410 likes | 921 Vues
PIJN. Door: Elly Oudemans pijnverpleegkundige St Jansdal ziekenhuis consulent regionaal Palliatief Consult Team 13-11-2013. Stelling 1. Het is het beste om zo lang als mogelijk te wachten met het gebruik van morfine. Stelling 2.
E N D
PIJN • Door: Elly Oudemans • pijnverpleegkundige St Jansdal ziekenhuis • consulent regionaal Palliatief Consult Team • 13-11-2013
Stelling 1 Het is het beste om zo lang als mogelijk te wachten met het gebruik van morfine.
Stelling 2 Als paracetamol en/of een NSAID niet meer voldoende is voeg je een zwak opiaat toe
Stelling 3 Eenmaal gestart met morfine heb je steeds meer nodig om de pijn te bestrijden
Stelling 4 Morfine kun je op geleide van de pijn steeds blijven verhogen
Stelling 5 Bij opstart morfine kun je het best met een pleister starten
Stelling 6 Morfine werkt verslavend
Stelling 7 Als je morfine gebruikt mag je geen auto besturen
Stelling 8 Morfine is de beste pijnstiller voor alle pijnen
Pijn is een natuurlijk beschermingsmechanisme zonder kunnen we niet overleven
Pijn bij kanker 30%-40% matige tot ernstige pijn 40%-70% tijdens de behandeling 70%-90% in vergevorderd/terminaal stadium
Oorzaken van de pijn Door directe doorgroei van de tumor Door metastasen Door de behandeling Door bijkomende ziekten Door andere factoren
Gevolg van pijn • Minder actief zijn • Verminderde eetlust, gewichtsverlies • Terugtrekken uit sociaal contact • Veranderde lichaamshouding: beschermen en/of vasthouden van pijnlijk lichaamsdeel • Veranderde psychische gesteldheid: somberheid, depressie, angst, boosheid • Verstoord slaappatroon, vermoeidheid • Veranderde spierspanning: spierzwakte, spierpijn, stijfheid of krampen
Onderrapportage van de pijnklachten Door onvoldoende kennis van hulpverleners Door weerstand bij de patiënt om pijn te melden Angst voor gebruik pijnmedicatie (morfine)
1. Anamnese • 2. Beoordeling van pijn • 3. Plannen en uitvoeren van zorg • 4. Evaluatie
pijnanamnese • oorzaak van de pijn • soort pijn • incidentie van de pijn • pijn beïnvloedende factoren
Doel van pijnbehandeling Pijn op een acceptabel niveau te brengen Aanvaardbare bijwerkingen Bij optimale behandeling kan dit doel bij ca 90% van de patiënten worden bereikt
soorten pijn • nociceptieve pijn • neuropatische pijn
nociceptieve pijn • pijn door weefsel schade • * somatische pijn (botten, gewrichten, spieren, huid)goed lokaliseerbaar* viscerale pijn (ingewanden, kan soms op een andere plaats gevoeld worden)niet goed lokaliseerbaar • omschreven vaak als scherp en snijdend of drukkend
neuropatische pijn • pijn door beschadiging zenuwweefsel • pijn door druk op zenuwweefsel • meestal niet scherp gelokaliseerd • uitstralend • vaak beschreven als flitsend schietend, brandend
Gemengde pijn Nociceptieve pijn (pijn door weefselschade) Neuropathische pijn (pijn door het zenuwstelsel zelf) Bij ca 30% is er sprake van gemengde pijn
andere belangrijke begrippen • incident pijn • doorbraak pijn • total pain
Totale pijn • Fysisch welbevinden Psychisch welbevindenTOTALE PIJNSociaal welbevinden Geestelijk welbevinden
Medicamenteuze behandeling WHO ladder Stap 1: paracetamol en zm een NSAID
gewone pijnstillers • Paracetamol • NSAID (ibuprofen, diclofenac e.a.)maagbescherming • standaard geven van medicatie (by the Clock)
Medicamenteuze behandeling WHO ladder 1: paracetamol en zm een NSAID (2: toevoegen van een zwak opiaat) 3: paracetamol,zm een NSAID + een opiaat
opiaten • langwerkend • kortwerkend • per os • transdermaal • druppels in de wangzak, neusspray • sub cutaan • intra veneus • intratecaal
werking van morfine • Beste pijnstiller • Werkt tegen benauwdheid • Pijndrempel verhogend • Verhoogd de draagkracht • (Geen plafondwerking)
drie-ledig voorschrift bij morfine • basis medicatie (vaste tijden,langwerkend) • escape medicatie • laxans
Balans tussen pijnbehandeling en bijwerking • Als bijwerkingen van morfine bestaan kan behandeling hiervan nodig zijn • Checklist: obstipatie maagpijn misselijkheid/braken droge mond slaperigheid hallucinatie/dromen verwardheid myoclonieën duizeligheid (spierkrampen)
Neuropathische pijn Vaak NIET goed reagerend op de meeste opioïden Co-analgetica: anti-depressiva, anti- epileptica Zenuwblokkades
behandeling van neuropatische pijn co-analgetica • anti epileptica • anti depressieva • voorlichting • effect pas na 1 tot 2 weken • medicatie trouw
Evaluatie • De taak van de verpleegkundige eindigt niet bij de toediening van pijnmedicatie. • Een voortdurende evaluatie en bijsturing van de pijnbehandeling is noodzakelijk • De beoordeling van de pijn ligt bij de patiënt zelf.
meten is weten • VAS score • Repos