Meslek Hastalığı sayılamazlar...

31. Özel Devlet Hast. S.Ocağı Ünv. MESLEKİ şüphesi SSK – (Disp.-Hast. Sigorta müdürlüğü) Bölge Meslek Hastalıkları Hastanesi İş yeri Müf. Tah. Raporu Kesin tanı + yasal getiri

32. A. PNÖMOKONYOZLAR - KİP - Silikosis - Asbestosis - Silikat pnömokonyozları - Berilyum hastalığı -Diğerleri:Aluminyum, antimon,baryum, Kobalt,Siderosis,Mikstoz Pnömokonyozları, vb. B. Mesleki astım C. HSP D.KOAH(kr.bronşit-amfizem) E. Bissinosis F.Toksik ajanlara bağlı patolojiler: Amonyak, Kadmiyum, Klorin, Metal-Polymer-Organik tozların ateşi(MFF-PFF-ODF) G. Akciğer kanserleri H. İnfeksiyöz hastalıklar Mesleki Akciğer Hastalıkları

33. MESLEKİ AKCİĞER HASTALIKLARI SEMPTOM GRAFİ

34. Radyolojik tanı-takip Pnömokonyozlar Diğerleri Klinik/fonksiyonel tanı-takip

35. Pnömokonyoz Akciğerlerde toz birikimi ve buna karşı gelişen doku reaksiyonunun genel adı (ILO-1972-98) Benign Pnömokonyoz Doku reak. Kollajenöz Pnömokonyoz Basit Pnömokonyoz Radyoloji Komplike Pnömokonyoz

36. Pnömokonyozlarda Tanı Kriterleri: • Meslek öyküsü • ILO klasifikasyonuna uygun radyolojik görünüm • Bu görünüme yol açabilecek başka patolojinin  Zorunlu olmadıkça invaziv tanı yöntemine gerek yoktur... Tanıda Semptomatoloji ve klinik bulguların önemi ??? Bu nedenle;

37. Dünyada 1900’lerin başından itibaren yoğun pnömokonyoz epidemileri sonucu PMF ile bir çok olgu kaybedilmiştir. Bunun üzerine erken tanı için her ülkede ulusal önlemler... • ILO’nun 1930’da Güney Afrikanın Johannesburg....pnömokonyoz radyografilerini okuma esasları....- 1950, 1958, 1968, 1971 ve 1980’de bu esaslar gözden geçirilerek.... erkenden saptanması için uluslararası ortak dil ve yöntem oluşturulması amaçlanmıştır...-1997’de revizyon???

38. Buna göre Pnömokonyoz yapıcı işlerde çalışan kişilerin çalıştıkları ortamdaki nonsp. toz, silika,asbest gibi spesifik toz konsant. göre belli aralıklarla standart PAgrafi... Bu filmlerin“ILO Pnömokonyozlu Filmleri değerlendirme sınıflaması”esaslarına göre değerlendirilmesi...

39. Klasifikasyonun kullanımı: • Epidemiyolojik... • Kliniklerde... • İstatistiklerde... • Maluliyet... gereken bilginin bir kısmının sistematik tanımı... 1- Standartgrafi seti..., 2- Metin...

40. Ana kurallar PA’da toz maruziyeti için patognomonik olabilecek bir görüntü  İncelenen grafideki bulguların standart grafilerle ve metinle kesin bir uyum göstermesi... PA’daki bazı anormallikler pnömokonyozu taklit eden bir görünüm verebilirler(ör. eski enf.). PA da tozla ilişkili olmadığı düşünülen görünümler semboller kullanılarak, yorumlanmalıdır.

41. Grafi kalitesi 1... 2... 3... 4...(u/r) • Patolojiler : • Parankimal • Küçük-Büyük opasiteler • Plevral • Semboller • Diğerleri

42. Büyüklük Yuvarlak(çap) Düzensiz(genişlik) 0-1.5 mm p s 1.5-3 mm q t 3-10 mm r u Parankimal küçük opasiteler Parankimal büyük opasiteler A, B, C

43. Yoğunluk Her birim alandaki küçük opasitelerin konsantrasyonu... Değerlendirmede yazılı metin yol göstericidir, standart grafiler daha önceliklidir... Yaygınlık Küçük opasitelerin görüldüğü zonlar... Zonlardaki yoğunlukta belirgin farklılık varsa, yoğunluğun fazla olduğu zon veya zonlar göz önüne alınır...

44. Küçük opasitelerin yoğunluk kategorileri 0. Kategori: 0/- 0/0 0/1 1. Kategori: 1/0 1/1 1/2 2. Kategori 2/1 2/2 2/3 3. Kategori 3/2 3/3 3/+ ILO sınıflamasındaki yoğunluk kategorileri: • Tozlara kümülatif maruziyet • Post-mortem akciğerdeki toz içeriği • Mortalite • Akciğerin postmortem patolojik görünümleri ile uyumlu bulunmuştur.

45. PLEVRAL ANORMALLİKLER • Diffüz plevral kalınlaşma, • Plevral plaklar ve • Kostofrenik açı obliterasyonu

47. Semboller

48. Sonuçta; • Sınıflamanın esası, basit tekrarlanabilir bir yöntemle radyografik anormallikleri kodlamaktır. • Sınıflama ne patolojik oluşumları tanımlar nede çalışma kapasitesini hesaplayabilir.

49. Amaç, riskli işlerde çalışan kişilerde etkileme başladığı an (1.kategori) uygun koşullarda iş değişikliği sağlayarak... Opasitelerin yoğunluk kategorileri 0. Kategori: 0/- 0/0 0/1 1. Kategori: 1/0 1/1 1/2 2. Kategori 2/1 2/2 2/3 3. Kategori 3/2 3/3 3/+

50. Dünyada Ulusal Pnömokonyoz Kontrol Programları : Kademeli okuma sistemi (A-B okuyucu) Kurul (eşdeğer -2/3) sistemi İşçi İşveren Devlet