Download
1 / 77
780 likes | 926 Vues
GEEN DISCRIMINATIE OP DE ARBEIDSMARKT. Marius Dekeyser (Hand in Hand) UPV, 2 mei 2012. Woord vooraf. Geen onderzoeker (zie vorige sprekers in de reeks) maar “activist” Wel zoveel mogelijk onderscheid tussen feiten,cijfers en eigen interpretatie Eerste deel vooral feiten, realiteit;
E N D
GEEN DISCRIMINATIE OP DE ARBEIDSMARKT Marius Dekeyser (Hand in Hand) UPV, 2 mei 2012
Woord vooraf • Geen onderzoeker (zie vorige sprekers in de reeks) maar “activist” • Wel zoveel mogelijk onderscheid tussen feiten,cijfers en eigen interpretatie • Eerste deel vooral feiten, realiteit; met dank aan CGKR (Marco van Haegenborgh) en Centrum voor Sociaal Beleid UA (Vincent Corluy) • Tweede deel de campagne en de eisen
Inhoud • Voorstelling Hand in Hand tegen racisme • Deel 1 Feiten en cijfers • Definities – racisme en discriminatie • Cijfers - bevolking en tewerkstelling • Racisme op de arbeidsmarkt – studies • Racisme en discriminatie – concreet • Gevolgen (armoede) • Deel 2 De campagne • Achtergrond, doel, inhoud • Vorm, acties
HAND IN HAND Een sociaal-culturele beweging tegen racisme
Hand in Hand - geschiedenis • Vanuit vredesbeweging (VAKA) • Grote betogingen Hand in Hand 1992 en 1994 • Campagnes tegen extreem rechts (cordon sanitaire) • Campagnes voor gelijke rechten en stemrecht • Uitbreiding naar thematiek nieuwe migratie
Hand in Hand - recente campagnes • Zonder haat straat 2006 - 2007www.zonderhaatstraat.Be • Ik ga vreemd 2009 - 2010www.ikgavreemd.org • Product van de multicultuur 2011www.multicultuurcampagne.be • Nieuwe gemeentelijke campagne over arbeid en discriminatie 2012 (zie deel 2)
Hand in Hand - thema en invalshoek • Vanuit de bril van “interculturele diversiteit” en antiracisme kijken naar de wijze waarop maatschappelijk wordt omgegaan met de gevolgen van de migratie voor de Belgische samenleving. • Of: hoe is het maatschappelijk discours en beleid beïnvloed door racisme, vooroordelen • BREDE benadering (oude en nieuwe migratie)
Hand in Hand - doelstellingen • Ingaan tegen invloed racisme in discours en beleid (vijandsbeeld belangrijkste bedreiging) • Ingaan tegen discriminatie van (leden van) etnisch-culturele minderheden op vlak van onderwijs, tewerkstelling, huisvesting, politiek, …
Hand in Hand – doelgroep(en) • draagvlak bij Vlaamse kiespubliek via bewuste mensen die willen bewegen en via middenveldorganisaties • onrechtstreeks de politiek (geen lobbywerk, wel campagnes gericht op)
Hand in Hand - methodiek • Via een basisdemocratische en socio-culturele werkwijze een beweging opbouwen met bewuste mensen/middenveld die via mobilisatie het maatschappelijk en politiek discours en beleid beïnvloedt van onderuit. • Klemtoon ligt op campagnevoeren, in brede samenwerkingsverbanden met het middenveld (organisaties en vrijwilligers)
Hand in Hand – beleidsplan 2011-2015 • 1) een samenhangende reeks campagnes tegen het vijandsbeeld (in maatschappelijk discours en beleid), met structurele veranderingen als doel (eerder politiek doel versus overtuigen van individuen) • 2) (prik)acties en media-reacties in kader campagnes en ad hoc • 3) zoeken naar een positief inhoudelijk alternatief
Inhoud (herhaling) • Voorstelling Hand in Hand tegen racisme • Deel 1 Feiten en cijfers • Definities – racisme en discriminatie • Cijfers - bevolking en tewerkstelling • Racisme op de arbeidsmarkt – studies • Racisme en discriminatie – concreet • Gevolgen (armoede) • Deel 2 De campagne • Achtergrond, doel, inhoud • Vorm, acties
Definities - Wat is racisme? • Concept gaat uit van verschillende rassen, waarbij volgens sommigen de één meer/minder waard is dan de ander. Het uit zich door minachting, vijandigheid of haat. • Concept van ‘zogenaamd ras’ ingevoegd in de wet, want er is maar één ras, het menselijke ras • Een ideologie: bvb de Holocaust tijdens WOII • Verruiming naar etnische groepen, “culturen”, ... • Alledaags racisme (vooroordelen) • Institutioneel of structureel racisme (maakt deel uit van de “normale” gang van zaken in een land of binnen een organisatie -> discriminatie (vaak onbewust)
Def. - Wat is discriminatie? (1) • Een ongeoorloofd onderscheid op basis van een beschermd criterium = discriminatie (niet te rechtvaardigen) • ‘raciale kenmerken’ (nationaliteit, zogenaamd ras, huidskleur, afkomst, nationale of etnische afstamming): genieten een hoge bescherming! • Onderscheid is enkel geoorloofd indien het gaat om wezenlijke en bepalende beroepsvereisten (bvb acteur voor een film over het leven van Nelson Mandela) • Uitzondering criterium ‘nationaliteit’: tenzij voorzien in de wet (bvb stemrecht voorbehouden aan …)
Def. - Wat is discriminatie? (2) • Direct / indirect onderscheid = directe / indirecte discriminatie, tenzij RECHTVAARDIGING (dus toegelaten onderscheid) • Ook discriminatie = weigeren van redelijke aanpassingen, intimidatie en opdracht geven tot discriminatie
Voorbeeld van discriminatie • Geen toelating tot fitness of dancing omwille van herkomst: • Argument: de klanten wensen dit niet… ≠ rechtvaardiging! • Argument: er zijn al allochtonen in de fitness of dancing, dus de uitbater is geen ‘racist’…dus hij zal wel niet discrimineren ≠ rechtvaardiging! • Ieder ongeoorloofd onderscheid = discriminatie
Quiz-je over discriminatie • Op basis van Europese richtlijnen • Zie andere powerpoint (20-tal slides)
Def. - Regelgeving Europa Discriminatie is iemand slecht behandelen vanwege: • Ras of etnische afkomst • Leeftijd • Handicap • Religie of andere overtuigingen • Seksuele geaardheid. Als in een personeelsadvertentie staat Sollicitaties van gehandicapten worden niet in behandeling genomen of Geen zwarten, is dat overduidelijk directe discriminatie. Maar een verbod op het dragen van een hoofddeksel kan indirecte discriminatie zijn, gericht tegen bepaalde religies. Tenzij het bijvoorbeeld om veiligheidsredenen is.
Def. - Wat wordt verstaanonder slechte behandeling (EU) Op het werk kan discriminerende behandeling bestaan uit: • Ten onrechte iemand een baan weigeren • Ten onrechte iemand promotie of overplaatsing weigeren • Pesterijen – iemand intimideren, vijandig bejegenen of vernederend of krenkend behandelen alleen omdat hij of zij als anders wordt beschouwd. Pesterijen hoeven niet per se opzienbarend te zijn. Voortdurend krenkende grappen maken of roddelen over iemand kan vernederend zijn. • Slachtoffering - iemand slecht of anders behandelen omdat deze een klacht over discriminatie indient of een collega steunt die een klacht heeft ingediend.
Def. - Kent u de wet? (EU) • De lidstaten hebben de EU unaniem gemachtigd om „maatregelen te nemen voor de bestrijding van elke vorm van discriminatie op grond van geslacht, ras of etnische afkomst, godsdienst of overtuiging, handicap, leeftijd of seksuele geaardheid.” • Europese richtlijnen zijn geïntegreerd in nationale wetgeving om elke werknemer in de EU te beschermen tegen discriminatie op het werk. • Maar volgens een recente enquête weet slechts een derde van de mensen in Europa dat ze worden beschermd door EU-antidiscriminatiewetgeving. • En toch bleek uit dezelfde enquête dat 15% van de respondenten de afgelopen 12 maanden last heeft gehad van discriminatie of pesterijen en dat 29% getuige is geweest van discriminatie. • Twee EU-richtlijnen hebben geholpen om vorm te geven aan antidiscriminatiewetgeving…
Def. - Wat de wet zegt (EU) De Richtlijn inzake gelijke behandeling ongeacht ras • eist gelijke behandeling ongeacht ras of etnische afkomst • beschermt tegen discriminatie op het gebied van werkgelegenheid, opleiding, onderwijs, sociale zekerheid, gezondheidszorg en toegang tot goederen en diensten • definieert discriminatie, pesterijen en slachtoffering • geeft slachtoffers het recht om een klacht in te dienenvia de gerechtelijke autoriteiten of overheidsinstanties, en bepaalt sancties voor degenen die discrimineren • verdeelt de bewijslast tussen beide partijen in een zaak • voorziet in een organisatie in elk EU-land die gelijke behandeling bevordert en onafhankelijke hulp biedt aan slachtoffers van discriminatie naar ras.
Def. - Wat de wet zegt (2) (EU) De Richtlijn inzake gelijke behandeling in arbeid en beroep • eist gelijke behandeling in arbeid en opleidingongeacht religie of geloofsovertuiging, handicap, seksuele geaardheid of leeftijd • definieert discriminatie, rechtsmiddelen en het verdelen van de bewijslast op dezelfde wijze als de Richtlijn inzake gelijke behandeling ongeacht ras • verplicht werkgevers om redelijke stappen te ondernemen om te voorzien in de behoeften van een gehandicapte die voor een functie gekwalificeerd is • staat een beperkt aantal uitzonderingen toe op het beginsel van gelijke behandeling, bijvoorbeeld in religieuze organisaties of bij speciale programma's die in het leven zijn geroepen om de arbeidsparticipatie van oudere of jongere werknemers te bevorderen
Def. - De bewijslast (EU) Het verdelen van de bewijslastbetekent in de praktijk het volgende: • Degene die de klacht indient moet eerst aantonen dat uit de feiten blijkt dat er sprake is van discriminatie, en dat er dus een zaak is. Hiervan zou bijvoorbeeld sprake kunnen zijn in het geval van een bedrijf waar alle werknemers van een bepaalde etnische groep een salaris ontvangen dat lager is dan dat van werknemers van andere groepen. • Degene die van discriminatie wordt beschuldigd moet vervolgens aantonen dat er geen sprake is geweest van oneerlijke behandeling en dat er een legitieme reden was voor de manier van handelen. Het bedrijf kan bijvoorbeeld inbrengen dat werknemers van deze bepaalde etnische groep lager geschoold werk doen of vaker in deeltijd werken en daarom minder verdienen dan hun collega's.
Def. – Toepassing EU-richtlijnen in België • Wetgeving: • Om de doeltreffendheid van de wet van 30 juli 1981 (“antiracismewet”) tot bestraffing van bepaalde door racisme of xenofobie ingegeven daden te waarborgen, werd ze gewijzigd door de wet van 10 mei 2007. Zowel directe en indirecte discriminatie als het aanzetten tot discriminatie en intimidatie zijn verboden. Elk verschil van behandeling in het kader van de arbeidsbetrekkingen in de brede betekenis (toegang tot het beroep, arbeidsvoorwaarden, verbreking van de arbeidsbetrekkingen), gebaseerd op nationaliteit, zogenaamd ras, huidskleur, afstamming, land van herkomst of etnische origine, kan burgerrechtelijk en strafrechtelijk vervolgd en bestraft worden door de wet tegen racisme en xenofobie. • De wet van 10 mei 2007 ter bestrijding van bepaalde vormen van discriminatie vervangt de wet van 25 februari 2003. Ze verbiedt elke vorm van directe of indirecte discriminatie gebaseerd op leeftijd, seksuele geaardheid, handicap, geloof of levensbeschouwing, burgerlijke staat, geboorte, vermogen, politieke overtuiging, taal, huidige of toekomstige gezondheidstoestand, een fysieke of genetische eigenschap en sociale afkomst. • Deze wetgeving voorziet burgerrechtelijke beschermingsmaatregelen tegen discriminatie. In een burgerrechtelijke procedure kan een staking bevolen worden om snel een einde te maken aan de discriminatie. De wet voorziet eveneens een beschermingsprocedure voor de werknemer-klachtindiener (klacht, actie voor de rechtbank, interventie van de diensten van het Toezicht op de Sociale Wetten). Ze voorziet een verschuiving van de bewijslast wanneer het slachtoffer feiten aanvoert die het bestaan van directe of indirecte discriminatie doen vermoeden.
Def. – Toepassing EU-richtlijnen in België • Instanties: • federaal: Centrum voor Gelijkheid van Kansen en voor racismebestrijding www.diversiteit.be • Vlaams: 13 lokale Meldpunten Discriminatie www.gelijkekansen.be • Het Vlaamse antidiscriminatiebeleid (ruimer dan de EU-richtlijn) • Beschermde kenmerken (art 16§3): geslacht, leeftijd, seksuele geaardheid, burgerlijke staat, geboorte, geloof of levensbeschouwing, politieke overtuiging, taal, gezondheidstoestand, handicap, fysieke of genetische eigenschap, sociale positie, nationaliteit, zogenaamd ras, huidskleur, afkomst of nationale of etnische afstamming. • Toepassingsgebied (art 20): arbeid, beroep, beroepsopleiding, arbeidsproces, promotiekansen, arbeidsvoorwaarden, goederen en diensten, gezondheidszorg, onderwijs, sociale voordelen en toegang tot en deelname aan economische, sociale, culturele of politieke activiteit die buiten de privésfeer worden aangeboden.
Inhoud (herhaling) • Voorstelling Hand in Hand tegen racisme • Deel 1 Feiten en cijfers • Definities – racisme en discriminatie • Cijfers - bevolking en tewerkstelling • Racisme op de arbeidsmarkt – studies • Racisme en discriminatie – concreet • Gevolgen (armoede) • Deel 2 De campagne • Achtergrond, doel, inhoud • Vorm, acties
Tewerkstellingskloof in cijfers • Enkele frappante cijfers over het verschil in tewerkstelling • Vergelijken soms moeilijk – definities vreemdelingen, immigranten, allochtonen, EU of niet EU, …. • Nationaliteit versus herkomst (weerstand in franstalig België) • Vesoc-definitie “allochtoon”: Persoon met een nationaliteit van een land buiten de Europese Economische Ruimte (EER) of persoon van wie minstens één ouder of twee grootouders een nationaliteit hebben van een land buiten die EER (maar zelf Belg of Belg geworden) • Probleem: VDAB gebruikt deze definitie maar kan niet aan gegevens van 3de generatie geraken… (maar in hoeverre nog “allochtoon”?)
CIJFERS - DE ARBEIDSMARKTSITUATIE VAN MIGRANTEN EN HUN NAKOMELINGEN 2011
Vlaanderen • Vlaanderen • Niet EU-migranten (ruime definitie allochtonen) tot vier keer vaker werkloos dan “autochtonen” • Bron: WSE-rapport 201; VDAB (Arvastat) • Brussel
Brussel ->Zie boven 1 op 4 niet-EU werkloos ->Actiris, maart 2012: 35 % van de werklozen vreemdelingen (22% niet-EU); maar genaturaliseerde Belgen niet meegerekend! -> 9 mei 2012: De strijd tegen discriminatie op de Brusselse arbeidsmarkt, Brussels Parlement (initiatief van Groen en Ecolo)
Cijfers - Antwerpen vergeleken met Vlaams Gewest Cijfers overgenomen van Integratiemonitor, stad Antwerpen
Inhoud (herhaling) • Voorstelling Hand in Hand tegen racisme • Deel 1 Feiten en cijfers • Definities – racisme en discriminatie • Cijfers - bevolking en tewerkstelling • Racisme op de arbeidsmarkt – studies • Racisme en discriminatie – concreet • Gevolgen (armoede) • Deel 2 De campagne • Achtergrond, doel, inhoud • Vorm, acties
Racisme en discriminatie op de arbeidsmarkt - studies • Studie van het Internationaal Arbeidsbureau (uit 1997) over etnische discriminatie bij de aanwerving = baanbrekend • Methodologie van de praktijktest toegepast (met acteurs) • Discriminatie van jongeren van Marokkaanse herkomst werd getest tijdens aanwervingsprocedures voor jobs voor laaggeschoolden • Uitgevoerd in Antwerpen, Brussel en Luik • Conclusies : ongelijkheid en discriminatie bestaan wel degelijk! • Discriminatiegraad Vlaanderen: 39% • Discriminatiegraad Brussel: 34% • Discriminatiegraad Wallonië: 27%
Racisme en discriminatie op de arbeidsmarkt - studies • Studie Brussels Hoofdstedelijk Gewest (2005): bevestigt dit, en vult dit verder aan met • Analyse van gegevens van de Kruispuntbank (om te komen tot het concept van ‘statistische discriminatie’) • Analyse van sollicitatiestappen gedurende 3 maanden • Analyse van inschakelingstrajecten • Bevraging actoren (werkgevers, vakbonden, VDAB e.a.) voor een evaluatie van de genomen maatregelen • Conclusies : • Bij analyse van gegevens tewerkgestelden: • Etnostratificatie: etnische verdeling van banen, statuten en lonen (niet dezelfde ‘statistische kansen’) • Duurzaamheid van de ongelijke verdeling doorheen de tijd • Povere impact van de verwerving van de Belgische nationaliteit
Racisme en discriminatie op de arbeidsmarkt - studies • Voor de werklozen: • Werkloosheid is het grootst bij jonge Marokkaanse en Turkse mannen • Toegang tot een job hangt af van (1) diploma en kwalificatie, (2) geslacht, (3) de leeftijd en (4) nationaliteit of afkomst • Personen met diploma vinden werk indien ze geen betrekking eisen volgens hun niveau • Het aantal moeilijkheden bij sollicitatie = enorm! (gebrek aan informatie, geen netwerk, negatieve ervaringen, …) • Strategieën ontwikkeld om hieraan het hoofd te bieden: van nationaliteit of naam veranderen, eisen aanpassen, interim-werk, opleiding volgen, naar het buitenland verhuizen…
Racisme en discriminatie op de arbeidsmarkt - studies • Discriminatie bestaat, maar neemt subtiele en geniepige vormen aan, zoals: • Betrekking = al ingevuld • Eisen plots verhogen of voordelen verminderen • Bijzondere kledingvoorschriften opleggen of religieuze verbodsbepalingen vermelden • Weigering van klanten, gebruikers, patiënten, … aanhalen • Opdracht geven tot discriminatie (aan interim-kantoor, BBB) • Is discriminatie een verspreid fenomeen? • 1 op 2 kreeg te maken met discriminatie, zowel mannen als vrouwen, hoog- en laaggeschoolden • Wat zijn de gevolgen van discriminatie? Demotivatie en inefficiënte werking van de arbeidsmarkt
Racisme en discriminatie op de arbeidsmarkt - studies • Etnische discriminatie op de arbeidsmarkt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 2005 • Conclusie: “Samenvattend kunnen we stellen dat er in 27% van de dossiers sprake is van hetzij een aanleiding tot een vermoeden van, hetzij een effectieve ongelijke behandeling wegens etnische afkomst. Indien alleen de gematchte (met populatie met Belgische nationaliteit) dossiers in aanmerking worden genomen, loopt dit percentage op tot 45%.”
Alternatieve verklaring tewerkstellingskloof? • De slechte arbeidsmarktpositie van immigranten in België is te wijten aan hun beperktere opleidingsniveau? Of aan het niet hebben van de Belgische nationaliteit? • Een weerlegging, met dank aan Vincent Corluy, van het Centrum voor Sociaal Beleid van de Universiteit Antwerpen
Alternatieve verklaring tewerkstellingskloof? • De kloof in werkzaamheidgraad tussen autochtone en niet-Europese immigranten (naar geboorteland) in België is de grootste in Europa (zie volgende dia) • In combinatie met een beperkte absolute werkzaamheidsgraad van autochtonen leidt tot een bijzonder precaire positie van deze bevolkingsgroep. • Het opleidingsprofiel van immigranten verschilt met dat van de autochtone bevolking. De (huidige) uitval van Noord-Afrikaanse jongeren uit het secundaire onderwijs is problematisch • Het verschillende opleidingsprofiel kan echter (en in het beste geval) slechts 10 procent punten van de totale kloof verklaren. • Andere aspecten (zoals discriminatie, organisatie van de arbeidsmarkt, verblijfsstatuut) kunnen de kloof mee helpen verklaren. • Voornamelijk de combinatie van lage activiteitsgraad én hoge werkloosheidsgraad bij vrouwen is zorgwekkend.
