Download
1 / 69
690 likes | 822 Vues
Demografische schets Oost- en West-Vlaanderen (2007-2025). iAge Startevenement, 14 november 2012 Johan Surkyn. Korte inhoud. Inleiding vergrijzing D emografische trends: Vlaanderen in Europa West- en Oost-Vlaamse bevolking , provinciale en regionale verschillen
E N D
Demografische schets Oost- en West-Vlaanderen (2007-2025) iAge Startevenement, 14 november 2012 Johan Surkyn
Korteinhoud • Inleidingvergrijzing • Demografische trends: Vlaanderen in Europa • West- en Oost-Vlaamsebevolking,provinciale en regionaleverschillen • Krachtlijnen van de verwachtedemografischetoekomst • De genuanceerderelatietussendemografie en arbeidsmarkt? • Illustratiezorgsector 2
Inleiding • Vergrijzing is eenhuishoudbegripgeworden, dat direct eenaantalbezorgdhedenoproept: • Betaalbaarheid van de socialezekerheid in het algemeen, en van de pensioenen in het bijzonder • Kost en capaciteit van de ouderenzorg • Zorgmodellen en hunimplicaties • Het einde-loopbaan-debat: brugpensioenen, pensioenleeftijd,... • Arbeidsmarkt: zowel in vraagalsaanbod 3
Inleiding • M.b.t. de toekomstdoenonheilstijdingen het doorgaansbeterdangoed-nieuws-shows. De toekomst is blijkbaaraltijdkommer en kwel, ookinzake de vergrijzing. Nochtans is dat in de eersteplaatseensuccesverhaal, gebaseerd op: • beteregezondheidszorg en algemenemedische en wetenschappelijkevooruitgang (o.a. contraceptie), • minder dramatischeongelijkheid, • minder arbeidsintensiefproductieproces, … • En zijn we er in het verleden in geslaagd even fundamentelemaatschappelijkeomwentelingentecombineren met grotewelvaart 4
Inleiding • Pro memorie: bevolkingsveranderingkan effect hebben in, of voortkomenuit elk v.d. 3 demografischecomponenten: vruchtbaarheid, sterfte en migratie • De vergrijzingwordt door de woordkeuze (grijs) vooral in verbandgebracht met de toenemendelevensverwachting (dalendesterfte). Datverband is ookreëel en belangrijk, maar de lagevruchtbaarheid (ontgroening) teltevenzeermee, en ookmigratiebewegingenzijn in de praktijknietleeftijdsneutraal. • Sterkernog, wanneerregionaleverschillen in vergrijzingstrendsonderzochtwordenzijndezezelden toe teschrijvenaanverschillen in levensverwachting, maar vaak het effect van migratie. • Nochtanswordt de link vergrijzing-migratie, inclusiefverdereimplicaties, nogveelteweiniggelegd in ditdebat 5
Recente trends: Vlaanderen in Europa • De grotewestersedemografische trends zijnbekend. Zegeldenook in Europa en in Vlaanderen: • De vruchtbaarheidligtlaag, en volstaatbijnanergens in Europa om de generatiestevervangen. • Het “familistische” Zuid-Europa en de meestevroegereoostblok-landenhebbenvandaag de laagstevruchtbaarheid, en welvarendescandinavischelanden de hoogste. OokVlaanderen, Frankrijk, VK hebbeneenrelatiefgoedvruchtbaarheidsniveau. • De levensverwachtingblijfttoenemen; gedurende de vorigeeeuwgemiddeldeenseizoen per jaar, nu zowat twee maanden per jaar. I.t.t. WalloniëdoetVlaanderen het zekergoed. • Migratiewordtwereldwijd steeds belangrijker, maar het leeftijdseffectervanverschiltnationaal en regionaal. • Globaalgenomenstagneert in Europa de bevolkingsgroei, en hiereendaar is ersprake van krimp. In onzebuurlandengaaneenaantalregio’sereffectief op achteruit. Nietzo in Vlaanderen (ookniet sub-regionaal) waar de bevolkingstevigaangroeit. • Paradoxaalgezienvruchtbaarheidspeil? • Migratie 6
West- en Oost-Vlaamsebevolking: provinciale en regionaleverschillen 7
Provinciale en regionaleverschillen • Leeftijdsopbouw is vergelijkbaar, tochenkeleduidelijkeverschillen: • West-Vlaamsebevolkingteltminder jongvolwassenen en jongeactieven • Dusookminder potentielejongeouders, en minder jongekinderen • Daarentegenbeduidendmeer 50- en 60-plussers • Verklaringen? • Kust-effect (pensioensmigratie) • Oost-Vlaanderentrektstudenten en jongeactievenaan, ookuit West-Vlaanderenwaar het studieaanbod in hogeronderwijsbeperkter is • Met Gent alsgrootstadspeelt in O-Vlaandereninternationalemigratiesterkermee • Zuid-West-Vlaanderenligtertussenin, West-Vlaamsprofiel tot ca. 50 jaar, gemengd/Oost-Vlaamserboven. 8
Regionaleverschillen: besluit • Migratie in bredezin is doorslaggevend • Buitenlandsemigratie: • grotesteden • in mindere mate de kuststrook • Binnenlandsemigratie (verhuisbewegingen): • Jongerenals student of werknemer • Jongegezinnen op zoeknaareeneigenwoning • 50-plussers op zoeknaareenplekvoorpensioen en oude dag • De Belgischemigratie-cascade 11
Bevolkingsvooruitzichten • Hierresultaten VUB-vooruitzichtenuit DC-Noise-project • Diverse bronnen: Planbureau, Vlaamseoverheid • Rekenmodellen … 12
Bevolkingsvooruitzichten Globaleresultaten: • Geenbevolkingskrimpin Vlaanderen • Plattelandsvlucht op haar retour, terugkeernaar de stad • Verschuivingen in de leeftijdsopbouw van de bevolking • Regionaleverschillen 34
Bevolkingsvooruitzichten • Ingrijpendeveranderingenleeftijdsstructuur (vergrijzing): • Geboortencijfervoorlopigvrij constant, maar op langeretermijndalend • Schoolgaandejongeren: slingerbeweging • Grote tot zeergrotetoenames in ouderen en bejaarden • Actieveleeftijdsgroepen: oudereactievennemen steeds meer het overwicht 37
Actieveleeftijden • In absolute cijfersdaalt het aantalactievenniet … • wel het aantaljongeactieven (<40jr) … • Maar ditwordtmeerdangecompenseerd door eentoename van het aantaloudereactieven (>40jr) • In 2001 warenerrespectievelijk 1.4 en 1.5 oudereactievenvoorelkejongere; • Vandaag is dat al 1.7 en 2.0 • tegen 2025 respectievelijk 1.8 en 2.2 42
Actieveleeftijden • Dezeevolutieonderstreeptbelang van het debatrondbrugpensioen en wettelijkpensioen, inzetbaarheid en participatie van oudereactieven, en allekwesties die hiermeesamenhangen: activering, stress en gezondheid, kansengroepen, doorgeven van expertise, permanentevorming … 43
Eeneerderonderzoek in de Oost-Vlaamsethuiszorgsector is in dezeoptiek erg interessant, omdat de thuiszorg de vergrijzingzowellangs de vraag- als de aanbodzijdeondervindt: • Vraag: Thuiszorgdienstenkunnennauwelijksaan de groeiendevraagvoldoen. • Aanbod: Deelsnoodgedwongen, maar ookominhoudelijkeredenendoet de sector steeds meerberoep op ouderen en kansengroepen 45
Tewerkstelling van ouderen in de thuiszorg • Onderzoekbehandeldespecifiekabsenteïsme en personeelsverloop in de thuiszorg. • Vergelijkingtussenjongere en ouderewerknemers: • Ouderenmeerlangdurigabsenteïsme (stress & gezondheid) • Jongerenvaker maar minder langafwezig (onvoorspelbaar, moeilijk in teplannen) • Door ditverschilkomt de kost van het hogereabsenteïsme van ouderenniet op rekening van de zorginstellingen, maar van de socialezekerheid. • Anderzijdshaddenouderewerknemerseenhogere “bedrijfstrouw” 46
Trends in absenteïsme • Totale afwezigheid door ziekte/ongeval = ongeveer 17% v.d. arbeidstijd, maar: • Bedraagt 24% (THH) bij werknemers lager onderwijs • Varieert van 11% (13%THH) bij verzorgenden tot 20% (22%THH) in de poetsdienst • Aandeel ziekte stijgt met leeftijd (45jr=17%=keerpunt), maar aandeel betaald door werkgever daalt met leeftijd (korte/langere afwezigheid) • Absenteïsme goede voorspeller van uitstroom: absenteïsme blijvers = 13%, vertrekkers = 21% • Een constructief/duurzaam beleid t.a.v. absenteïsme staat gelijk met een retentiebeleid
Vaststellingen: • Groot personeelsverloop bij jongere werknemers • Uitstroom daalt met de leeftijd tot bijna aan pensioen! • Vanaf ongeveer 40 jaar meer instromers dan uitstromers • De sector wordt steeds meer afhankelijk van de prestaties van oudere werknemers
Verwacht aantal bijkomende jaren dienst vanaf leeftijd x (THH, 2005-2009)
