VERİ ANALİZİ TEKNİĞİ

1. VERİ ANALİZİ TEKNİĞİ Çağdaş Denetim Uygulamaları Hazırlayan Yeminli Mali Müşavir İlker ÇAĞCI

2. Vergi İdaresi; Vergi Daireleri Otomasyon Projesi (VEDOP-3) ve Merkezi Risk Analizi Katmanı (MERAK) projeleri ile, vergi mükellefleri hakkında aşağıda başlıcaları sıralanan bilgileri toplayarak, merkezi veri ambarında depolamaktadır. Veri anbarına, aşağıdaki bilgiler on-line olarak aktarılmaktadır. Vergi Mükelleflerinin bildirim ve beyanları ile; • Kurum ve Gelir Vergisi Beyanları, • Katma Değer Vergisi ve Muhtasar Vergisi Beyanları, • Bilanço ve Gelir tabloları, ve dipnotları • Ba (Belge Alım), Bs (Belge Satım) bildirimleri, • 31.12.2010 tarihinde yayınlanan tebliğ taslağı ile getirilmesi planlanan Elektronik kati mizan,

3. Diğer Kurumlar Tarafından elektronik olarak aktarılan bilgiler ile; • Tapudaki emlak alım satım bilgileri, • Gümrük Müsteşarlığı’ndan alınan ithalat ve ihracat bilgileri, • Kredi kartlarına ait harcama bilgileri, • Araç alım satım bilgileri, • Banka hesap hareket bilgileri, • Kullanılan kredi bilgileri, • Noterlerden gelen defter tasdik bilgileri, • Anlaşmalı matbaalardan gelen fatura basım bilgileri, • Sicil bilgileri ile ilgili değişiklik bilgileri,

4. Ne Yapılıyor? • Veri anbarında oluşan bu bilgiler, şimdilik tespit edilen 914 kriterde analiz edilerek, mükelleflerin risk analizleri yapılmaktadır. Karşılaştırmalar, Türkiye genelinden gelen bilgiler esas alınarak sektörel bazda belirlenmektedir. • Tespit edilen kriterlerle, mükellef bilgileri karşılaştırılarak risk puanlaması oluşturulmaktadır. • Riskli mükellefler tespit edilerek, olumsuzluk içeren konularda incelenmek üzere, elektronik ortamda otomatik olarak kayıtlı oldukları Vergi Dairelerine bilgi aktarılmaktadır.

5. Sunu Planı • Risturn istisnası ve analiz teknikleri • Bağış ve Yardımlar • Eğitim öğretim kazanç İstisnasından yararlanan mükelleflerin belge kontrolü. • Ar-Ge İndiriminden yararlanan mükelleflerin belge kontrolü.(5746 Sayılı Kanuna Göre) • Yatırım indirimi tasdik raporu ibraz etmesi gereken mükelleflerin tespiti. İndirim esasları • Maddi duran varlık amortismanları toplamı, arsa ve araziler hariç maddi duran varlıklar toplamından büyük olan mükelleflerin tespiti. • Satışların maliyeti satış hasılatlarından daha fazla olan mükelleflerin tespiti. • KDV Tutarı ile Gelir tablosundan Yurtiçi – Yurtdışı Satışların karşılaştırılması. • Ödenmeyen sosyal güvenlik primleri toplamı beyannamede yer alan kanunen kabul edilmeyen giderlerden büyük olan mükelleflerin tespiti. • Geçmiş yıl zararlarının kontrolü. • Bilançolarında Şüpheli Ticari Alacaklar Karşılığı olan mükelleflerin VUK. 323. Md. de belirtilen şartları taşıyor mu? • Ortaklardan Alacaklar Hesabı ile faiz gelirlerinin karşılaştırılması sonucu finansman gideri dolu olup, faiz giderleri boş olan mükelleflerin tespiti. • Yıllara Sari İnşaat işi ile iştigal edip hak ediş ödemesi aldığı halde gelir vergisi tevkifatı yapılmayan mükelleflerin tespiti.

6. RİSTURN İSTİSNASI Risturn, genel olarak geri verme anlamına gelmektedir. Burada ifade ettiği anlam ise; Kooperatiflerin ortaklarıyla yaptıkları işlemlerden sağladıkları kazançların, kooperatifle yaptıkları işlem hacmi oranında ortaklara geri verilmesi ya da iade edilmesidir. Bir başka ifadeyle bu paylar, kooperatif kazancı olmayıp ortağın parasıdır.

7. Kimler Dağıtır & Kimler Alır Ortakların şahsi ve ailevi gıda ve giyecek ihtiyaçlarını karşılamak için satın aldıkları malların kıymetlerine göre hesaplanan risturnlar Tüketim( İstihlak) Kooperatifleri Tüketici ortaklar Ortakların üretip kooperatife sattıkları veya kooperatiften üretim faaliyetinde kullanmak üzere satın aldıkları malların kıymetine göre hesaplanan risturnlar. Üreticiler Üretim( İstihsal) Kooperatifleri

8. Ortakların kullandıkları kredilere göre hesaplanan risturnlar. Kredi Kooperatifi Ortaklar Ortakların idare gideri karşılığı olarak ödedikleri paralardan harcanmayarak iade edilen kısımlar. Risturn’un konusunu oluşturmaktadır.

9. Elde Edilen Varlık EVET Risturn’un; nakden veya ayni değerde mal olarak ödenmesi istisnanın uygulanmasına engel değildir. Ayrıca istisna uygulaması için ödeme şartı da bulunmamaktadır. Hesaplamanın yapılarak ortaklara alacak kaydı yeterlidir. ( Tahakkuk Esası)

10. Kazanç Türü ? Kooperatiflerin ortakları ile yaptıkları işlem hacmine göre hesaplanan RİSTURN KAR DAĞITIMI DEĞİLDİR. Kurum tarafından Kurumlar Vergisinden İstisna Edilir, Alan Ortak tarafından Gelir Vergisi Beyannamesi Verilmez. YANİ

11. Nasıl Hesaplanır? Örnek: Bir tüketim kooperatifinde, dönem safi kazancı 20.000.- TL., genel iş hacmi (satış hasılatı) 80.000.- TL., ortaklarla ortaklık statüsü içinde yapılan iş hacmi 48.000.- TL., ortaklarla ortaklık statüsü dışında yapılan iş hacmi ile ortak dışı işlemlerdeki iş hacmi toplamı ise 32.000.- TL.’dır. Buna göre, vergiden istisna edilecek risturn şöyle hesaaplanacaktır. 48.000 x 20.000 = 12.000 Lira, 80.000 Vergiye tabi safi kurum kazancı ise; 20.000 (-) 12.000 = 8. 000.- Lira olacaktır.

12. LÜTFEN DİKKAT • Ortaklardan başka kimselere yapılan işlemlerden doğan kazançlar ile ortaklarla ortaklık statüsü dışında yapılan işlemlerden doğan kazançlar istisnadan yararlanamaz. • Bunların genel kazançtan ayrılmasında, ortaklarla yapılan iş hacminin, genel iş hacmine olan oranı esas alınır. • Risturn istisnası ile ilgili koşullar ise; • Tüketim kooperatiflerinde, ortakların kişisel ve ailevi gıda ve giyecek ihtiyaçlarını karşılamak için satın aldıkları malların değerine, • Üretim kooperatiflerinde, ortakların üreterek kooperatife sattıkları veya kooperatiften üretim faaliyetinde kullanmak üzere satın aldıkları malların değerine, • Kredi kooperatiflerinde, ortakların kullandıkları kredilere göre hesapladıkları risturnlar olarak sayılmıştır. Ortak olmayanlara yapılan işlemler istisna kapsamına girmemektedir.

13. HEP ALMA OLMAZ Kİ! • VERENLER NE YAPACAK • BAĞIŞ VE YARDIMLAR

14. Neden ? Dayanışmayı, sivil toplum örgütlerini ve araştırma geliştirme faaliyetlerini teşvik etmek amacıyla kurumlar vergisi mükelleflerinin yapmış oldukları bağışların belli bir kısmının kazançtan indirimine izin verilmektedir. Vergi –Bağış = Eğitim Sağlık Kültür Savunma

15. Kimlere ? • Bağış ve yardım, • Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, • İl özel idarelerine, • Belediyelere ve köylere, • Bakanlar Kurulu'nca vergi muafiyeti tanınan vakıflara, • Kamu menfaatine yararlı sayılan dernekler ile Bilimsel araştırma ve geliştirme faaliyetlerinde bulunan kurum ve kuruluşlara yapılmalıdır. KAMU KAMU Denetiminde Özel

16. Neler Bağışlanabilir? • Nakdi bağışlar, • Nakit para • Para ile ölçülebilen her türlü menkul kıymet • Ayni bağışlar • Taşınır taşınmaz her türlü mal • Gayrimenkul; Bina, arsa, arazi • Gayrı maddi haklar vb.varlıklardır.

17. Makbuz karşılığı olmalı, Nakit bağışlarda kurum yetkililerince onaylanmış makbuz, Nasıl Belgelenmeli?

18. AYNİ BAĞIŞLARDA • TİCARİ EMİA • Sevk İrsaliyesi • Fatura ile teslim edilmeli. • Fatura üzerinde bağış yapılan kuruma ait bilgiler açık olarak yer alacak, mal bedeli ve KDV hesaplanmayacaktır. Ayrıca “Bağış olup bedeli tahsil edilmeyecektir.” İbaresi yer alacaktır.

19. Gayrimenkul Bağışı Gayrimenkuller tapuya tescil ile devir olunacağından, tapuda devir ve iktisap şekli belirtilmesi yeterli olacaktır.

20. Diğer Emtia ( İşletme dışından satın alınarak bağışlanan mallar) • Alış faturası bağışlayan adına alınır, KDV indirim konusu yapılmaz. • Bağışlanan malzeme, demirbaş vs. tutanak ile teslim olunur.

21. Hangi Kazançlardan İndirilir ? • Gelir Vergisine Tabi Kazançtan • Zarar mahsubu sonrası kazançtan. KKEG dikkate alınmayacaktır. • Kurumlar Vergisinde Kurum Kazancından • Zarar mahsubu dahil giderler ile iştirak kazançları istisnası düşüldükten sonra, indirim ve istisnalar düşülmeden önceki tutar. KKEG dikkate alınmayacaktır. Ticari Bilanço Karı-(iştirak Kaz.+G.Yıl Zararı)

22. Genel Kurallar • Bağış tutarı beyannamede ayrıca gösterilmelidir. • Aynı dönemde indirilemeyen tutarlar devredilmemelidir. • Kazancın %5’i ve %100’ü tutarında indirim hakkı ayrımına dikkat edilmelidir.

23. GELELİM EN HASSAS NOKTAYA

24. Bağış Türleri ve İndirim OranlarıGelir ve Kurumlar Vergisi Kanunu

25. Bağış Türleri ve İndirim OranlarıGelir ve Kurumlar Vergisi Kanunu

26. Bağış Türleri ve İndirim OranlarıGelir ve Kurumlar Vergisi Kanunu

27. Özel Durumlar • Kamu kurum ve kuruluşları ile imzalanan protokol gereğince kamu arazisi üzerine okul yaptırılması halinde, söz konusu okul inşasına ilişkin olarak yapılan harcamaların, harcamanın yapıldığı yıla ilişkin kazancın tespitinde indirim konusu yapılabilecektir. İndirim için teslimin gerçekleşmesi beklenmez. Özel mülkiyete sahip arazi üzerine yapılan okul inşaatına ilişkin harcamalar ancak teslimin gerçekleştiği dönemde indirilir. • Kültür Bakanlığınca desteklenen ya da desteklenmesi uygun görülen harcamalar ile ilgili olarak; Bu indirimden yararlanan mükellefin tarh dosyasından bağış yapılan projenin Kültür Bakanlığı tarafından desteklendiği veya desteklenmesinin uygun görüldüğüne ilişkin ilgili Bakanlığın yazısının bulunması gerekmektedir.

28. Eğitim öğretim kazanç İstisnasından yararlanan mükelleflerin belge kontrolü. • 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5/1-ı maddesinde; okul öncesi eğitim, ilköğretim, özel öğretim ve orta öğretim özel okulları ile Bakanlar Kurulu’nca vergi muafiyeti tanınan vakıflara veya kamu yararına çalışan derneklere bağlı rehabilitasyon merkezlerinin işletilmesinden, ilgili Bakanlığın görüşü alınmak suretiyle Maliye Bakanlığı’nın belirleyeceği usuller çerçevesinde beş hesap dönemi itibarıyla elde edilen kazançların kurumlar vergisinden müstesna olduğu, bendin parantez içi hükmünde ise istisnanın, belirtilen okulların ve rehabilitasyon merkezlerinin faaliyete geçtiği hesap döneminden itibaren başlayacağı hükümlerine yer verilmiştir. Özel eğitim ve öğretim kurumlarının söz konusu istisnadan yararlanabilmesi için kurumların 01/01/2006 tarihinden itibaren faaliyete geçmiş olmaları gerekmektedir.

29. Eğitim Hizmeti Yanında Verilen Destekleyici Hizmetler • Eğitim tesisleri ile rehabilitasyon merkezlerinde yer alan kantin, büfe, kafeterya, kitap satış yeri gibi tesislerin gerek bizzat işletilmesinden, gerekse kiraya verilmesinden elde edilen kazançlar istisna kapsamı dışındadır. • Yemek ve konaklama hizmetlerinin okul bünyesinde verildiği ve bu hizmetlere ilişkin bedelin okul ücretine dahil olduğu durumlarda, elde edilen kazanç herhangi bir ayrıma tabi tutulmadan istisna uygulamasına konu olacak olup, yemek hizmetinin dışarıdan satın alınması istisna uygulamasına engel teşkil etmeyecektir.

30. Dershaneler, Etüd Merkezleri, Özel Eğitim Kurumları • Yukarıda belirtilenlerin dışında kalan, öğrencileri istedikleri derslerde yetiştirmek, bilgi düzeyini yükseltmek üzere faaliyet gösteren dershaneler ile kişilerin sosyal, kültürel ve mesleki alanlarda bilgi, beceri, yetenek ve deneyimlerini geliştirmek veya serbest zamanlarını değerlendirmek üzere faaliyet gösteren özel eğitim kurumları ile öğrenci etüt merkezlerinin işletilmesinden elde edilen kazançlar hakkında istisna uygulanmaz.

31. AR-GE HARCAMALARINDA BELGE DÜZENİ • AR-GE İndirimi YMM Tasdik Raporu ile hüküm ifade etmektedir. Bu nedenle süresi içinde Tam Tasdik veya Özel Rapor sözleşmesi düzenlenmelidir. • Kazancın yeterli olmaması halinde devreden indirim hakkı için ayrıca YMM Raporu düzenlenmeyecektir. • AR-GE indirimine ilişkin esasların denetimi YMM raporuna bağlandığından projenin başlangıcından itibaren YMM ile birlikte kayıtların yürütülmesi ve yönlendirilmesinde yarar bulunmaktadır. • AR-GE projelerinde salt bilim kurulu onayı ve Tübitak’tan desteğin onaylanmış olması, indirim için yeterli değildir. Fiili durum; desteğe ilişkin Kurumlar Vergisi düzenlemelerine uygun olmalıdır. • AR-GE projelerinin muhasebe kayıtları ve dikkat edilmesi gereken hususlar oldukça geniş kapsamlı olup, ayrı bir seminer konusu yapılmasında yarar vardır.

32. Biraz Mola !

33. Yatırım İndirimi • Şu anda yürürlükten kalkmış olmakla beraber; geçmiş dönemden devir eden yatırım harcamaları, cari dönem kazançlarının yetersizliği nedeniyle indirim konusu yapılamayan Yatırım İndirimi harcamaları aşağıda belirlenen şartlarda indirim konusu yapılmaktadır. • En son GVK.’nın 19. Maddesinde düzenlenmiş olan yatırım indirimi müessesesi; 5497 sayılı Kanun’un 2.maddesiyle 1.1.2006 tarihi itibariyle yürürlükten kaldırılmıştır. Diğer taraftan GVK.69.madde çerçevesinde, kullanılmamış olan yatırım indirimi tutarı için 2008 yılına kadar indirim imkanı tanınmıştır. • Ancak, 08.01.2010 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak bu tarihte yürürlüğe giren Anayasa Mahkemesi Kararı ile Yatırım İndirimi süresini 2006,2007 ve 2008 yılları ile sınırlayan yasa hükmü Anayasaya aykırı bulunarak iptal edilmiştir.

34. Yatırımİndirimi • Gelir Vergisi Kanunu’nun geçici 69’uncu maddesinde; gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin; 31/12/2005 tarihi itibarıyla mevcut olup, 2005 yılı kazançlarından indiremedikleri yatırım indirimi istisnası tutarları ile; • 24/04/2003 tarihinden önce yapılan müracaatlara istinaden düzenlenen yatırım teşvik belgeleri kapsamında, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 09/04/2003 tarihli ve 4842 sayılı Kanunla yürürlükten kaldırılmadan önceki ek 1,2,3,4,5 ve 6’ıncı maddeleri çerçevesinde başlanılmış yatırımlar için belge kapsamında 01/01/2006 tarihinden sonra yapacakları yatırımları, • 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun mülga 19’uncu maddesi kapsamında 01/01/2006 tarihinden önce başlanan yatırımlarla ilgili olarak, yatırımlarla iktisadi ve teknik bakımdan bütünlük arz edip bu tarihten sonra yapılan yatırımları, nedeniyle, 31/12/2005 tarihinde yürürlükte bulunan mevzuat hükümlerine göre hesaplayacakları yatırım indirimi istisnası tutarlarını, yine bu tarihteki mevzuat hükümleri (vergi oranına ilişkin hükümler dahil) çerçevesinde sadece 2006, 2007 ve 2008 yıllarına ait kazançlarından indirebilecekleri hüküm altına alınmıştır. • 60 numaralı Gelir Vergisi Sirküleri’nde; “Gelir Vergisi Kanunu’nun geçici 69’uncu maddesinde yer alan düzenleme çerçevesinde yatırım indiriminden yararlanacak olan gelir vergisi mükelleflerini, 01/01/2006-31/12/2006 vergilendirme dönemine ilişkin beyan ettikleri kazançları üzerinden, Gelir Vergisi Kanunu’nun 31/12/2005 tarihinde yürürlükte bulunan gelir vergisi tarifesi üzerinden vergilendirileceklerdir.

35. Yatırım indirimi tasdik raporu ibraz etmesi gereken mükelleflerin tespiti. • Yatırım İndirimi istisnasından yararlanan mükellef, istisnanın uygulandığı dönemde, Yatırım harcamaları ile ilgili Yeminli Mali Müşavir raporunu, beyanname verme süresini takip eden iki ay içinde mükellefi bulunduğu Vergi Dairesine teslim etmek zorundadır. • Süresinde düzenlenmiş Tam Tasdik Sözleşmesi bulunan mükellefler ayrıca rapor düzenletmeyeceklerdir. • Kazancın yeterli olmaması halinde devreden indirim hakkı için ayrıca YMM Raporu düzenlenmeyecektir.

36. Yatırım İndiriminde İzlenen Konular • Gelir ve Kurumlar Vergisi mükellefleri 31.12.2005 tarihi itibariyle mevcut olup 2005 yılı kazançlarından indiremedikleri yatırım indirimi istisnası tutarlarını 31.12.2005 tarihindeki mevzuat hükümleri çerçevesinde sadece 2006-2007-2008 yılı kazançlarından indirebilirler. (2006-2007-2008 ibaresi iptal edilmiştir.) • 31/12/2005 tarihinden sonra alınan teşvik belgeleri yatırım indirimi unsurları kapsamamaktadır. • Önceki tarihli alınan ancak 31/12/2005 ten sonra teşvik belgesi global listesine eklenen yatırım harcamalarına dikkate edilmelidir.

37. İktisadi Teknik Bütünlük • GVK19 uncu madde kapsamında 01.01.2006 tarihinden önce başlanan yatırımlarla ilgili olarak, yatırımla ilgili iktisadi ve teknik bakımdan bütünlük arz edip bu tarihten sonra yapılan yatırımları için; 31.12.2005 tarihindeki vergi oranı dahil mevzuata göre hesaplanan yatırım indirimi istisnası 2006-2007-2008 yılları kazançlarından indirilebilir. • Teşvik belgeli yatırımlar içeriği yatırım harcamaları zaten iktisadi bütünlük arz etmektedir. Bu nedenle 19. madde kapsamında belgesiz yatırım harcamaları için bu açıklama yapılmıştır. İktisadi bütünlük kavramı dikkatle araştırılmalı gerekirse bilirkişi raporları ile desteklenmelidir.

38. Vergi oranları • Yapılan düzenlemeler ile seçimlik olarak uygulaması öngörülen yasal düzenlemeler ve Kurumlar Vergisi Oranları dikkatle uygulanmalıdır. • Kurumlar vergisi mükellefleri açısından: Yatırım indiriminden yaralanmayı seçen mükellefler, yatırım indiriminden sonra kalan matrah için %30 kurumlar vergisi tahakkuk ettirmelidir. • Örneğin 2005 yılı kazancından indirilemeyen belgeli (%19,8 stopaja tabi) 300.000,- YTL yatırım indirimi devri olan (A) A.Ş., 2006 yılında 2.000.000,- YTL kazanç elde etmiştir. Yaptığı hesaplama sonucu 2006 yılı matrahından yatırım indirimi düşmemeye karar veren (A) A.Ş. bu yatırım indirimini 2007 yılına devredemeyecektir. • Eğer (A) A.Ş.nin aksine yatırım indirimi istisnasında faydalanmayı seçerse; indirimden sonra kalan (2.000.000-300.000) 1.700.000 YTL.için % 30 oranında Kurumlar Vergisi tahakkuk ettirecektir. • Eğer (A) A.Ş.nin 2006 yılı kazancı örneğin 250.000,- YTL olarak gerçekleşmiş ise ve 2006 yılında yatırım indirimi uygulansa da uygulanmayacaksa da, 2007 yılına devredebileceği yatırım indirimi tutarı 50.000,- YTL olacaktır.

39. Maddi Duran Varlıklarda İzlenen Konular • MDV ‘lar mal oluş değerleri ile aktifleştirilirler. • MDV alış giderleri maliyete eklenmiş midir? • MDV alışı ile ilgili finansman giderleri maliyete eklenmiş midir? • Amortismanlar faydalı ömür esasına göre ayrılmış mıdır? • 1/1/2004 ten önce alınan MDV için eski hükümlere göre amortisman ayrılmaya devam olunmuş mudur?

40. Varlık Amortisman Dengesi Bir işletmede maddi duran varlıklar için birikmiş amortismanların toplam tutarı, maddi duran varlıkların toplam tutarından fazla olamaz. M.D.V < B. Amortismanlar VUK 314’üncü maddesinde; boş arazi ve boş arsaların amortismana tabii olmadığı, ancak; 1- Tarım işletmelerinde vücuda getirilen meyvalık, dutluk, fındıklık, zeytinlik ve güllüklerle incir bahçeleri ve bağlar gibi tarım tesisleri, 2- İşletmede inşa edilmiş olan her nevi yollar ve arkların, amortismana tabi tutulacağı ifade edilmiştir.

41. Yatırımlar • Tamamlanan yatırımlar aktife alınmış mıdır? • Kısmen de olsa kullanıma başlanan varlıklar tamamlanan kısımlar itibariyle aktifleştirilmiş olmalıdır. • 258 Hesaptaki eksilmeler aynı tutarda MDV artışına neden olmuş mudur?

42. Satış ve Maliyet Analizleri • Ticari Zarar söz konusu olmadığı hallerde satışların maliyetinin, satış hasılatında fazla olmaması gerekir. • Sektörel bazda, Türkiye geneline ait karlılık oranları ile; Beyan edilen hasılat ve maliyet karşılaştırılması yapılmakta, Mükellefe ait kayıtların incelenmesinde; izah edilebilecek gerekçeler yoksa, faturasız mal alım ve satımı yapıldığı varsayımı ile cezalı tarhiyata muhatap olunmaktadır.

43. DİKKAT !!! ..... NELER OLUYOR. • 602 Diğer Gelirler Hesabında tutar olduğu halde, diğer satışların maliyetinde değer bulunmamakta. • 602 Diğer Gelirler Hesabında değer bulunmadığı halde, Diğer Satışların Maliyetinde değer bulunmakta. • Satışların maliyeti satış hasılatından yüksek olmakta. ( Açıklanabilir zararlar hariç) • 153 Ticari mallar hesabındaki azalışlar, Satılan Ticari Mal Maliyetinden düşük olmakta. • 152 Mamul mallar hesabındaki azalışlar, Satılan Mamul Mal Maliyetinden düşük olmakta. • Yıllar itibariyle satış maliyet yüzdelerinde önemli sapmalar ortaya çıkmakta. • Yıllık net satışlar artarken satış maliyetleri düşmekte veya tam tersi net satışlar azalırken satış maliyetleri artmakta.

44. Karşılaştırma ve Mutabakat Analizleri • Hesaplar, beyan ve bildirimler arasında karşılaştırma ve mutabakat yoluyla yapılan analizler.

45. Katma Değer vergisi yıllık kümülatif hasılat toplamı ile Gelir Tablosundaki hasılat kalemlerin karşılaştırılması • Gelir Tablosundaki Brüt Satışlar toplamı ile Katma değer vergisi beyannamelerindeki teslim ve hizmet bedelleri toplamının karşılaştırılması yapılmaktadır. Bu analiz doğrudan sonuç vermese de farklılık inceleme sebebi olarak görülmektedir. • Farklar Nereden kaynaklanıyor? Neden? Ne yapmak gerekir ? • Dönemde sabit kıymet satışı varsa; (araç, bina, makine gibi.) • Bir takvim yılından fazla süre içeren gelir tahakkukları varsa,(kira geliri, intifa hakkı,...) • İhracattan doğan kur farkları (601 hesapta kayda alınmakta ancak beyana dahil edilmemektedir.) • Bu tür gelirleri olup, KDV beyannamesinde teslim ve hizmet bedelleri içinde gösterilmeyen tutarlar için; AÇIKLAMA YAPILMASI ŞARTTIR. Açıklama, E Beyannamede Gelir Tablosu dipnotlarında yapılabileceği gibi Vergi Dairesine Verilecek bir dilekçe ile de yapılabilir.

46. Ödenmeyen sosyal güvenlik primleri toplamı beyannamede yer alan kanunen kabul edilmeyen giderlerden büyük olan mükelleflerin tespiti. • 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 88. maddesinde, kuruma fiilen ödenmeyen prim tutarlarının gelir ve kurumlar vergisi uygulamasında gider yazılamayacağı hükme bağlanmıştır. • Gelir Vergisi Kanunu’nun 40. Maddesinin 2. Bendine göre, ticari kazancın tespitinde, işverenlerce hizmet erbabı için ödenen sigorta primleri gider olarak indirilebilmektedir. • Bu nedenle, sigorta primleri dönemine ve ait olduğu yıla bakılmaksızın fiilen ödendiğinde gider yazılacaktır. Sadece istisna Aralık ayına aittir. Bir sonraki takvim yılında ödenmesine rağmen döneminde giderleştirilebilir.

47. ÖDENMEMİŞ SİGORTA PRİMLERİNİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ Sigorta primleri ödensin veya ödenmesin ilgili olduğu dönemde gider veya maliyet hesabına borç, 361 no.lu hesaba alacak kaydedilerek tahakkuk ettirilir.  __________________________/__/__________________________ 770-GENEL YÖNETİM GİDERLERİ/ VEYA DİĞER GİDER HESAPLARI 335-PERSONELE BORÇLAR/VEYA 381- GİDER TAHAKKUKLARI 360-ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 360.01-Gelir Vergisi 360.02-Damga Vergisi 361-ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KESİNTİLERİ 361.01-SSK İşveren Payı 361.02-SSK İşçi Payı ________________________/__/___________________________

48. Tahakkuk ettirilen ücret gideri yukarıdaki şekilde gider yazıldıktan sonra dönem sonunda halen ödenmemişse aşağıdaki kaydın yapılması ve ödenmeyen bu giderin kanunen kabul edilmeyen gider olarak muhasebeleştirilmesi gerekir.  ___________________________31/12/________________________ 361-ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK GİDERLERİ 368-VADESİ GEÇMİŞ ERTELENMİŞ VEYA TAKSİTLENDİRİLMİŞ VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER __________________________/__/____________________________ 950-KANUNEN KABUL EDİLMEYEN GİDERLER 950.01-Ödenmeyen SSK Primi 951-KANUNEN KABUL EDİLMEYEN GİDER KARŞILIĞI __________________________/__/___________________________  Ödenmeyen sigorta primleri tahakkuk tarihinde gider kaydedildiği için kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği tarihte, KKEG olarak kazanca ilave edilip, 950 ve 951 no.lu hesaplar karşılıklı olarak ödeninceye kadar takip edilmek üzere kayda alınır.

49. Daha Sonra Ödenen Sigorta Priminin Muhasebeleştirilmesi ________________________/__/__________________________ 368-VADESİ GEÇMİŞ ERTELENMİŞ VEYA TAKSİTLENDİRİLMİŞ VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER 100-KASA / BANKA ________________________/__/__________________________ 960-İNDİRİLECEK GELİRLER 960.10-Geçmiş Yıla Ait SSK Primleri 961-İNDİRİLECEK GELİRLER KARŞILIĞI ________________________/__/___________________________

50. Ödenmeyen Sigorta Primleri • Ödenmeyen sigorta primlerini ödemenin yapıldığı yılda mali karın tespitinde “indirim” olarak dikkate alabilmek için, ilgili olduğu dönemde ticari kazancın tespitinde indirilmiş ve mali kara ilave edilmiş olmalıdır. • Ticari kazançta dönemsellik ilkesi ve tahakkuk esası geçerli olduğu için ödenmeyen sigorta primleri, ticari kazancın tespitinde gider veya maliyet olarak dikkate alınacaktır. Bu durum Tekdüzen Muhasebe Sisteminin de bir gereğidir. • Bu bakımdan mali kara ilişkin düzenlemeler beyanname üzerinde yapılmalıdır.