Paraqitur : Instituti Pedagogjike I Kosovës Ekipi hulumtues GIZ Hulumtues ETF Menaxher për Kosovën

1. ProcesiTorino shqyrtim- njëdëshmi-analizë e politikavetëAAP nëKosovë ProcesiMetodologjiadhegjetjetparaprakembizhvillimet AAP Paraqitur :InstitutiPedagogjike I KosovësEkipihulumtues GIZHulumtues ETF MenaxherpërKosovën

2. Procesi Torino • Procesi Torino ështënjë proces pjesëmarrësqë çon në analiza të bazuara në faktet e politikave të • AAP në një vend të caktuar.

3. QËLLIMI • Për të ndërtuar konsensus mbi mënyrat e mundshme tëavansimitnë politikën e AAP dhe zhvillimit të sistemit. Kjo përfshinë:- përcaktimin e statusittë artit dhe vizionitpër zhvillimin e AFP në vend/shtet       OSE- pas një periudhe të caktuar, njëvlerësim nëse vendet kanë arritur rezultatet e dëshiruara

4. QËLLIMI • Aktorëte vendit të zhvillojnë të kuptuarite përbashkët të vizionit të AAP, prioritetet dhe strategjinë • PolitikatvendoredhetëpërballueshmetëAAP janëpërpiluardhevlerësuar, bazuar në prova / njohuridhe bashkëpunim. • Analizat dhe arritjet janë rifreskuar në intervale të rregulltakohore • Mundësitë për mësimin e politikëspërmesdhenëkuadërtëvendeve partnere dhe me BE-në • Prioritetet e politikave informojnë strategjinëmbështetëse të FET-it dhe rekomandimet për AsistencëneJashtme të Bashkimit Evropian • Vendet janë gjendje më të mirë të koordinojnë kontributet e donatorëve.

5. KATËR PARIMET • pronësiae procesit dhe rezultateve nga partnerët e vendit/shtetit pjesëmarrës • zgjerimi I pjesëmarrjes nëproces, sibazëpër reflektimet dhe ndërtimin e konsensusit / politikën e të mësuarit • qasje gjithëpërfshirëse, duke përdorur një koncept të gjerë të AAP për të rinjtë dhe tërriturit, duke respektuar • qasjenndajsistemit, përfshirëlidhjet me kërkesat ekonomike dhe sociale • vlerësimii provave te bazuara në njohuri

6. Korniza analitike • Rregullim të vogël nga viti 2010 - në mes tjerash: • Përkufizimet e efikasitetit të jashtëm dhe të brendshëm të cilësisë dhe efikasitetit • Mësimit sipërmarrës të përfshira nën "AFP dhe konkurrueshmërisë ekonomike" • Seksion i ri mbi Qeverisjen, duke përfshirë financimin e • Me Theks më shumë në trajnimin e të rriturve

7. KORNIZA ANALITIKE - PYETJET KRYESORE • Vizioni Politik: Cili është vizioni për zhvillimin e AAP dhe përputhet kyvizion me objektivatmëtëgjërazhvillimoresocio - ekonomike • AAP në lidhje me konkurrencën ekonomike: A janëcilësitë e ofruara nga sistemi i AAP nëpërputhje me ato të kërkuara nga zhvillimet e treguttëpunës dhe ekonomisë? • AAP në lidhje me kërkesën dhepërfshirjensociale: a përputheninstitucionet, programetdhenjohuritë e ofruarangasistemi I AAP, me aspiratat e nxënësve individual dhenevojat e grupeve të rrezikuara? • Cilësitë e brendshme dhe efikasiteti: Cilat reforma të mëtutjeshme janë të nevojshme për modernizimin e blloqeve të ndryshme të ndërtimit të sistemit të AAP? • Qeverisja dhe financimi: A janë buxhetet, Menaxhimi i sistemit,dhe kapacitetet institucionale të mjaftueshme për të sjellë ndryshimet e dëshiruara në sistemin e AAP?

8. Procesi dhe Metodologjia

9. Organizimi i Rishikimit të Procesit Torino • Kontaktoni institucionin për ndërlidhje me ETF dhe institucionet e Kosovës (MASHT, IPK-ja dhe partnerët relevantë) nominuar: GIZ • Modaliteti Implementimi i zgjedhur nga përfaqësuesit e vendeve në fillimin e vitit 2012 Shqyrtues Procesit Torino (nëntor, 2011): ' vetë-vlerësim'  • Modalitet 'vetë-vlerësim': Kosova MASHT-i dhe partnerët e koordinuar nga GIZ mbledh hulumtimet relevante, duke përfshirë të dhënat, organizon procesin e konsultimit, hartimin dhe Vleresimin e raportit përfundimtar, me mbështetjen e ETF siguruar për të siguruar cilësinë e raportit përfundimtar. • Instituti Pedagogjik I Kosoves dhe një ekipi hulumtues i përbërë nga 6 anëtarë, të caktuar për punën kërkimore kryesore

10. Permbledhje+ Seksioni A dhe C Permbledhjeekzekutive: A- Vizion per sisteminzhvillueste AAP( 1 faqe); C- Efikasiteti I jashtem: Adresimiikerkesavesociale per AAP dheperfshihetpromotimi social (3-4 faqe) Lida Kita- ETF HaxhereZylfiu – IPK LuljetaShala – IPK Gabriela Platon -ETF IsmetPotera – IPK BinakGerguri – IPK Lida Kita- ETF HaxhereZylfiu – IPK LuljetaShala – IPK Gabriela Platon -ETF IsmetPotera – IPK BinakGerguri – IPK SeksioniB dhe E B- EfikasitetiiJashtem; Adresimindemografik,nevojat e treguttepunesdheekonomise(3-4 faqe);E- Qeverisja duke perfshirefinancat e sistemitfillestar AAP dhekapacitetiinstitucional per ndryshim (3-4 faqe) Raport Shikimi i Procesit te Torinos SeksioniD dhe E D- Kualitetidheefikasitetiimbrendshemfillestar duke perfshireofrimet e AAP( 3-4 faqe) – me mbeshtetjen e GPL-se; E: Qeverisja duke perfshirefinancat e sistemitfillestar AAP dhekapacitetiinstitucional per ndryshim (3-4 faqe) Michael Grahamn-IPK HajrijeDevataku – IPK SelimMehmeti – IPK Lida Kita – ETF HaxhereZylfiu – IPK LuljetaShala - IPK Kapitujte mbeshtetur Seksioni D dhe E: Permbledhjeekzekutive (LKI)+ Seksioni A dhe D(MGR), Finalizimin e permbledhjesekzekutive (LKI)+ Section A Michael Grahamn-IPK Hajrije Devataku – IPK Selim Mehmeti – IPK Komplikimete raportit RedaktimiiPergjithshemiRaportit Rishikimi, diskutimi I gjetjevenga TRP – ETF,IPK,GIZ Koleksionimiikomenteveteshtuara ne ngjarjen e qershoritdheintegrimin e draftit final nga- ETF, IPK, GIZ AneksiiDraftit 1: MatriksiQeveritar: ETF, IPK, GIZ; AneksiiDraftit 2:Lista e indikatorevekryesor- ETF, IPK, GIZ RISHIKIMI FINAL- igjitheekipi

11. Procesi • Fillimi i vitit 2012 Shqyrtues të Procesit të Torinos - Nëntor, 2011. Rezultatet nga të katër grupet punuese nga punimet e seminarit të konsultimit. •   Zhvillimin e kapaciteteve, mentorimit një stërvitje për "mbledhjen e dëshmive për vlerësimin e sistemeve të AAP në Ballkanin Perëndimor dhe Turqi": Përfaqësues nga MASHT, MPMS, Sak, të AKK, të GIZ, e KPI në rajon dhe BE rrjeteve të gjithë vitin 2011 dhe 2012

12. Procesi • Takime të rregullta dhe • Procesi i konsultimit mes GIZ kërkues dhe ekipi KPI kërkimor • Seminare të rregullta (GIZ - Ekipi i IPK hulumtim) me qëllim të përcjelljes vazhdimisht të gjeturat e reja, të dhënat që mungojnë dhe mangësive të cilat duhet të plotësohen. • Mbështetja e mëtejshme është dhënë vazhdimisht - Kosova koordinator për të komunikuar me ETF Kosovë Manaxher i ekipit → E Statistikave ETF.

13. Treguesit - ETF Doracaku • Një udhëzues praktik për përdorimin e treguesve në një kontekst kombëtar politikë-bërjes (në tri gjuhë). • Çfarë përbën një tregues dhe atë që një parakusht për një sistem informacioni të suksesshëm • Shembuj nga BE-ja në nivel global e treguesve në arsim për të gjithë dhe qeverisja • Klasifikimeve ndërkombëtare për krahasime ndërkombëtare (për p.sh. PISA) • Fokusimi në TP kuadrin analitik për të analizuar sistemet AAP.

14. TË DHËNAT STATISTIKORE • (Ndërkombëtarisht) treguesit në dispozicion mbledhur nga qendra Ekipit të Statistikave ETF • Ekipi kërkimor i Kosoves (IPK dhe GIZ, me mbështetjen e MASHT, MPMS dhe Sak) plotësuar këto me të dhënat e saj kombëtare. • Të dëshiruar të dhënat e përcaktuara në Kornizën analitike, plus Udhëzimet mbi Treguesit sasior (përkufizime, burimet).

15. Mbledhjen e të dhënave dhe kërkim për dëshmi • Indikatorët janë gjetur në burimet statistikore të ndryshme / institucioneve (SAK, MPMS, MASHT, etj) • Të dhënat e mbledhura nga ekipi kërkimor i TP (IPK, GIZ, ETF) pas Manualin e ETF mbi përdorimin e treguesve sasiorë • Referenca kombëtare dhe ndërkombëtare afatmesme, vjetore, raportet gjashtëmujore dhe dokumentet e politikave të lëshuara nga organizata qeveritare jo-qeveritare dhe super kombëtare • Pjesëmarrja në JARz (grupe pune), projektligjitligji dhe Ligjit i te rriturve AAP rishikim, takimet e koordinimit të donatorëve, nën-sektorit të grupeve punuese, punëtoritë AAP lidhura dhe takime të tjera. • Intervistë me një numër të përfaqësuesve të grupeve të interesuara (duke marr informacion plotësues te raporteve të publikuara të pagjetura)

16. Mbledhjen e të dhënave dhe kërkim për dëshmi • Në thellësi përmbledhje literaturë • Analiza në strategjitë, ligjet, komunikimit, etj • Analiza e profesioneve / aftësitë e nevojshme e tregut të punës (në krahasim me programet e AAP në ofertë). • Vëzhgimet në ngjarjet AAP ngjashme / panaire • (Firmat Praktika ekspozitë, etj) • Kërkesa e drejtpërdrejtë për të dhënat e publikuara të humbur dhe informacione për ofruesit relevante burimore (raportet e jashtme vlerësimi i ndikimit, raportet vjetore të progresit të lëshuara nga organizatat donatore, etj) përmes formulars standarde të përgatitura nga ana e ekipit hulumtues ose pyetje vetëm të drejtpërdrejta të veçanta

17. Mbledhjae evidences dhetedhenave per vleresimin e zhvillimitte AAP Burimet e te dhenave dhe Informacioneve per zhvillimin e AAP Shenim:Institucionete ardhshmejaneatoqekaneofruartedhenadirekte, telidhura me zhvillimin e AAP, respektivisht per indikatoret e tedhenaveteedukimit. Tegjithaketotedhenajanemarrurngaburimetprimarengadrejtoratishkollor. MLSW: Tedhenat ne tregun e punesimit/ fuqisepunetoredhepunesimitbazuar ne informacionet/regjistirmetteofruarangaServisiPublikiPunesimit: Raportetvjetore – PunaPublikedhePunesimi. Kornizastrategjike: Raportindertohet ne bazeteobjektiveve, qellimevedhepritjet e jashtmesiqellimeteparashturara ne strategjitenacionale- KESP, VET. Edukimi per teRritur, Strategjia e Trajnimit, Strategjia e Punesimitetj. MEST Tedhena Administrative: Indikatoretdhetedhenatstatistikorene edukim. Gjithashtu: Ligji Legjislativ I lidhur me AAP-AAP, Ligji ne Edukimin per te Rritur dhe Trajnimin, Ligji HE, Ligji mbi fuqine Punetore, etj. Vemendjeteveqante do tikushtohetobjektivavetecaktuarte AAP ne KESP 2011-2016. AgjenciaStatistikore e Kosoves (SAK): Statistikat e Edukimit, Studimet e FuqisePunetore, Demografika, Shoqerimidheriproduktimi I studimitteshendetesise, Produkti I BrendeshemBrutongaqasja e shpenzimeve ne Kosove, Studimi I Buxhetitetj. 1.Organizatat supreme nacionale: Banka Boterore, OECD, EU 2.Organizata e UN ( UNDP, UNICEF, UNKT, UNIFEM etj.) 3.Institucionet lokale, organizatat( + OJQ-ja): KPI, KEC. 4.Institucionet dhuruesedheorganizatat: GIZ, USAID, LuxDeV, Ambasadat, ADA, Danida,Norad, ECLO… 5.Kerkime tjerastudiuesengaindividet, academia, InstitucionetKerkurese ne Universitete

18. REZULTATET PRELIMINARE

19. 1. Vizionipërzhvillimin e AAP 2. vizion AAP dhezhvillimtëqëndrueshëm 3. Prioritetet - Vizionipërkthimin e AAP nëmasatëpolitikësdheveprime Vizioni për zhvillimin e sistemit të AAP • Faktorët socio demografikedhetrendet • Ndryshimetkryesoreekonomike • Tendencat e treguttëpunësdhesfidat e papunësisë • Si e benesistemii AAP adresimiityre? Efikasitetiijashtem: ekonomik Efikasitetiijashtem: shoqëror • Sfidatkryesoresociale (Nxënësvevulnerabël ', komuniteteve, grupet e tjeratëarsimitdhemundësitë e treguttëpunësdhesfidat) • Si e benesistemii AAP adresimiityre Efikasitetiibrendshëmdhecilësisë • Si ështëcilësiapërcaktuarnënivelofruesi • Përparësitëdhedobësitënëcilësidheefikasitettëbrendshme • Cilatjanëprioritetetkryesoredheveprime e mëtejshmetëpolitikës Qeverisjadhefinancimi • Menaxhimi (decentralizimi)  sistemittë AAP • Mekanizmatpërsigurimin e cilësisë • PërfshirjaSocialepartnerevedheinvestimetnësistemin e AAP • Cilatjanëprioritetetkryesorepërpërmirësimin e qeverisjesdhefinancimit

20. Vizionidhegjendja e artitnësektorin e AFP: 2011-2016 strategji - afatgja • Objektivi: tëzhvillojë 'lidhjetëqëndrueshme midis AAP dhezhvillimetglobaleekonomikedhesociale' . • Objektivakryesore: • 1. Praktika e studentëveprofesionalenë AAP do tëkryhetnëbashkëpunimtëngushtë me ndërmarrjet; • 2. Derinëvitin 2015 shkollat ​​profesionaleduhettëkenëautonomifinanciaredheoperacionale; • 3. Qendrat e kompetencaveduhettëbëhetnjëpjesëintegrale e sistemittë AAP kombëtar; • 4. Profiletprofesionaletëofruarangainstitucionet e AAP duhettëbëhetrelevantepërtregun e punës; • 5. Nukduhettëjetëgjithëpërfshirësdhevlerësuestëfunksionimittësistemitnë AAP; • 6. Kurrikulavetë AFP duhettëjetënëpërputhje me nevojat e treguttëpunësdhepërtëpërmbushurstandardetndërkombëtare; • 7. Nukduhettëjetënëlëvizshmërigjithnjëtëpunësimittëdiplomuaritnga AAP sinëtregunvendasdhetëhuaj; • 8. Njësistemfunksionalkombëtarikualifikimevedheproceduratpërekuivalentimindheakreditimitduhettëjetënë vend.

21. Prioritetet afatshkurtra - JAR 2012 • Prioritetet e përcaktuara në një proces pjesëmarrës nga shumica e aktorëve AAP • (JAR, 2012) që përfshin një periudhë një vjeçare: • Përmirësimi i praktikave profesionale në shkollat ​​e AAP: Praktika profesionale e studentëve është organizuar në bashkëpunim të ngushtë me ndërmarrjet. • Zhvillimi i programeve mësimore AAP dhe materiale mësimore: kurrikulave të AFP janë në përputhje me nevojat e tregut të punës dhe standardet ndërkombëtare. • Forcimi i lidhjeve midis AAP dhe tregun e punës: profilet profesionale të ofruara nga institucionet e AAP janë relevante për tregun e punës dhe zhvillimin e burimeve njerëzore të Kosovës.

22. Vizioni për zhvillimin e sistemit të AAP • ARRITJET • Reformat l- ëvizjet: Reformat e vazhdueshmelëvizjetnësigurimin e cilësisë (Validitetidheakreditimiiprogrameve), zbatimiistandardeve, kurrikula ,vlerësimidheçertifikimidhekualifikimetnëpërputhje me KornizënKombëtaretëKualifikimeve. • Shfaqja e sistemittëri: Marrëveshjetsistematikedhetëpërhershmeinstitucionalejanënë vend tëshqyrtimittëlegjislacionitekzistuesnëbashkëpunim me partnerëtsocialëdheaktorëtëtjerë AAP (ri-funksionimin e KAAP dhezhvillimin e KAAP artikuluarnëprojektligjit AAP dhenëprocesin e rishikimit) (Projekt AAP LigjidheRishikimii KAAP dhe AVET) • Shembujtëmirëpërarsimdhetrajnim: Trajnimiimësuesve, sigurimittëcilësisëdheparimet ne zhvillimin e kurrikulit.

23. SFIDAT • Koherencën e strategjive dhe kuadrit ligjor (strategjitë sektoriale të izoluara dhe ligjet) • Shpërndarja e dëshmive • Vendimi Politikave bazohet në partneritet • Sistemi është përballur akoma me projekte fazën pilot dhe pa politikë të konsoliduar • të mësuarit dhe vlerësimit sistematik ndikimit • Bazuara në dëshmi Politika marrjes nuk është ende një sektor të gjerë qasje • Pronësia shumë pak në diskutimet e politikave kombëtare të udhëhequr, kryesisht ekspertizës nga donatorët dhe të jashtme (input ndërkombëtare dhe lokale) • Ekziston një rrezik i konsiderueshëm për mungesën e ngulitjes të elementeve reformuese AAP në traditat ekzistuese kombëtare, preferencat, strukturat dhe praktikat. • Divizioni AAP ende po përballet me mungesën dhe mungesa e kapacitetit për të trajtuar të gjitha qëllimet ambicioze të përcaktuara

24. Në përgjithësi, prioritetet afatshkurtra për AAP janë përcaktuar nga ministritë e linjës, partnerët socialë dhe aktorëve të tjerë (JAR, 2012) Pyetja është: Si këto prioritete të jenë të përkthyera në masa të politikës dhe veprimeve konkrete? Afatshkurtër, afatmesëm, afatgjatë

25. Efikasiteti i jashtem: ekonomik • Faktorët socio demografikë dhe trendet • Rritja e popullsisë është në normë mjaft konstante (0.6%) • Kushtet e kërkuar në tregun e jashtëm të punës janë raportuar të ketë pasur një ndikim në tregun e punës së Kosovës - rënie në remitancat e vëzhguara (MEF, 2010) • Ekonomia informale vazhdon të shkojnë nga 35 - 50% të PBB-së (MEF, 2010) • Sektori kryesor ekonomik në Kosovë përbëhet nga shërbimet (me një përqindje e PBB-së prej 68 për qind në vitin 2010) e ndjekur nga industria (20% në vitin 2010) dhe bujqësia (12% në vitin 2010) • Pjesa më e madhe e personave të punësuar punon në shërbime (71% në vitin 2009). Një në katër veprave të punësuarve në industri dhe vetëm 6% punon në bujqësi.

26. Tregu i punës • Kosova nuk ka ndërmarrë një LFS nga viti 2009, por të dhënat nga burimet administrative janë në dispozicion (MPMS, 2012). • Edhe pse të dhënat e fundit nuk janë në dispozicion, indikacionet janë se papunësia e të rinjve mund të jetë edhe më e lartë (Banka Botërore, 2012:26). • Në përgjithësi, Kosova ka arritur të reduktojë papunësinë, por disi nga nivelet shumë të larta (Banka Botërore, 2012:24). Është vlerësuar akoma si më të lartat në Evropë (47,5%, AFP 2009 dhe 35-39%, MPMS) • Pjesa më e madhe e personave të punësuar punon në shërbime (71% në vitin 2009). Një në katër veprave të punësuarve në industri dhe vetëm 6% në bujqësi punon • Tregu i punës është "pushtuar" me një mesatare prej 30.000 punëkërkues të rinj çdo vit (MPMS, 2012:29), dhe mundësitë e vogla - 3000-4000 punë të reja në vit (USAID, 2009:6) - janë në dispozicion të tyre (UNKT, 2012 ).

27. Aftësitë e ofruara nga sistemi  AAP kundrejt atyre që kërkohen nga tregu i punës • Studimet e punëdhënësve të bazuar në një numër të profileve AAP sipas planprogrameve të reformuar GTZ, 2009; GIZ: 2012) kërkon më shumë kompetenca profesionale (Disiplina të veçanta), por AAP ofron më shumë të orientuar teorike. • Kërkesa për një grup të caktuar të kualifikimeve dhe Konkurse të hapura (ndërtimi të lidhura me bujqësi) (që janë të ofruara nga ofruesit e AAP) është rritur siç raportohet nga punëdhënësit e Aleancës (AKB, 2012). Megjithatë, ka pak dëshmi nëse Ofertat AAP janë duke u udhëhequr nga këto kërkesa (pa të dhëna për nxënësit AAP vendndodhjen e tregut të punës - për studime psh gjurmëlënës).

28. Aftësitë e ofruara nga sistemi  AAP kundrejt atyre që kërkohen nga tregu i punës • Një numër i praktikave të reja janë duke kontribuar në përmirësimin e qëndrimeve të nxënësve AAP '  ndërmarrëse dhe aftësive (të tilla si: Firmat Praktika, CoCs). • Megjithatë, ekziston një përqindje e konsiderueshme e studenteve te shkollave ​​profesionale (18%) që nuk angazhohen në çdo praktikë profesionale që mund të ofrojnë ata ndërmarrëse – ne të mësuarit e bazuar (bazuar si në një hulumtim të vogël, të mostruar KPI 2012 - pune pabotuar).

29. Sfidat kryesore në rrezik • Sistemi i Kosovës AAP përballet me probleme themelore në drejtimin e politikave dhe reformave të bazuar në kërkesat e tregut të punës. • Hulumtimi i rregullt është i kufizuar dhe një foto e madhe nuk mund të ofrohen nga copa të vogla të informacionit. •   Pavarësisht nga disa OJQ-të, institutet kërkimore dhe aleanca të biznesit për të siguruar të dhëna në lidhje me reagimet e punëdhënësve, kënaqësinë dhe kërkesave të mëtejshme për kompetencat, një AAP orientuar dhe në punë të gjerë që mbulon sistemin e kërkimit nuk është ende në vend. • Kapaciteti kërkimore, veçanërisht atë të universiteteve dhe institutet kërkimore në vend mbetet shumë e dobët (EC, 2011:30).

30. Mungesa e një mekanizmi për të gjurmuar e punësimit të të diplomuarve AAP është e njohur në nivel strategjik dhe të politikave (KESP 2011-2016) Pyetja mbetet: • Cilat janë prioritetet kryesore për përmirësimin e efikasitetit të jashtëm ekonomik në sistemin e AAP? Kush do të ndërmarrë përgjegjësinë e tregut rreth dhe hulumtim të diplomuarve?

31. Efikasiteti i jashtem: shoqëror • Një rënie prej 10.21 për qind në normat e regjistrimit në arsimin e të rriturve (MASHT, 2012) është vërejtur në vitin shkollor 2011/2012 në krahasim me periudhën që përfshin 2004-2008. • Të ALMPs kanë arritur jashtë vetëm për 9 për qind të grupeve të pakicave dhe 9% e personave me aftësi të kufizuara (UNDP, 2011). • Shumica e kosovarëve të moshës 15 + (53%) nuk kanë përfunduar arsimin e mesëm të lartë (40.6% e meshkujve dhe 65,4% e grave) (2009). • Niveli i punësimit është më i ulët për grupmoshën 15-24 me vetëm 10.7% në 3.7% për meshkuj dhe femra (ESK, 2009). • Shumica e të papunë vazhdojnë të jenë të papunë afatgjatë (12 +). Nuk ka korrelacion të vazhdueshëm në mes të papunëve dhe (më i ulët) niveli arsimor

32. Efikasiteti i jashtem: shoqëror • Më konkretisht, përfshirja e grave në AAP dëshmon të • të jetë shqetësuese të lartë jo vetëm në aspektin e qasjes, por edhe në • përfaqësimi në disproporcion mes njëanshëm të caktuar • profilet ofruara në shkollat ​​(Kastrati, 2010:14) • Gratë nga komunitetet rom ashkali egjiptas janë të përfaqësuar vetëm me 25.05 për qind në AAP, ndërsa gratë nga komunitetet e tjera bëjnë rreth 50 për qind në këtë nënsektor. • Dy të tretat e meshkujve joaktiv dhe 80% e femrave joaktive kanë më pak se arsimin e mesëm të lartë (ESK, 2009, AFP). • Përfaqësimit të grave në tregun e punës mbetet akoma shumë e ulët 28,7% dhe më pak se gjysma e të punësuarve (12%) pune nën një kontratë të përhershme me kohë të plotë.

33. Efikasiteti i jashtem: shoqëror • Të dhënat nga MASHT-i (2010-2011) tregojnë një rënie të lehtë në normat e regjistrimit në arsimin e përgjithshëm e sipërm të mesme (2.21%).norma regjistrimit në shkollat ​​profesionale është vlerësuar 54.85 për qind, duke shënuar një rënie prej 3.33%. • Përveç kësaj, braktisjet nga shkalla e nxënësve të shkollave profesionale vazhdon të jetë i lartë. Deri në fund, të vitit shkollor 2009/2010, përqindja e nxënësve që braktisur arsimin e tërë e sipërme të mesme ishte 2,98%, ku 81,12% prej tyre ishin të pista profesional (MASHT, EMIS, 2012). • Një raport tjetër tregon se komunitetet RAE ka tendenca më të larta të braktisjes, me ritme edhe më të larta të vërejtura në vajzave RAE (Riinvest, 2009).

34. Efikasiteti i jashtem: shoqëror • Pakicat etnike gjithashtu vuajnë nga papunësia më të larta dhe mosveprimi ekonomik sesa të popullsisë në përgjithësi. 25% e të rriturve RAE kanë disa lloj punë të përhershme ose të përkohshme (pa përfshirë aktivitetet informale) dhe 45% e burrave janë duke kërkuar një punë (KFOS / Compass, 2009) • AAP për nxënësit me Aftësi të Kufizuara (intelektuale, verbim, dëmtim ne folur apo dëgjuar) është e organizuar ne pesë qendra të resurseve. • Gjithsej 143 studentë kanë qenë të përfshirë në vitin shkollor 2011/2012 (Qendrat Burimore, 2012) duke shënuar një rritje prej 12% në regjistrimin në krahasim me vitin e kaluar (98 në 2010/2011, MASHT-SMIA, 2011/2012). Rezultate inkurajuese janë vënë re në klasën e 10-të të arsimit profesional, me një normë të regjistrimit 42% e këtij grupi (burimet Qendrat, 2012).

35. Efikasiteti i jashtem: shoqëror • Progres është vërejtur në normat e regjistrimit në rritje të nxënësve me aftësi të kufizuara, por edhe përpjekjet për të përfshijnë e pakicave në sistemin duke ofruar programe në të gjitha gjuhët e pakicave dhe trajnimin e mësuesve për stafin e pakicës. • Përpjekje të tjera për të synuar etnike, gjinore dhe komponentëve të aftësisë së kufizuar mund të vërehet në nivelin e sistemit dhe nivelit të projektit.

36. Efikasiteti i jashtem: shoqëror • Megjithatë, "Ka individ të mjaftueshme për të ardhur keq që kanë humbur në mundësin për shkollim ku perpiqen për të hyrë në skemat e trajnimit profesional - veçanërisht gratë rurale, ndër më të varfërit e të varfërve" (UNDP, 2012:5) • "Aktualisht, programet e trajnimit profesional nuk duket se jan duke plotësuar nevojat e atyre qe jane të përjashtuar nga fuqisa punëtore - analfabete, gratë e varfra dhe shumë te varura" (UNDP, 2012:93). • "Përkundër nevojave të qarta, per të mësuar kurs, trajnim profesional dhe politikat pozitive-diskriminuese te punësimin ende nuk janë të efektshme në shënjestër ku gratë jane përjashtuara në Kosovë" (UNDP, 2012:75).masat Pro aktive për të inkurajuar regjistrimin dhe mbajtjen e RAE fëmijët e komuniteteve duhet të zbatohet (Komisioni Evropian - Raporti i Progresit, 2011).

37. Efikasiteti i jashtem: shoqëror Pyetja mbetet: Çfarë (më tej) iniciativa politike apo veprime janë parashikuar për adresimin e nevojave të nxënësve individualë (duke përfshirë edhe ata nga grupet e cenueshme), dhe se si këto politika dhe veprime të zbatohet në nivel kombëtar-regioanl?

38. Efikasiteti i brendshëm:i cilësisë • Kosovë - KESP 2011-2016: • Cilësia është objektiv kyç në AAP dhe i drejtohet • me një numër të karakteristikave: • përmirësimin e qasjes, • cilësinë dhe rëndësinë e AAP dhe • përmirësimin e koordinimit • rëndësia e saj me tregun e punës, • forcimi i menaxhimit dhe kapacitetit institucional dhe • zgjerimin e bazës financiare për një zhvillim të qëndrueshëm të planit Strategjik KESP, 2010).

39. Efikasiteti i brendshëm:i cilësisë • Përkundër të gjitha: synimet dhe objektivat pozitive për cilësinë fillestare dhe të vazhdueshëm të AAP për efikasitetit të brendshëm, vërejtjet të përgjithshme të deklaruara në KESP dhe jar (2012) tregojnë sfida të konsiderueshme.

40. Efikasiteti i brendshëm:i cilësisë • Bazuar në shifrat e përllogaritura për arsimin e përgjithshëm të mesëm të lartë (pa të dhëna të ndara për AAP) për mësues-nxënës raporti, një raport i ngjashëm ka mbetur në vitin shkollor 2011/2012 në krahasim me atë të vitit 2010/2011. • Numri i madh i studentëve për çdo mësues (19.6:1). • Duke marrë parasysh këtë tregues të cilësisë dhe duke pasur parasysh se një praktikë profesionale për gjurmët profesionale kërkon një raport të 6-8:1 mund të nënkuptohet se Efikasiteti i brendshëm i praktikës profesionale përbëhet nga një sfidë e madhe në AAP • Megjithatë, këto vlerësime janë shumë përafërsisht kryer dhe çështja e Efikasiteti të brendshëm të AAP ka nevojë për analizë të mëtutjeshme

41. Efikasiteti i Brendshëm: performanca e përgjithshme • Performanca e përgjithshme e Kosovës mund të nënkuptohet në bazë të vlerësimeve kombëtare, pasi nuk ka vlerësime funksionale ndërkombëtare në vend, të tilla si: PISA, PIRLS, TIMSS, etj • * Faza e negociatave në mes të MASHT-it dhe Bankës Botërore në mbështetjen e sistemit arsimor në Kosovë hyjnë PISA vlerësim është duke u zhvilluar.

42. Efikasiteti i Brendshëm: performanca e përgjithshme • Rezultatet e Provimit të Maturës Shtetërore tregojnë ulët përfundimit dhe arritjen e normave të AAP nën-sektorit studentët • I arsimit profesional: 32.7%; • arsimit profesional II: 12.10%: dhe • arsimit profesional III: 37.0%. • norma e arritjes në gjuhën amtare është 45%, • ndërsa në matematikë 37% (MASHT, 2011). • Rezultatet tregojnë se provimi i maturës përbëhet nga lende te përgjithshme. Prandaj ajo penalizon nxënësit e Shkollave profesionale

43. Efikasiteti i Brendshëm: performanca e përgjithshme • Nisma Politika për reformimin e provimit të maturës ekzistuese:Provimi i maturës i vitit shkollor 2011/2012 do të përbëhet nga 5 lloje të provimeve për shkollat ​​profesionale (I-5), në krahasim me ekzistues aktual dorëzuar në 3 lloje të vetëm (I-III) (MASHT, Matura Shtetërore, 2012) . • Pyetja kryesore mbetet: çfarë këto lloje të reformuara të provimeve për shkollat ​​profesionale të përbëhet nga?

44. Efikasiteti i brendshëm: pikat e forta • KKK bën një bllok të rëndësishëm ndërtimi në reformën e arsimit të Kosovës dhe të sistemit të trajnimit. • Në përgjigje të kësaj, Autoriteti Kombëtar i Kualifikimeve ka ndërmarrë veprime të shpejta drejt akreditimit të programeve AAP • Me fillimin e fazës së akreditimit të parë, një numër i programeve AAP kanë qenë të akredituar, por me kusht të përmbushjes së një grupi të caktuar kriteret e paplotësuara brenda një viti. • Mbështetje më të fortë është e nevojshme për kapacitet institucional të AKK-së për të drejtuar zhvillimet e KKK Kosovës (KE - Raporti i Progresit, 2011).

45. Efikasiteti i brendshëm: pikat e forta • Raporti i Mëparshëm i Procesit Torino(2010) ka kete shqetësim: mungesa e kapacitetit AAP për të trajtuar procesin verifikues dhe akreditimi • Si përgjigje AKK ka filluar me aktivitetet e para (punëtoritë dhe trajnimet) dorëzuar në shkollat ​​profesionale (përmes përfaqësuesve të ekspertëve të jashtëm), me njohuri dhe informacion në lidhje me raportin e vetëvlerësimit dhe të gjithë procesin e akreditimit në forma të trajnimit dhe ndërtimit të kapaciteteve

46. Efikasiteti i brendshëm: Dobësitë • Vëzhgimi: Procesi i reformës së kurrikulave që filloi në vitin 2009/2010 është duke u zhvilluar me një ritëm shumë të ngadaltë • MASHT-i ka miratuar ndërkohë Kornizën Kombëtare të Kurrikulave në vitin 2011 dhe më tej hartimin e Programeve "Thelbësore" për nivelet e arsimit të caktuara. • Deri më sot vetëm rezultatet e mësimit për arsimin e mesëm të përgjithshëm kanë qenë të dizajnuara dhe asgjë nuk është në dispozicion për arsimin dhe aftësimin profesional, ende. • Kjo vonesë tregon vëmendje të ulët se qeveria po paguan për zbatimin e programeve për AAP, e cila tregon asnjë progres në krahasim me raportin e Procesit të Torinos të vitit 2010

47. Efikasiteti i brendshëm: Dobësitë • Studimi tregon se vetëm 22% e të anketuarve e mësuesve pohuar se ata kanë libra adekuate tekst për lëndët përkatëse që mbulojnë Teori dhe praktikë (IPK, 2011 dorëshkrim i bazuar në një mostër të vogël) • Pjesa tjetër e tyre kombinojnë informacionin e teksteve ekzistuese me ato nga literatura tjetër në dispozicion nga universitetit (përshtatur atë me nevojat e nxënësve), internet dhe burime të tjera të jashtme (IPK, 2012 Dorëshkrimi, bazuar edhe në një mostër të vogël). • Çfarë nënkupton kjo? Një dobësi apo forcë? • Zhvillimet në reformimin e kurrikulave të trajnimit të kërkojë që trajnimi i mësuesve të rregullohen për këto ndryshime, • duke iu referuar në katalogun e programe të akredituara të zhvillimit profesional të mësuesve është treguar se: • vetëm 6 programe kanë qenë të akredituar dhe ato të gjitha janë projektuar përpara në procesin e reformës së kurrikulave (MASHT, 2011 - katalog të programe të akredituara për mësuesve dhe drejtuesve të zhvillimit profesional)

48. Efikasiteti i brendshëm: Dobësitë • Ekziston një pjesë e lartë e nxënësve (18%) që nuk shkojnë përmes ndonjë praktikës profesionale (IPK, 2011) (për shkak të mungesës së mekanizmave për ndërtimin e marrëdhënieve në mes të shkollave profesionale dhe ndërmarrjeve) • Përveç nga skema e stazhit (si pjesë e synimeve të dhënësit ALMPs nxënësit e shkollave profesionale ") e cila ofron një mbështetje financiare për të dy nxënës dhe kompanitë pritëse, nuk ka asnjë provë tjetër në mekanizmat dhe / ose stimuj të parashikuara të ndërmarrjeve për ofrimin e praktikës profesionale për nxënësit e AAP • Krijimi i qendrave të kompetencave, pajisjet e shkollave me seminare dhe përkrahja financiare për firmat praktikë të ofruara nga MASHT-i dhe donatorë të demonstrojë progres, por i bazuar më tepër në aktivitete. Megjithatë, sfidat shumë themelore janë raportuar.

49. Bazuar në më sipër, pyetja kryesore është: A ka prioritete më kryesore që nuk janë duke u adresuar në mënyrë adekuate nga politikat aktuale ose veprimeve?

50. Qeverisja duke përfshirë financimin • Qeverisja brenda MASHT-it, Divizioni AAP (ende të pamjaftueshëm) • Ministritë tjera të linjës • Kapacitetet e kufizuara kërkimore kombëtare AAP • Ri-Rregullimet Institucionale: KAAP ri-funksionimin dhe propozimi për themelimin e AVET (dhe rolet e tyre dhe përgjegjësitë e përcaktuara me Ligjin draft të ri për AFP-së dhe koha shtesë) • partnerët socialë • AKK (i cili së fundi u bashkua me anëtarësimin observatori në Sigurimin e Cilësisë Kornizën Evropiane referues (EQAVET) (për të promovuar dhe monitoruar përmirësim të vazhdueshëm të sistemeve kombëtare (VET).