Baøi 14 ÑÖÔØNG LOÁI VAØ CHÍNH SAÙCH KINH TEÁ

1. Baøi 14ÑÖÔØNG LOÁI VAØ CHÍNH SAÙCH KINH TEÁ

2. NỘI DUNG 1. Sở hữu và các TPKT 2. CNH, HĐH 3.Phát triển kinh tế thị trường theo định hướng XHCN ở VN 4.Quan hệ phân phối và các hình thức thu nhập trong TKQĐ 5. Quan hệ kinh tế quốc tế

3. I. SÔÛ HÖÕU VAØ CAÙC THAØNH PHAÀN KINH TEÁ

4. 1 . Sôû höõu vaø caùc hình thöùc sôû höõu a. Sôû höõu, cheá ñoä sôû höõu - Sôû höõu laø hình thöùc chieám höõu nhaát ñònh veà cuûa caûi vaät chaát xaõ hoäi . Sôû höõu laø hình thöùc xaõ hoäi cuûa chieám höõu, laø maët caên baûn cuûa QHSX phaûn aùnh maët baûn chaát nhaát cuûa QHSX. - Cheá ñoä sôû höõulaø hình thöùc sôû höõu ñoái vôùi cuûa caûi vaät chaát, tröôùc heát laø ñoái vôùi TLSX ñöôïc quy ñònh veà maët phaùp lyù.

5. b. Caùc hình thöùc sôû höõu • Sôû höõu nhaø nöôùc, • Sôû höõu taäp theå, • Sôû höõu tö nhaân

6. 2 . Caùc thaønh phaàn kinh teá a . Tính taát yeáu vaø taùc duïng cuûa söï toàn taïi neàn kinh teá nhieàu thaønh phaàn Tính taát yeáu : -Do trình ñoä phaùt trieån kinh teá thaáp, khoâng ñoàng ñeàu giöõa caùc ngaønh, caùc vuøng trong neàn kinh teá. -Do xaõ hoäi cuõ ñeå laïi moät soá thaønh phaàn kinh teá khoâng theå xoùa boû ngay ñöôïc. -Do yeâu caàu xaây döïng xaõ hoäi môùi, nhaø nöôùc chuû ñoäng xaây döïng moät soá thaønh phaàn kinh teá môùi.

7. - Thuùc ñaåy LLSX phaùt trieån, taêng naêng suaát lao ñoäng. -Goùp phaàn khoâi phuïc vaø phaùt trieån kinh teá haøng hoùa, taïo ra nhieàu haøng hoùa. -Taïo ra nhieàu vieäc laøm, taêng thu nhaäp, töøng böôùc oån ñònh vaø caûi thieän ñôøi soáng nhaân daân - Goùp phaàn taêng tích luõy voán, taêng cöôøng söùc maïnh cuûa nhaø nöôùc, oån ñònh kinh teá vó moâ - Taïo ñieàu kieän môû roäng phaân coâng vaø hôïp taùc quoác teá. - Khai thaùc vaø söû duïng coù hieäu quaû caùc nguoàn löïc Taùc duïng:

8. b . Ñaëc ñieåm cô baûn cuûa caùc thaønh phaàn kinh teá : • Kinh teá nhaø nöôùc : + voán thuoäc sôû höõu nhaø nöôùc + toå chöùc döôùi caùc hình thöùc DNNN + naém giöõ caùc maïch maùu nền kinh teá vaø coâng ngheä then choát, + Môû ñöôøng, höôùng daãn, hoã trôï caùc thaønh phaàn kinh teá khaùc phaùt trieån,

9. Kinh teá hôïp taùc xaõ + sôû höõu taäp theå veà TLSX. + Ñöôïc toå chöùc döôùi hình thöùc hôïp taùc xaõ, taäp ñoaøn saûn xuaát trong noâng nghieäp, tieåu thuû coâng nghieäp, tín duïng, mua baùn , dòch vuï… + Treân cô sôû ñoùng goùp coå phaàn vaø söï tham gia lao ñoäng tröïc tieáp cuûa xaõ vieân, phaân phoái theo keát qua ûlao ñoäng vaø theo coå phaàn, moãi xaõ vieân coù quyeàn nhö nhau ñoái vôùi coâng vieäc chung

10. Kinh teá tö baûn nhaø nöôùc + Hình thöùc lieân doanh giöõa kinh teá nhaø nöôùc vôùi tö nhaân + Vai troø laø ñoäng vieân tieàm naêng to lôùn veà voán, coâng ngheä, khaû naêng toå chöùc quản lyù…vì lôïi ích cuûa baûn thaân hoï cuõng nhö coâng cuoâïc xaây döïng vaø phaùt trieån ñaát nöôùc.

11. Kinh teá tö nhaânHình thöùc sôû höõu tö nhaân veà TLSX vaø quan heä ngöôøi boùc loät ngöôøi. Toå chöùc: Coâng ty tö nhaân, Coâng ty coå phaàn… ñöôïc toàn taïi trong caùc ngaønh coù lôïi cho neàn kinh teá quoác daân vaø hoïat ñoäng theo phaùp luaät. • Kinh teá coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøigoàm caùc doanh nghieäp coù moät hoaëc nhieàu thaønh vieân coù 100% voán nöôùc ngoaøi, coù theå lieân keát, lieân doanh vôùi doanh nghieäp nhaø nöôùc hoaëc doanh nghieäp tö nhaân cuûa nöôùc ta.

12. 3. Chuû tröông vaø chính saùch phaùt trieån caùc thaønh phaàn kinh teá a. Naém vöõng ñònh höôùng XHCN trong vieäc xaây döïng neàn kinh teá nhieàu thaønh phaàn vôùi caùc chuû tröông sau: - Thöïc hieän nhaát quaùn, laâu daøi chính saùch phaùt trieån neàn kinh teá haøng hoùa nhieàu thaønh phaàn - Chuû ñoäng ñoåi môùi, phaùt trieån vaø naâng cao hieäu quaû kinh teá Nhaø nöôùc, kinh teá hôïp taùc xaõ. - Xaùc laäp, cuûng coá vaø naâng cao ñòa vò laøm chuû cuûa ngöôøi lao ñoäng. - Thöïc hieän nhieàu hình thöùc phaân phoái, laáy phaân phoái theo keát quaû lao ñoäng vaø hieäu quaû kinh teá laø chuû yeáu

13. - Khuyeát khích laøm giaàu hôïp phaùp ñi ñoâi vôùi xoùa ñoùi giaûm ngheøo. - Taêng cöôøng hieäu löïc quaûn lyù vó moâ cuûa Nhaø nöôùc ñoái vôùi neàn kinh teá . - Giöõ vöõng ñoäc laäp chuû quyeàn vaø baûo veä lôïi ích quoác gia, daân toäc trong quan heä kinh teá vôùi nöôùc ngoaøi.

14. b. Chính saùch ñoái vôùi töøng thaønh phaàn kinh teá - Ñoái vôùi kinh teá nhaø nöôùc:Taäp trung phaùt trieån caùc ngaønh, caùc lónh vöïc chuû yeáu. Trieån khai vieäc coå phaàn hoùa caùc doanh nghieäp Nhaø nöôùc. Toå chöùc hôïp lyù caùc toång coâng ty… - Ñoái vôùi kinh teá taäp theåphaùt trieån caùc hình thöùc hôïp taùc ña daïng töø thaáp ñeán cao. Tuaân thuû nguyeân taéc töï nguyeän, bình ñaúng cuøng coù lôïi, quaûn lyù daân chuû, thöïc hieän toát luaät hôïp taùc xaõ.

15. - Ñoái vôùi kinh teá tö baûn nhaø nöôùc, aùp duïng nhieàu phöông thöùc goùp voán kinh doanh giöõa nhaø nöôùc vôùi caùc nhaø kinh doanh tö nhaân trong nöôùc nhaèm taïo theá, taïo löïc cho caùc nhaø doanh nghiệp, taêng söùc hôïp taùc vaø caïnh tranh vôùi beân ngoaøi. - Ñoái vôùi kinh teá tö nhaân, khuyeán khích tö baûn tö nhaân ñaàu tö vaøo sx, yeân taâm laøm aên laâu daøi. - Ñoái vôùi kinh teá coù voán nöôùc ngoaøi, taïo ñieàu kieän cho thaønh phaàn kinh teá naøy phaùt trieån thuaän lôïi, höôùng vaøo xuaát khaåu, xaây döïng keát caáu haï taàng kinh teá, xaõ hoäi gaén vôùi thu huùt coâng ngheä hieän ñaïi, taïo theâm nhieàu vieäc laøm, thu huùt voánñaàu tö nöôùc ngoaøi.

16. II . COÂNG NGHIEÄP HOÙA, HIEÄN ÑAÏI HOÙA

17. 1. Tính taát yeáu vaø taùc duïng cuûa coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa a. Tính taát yeáu : -ÑH VII: “CNH laø quaù trình chuyeån ñoåi caên baûn, toøan dieän caùc hoïat ñoäng kinh teá xaõ hoäi töø söû duïng söùc lao ñoäng thuû coâng laø chính sang söû duïng moät caùch phoå bieán söùc lao ñoäng cuøng vôùi coâng ngheä phöông tieän vaø phöông phaùp tieân tieán hieän ñaïi, taïo ra naêng xuaát lao ñoäng cao”. -ÑH VIII: CNH, HÑH laø nhieäm vuï trung taâm cuûa thôøi kyø quaù ñoä, laø taát yeáu ñoái vôùi nöôùc ta hieän nay.

18. b. Taùc duïng : -Taïo ñieàu kieän thay ñoåi veà chaát neàn saûn xuaát xaõ hoäi, taêng naêng xuaát lao ñoäng, taêng tröôûng kinh teá, naâng cao ñôøi soáng nhaân daân, goùp phaàn oån ñònh vaø phaùt trieån kinh teá, chính trò, xaõ hoäi. -Taïo cô sôû vaät chaát kyõ thuaät cho vieäc cuûng coá taêng cöôøng vai troø kinh teá cuûa nhaø nöôùc, naâng cao naêng löïc tích luõy, taïo theâm vieäc laøm, taïo ñieàu kieän cho söï phaùt trieån toøan dieän, vaø töï do cuûa con ngöôøi. -Taïo ñieàu kieän vaät chaát cho taêng cöôøng an ninh, cuûng coá quoác phoøng. -Taïo ñieàu kieän vaät chaát cho vieäc xaây döïng neàn kinh teá ñoäc laäp töï chuû, ñoàng thôøi môû roäng phaân coâng vaø hôïp taùc quoác teá.

19. 2. Muïc tieâu, quan ñieåm CNH,HÑH a. Muïc tieâu : Ra söùc phaán ñaáu ñeå ñeán naêm 2020 ñöa nöôùc ta cô baûn trôû thaønh moät nöôùc coâng nghieäp. b.Quan ñieåm : -Giöõ vöõng ñoäc laäp töï chuû ñi ñoâi vôùi môû roäng hôïp taùc quoác teá, ña phöông hoùa, ña daïng hoùa quan heä ñoái ngoaïi

20. -CNH, HÑH laø söï nghieäp cuûa toaøn daân, cuûa moãi thaønh phaàn kinh teá, trong ñoù kinh teá nhaø nöôùc laø chuû ñaïo. -Laáy vieäc phaùt huy nguoàn löïc con ngöôøi laøm yeáu toá cô baûn cho vieäc phaùt trieån nhanh vaø beàn vöõng. -Khoa hoïc vaø coâng ngheä laø ñoäng löïc cuûa CNH, HÑH. -Laáy hieäu quaû kinh teá – xaõ hoäi laøm tieâu chuaån cô baûn ñeå xaùc ñònh phöông aùn phaùt trieån, löïa choïn phöông aùn ñaàu tö vaø coâng ngheä. Keát hôïp kinh teá vôùi quoác phoøng vaø an ninh.

21. 3. Noäi dung cuûa CNH, HÑH a. Tieán haønh caùch maïng khoa hoïc coâng ngheä: - Trang bò kyõ thuaät coâng ngheä hieän ñaïi cho neàn kinh teá quoác daân hình thaønh cô sôû vaät chaát, kyõ thuaät cho saûn xuaát kinh doanh vôùi nhöõng hình thöùc, böôùc ñi vaø quy moâ thích hôïp.

22. b. Phaân coâng lao ñoäng xaõ hoäi môùi vaø xaây döïng cô caáu kinh teá hôïp lyù: - Phaân coâng lao ñoäng xaõ hoäi laø söï chuyeân moân hoùa lao ñoäng, laø phaân chia saép xeáp lao ñoäng cho caùc ngaønh ngheà, caùc lónh vöïc, caùc vuøng kinh teá trong neàn kinh teá quoác daân nhaèm taïo ra nhöõng quan heä kinh teá môùi, giöõa caùc ngaønh , vuøng, lónh vöïc kinh teá khaùc nhau.

23. 4. Noäi dung CNH, HÑH ôû nöôùc ta töø nay ñeán naêm 2010 : - Coi troïng CNH, HÑH noâng nghieäp, noâng thoân. - Phaùt trieån coâng nghieäp, öu tieân phaùt trieån caùc ngaønh cheá bieán löông thöïc thöïc phaåm, saûn xuaát haøng tieâu duøng, haøng xuaát khaåu, coâng nghieäp ñieän töû. - Xaây döïng keát caáu haï taàng, caûi taïo, môû roäng vaø xaây döïng môùi coù troïng ñieåm keát caáu haï taàng k.teá. - Phaùt trieån nhanh du lòch dòch vuï. - Phaùt trieån hôïp lyù caùc vuøng laõnh thoå. - Môû roäng vaø naâng cao hieäu quaû k.teá ñoái ngoaïi.

24. III. PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ THÒ TRÖÔØNG THEO ÑÒNH HÖÔÙNG XHCN ÔÛ VIEÄT NAM

25. 1. Tính taát yeáu khaùch quan vaø söï caàn thieát phaùt trieån kinh teá thò tröôøng ở Vieät Nam a. Söï caàn thieát khaùch quan - Do phaân coâng lao ñoäng xaõ hoäi ngaøy caøng phaùt trieån caû chieàu roäng laãn chieàu saâu. - Söï chuyeân moân hoùa vaø hôïp taùc hoùa lao ñoäng phaùt trieån maïnh treân phaïm vi quoác gia vaø quoác teá - Neàn kinh teá nöôùc ta ñang toàn taïi nhieàu hình thöùc sôû höõu khaùc nhau veà TLSX vaøsaûn phaåm lao ñoäng.

26. - Trình ñoä xaõ hoäi hoùa saûn xuaát giöõa caùc ngaønh, caùc xí nghieäp trong cuøng moät hình thöùc sôû höõu vaãn chöa ñeàu nhau. - Giöõa caùc doanh nghieäp coøn söï caùch bieät veà kinh teá nhaát ñònh. Vì vaäy, vieäc haïch toaùn kinh doanh vaø trao ñoåi saûn phaåm lao ñoäng laø taát yeáu phaûi thoâng qua hình thaùi haøng hoùa – tieàn teä.

27. b. Taùc duïng cuûa söï phaùt trieån kinh teá thò tröôøng - Khai thaùc vaø söû duïng hôïp lyù, coù hieäu quaû moïi nguoàn löïc cuûa ñaát nöôùc ñeå phaùt trieån kinh teá. - Khaéc phuïc tình traïng töï caáp, töï tuùc, ñaåy maïnh phaân coâng lao ñoäng xaõ hoäi, phaùt trieån ngaønh ngheà, taïo vieäc laøm taêng thu nhaäp cho ngöôøi lao ñoäng. - Kích thích caûi tieán kyõ thuaät, taêng naêng suaát lao ñoäng xaõ hoäi taïo ra nhieàu haøng hoùa vôùi chaát löôïng ngaøy caøng cao - Ñaåy maïnh vieäc saûn xuaát vaø löu thoâng haøng hoùa trong nöôùc vaø hôïp taùc phaân coâng lao ñoäng quoác teá.

28. - Goùp phaàn khaéc phuïc vieäc maát caân ñoái trong neàn kinh teá nhö caân ñoái haøng - tieàn, cung - caàu, xuaát - nhaäp khaåu , thu - chi … - Goùp phaàn taêng tích luõy töø noäi boä neàn kinh teá, oån ñònh taêng tröôûng kinh teá vaø töøng böôùc naâng cao ñôøi soáng nhaân daân.

29. 2. Ñaëc tröng cuûa neàn kinh teá thò tröôøng theo ñònh höôùng XHCN ôû nöôùc ta a. Veà muïc ñích : Nhaèm phaùt trieån LLSX, xaây döïng cô sôû vaät chaát - kyõ thuaät cuûa CNXH, phuïc vuï vaø naâng cao ñôøi soáng nhaân daân, ñaûm baûo töøng böôùc xaây döïng thaønh coâng CNXH, thöïc hieän muïc tieâu “daân giaøu, nöôùc maïnh, xaõ hoäi coâng baèng, daân chu,û vaên minh”.

30. b. Veà cheá ñoä sôû höõu vaø caùc thaønh phaàn kinh teá Neàn taûng cuûa cheá ñoä sôû höõu ôû nöôùc ta laø cheá ñoä coâng höõu veà TLSX chuû yeáu. Thaønh phaàn kinh teá nhaø nöôùc giöõ vai troø chuû ñaïo, kinh teá nhaø nöôùc cuøng vôùi kinh teá taäp theå ngaøy caøng trôû thaønh neàn taûng vöõng chaéc cuûa cheá ñoä môùi .

31. c.Veà cheá ñoä quaûn lyù: Do nhaø nöôùc XHCN quaûn lyù d. Veà cheá ñoä phaân phoái: Coù nhieàu hình thöùc phaân phoái: phaân phoái theo lao ñoäng vaø hieäu quaû kinh teá, phaân phoái döïa treân möùc ñoùng goùp vaøo keát quaû saûn xuaát kinh doanh vaø phaân phoái thoâng qua phuùc lôïi xaõ hoäi. e. Veà chính saùch xaõ hoäi : Keát hôïp vieäc taêng tröôûng kinh teá vôùi vieäc thöïc hieän söï coâng baèng xaõ hoäi trong töøng böôùc phaùt trieån.

32. 3. Quan ñieåm vaø giaûi phaùp phaùt trieån kinh teá haøng hoùa cuûa Ñaûng ta a. Quan ñieåm: - SXHH laø thaønh töïu cuûa neàn vaên minh nhaân loïai, - Neàn kinh teá thò tröôøng coù nhieàu löïc löôïng tham gia, trong ñoù kinh teá nhaø nöôùc giöõ vai troø chuû ñaïo. - Thò tröôøng trong nöôùc gaén vôùi thò tröôøng theá giôùi. - Thò tröøông vöøa laø caên cöù vöøa laø ñoái töôïng cuûa KH - Keá hoaïch chuû yeáu mang tính ñònh höôùng. - Vaän duïng cô cheá thò tröôøng ñoøi hoûi phaûi naâng cao naêng löïc quaûn lyù vó moâ cuûa nhaø nöôùc.

33. b. Caùc ñieàu kieän vaø giaûi phaùp kinh teá thò tröôøng ôû nöôùc ta - Ñieàu kieän : + Caàn coù söï oån ñònh veà chính trò, kinh teá , xaõ hoäi. + Caàn coù cô sôû haï taàng vaät chaát xaõ hoäi ñaùp öùng yeâu caàu phaùt trieån kinh teá haøng hoùa. + Caàn coù heä thoáng phaùp luaät ñoàng boä, hoøan chænh vaø boä maùy thöïc hieän coù hieäu quaû. + Caàn coù caùc nhaø quaûn lyù vaø kinh doanh gioûi thích nghi vôùi kinh teá thò tröôøng.

34. - Giaûi phaùp : + Thöïc hieän nhaát quaùn vaø laâu daøi chính saùch kinh teá nhieàu thaønh phaàn, theo ñònh höôùng XHCN. + Xoaù boû trieät ñeå cô cheá taäp trung quan lieâu, bao caáp hoaøn thieän cô cheá quaûn lyù kinh teá cuûa nhaø nöôùc. + Tieáp tuïc ñoåi môùi caùc coâng cuï quaûn lyù vó moâ cuûa nhaø nöôùc ñoái vôùi neàn kinh teá. + Ñaåy maïnh phaân coâng vaø hôïp taùc lao ñoäng trong phaïm vi caû nöôùc vaø phaïm vi quoác teá. + Ñaåy maïnh söï nghieäp CNH, HÑH

35. + Hình thaønh vaø phaùt trieån ñoàng boä caùc loaïi thò tröôøng. + Ñaøo taïo ñoäi nguõ caùn boä quaûn lyù kinh teá, caùc nhaø kinh doanh gioûi vaø ñoäi nguõ lao ñoäng coù kyõ thuaät + Thöïc hieän chính saùch ñoái ngoïai ña daïng hoùa, ña phöông hoùa theo nguyeân taéc caùc beân cuøng coù lôïi, khoâng can thieäp vaøo coâng vieäc noäi boä cuûa nhau vaø khoâng phaân bieät cheá ñoä chính trò – xaõ hoäi.

36. IV. QUAN HEÄ PHAÂN PHOÁI VAØ CAÙC HÌNH THÖÙC THU NHAÄP CHUÛ YEÁU TRONG THÔØI KYØ QUAÙ ÑOÄ

37. 1. Vò trí cuûa phaân phoái - Phaân phoái laø moät khaâu quan troïng trong quaù trình taùi saûn xuaát xaõ hoäi: SX-PP-TĐ-TD - Phaân phoái laø moät maët cuûa QHSX 2. Moät soá nguyeân taéc phaân phoái ôû nöôùc ta hieän nay : - Phaân phoái phaûi baûo ñaûm taùi SX söùc lao ñoäng. - Tieàn löông hoaëc thu nhaäp cuûa ngöôøi lao ñoäng phaûi gaén vôùi naêng suaát, chaát löôïng, hieäu quaû.

38. - Keát hôïp phaân phoái theo lao ñoäng vaø môû roäng phuùc lôïi xaõ hoäi. - Choáng chuû nghóa bình quaân vaø thu nhaäp baát hôïp lyù, thöïc hieän coâng baèng xaõ hoäi. - Keát hôïp khuyeán khích baèng lôïi ích vaät chaát vôùi giaùo duïc chính trò tö töôûng. - Khuyeán khích laøm giaøu hôïp phaùp.

39. 3. Caùc hình thöùc thu nhaäp chuû yeáu : - Tieàn löông, tieàn coâng - Tieàn thöôûng - Tieàn phuï caáp - Lôïi töùc coå phaàn, lôïi nhuaän. - Thu nhaäp töø caùc quyõ phuùc lôïi coâng coäng. - Thu nhaäp töø kinh teá gia ñình.

40. 4. Thöïc hieän coâng baèng xaõ hoäi trong phaân phoái thu nhaäp - Phaùt trieån maïnh meõ LLSX baèng caùch ñaåy maïnh CNH, HÑH ñaát nöôùc - Tieáp tuïc hoaøn thieän chính saùch tieàn coâng, tieàn löông, - Ñieàu tieát thu nhaäp daân cö, haïn cheá söï cheânh leäch quaù ñaùng veà möùc thu nhaäp. - Khuyeán khích laøm giaàu hôïp phaùp.

41. V. QUAN HEÄ KINH TEÁ QUOÁC TEÁ

42. 1. Söï caàn thieát môû roäng vaø naâng cao hieäu quaû quan heä kinh teá quoác teá ôû nöôùc ta : - Phaùt huy ñöôïc caùc lôïi theá so saùnh, caùc öu theá cuûa neàn kinh teá noâng nghieäp nhieät ñôùi, - Tranh thuû ñöôïc caùc thaønh töïu cuûa caùch maïng KHCN hieän ñaïi, thu huùt voán, coâng ngheä cuûa caùc nöôùc tieân tieán ñeå nhanh choùng CNH, HÑH ñaát nöôùc. - Khai thaùc vaø môû roäng thò tröôøng theá giôùi - Tham gia vaøo phaân coâng lao ñoäng vaø hôïp taùc khu vöïc, hôïp taùc quoác teá treân nhieàu lónh vöïc.

43. 2. Caùc nguyeân taéc ñieàu kieän vaø hình thöùc môû roäng quan heä kinh teá quoác teá : a. Caùc nguyeân taéc : - Bình ñaúng. - Cuøng coù lôïi. - Toân troïng chuû quyeàn vaø khoâng can thieäp vaøo coâng vieäc noäi boä cuûa moãi quoác gia.

44. b. Caùc hình thöùc quan heä kinh teá quoác teá chuû yeáu - Ngoïai thöông. - Hôïp taùc ñaàu tö vôùi nöôùc ngoaøi. - Hôïp taùc veà khoa hoïc - coâng ngheä. - Hôïp taùc tín duïng quoác teá.