Vorming Stagestudenten 2013

1. Vorming Stagestudenten 2013 Sessie vrijdagvoormiddag Zin en onzin van Ontwikkelingssamenwerking

2. Het WAT van ontwikkelingssamenwerking

3. Het WAT van Ontwikkelingssamenwerking Wat is het finaal doel van ontwikkelingssamenwerking?

4. Stellingen – Akkoord of niet akkoord • Armoede is een tekort aan geld. • Niemand op de wereld mag honger hebben. • Iedereen op de wereld moet dezelfde ontwikkelkansen krijgen als wij in België hebben.

5. Gelijke kansen • Visie VVOB : We streven naar een duurzame wereld met gelijke kansen. Amartya Sen : Ontwikkeling draait om vrijheid. Doel ontwikkelingssamenwerking is elimineren van onvrijheden, mensen kansen geven zelf ontwikkeling in handen te nemen. Equity - Global Justice : Evolutie?

6. Stellingen • Iedereen op de wereld heeft het recht om vlees te eten • Iedereen op de wereld moet in staat zijn zich een auto aan te schaffen.

7. Gelijke kansen Vraagstelling : • Wat is het finaal doel van ontwikkelingssamenwerking? • Honger uit de wereld helpen? • Bannen van de ongelijkheid • Iedereen gelijke kansen geven? • Stel dat we erin slagen. Wat dan?

8. Gelijke kansen??? • 1.4 miljard mensen < 1.5 $ per dag => gelijke kansen als wij => recht op zelfde consumptiepatroon • Graan : 2/3 van de mondiale graanoogst • Vlees : 80% van de mondiale vleesconsumptie • Olie : 1,25 x van de mondiale olieproductie • Papier : 2x mondiale productie • Auto’s : 1.8 x huidig mondiale autobezit

9. Gelijke kansen aan ons huidig consumptiepatroon binnen de hedendaagse productiemechanismen is per definitie onmogelijk.

10. Ecologische voetafdruk • De aardbol is beperkt : in beschikbare grondstoffen, in draagkracht voor vervuiling. Om te voorzien in onze levensstijl gebruikt elk individu, organisatie een stuk aardoppervlak = ecologische voetafdruk (= oppervlakte land nodig voor alles wat we consumeren en produceren). • Eerlijke aandeel = 1.6 ha. • Wereldburger = 2.2 => aarde wordt uitgeput • Belg = 4.9 ha • Als iedereen leeft zoals wij hebben we 3 planeten nodig.

11. Conclusie • Wetenschappelijk onmogelijk om gelijke kansen te voorzien aan iedereen aan ons huidige welvaartspeil. • Milieu valt niet te scheiden van ontwikkelingssamenwerking • Duurzame ontwikkeling : • een ontwikkeling die tegemoetkomt aan behoeftebevrediging van de huidige generaties, hier én elders ter wereld, nu en in de toekomst • Genoeg, altijd, voor iedereen.

12. Duurzame ontwikkeling • Armoedebestrijding en duurzame ontwikkeling in het Zuiden + • Aanpassen van onze gedragspatronen in het noorden => Reduceren van onze ecologische voetafdruk, hier en in het Zuiden.

13. En Jij? • Wat kan je als stagiair doen met het oog op duurzaamheid? => Tijdens je stage + terug in België? • Green seats : • http://www.compenco2.be • Rugzak: • Ecologische zeep en shampoo • Koop lokaal • Openbaar vervoer • Dialoog en bewustmaking • Reis bewust : • Gemeenschapstoerisme (cf. fragment video Soweto-tours)

14. Het HOE van ontwikkelingssamenwerking

15. 4 groepjes – 4 vragen • Hoe hoog schat je ontw. organisatie X – Y – Z in (score op 10) • Organisatie X besteedt meer dan de helft van haar middelen aan het loon van haar eigen personeel waardoor maar weinig rechtstreeks naar de eindbegunstigden vloeit. • Organisatie Y geeft aan dat slechts 40% van haar middelen in het Zuiden gebruikt wordt. De rest wordt hier in België uitgegeven aan lonen, studies, drukwerk,... • Organisatie Z: 100% van hun middelen gaan rechtstreeks naar de doelgroep. De mensen die vanuit België betrokken zijn, hier en ter plaatse doen dit volledig op vrijwillige basis, zelfs hun vliegtuigtickets en onkosten betalen ze zelf. • Kenmerken goed OS project (kwaliteitscriteria) • Belangrijkste actoren binnen OS : 4 pijlers en telkens een voorbeeld • Kenmerken goede stagestudent

16. Het HOE van Ontwikkelingssamenwerking • Geef ze geen vis, maar leer ze vissen. • Humanitaire hulp (noodhulp) vs. ontwikkelingssamenwerking • Ontwikkelingshulp vs. Internationale samenwerking => Laat ons samen gaan vissen

17. Soorten organisaties/doel/aanpak • Organisatie X besteedt meer dan de helft van haar middelen aan het loon van haar eigen personeel waardoor maar weinig rechtstreeks naar de eindbegunstigden vloeit. • Organisatie Y geeft aan dat slechts 40% van haar middelen in het Zuiden gebruikt wordt. De rest wordt hier in België uitgegeven aan lonen, studies, drukwerk,... • Organisatie Z: 100% van hun middelen gaan rechtstreeks naar de doelgroep. De mensen die vanuit België betrokken zijn, hier en ter plaatse doen dit volledig op vrijwillige basis, zelfs hun vliegtuigtickets en onkosten betalen ze zelf. Oordeel niet mogelijk. Afhankelijk hoe ze antwoord hebben op aantal kwaliteitscriteria.

18. VVOB : Kwaliteitsverbetering van onderwijs VROEGER: Uitsturen leerkrachten NU: Versterken van de capaciteit van partnerinstellingen rond onderwijs en vorming (duurzaamheid – ownership – coherentie) => Via grote meerjarenprogramma’s • Meerjarenprogramma 2008-2013 • Gefinancierd door DGOS (= Belgische ministerie van Ontwikkelingssamenwerking) • Jaarprogramma/land ongeveer 1 miljoen euro => Technische assistentie via deskundig personeel • +/- 30 uitgestuurde coöperanten (expats) • +/- 100 lokale coöperanten

19. Thema’s van de VVOB - programma’s Vanaf 2014: Subsectoren Componenten • Vietnam • Zambia • Zimbabwe • Cambodja • Rwanda • Zuid-Afrika • DR Congo • Ecuador • Suriname

20. Projectcyclus: de levensloop van een project

21. Kwaliteitscriteria van een succesvol project Vooraf: • Relevant: geeft het project een antwoord op een reële problematiek van de doelgroep? Veronderstelt doorgedreven context-analyse. • Haalbaar: kunnen de doelen die het project zich stelt inderdaad bereikt worden (effectiviteit)? • Duurzaam: zijn de kansen groot dat de positieve effecten van het project ook na de interventie blijven voortduren? Tijdens en achteraf: • Efficiëntie: worden de doelen op een zo vlot mogelijke manier behaald? (Kosten-baten-analyse / management en financieel kader) • Monitoring en evaluatie: zijn we goed bezig? Is de relevantie / haalbaarheid / duurzaamheid waar gebleken? • Tijdens elke fase van de projectcyclus • Met participatie van belanghebbenden : ownership

22. Eigenaarschap • De lokale organisatie is baas van de ideeën en van de middelen. Hij is verantwoordelijk voor de resultaten. • Uitdagingen: • Het “Rekenhof” van de donor wil een transparante boekhouding – blijkt bij ‘budgethulp’ regelmatig een probleem te zijn • Bestedingsdruk: de donor moét zijn geld besteden voor het einde van het jaar, zoniet, volgend jaar minder geld! De donor drijft het ritme op bij de ‘eigenaar’. • De officiële PRSP’s zijn soms • Op maat gemaakt van de mode-woorden (gender, HIV-Aids, milieu, …) • Geschreven door een kleine groep, zonder veel participatie • De partner beschikt over weinig sterke mensen. De weinige sterke mensen moeten voortdurend naar ‘overlegcomités’

23. De vier pijlers • Multilaterale (Unicef, Wereldbank,...) • Bilaterale (Overheid) • Niet-gouvernementele (NGO’s, VVOB) • ‘Vierde pijler’ (rest) • Niet-domeinspecifieke organisaties (vakbonden, mutualiteit, bedrijven, scholen, …) • Individuen, groepjes burgers die ‘iets doen’ (bvb. de stagiair of toerist die na zijn reis iets wil doen…)

24. Voordelen vierde pijler (de burger en zijn groepje) • Democratie van de ontwikkelingssamenwerking: iedereen mag meedoen • Directe relaties: ontwikkelingssamenwerking is niet alleen techniek, maar ook relatie • Sensibilisering via kennissen en vrienden (niet via algemene mailings) • Je kan je talenten volop gebruiken • Geloof in ontwikkelingssamenwerking • Innovatie en creatief denken • “Er blijft weinig of niets aan de vingers plakken”

25. Nadelen vierde pijler (de burger en zijn groepje) • Weinig logical framework • Contextanalyse (bvb. wie is hier nog mee bezig?) • Relevantie – effectiviteit – efficiëntie – haalbaarheid … • Hypothesen • Duurzaamheid • Monitoring en evaluatie (wat meten, hoe meten, …) • Financiële transparantie (bij de partner? Overheads?) • Partnerschap evenwichtig? • Wie is de held ? • Harmonisatie …?  Veel naïviteit: het kan rap verzuren  Zoek wegen om samen te werken met ngo’s!

26. Helpt hulp? • Jazeker, maar enkel als er uitvoerig en open over nagedacht is, met de belanghebbenden, • Op voorhand • Tijdens de uitvoering • Als ‘het project’ afgelopen is • Als de lessen uit mislukkingen ‘meegenomen’ worden: ontwikkelingssamenwerking is per definitie risico durven nemen • Het is heel veel techniek, maar ook (en vooral) een zaak van goede relaties bouwen en onderhouden

27. Waarom hulp? • Morele motieven • Individuele mogelijkheden vergroten (Sen, HDI) • Recht op ontwikkeling (geen gunst; verantwoordelijkheden zijn duidelijk) • Betere wereld: ‘het goede leven’, duurzaamheid, minderheden • (Verlicht) eigenbelang • Geld: goed voor eigen economie / werkgelegenheid • Invloed: plek aan de onderhandelingstafel • Rust: stabiliteit; minder migratie, minder terrorisme, … (cfr. ontstaan Europese sociale zekerheid) • Algemeen belang = mondiaal overleven, in een wereld vol onderlinge afhankelijkheid