Witam Państwa na wykładzie z podstaw mikro-ekonomii, :)…

1. Witam Państwa na wykładzie z podstaw mikro-ekonomii, :)…

2. Jeszcze o KONSUMENCIE…

3. Analizie poddajmy wpływ zmiany ceny dobra na zachowa-nie konsumenta… Wzrost ceny zwykle powoduje spadek zapotrzebowania…

4. Wzrost ceny zwykle powoduje spadek zapotrzebowania. Jed-nak w przypadku DOBRA GIFFENA zapotrzebowanie na drożejące dobro rośnie.

5. Nazwa „dobra Giffena” pochodzi od nazwiska Roberta Gif-fena, brytyjskiego ekonomisty, który w XIX w. badał popyt na mięso i chleb najuboższych rodzin irlandzkich. Istnienie tych dóbr nie zostało udowodnione empirycznie.

6. Aby lepiej zrozumieć reakcje zapotrzebowania na dobro na zmiany ceny tego dobra (a także fenomen dóbr Giffena) roz-różnimy teraz EFEKT SUBSTYTUCYJNY oraz EFEKT DOCHODOWY zmiany ceny.

7. Po zmianie ceny dobra zmiana popytu konsumenta zachodzi zarówno NA SKUTEK ZMIANY RELACJI CEN nabywa-nych dóbr, jak i NA SKUTEK ZMIANY REALNEGO DO-CHODU konsumenta.

8. Zmianę popytu konsumenta zachodzącą WYŁĄCZNIE pod wpływem zmiany relacji cen nabywanych dóbr nazywamy EFEKTEM SUBSTYTUCYJNYM zmiany ceny.

9. Efekt substytucyjny: A  B

10. Zmianę popytu konsumenta spowodowaną WYŁĄCZNIE przez wywołaną ruchem ceny zmianę jego realnego dochodu nazywamy EFEKTEM DOCHODOWYM zmiany ceny.

11. Efekt dochodowy: B  C

12. Efekt substytucyjny i efekt dochodowy: A B C.

13. ZADANIE Dochód konsumenta, który nie oszczędza, wynosi 120, cena X wy-nosi 8, a cena Y równa się 12. a) Narysuj LOB tego konsumenta.

14. Dochód konsumenta, który nie oszczędza, wynosi 120, cena X wyno-si 8, a cena Y równa się 12. a) Narysuj LOB tego konsumenta. a) LOB została przedstawiona na rysunku. Współrzędne punktów L i N znajdujemy, dzieląc dochód konsumenta przez ceny dóbr (L: 120/8=15; N: 120:12=10). Nachylenie LOB jest równe 0N/0L, czyli odpowiada relacji cen dóbr X i Y (0N/0L=10/15=2/3). b) Gusty konsumenta są takie, że w przypadku Xefekt substytucyj-ny podwyżki ceny dobra X ma odwrotny kierunek niż efekt docho-dowy i jest od niego słabszy. Narysuj tę sytuację. Co powiesz o X?

15. Dochód konsumenta, który nie oszczędza, wynosi 120, cena X wyno-si 8, a cena Y równa się 12. a) Narysuj LOB tego konsumenta. a) LOB została przedstawiona na rysunku. Współrzędne punktów L i N znajdujemy, dzieląc dochód konsumenta przez ceny dóbr (L: 120/8=15; N: 120:12=10). Nachylenie LOB jest równe 0N/0L, czyli odpowiada relacji cen dóbr X i Y (0N/0L=10/15=2/3). b) Gusty konsumenta są takie, że w przypadku Xefekt substytucyj-ny podwyżki ceny dobra X ma odwrotny kierunek niż efekt docho-dowy i jest od niego słabszy. Narysuj tę sytuację. Co powiesz o X? b) X jest dobrem niższego rzędu. Efekt substytucyjny jest dla tego dobra skierowany odwrotnie niż dochodowy. Po wzroście ceny X pod wpływem efektu substytucyj-nego popyt na X maleje (z XE do XB), a wskutek efektu dochodo-wego – wzrasta (z XB do XE’). X to dobro Giffena, bo efekt substy-tucyjny jest słabszy niż dochodo-wy. Wzrost ceny zwiększa zapo-trzebowanie na to dobro (przej-ście z E do E’).

16. Dochód konsumenta, który nie oszczędza, wynosi 120, cena X wyno-si 8, a cena Y równa się 12. a) Narysuj LOB tego konsumenta. b) Gusty konsumenta są takie, że w przypadku Xefekt substytucyj-ny podwyżki ceny dobra X ma odwrotny kierunek niż efekt docho-dowy i jest od niego słabszy. Narysuj tę sytuację. Co powiesz o X? X jest dobrem niższego rzędu. Efekt substytucyjny jest dla tego dobra skierowany odwrotnie niż dochodowy. Po wzroście ceny X pod wpływem efektu substytucyj-nego popyt na X maleje (z XE do XB), a wskutek efektu dochodo-wego – wzrasta (z XB do XE’). X to dobro Giffena, bo efekt substy-tucyjny jest słabszy niż dochodo-wy. Wzrost ceny zwiększa zapo-trzebowanie na to dobro (przej-ście z E do E’). c) Narysuj ścieżkę wzrostu dochodu tego konsumenta.

17. Dochód konsumenta, który nie oszczędza, wynosi 120, cena X wyno-si 8, a cena Y równa się 12. a) Narysuj LOB tego konsumenta. b) Gusty konsumenta są takie, że w przypadku Xefekt substytucyj-ny podwyżki ceny dobra X ma odwrotny kierunek niż efekt docho-dowy i jest od niego słabszy. Narysuj tę sytuację. Co powiesz o X? X jest dobrem niższego rzędu. Efekt substytucyjny jest dla tego dobra skierowany odwrotnie niż dochodowy. Po wzroście ceny X pod wpływem efektu substytucyj-nego popyt na X maleje (z XE do XB), a wskutek efektu dochodo-wego – wzrasta (z XB do XE’). X to dobro Giffena, bo efekt substy-tucyjny jest słabszy niż dochodo-wy. Wzrost ceny zwiększa zapo-trzebowanie na to dobro (przej-ście z E do E’). c) Narysuj ścieżkę wzrostu dochodu tego konsumenta. Gdy dochód konsumenta prze-kroczy pewną wysokość (zob. ko-szyk E), dalszy wzrost dochodu powoduje, że konsument zmniej-sza zakupy dobra X (dobra niż-szego rzędu). Ścieżka wzrostu do-chodu „zawraca” ku osi 0Y.

19. PRZEDSIĘBIORSTWO NA RYNKU

20. Przyjrzyjmy się teraz zachowaniu przedsiębiorstwa (firmy, producenta) na rynku…

21. Przedsiębiorstwa (firmy, producenci) wytwarzają dobra, zuży-wając zasoby, których właściciele, czyli gospodarstwa domowe, uzyskują dzięki temu dochody. Producentem jest np. muzyk jazzowy, fabryka samochodów, policja.

22. Utworzenie przedsiębiorstwa pozwala zwiększyć wydajność pra-cy. PO PIERWSZE, przedsiębiorstwa umożliwiają specjalizację. PO DRUGIE, chodzi o korzyści z koordynacji działań ludzi wykonu-ących wyspecjalizowaną pracę.

23. Przyjrzymy się teraz decyzjom przedsiębiorstwa o wielkości pro-dukcji .

24. Zakładamy, że celem działalności przedsiębiorstwa jest zysk. TP = TR – TC, gdzie: TP – zysk całkowity (ang. total profit). TR – utarg całkowity (ang. total revenue). TC – koszt całkowity (ang. total cost)

25. Uwaga! Obliczając zysk (TP=TR-TC), inaczej niż księgowi, ekonomiści uwzględniają cały KOSZT ALTERNATYWNY. Chodzi głównie o koszt alternatywny kapitału zaangażowanego w działalność firmyA. -------------------------------------------------------------------------------------- A Za ten koszt alternatywny uznamy przeciętny możliwy do osiąg-nięcia w tej gospodarce zysk, czyli ZYSK NORMALNY. Tego ZYS-KU NORMALNEGO nie osiągnięto, bo zaangażowano kapitał w realizację takiego, a nie innego, projektu.

26. Od tej pory zatem, mówiąc o kosztach, będziemy mieli na myśli KOSZT W SENSIE EKONOMICZNYM (a nie koszt w sensie księgowym), który obejmuje m. in. KOSZT ALTERNATYWNY kapitału. Jeśli zatem firma, o której mówimy, osiąga zysk, oznacza to, że jej utarg całkowity przewyższa jej EKONOMICZNY koszt całkowity. O takim zysku tej firmy powiemy, że jest to ZYSK EKONO-MICZNY (NADZWYCZAJNY ).

27. ZAUWAŻ, rozróżnilismy 3 rodzaje zysku: 1. ZYSK KSIEGOWY; 2. ZYSK EKONOMICZNY (inaczej: NADZWYCZAJNY ); 3. ZYSK NORMALNY.

28. A zatem zakładamy, że celem działalności przedsiębiorstwa jest zysk… TP = TR – TC, gdzie: TP – zysk całkowity (ang. total profit). TR – utarg całkowity (ang. total revenue). TC – koszt całkowity (ang. total cost)

29. TP = TR – TC, 1. TP, TR i TC zależą od wielkości produkcji, Q. 2. Firma wybiera wielkość produkcji, Q, przy której zysk cał-kowity, TP, jest największy. Sprawdzimy zatem, przy jakiej wielkości produkcji zysk, czyli różnica TR i TC jest naj-większa. Wymaga to zbadania zależności TR i TC od wiel-kości produkcji, Q.

30. WIELKOŚĆ PRODUKCJI A UTARGI PRZEDSIĘBIORSTWA Od wielkości produkcji, Q, zależy utarg całkowity: TR = f(Q) = Q•P gdzie: TR – utarg całkowity przedsiębiorstwa. Q – liczba wytworzonych i sprzedanych jednostek produkcji. P – cena jednostki produkcji. (UWAGA! WYKLUCZAMY RÓŻNICOWANIE CEN).

31. ROŻNICOWANIE CEN ma miejsce, kiedy różne jednostki pro-dukcji sprzedajemy po różnej cenie (np. różnym klientom).

32. Obok UTARGU CAŁKOWITEGO, TR, (ang. total revenue) eko-nomiści wyróżniają także UTARG KRAŃCOWY, MR, (ang. marginal revenue). Utarg krańcowy, MR, stanowi zmianę utargu całkowitego, TR, spowodowaną niewielkm zwiększeniem produk-cji.

33. Zależnie od rodzaju rynku, na którym działa przedsiębiorst-wo, utarg całkowity, TR, zmienia się w różny sposób, reagu-jąc na zmiany liczby wytworzonych i sprzedanych jednostek produkcji, Q. Rynek, na którym działa przedsiębiorstwo, może mieć jedną z dwóch form: 1. RYNEK KONKURENCJI DOSKONAŁEJ. 2. RYNEK KONKURENCJI NIEDOSKONAŁEJ. Po kolei zbadamy zależność utargów, TR i MR, od wielkości produkcji, Q, na tych obu rynkach.

34. RYNEK KONKURENCJI DOSKONAŁEJ Na rynku konkurencji doskonałej FIRMY SĄ MAŁE I MOGĄ ZWIĘKSZAĆ SPRZEDAŻ, PRAKTYCZNIE NIE OBNIŻAJĄC CENY.

35. RYNEK KONKURENCJI DOSKONAŁEJ Na rynku konkurencji doskonałej FIRMY SĄ MAŁE I MOGĄ ZWIĘKSZAĆ SPRZEDAŻ, PRAKTYCZNIE NIE OBNIŻAJĄC CENY. W takiej sytuacji linia popytu na produkty firmy jest pozioma, cena równa się utargowi krańcowemu…

36. RYNEK KONKURENCJI DOSKONAŁEJ Na rynku konkurencji doskonałej FIRMY SĄ MAŁE I MOGĄ ZWIĘKSZAĆ SPRZEDAŻ, PRAKTYCZNIE NIE OBNIŻAJĄC CENY. W takiej sytuacji linia popytu na produkty firmy jest pozioma, cena równa się utargowi krańcowemu…

37. …a utarg całkowity zwiększa się proporcjonalnie do wielkości sprzedaży.

38. RYNEK KONKURENCJI NIEDOSKONAŁEJ Na rynku konkurencji niedoskonałej FIRMY SĄ DUŻE I, ABY ZWIĘKSZYĆ SPRZEDAŻ, MUSZĄ OBNIŻYĆ CENĘ. (Ich przy-rosty produkcji też są duże).

39. Na rynku konkurencji niedoskonałej FIRMY SĄ DUŻE I, ABY ZWIĘKSZYĆ SPRZEDAŻ, MUSZĄ OBNIŻYĆ CENĘ. Linia po-pytu na produkty firmy jest nachylona w dół, cena jest większa od utargu krańcowego.

40. Na rynku konkurencji niedoskonałej FIRMY SĄ DUŻE I, ABY ZWIĘKSZYĆ SPRZEDAŻ, MUSZĄ OBNIŻYĆ CENĘ. Linia po-pytu na produkty firmy jest nachylona w dół, cena jest większa od utargu krańcowego, a utarg całkowity najpierw rośnie w miarę zwiększania się produkcji, a potem maleje.

41. WIELKOŚĆ PRODUKCJI A KOSZTY PRZEDSIĘBIORSTWA KOSZT CAŁKOWITY Od wielkości produkcji, Q, zależy także koszt całkowity: TC = g(Q) gdzie: TC – koszt całkowity produkcji. Q – liczba wytworzonych i sprzedanych jednostek produkcji.

42. Od wielkości produkcji, Q, zależy także koszt całkowity: TC = g(Q) gdzie: TC – koszt całkowity produkcji. Q – liczba wytworzonych i sprzedanych jednostek produkcji. TC 0 Q Zwykle w miarę zwiększania się produkcji, Q, koszt całkowity, TC, NAJPIERW ROŚNIE CORAZ WOLNIEJ, A POTEM – CORAZ SZYBCIEJ.

43. W miarę zwiększania się produkcji, Q, koszt całkowity naj-pierw rośnie coraz wolniej, a potem – coraz szybciej. Uwaga! Dotyczy to zarówno KRÓTKIEGO OKRESU, jak i DŁU-GIEGO OKRESU. TC 0 Q

44. KRÓTKI OKRES od DŁUGIEGO KRESU różni się tym, że w KRÓTKIM OKRESIE przedsiębiorstwo nie ma dość czasu, aby dokonać wszystkich pożądanych przez nie zmian technicznych i prawnych. Natomiast w DŁUGIM OKRESIE czasu na te zmiany jest dość.

45. Na przykład, powiedzmy, że firma wynajmuje halę fabryczną, w której montowane są motorynki. Powiedzmy, że wypowiedzenie tej umowy wymaga trzymiesięcznego wypowiedzenia. W takiej sytuacji okres krótszy od trzech miesięcy nazwę KRÓTKIM OKRESEM, a dłuższy od trzech miesięcy – DŁUGIM OKRESEM.

46. Jest tak, że w KRÓTKIM OKRESIE pewne rodzaje kosztów są stałe w tym sensie, że ich wielkość nie zależy od poziomu produk-cji. Te KOSZTY STAŁE istnieją nawet wtedy, kiedy firma za-przestaje produkcji! (Aby zlikwidować przedsiębiorstwo, niezbęd-ny jest DŁUGI OKRES). Pozostałe koszty w KRÓTKIM OKRESIE są kosztami ZMIENNYMI, czyli ich wielkość zmienia się wraz z wielkością pro-dukcji.

47. A zatem, w KRÓTKIM OKRESIE koszty całkowite w firmie (TC, ang. total costs) składają się z kosztów stałych (FC, ang. fixed costs) i z kosztów zmiennych (VC, variable costs). TC = FC + VC

48. TC = FC + VC W KRÓTKIM OKRESIE charakterystyczne zachowanie kosztów całkowitych spowodowane jest PRAWEM MALEJĄCYCH PRZY-CHODÓW.

49. PRAWO MALEJĄCYCH PRZYCHODÓW Od pewnego momentu wielkość produkcji rośnie coraz wolniej (mimo że początkowo zwiększała się coraz szybciej). Nadaje to krzywym kosztu zmiennego i kosztu całkowitego charakterystycz-ny kształt. Zauważ! Od pewnego mo-mentu kolejne równe przy-rosty produkcji, ∆Q, oku-pione są zużywaniem coraz większej porcji zmiennego czynnika produkcji (pra-cy).

50. W DŁUGIM OKRESIE charakterystyczne zachowanie kosztów całkowitych spowodowane jest KORZYŚCIAMI I NIEKORZYŚ-CIAMI SKALI, o których będziemy mówili za chwilę… TC 0 Q