Handel in de Oost en West

1. Handel in de Oost en West

2. Inhoud • Beste mensen en luisteraars, wij hebben geen inhoud, want wij kondigen aan en dat moet geheim blijven, ssssstttttttt, geheim!

3. En dan kondigen wij hierbij aan... De gouden eeuw

4. De gouden eeuw Van 1600 tot 1700 ging het goed met ons land. Daarom noemen we deze eeuw: de gouden eeuw. In die tijd waren er grote verschillen tussen arm en rijk. Als je van adel was, hoefde je je nooit druk te maken over geld. Ook mensen van de kerk, pastoors en bisschoppen hadden niet zo veel problemen. De grootste groep was de gewone bevolking, maar ook daar waren grote verschillen. Je had de rijkere bevolking en de wat arme oftewel rijk en arm. Rond 1500 hoorden Nederland, België en Luxemburg bij elkaar, dat waren de Nederlanden. Europanen voeren op een dag naar Oost-Indië, dat was groot nieuws in Nederland. Vele mannen probeerden een schip en bemanning bij elkaar te krijgen, want ze wilden allemaal naar de Oost varen. En wat die Europeanen kunnen, kunnen de Hollanders ook. Ze gingen de zee op, met gevaar voor eigen leven en vrouw en kinderen die met angst voor het leven van man en vader thuis zaten. Alle schepen namen hetzelfde mee, het waren concurrenten van elkaar. In het Oosten kochten ze dezelfde spullen, en verkochten het in Nederland en de landen om ons heen. Langzaam dreigde de handel ten onder te gaan, dus besloten ze actie te ondernemen. De VOC werdt opgericht! Je zou denken dat aan het begin van de eeuw al de gouden eeuw startte, maar door de omstandigheden die ik net heb vertel, begon de VOC twee jaar later met gevolg dat ook de WIC startte.

5. Dan verschijnt nu voor u... De WIC

6. De WIC werd veel voor slavenhandel gebruikt.De W.I.C. is eigenlijk G.W.I.C.(Geoctroyeerde West-Indische Compagnie) maar mensen noemen het gewoon W.I.C. Ze vervoerden: tabak, suiker, ivoor, goud en slaven (het meeste uit Afrika). Ze deden ook aan kapen Dit was de belangrijkste handel Handel

7. cTriomfantelijk Lied Van De Zilvervloot (Trad.) • Heb je wel gehoord van de Zilveren VlootDe Zilveren Vloot van Spanje?Die had er veel Spaanse matten aan boordEn appeltjes van Oranje! •      Piet Hein, Piet Hein, Piet Hein, zijn naam is klein,     Zijn daden bennen groot     Zijn daden bennen groot     Hij heeft gewonnen de Zilveren Vloot,     Hij heeft gewonnen, gewonnen de Zilveren Vloot. • Zei toen niet Piet Hein met een aalwarig woord:Wel jongetjes van Oranje,Kom klim 'reis aan dit en dat Spaanse boordEn rol me de matten van Spanje! •      Piet Hein, Piet Hein, Piet Hein, zijn naam is klein,     Zijn daden bennen groot     Zijn daden bennen groot     Hij heeft gewonnen de Zilveren Vloot,     Hij heeft gewonnen, gewonnen de Zilveren Vloot. • Klommen niet de jongens als katten in 't wantEn vochten ze niet als leeuwen?Ze maakten de Spanjers duchtig te schand,Tot Spanje klonk hun schreeuwen. •      Piet Hein, Piet Hein, Piet Hein, zijn naam is klein,     Zijn daden bennen groot     Zijn daden bennen groot     Hij heeft gewonnen de Zilveren Vloot,     Hij heeft gewonnen, gewonnen de Zilveren Vloot. • Kwam er nu nog eenmaal zo'n Zilveren VlootZeg, zou jullie nog zo kloppen?Of zoudt gij u veilig buiten schootMaar stil in je hangmat stoppen?     Wel, Neerlands bloed,     Dat bloed heeft nog wel moed!     Al bennen we niet groot,     Al bennen we niet groot,     We zouen winnen een Zilveren Vloot,     We zouen winnen, nog winnen een Zilveren Vloot! Lied Piet Hein

8. Piet Hein Piet Pieterszoon Heyn was luitenant admiraal en West- Indische- Compagnie commandant. Hij werd zeer bekend door de verovering van de zilvervloot, waar op de vorige dia het overwinningslied heeft geklonken. Pieter Corneliszoon Hein was zijn vader en Neeltgen Claeszdochter was zijn moeder. Van zijn jeugd is niets bekend, behalve dat Piet met tegenzin, leerde lezen en schrijven. Hij had drie broers, Simon, Jacob en Cornelis. Ze zouden allen koopman worden. Hij raakte op éénentwintig jarige leeftijd in gevangenschap en werd slaaf op het Spaanse schip de Sluip. In 1602 kwam hij vrij, toen de VOC net werd opgericht. In 1603 ging hij mee als schipper naar de West op het schip; De kleine Neptunes. Hij raakte gevangen en op onverklaarbare wijze is hij vier jaar later teruggekeerd naar zijn vaderland. Hij trad gelijk in dienst van de VOC. Hij vertrok als onderkoopman op het schip Hollandia. Hij keerde terug met een lading kruidnagels van 100.000 guldens. Hij trouwde 23 september 1612 Anneke Claesdochter de Reus, De twaalf jaar oudere weduwe. Piet kreeg zijn eigen schip in 1613 en het gelukkige echtpaar kocht een huis van 2900 gulden in een dure straat in Amsterdam. 4 Jaar later nadat hij zijn schip kreeg, werd hij schipper van de Neptunes. Piet heeft heel wat meegemaakt en werd beroemd, daarom is er een lied over hem geschreven.

9. Toen het schip: ‘De Halve Maen’ de handelspost bouwde (Nieuw Amsterdam) en veel handel dreef met de indianen en anderen landen ruilden de Engelsen Suriname voor New Amsterdam. Sindsdien is het New York. New Amsterdam wordt New York

10. Tromgeroffel voor.... De VOC

11. Het ontstaan van de VOC Omdat iedereen naar Indonesië voer, kreeg Nederland een probleem. De prijs werd in Indonesië steeds hoger en in Nederland werd het steeds goedkoper. Dat was slecht voor de handel, dus zette Nederland een bedrijf op: de VOC. Dat bedrijf bepaalde dat maar een paar schepen mochten varen. Zo kwam het weer goed met de Nederlandse handel.

12. Reizen Er werden veel reizen gemaakt. Sommige schepen haalden Indonesië niet. Van de 1000 reizen die er werden gemaakt, keerden er 250 niet terug. Er waren altijd wel bemanningsleden die op Sumatra, Straat Soenga en Java terecht kwamen en er bleven. Op die eilanden spreken ze Maleis.

13. Routes • Hier zie je de routes van de VOC. • Zwarte puntjes oorlogschepen

14. Verkenningsschepen routes Ik dacht dat het de Vliegende Reus was maar ik weet het niet zeker. De Halve Mean maakte de reis niet af, want Henry Hudson stierf op de Kansas. Toen bouwde de bemanning een handelspost op de plaats waar nu het tegenwoordige New York is. Ze dreven handel met de indianen.

15. Verstekelingen Muiterij Als de bemanning het ergens niet mee eens was, vond er wel muiterij plaats, dat betekende dat de bemanning in opstand kwam. Dikwijls werden er mannen overboord gegooid of vermoord. Het was verboden om te drinken, de kapitein bepaalde waarneer je bier of iets dergelijks dronk en anders niet. Maar er waren bemanningsleden die het niet konden laten en als ze dronken werden … vond er wel eens muiterij plaats, Waarna de kapitein wel eens werd vermoord. Vroeger waren er veel mensen die als verstekeling mee gingen. Dat zijn mensen die stiekem mee gaan op een schip. Die mensen werden meestal over boord gegooid of gekielhaakt als ze ontdekt werden.

16. Kielhalen Als er mensen aan muiterij deden, werden ze gekielhaald. Dat ging zo: er werden gewichten aan je benen gehangen en dan werd je over boord gegooid, dan word je onder de boot door gesleept. Als de gewichten licht waren sleepte je tegen de zijkant van de boot, waar allemaal schelpen aan vastgekleefd waren. Als je in de breedte onder de boot door wordt gehaald heb je kans dat je het overleeft, maar als je tegen de lengte onder de boot door wordt gehaald, ben je aan de andere kant dood…

17. Feestje op de Evenaar Als je over de Evenaar vaart, merk je er niks van, maar de kapitein liet het er niet bij zitten. Dan kwam Neptunes de zeegod (een verkleed bemanningslid) hen dopen tot een echte zeeman. Dan werd er een bak verrotte vis over je heen gegooid of je werd in een bak met water gegooid. Daarna werd er een groot feest gevierd. Rituelen

18. De heren Zeventien Er waren bepaalde plaatsen waar vandaan de schepen uitvoeren. Over die plaatsen en de VOC waren de heren Zeventien de baas. De plaatsen zijn: Texel, Hoorn, Rotterdam en Amsterdam.

19. De baas van de VOC Er was een bepaalde baas van de VOC, die woonde in Nederlands-Indië, in de hoofdstad Batavia. Die meneer is de baas over de handel. Als er iets aan de hand is moet hij dat eerst aan de heren Zeventien melden. Maar de zeereis duurde zo lang dat hij het zelf uitvoerde.

20. Bemanningsleden Er waren verschillende mensen aan boord: de kapitein, de kok en het koksmaatje, een bottelier en een botteliermaatje, de scheepsjongens en de koopman. Er gingen vaak tussen de 200 en de 300 bemanningleden mee. De koopman verdiende het meeste geld, want hij verkocht de spullen die ze uit Nederlands-Indië meenamen.

21. Masten, zeilen en ra's Op elk schip stonden masten. Elke mast heeft een naam: De voorste: fokkenzeil, de middelste: grootzeil en de achterste: bezaanszeil. Op elke mast zitten drie ra’s. Dat zijn dwarsbalken waaraan de zeilen vast worden gemaakt.

22. Batavia Batavia is de hoofdstad van de VOC in Nederlands-Indië. Die stad heet nu Jakarta. Nederlands-Indië was toen een soort extra provincie van Nederland.

23. Boodschappen doen in het Nederlands-Indië Nederlands-Indië is een grote winkel voor Nederland. Je kunt er van alles krijgen: rubber, olie, zijde en nog meer dure stoffen.

24. Dodo jacht De schepen stopten soms bij kleine eilanden om vers eten in te slaan. Daar vingen ze dodo’s. Die vogels hadden toen nog geen vijanden. De dodo’s smaakten niet lekker, zelfs niet na twee dagen koken. De dodo’s stierven uit door de scheepsjongens. Omdat hij niet lekker smaakte, was het niet raar dat hij de ‘walgvogel’ werd genoemd.

25. Als de schipper op reis ging hield hij alles bij wat er gebeurde. Wat voor wind er stond en of de mensen die meevoeren in een goede bui waren. Het scheepsjournaal Het beroemdste scheepjournaal is: Journaal ofte gedenckwaerdige beschrijvinghe van de Oost-Indische reyse van schipper Willem Bontekoe. Met de noordooster varen wijDaveren en Kales voorbij,Langs Pleimuiden moeten we zeilenEn langs zo menige klip of strand,Vierendertighonderd Mijlen.Eer dat we zijn in het apenland.

26. Gage Gage: dat is het geld dat verdiend wordt. De scheepsjongens verdienen het minst, twee gulden per maand. De schipper verdiende tussen de 35 en de 40 gulden. Toch verdiende de koopman het meest, maar hij deed het minst aan boord.

27. Eindelijk thuis Als de mannen eindelijk thuis zijn van een lange reis wordt er vaak feest gevierd. De mannen hebben verschillende dingen voor hun familie gekocht. Er werd feest gevierd en iedereen schepte zo op dat ze steeds in de knoop raakten met de andere zelfverzonnen stukjes van het verhaal. Ze hadden gezworen nooit meer aan boord te gaan, maar uiteindelijk staan ze twee jaar later weer te huilen bij de thuiskomst van zo’n zware reis. En die noemen zich stoere zeelui, poeh.

28. Dit is het EINDE We varen uit!

29. Maar natuurlijk, geen Einde zonder QUIZ • Waarneer is de VOC ontstaan? • Wat voor handel dreef de WIC? • Noem minstens drie verschillen tussen de VOC en de WIC? • ……. Pieterzoon Heyn, wat hoort er nog voor. Dames en heren weten jullie de antwoorden, zo niet, breek je hersens er nog maar even over. Ik bedoel, we geven jullie nog wat denktijd.

30. Hou je adem maar in Het EINDE En dan... Serieus hoor! HET EINDE HET EINDE