KONSEP ILMU, IJTIHAD & JIHAD DALAM ISLAM

1. KONSEP ILMU, IJTIHAD & JIHAD DALAM ISLAM

2. APA ITU EPISTEMOLOGI ISLAM?- Definisibahasa:EpistemologiberasaldaripadabahasaYunani ‘episteme’ yang bermaksudpengetahuandan ‘logos’ bermaksudkata/pembicaraan. - DefinisiIstilah: Teoripengetahuanberhubungandenganhakikatdariilmupengetahuan, andaian2, dasar2nya sertapertanggungjawabanataspernyataanmengenaipengetahuan yang dimilikiolehsetiapmanusia. Iamerupakancabangfalsafah yang berkaitandenganasal, sifatdanjenispengetahuan. - Epistemologi Islam ialahteori/falsafahilmuberdasarkanajaran Islam. Iabukanlahsemata-matapersoalanbersifatfalsafahmalahmerupakantindakbalasterhadap persoalan2 bersifatkehidupan, masyarakatdankenegaraan yang merangkumikeseluruhankehidupanduniadanakhirat.

3. KONSEP ILMU • Definisidarisegibahasa: ilmuberasaldaripadaperkataanarab ‘ ‘ – yang bermaksudmengetahuitentangsesuatudengansebenar-benarnya. • Definisidarisegiistilah: • 1) Al-Ghazali – “suatukepastiansecarademonstratif (menyeluruh) dimanauntuksampaikepadailmu yang pastimestilahmelaluipengalamansecaralangsung”. • 2)Confucius – “apabilakamumengetahuisesuatu, meyakinkan yang kamusudahtahudanapabilakamutidaktahusesuatumenunjukkanbahawakamutidakmengetahuisesuatu”. Menunjukkanbahawailmuadalahkeyakinandankebenaran.

4. 3) Plato – “suatupemindahanrohataujiwadarikegelapankepadacahaya” • 4) Syed Naquib al-Attas – “ suatukebenaran yang sampaikedalamrohataumenerusirohataujiwamanusia” • 5) KamusMu’jam al-Wasit – “ilmumerupakanpenghasilan yang menyeluruhsecaratersusunatauhimpunansegalamasalahdanprinsipdalamsatukesatuandisiplinilmusepertiilmukalam (theology), ilmutatabahasa, geologi, astronomidanarkeologi” danjuga “ pencapaiansesuatuhakikatataudisebutsebagaiilmuyaqin”

5. MARTABAT ILMU DALAM ISLAM • Surah al-Mujadalahayat 11 Allah berfirmanbermaksud “Allah meninggikanbeberapadarjat (tingkatan) orang2 yang berimandiantarakamudan orang2 yang berilmu (diberiilmupengetahuan) dan Allah mahamengetahuiapa yang kamukerjakan” – menjelaskanbahawaorang yang berimandanberilmuakanmendapattempat/darjat yang tinggidisisi Allah. Keimanan yang dimilikimerupakanpendorongutkmenuntutilmu & ilmu yang bermanfaatakanmenyedarkandirinyatentanghakikatkerdilnyamanusiadisisi Allah keranailmu Allah yang mahaluas. • Surah Ali Imranayat 18 Allah berfirmanbermaksud “Allah menerangkan (kepadasekalianmakhluknyadengan dalil2 danbukti), bahawasanyatiadaTuhan (yang berhakdisembah) melainkanDia, Yang sentiasamentadbirkanseluruhalamdengankeadilandan malaikat2 serta orang2 yang berilmu(mengakuidanmenegaskanjuga yang demikian), makatiada yang berhakdisembah ) melainkanDia; Yang MahaKuasalagiMahaBijaksana” –membuktikankemuliaandankeutamaanorangygberilmubahkandalamhalkesaksian yang dimulaidgn Allah, malaikatdan orang2 yang berilmu.

6. 3) SurahThahaayat 114 Allah berfirmanbermaksud “ danberkatalah, WahaiTuhanku, tambahkanlahkepadakuilmupengetahuan” – menjelaskanbahawabagaimana Islam meninggikankedudukanilmudenganmendorongumat Islam supayasentiasaberdoa agar ditambahiilmupengetahuan. 4) Surah Al-’Alaqayat 1-5 Allah berfirmanbermaksud “ BacalahdenganmenyebutnamaTuhanmu yang menciptakan. Diatelahmenciptakankamudarisegumpaldarah. Bacalah, danTuhanmu yang paling pemurah. Yang mengajarmanusiadenganpenadantulisan. Iamengajarkanmanusiaapa yang tidakdiketahuinya” – wahyupertamaditurunkankepadaRasulullahadalahberkaitanilmuiaitusuruhan ‘membaca’. 5) SurahAz-Zumarayat 9 Allah berfirmanbermaksud“Katakanlahlagi (kepadanya); Adakahsama orang2 yang mengetahuidengan orang2 yang tidakmengetahui

7. 1) HadisRiwayatBukharidan Muslim yang bermaksud “Barangsiapa yang dikehendakioleh Allah kebaikan, makadiadipintarkandalam agama dandiilhami olehNyakepandaiandalamperkaraitu” 2) Hadithdiriwayatkanoleh Abu Daud, Tirmidzi, Ibnu MajahdanIbnuHibbanbermaksud “paraalimulama’ adalahpewarisparanabi” 3) HadithriwayatBaihaki yang bermaksud “carilahilmuwalaukenegeriCinakeranasesungguhnyamenuntutilmuituwajibbagisetiapmuslim”

8. KLASIFIKASI ILMU MENURUT ISLAM • Persoalan: Adakahsegalajenisilmu WAJIB dituntutolehsetiapmuslim? • 1) PendapatSyechZarnuji - “ sesungguhnyatidakwajibbagisetiapmuslimdanmuslimahmenuntutsegalajenisilmutetapi yang diwajibkanadalahmenuntutilmuperbuatan (ilmu al-hal) sebagaimanadiungkapkanbahawa sebaik2 ilmuadalahilmuperbuatandansebagus-bagusamaladalahmenjagaperbuatan” – meliputiibadahkepada Allah sepertikewajipansolat, puasa, zakat & haji.

9. 2) Pendapat Al-Ghazali – “ilmubolehdiklasifikasikankepadailmufardhu ‘aindanjugailmufardhukifayah” Ilmufardhu ‘ainialahilmutentangcaraamalperbuatan yang wajibsepertiilmu agama dansegalacabangnyasebagaicontohrukun Islam. Ilmufardhukifayahialah tiap2 ilmu yang tidakdapatdihindarkandalammenegakkanurusanduniawi. Sebagaicontohilmujualbeli, kedoktoran, politik, pertaniandanilmubagiurusan yang perludanpentinguntukpembangunannegaradanmasyarakat.

10. 3) PendapatIbnuKhaldun “ IlmubolehdibahagikankepadaIlmu ‘aqliyyahdanjugailmunaqliyyah” Ilmu ‘aqliyyahialahilmu yang merupakansesuatu yang dialamipadamanusia yang bolehdihasilkanmelaluiberfikir. Iatermasukilmuhikmah, falsafah yang terhasildaripadapenelitiandanpenyelidikan. Ilmunaqliyyahialahilmu yang bersifattradisionaliaitu yang bersumberkan al-Quran dan as-Sunnah

11. SUMBER-SUMBER ILMU • 1) WAHYU • Iaterdiridaripada al-Quran dan as-Sunnahdimanakeduanyaadalahsumberrujukanilmudanperundangan yang utamadan paling pentingkepadakehidupanmanusia. • Al-Quran dan As-Sunnahmerupakanwahyudaripada Allah yang disampaikanmelaluirasulnyakepadaumatmanusiasebagaigarispanduanuntukkebahagiaanhidupdiduniadanakhirat. • Al-Quran dan as-Sunnahadalah sumber2 yang membekalkan asas2 ilmupengetahuansupayamanusiatidakterjerumusdalamlogikakaldannafsusemata-matakerana kedua2nya hanyadapatmenjangkauperkara yang melibatkan material danlogiksemata-matadantidakperkara yang disebaliknya (perkaraghaib).

12. 2) AKAL & PANCAINDERA • Akal merupakanelemenutama yang dapatmemandumanusiakepadakebenaran. Akal adalahneracapadakebenaran yang bertunjangkanwahyukeranamelaluiakalmanusiamampumencapaikebenarandanmengelakkandaripadakeraguan. • Pancaindera pula merupakanalat yang digunakanakaluntukmendapatkanilmukepadasesuatufaktamenerusi fungsi2 akal. • Menurut Imam al-Ghazali – semuailmubersifathakikidanbukannyabuatanmanusia. Mnusiahanyamelakukanpenemuan yang sememangnyatelahwujuddanmelaluiakalinilahmanusiamampumembezakansesuatu yang benardanpalsu.

13. Ilmu yang menggunakanakalmenurut al-Ghazali dikategorikansebagaiilmumatematik, logik, metafizik, politikdanetik. Status ilmuiniadalahsebagaimanaberikut: • 1) Ilmumatematik– (aritmetik, geometri, dan al-Jabar) disifatkanilmu yang bersifat neutral – tujuandiciptailmuinibukanuntukmengingkariataumengakuikewujudan Allah s.w.t. Ilmuinidigunakanuntukkegunaandankebaikanmanusiadansekiranyadisalahgunakanmakasudahtentuhasilnyaturutsalahdansekiranyadigunakandenganbetulmakaakanmendatangkanhasil yang bergunakepadamanusia. • Aritmetikadalahsalahsatucabangutamailmumatematik yang berkembangdanhidupsebagai konsep2 nombor yang menjadikegunaanumum – dikenalisebagaiTeoriNombor.

14. Penggunaandanmanipulasisimbolbagimenggantikansesuatu yang fizikal yang digambarkanoleh mental membawakepada idea awalpenggunaanoperasimatematikbercorakkiraancampurdantolaktanpamemerlukanpadapengiraanobjektertentu. • Ahlimatematik Islam yang banyakmemberisumbangandalambidanginiialah Abu Yusof YaakubibnIshaq al-kindikaryanyabertajuk al-Karkidan al-Fakhri. • TerjemahantekspertamailmuaritmetikiniditemuidiUniv.Cambridge(1857) “ Algoritmi de NumeroIndorum” darisalinanteks al-Khawarizmidalamabad ke-12 menjadialchawarizmi, al-karizmi, al-Goritmidan al-Gorismi.

15. Algebra - jugasalahsatudaripadailmumatematikberbentukanalisisberdasarkankuantitidenganmenggunakanhurufsebagaisimbolnya. Iaadalahkebijaksanaanmendapatkantakketahuandari data-data yang diberijikaterdapatperhubungandaripada data-data. • Contohnya: • Aritmetik (2+2+2 =3x2) merupakankeskhususkenyataan algebra (umum) bagi (x+x+x =3x) dan x ialahsebarangnombor. • Al-Jabrbermaksudmemperbaikikeseimbangansuatupersamaandenganmenukartempatsebutan-sebutannya.

16. Geometri – ialahcabangilmumatematik yang mengkaji sifat2 ruangdanpengukuranmagnitud. BerasaldaripadaperkataanYunaniiaitu ‘geo’ bermaksudtanahdan ‘metre’ iaitupengukuran. • Tokoh2 Islam yang terkemukadalambidanginiialahIbnuHaithamdalambukunyaTeoriOptik, ThabitIbnQurraserta al-Khawarizmidan al-Kindi. • 2) IlmuLogik– iaituilmu yang mengkajitentangcara , kaedahmendemonstrasidanmengkaji syarat2 premis, caramenggabungkanpremis, syaratmendapatkantakrif yang betuldan cara2 menyusunnya. • Kaedah yang digunakanadalahbersifatpenaakulanataupenularanmelalui premis2 umum yang menghasilkannatijahkhususdaripadapremisumumtersebut. • Contoh: A=B, B=C, A=C iaitumenggunakankaedahsilogisma (al-qiyas al-aqli) yang digunakandalamilmulogikbermuladrpdpremisumumkepadakhusus.

17. 3) ALAM SEJAGAT • Alamjugadikirasebagaisumberilmusampingankepadawahyudanakal. • Plato – berpendapatbahawaalam yang nyata yang dapatdirasaiolehpancainderamerupakansubjekutamakepadailmukebenaran. Inikeranahubunganmanusiadanalammayamencetuskanilmusains yang wujudhasildaripadapertembungandankesusahan yang dialamiolehpengalamanpancainderabiasa. • Al-Ghazali telahmembahagikanilmukepada 4 kategoriutamaiaitu:- • i) ilmu yang diperolehidaripadapancainderaataukebendaan. • ii) ilmu yang diperolehioleh asas2 logikatauperbandingan.

18. iii) ilmu yang diperolehiolehakaliaitumelaluipemahamantentangperkara yang wajibdanmustahil. • iv) Ilmu yang diperolehimelaluiwahyuparanabidanrasulataudhauq, kasyaf, danmushahadaholehparasufi.

19. KEPENTINGAN ILMU • Di dalam al-Quran adalebih 750 ayat yang menggesaumatnyasupayabelajar , membuatrenungan, danmenggunakanakaldengan sebaik2nya untukmencarikebenaran. Contohdidalam al-Quran dalamayat 118 & 143 surah Ali Imran, surah at-Taubahayat 122. • HadithdiriwayatkanolehIbnu Abdul Barr Rasulullahbersabdabermaksud “andaikataengkauberjalan, kemudianengkaubelajarsatubabdariilmupengetahuan, makaituadalahlebihbaikdaripadakamubrsolatseratusrakaat” • Ilmumenyumbangpadakegemilangantamadun Islam dimana tokoh2 ilmuandanulamatelahbanyakmemberikansumbanganbermaknadalamtamadunumat Islam didunia. Sebagaicontoh:- i) IbnSina ii) IbnKhaldun iii) al-Farabi iv) al-Haitham v) al-Biruni vi) IbnRusd vii) al-Khawarizmidll.

20. Ilmu yang membezakandiantaramanusiadanjugahaiwan • Ilmuadalahasaskebahagiaanduniadanakhirat. • Ilmumembezakandarjatkemuliaanseseorangindividuataumasyarakat. • Ilmuadalahasasketakwaankepada Allah s.w.t. • Ilmuakansentiasabertambahsekiranyadigunakandanhartaakanhabissekiranyadigunakan. • Ilmudapatmengeratkantalisilaturrahimsesamamanusia. • Ilmudapatmembezakansesuatu yang halaldanharam.

21. ASPEK ASAS DALAM PENDIDIKAN ISLAM • Secararasionalnyapenekanandanpemusatanutamadalampendidikan Islam adalahberdasarkan Al-Quran dan As-Sunnah. Rasulullahs.a.wbersabda yang bermaksud “Akutinggalkankepadakamuumatkudengan 2 perkara. Kamutidakakansesatsekiranyakamuberpegangpada 2 perkaratersebutiaitu Al-Quran dan As-Sunnah”. • Inikeranamatlamatasaldasarpendidikan Islam adalahbertujuanuntukmentafsirdanmerealisasikanprinsipdankonsepdaripada kedua2 sumbertersebutberdasarkankepadapemerhatiandanpengkajian yang telahdilakukanolehsarjanadanahlifikir Islam sejakdariawalperkembangan Islam. • Aspek-aspekpenting yang menjaditunggakdalamFalsafahPendidikan Islam ialah: • i) AspekakidahIslamiyyah • ii) AspekKemanusiaandanFitrah • iii) AspekKeilmuan • iv) AspekTanggungjawabdanPembalasan.

22. ASPEK AKIDAH • Akidahmerupakanasasutamadalampendidikan Islam keranakeimanankepada Allah merupakanfaktorpenggalakkepadatingkahlakumanusiakearahkebaikansebagaimanaiajugamenjadibentengkepadaperbuatanjahatdankeji(rukuniman) • Imanadalahpeng’arah’ yang meng’arah’ tingkahlakudanberseiringandenganperbuatan yang dilakukanolehmanusia. Oleh yang demikian, ‘tarbiyyahIslamiyyah’ adalahberhubungsecaralangsungdenganperbuatanmanusiadansesuatu yang lahirdaripadaperbuatankeimanan.

23. ASPEK KEMANUSIAAN DAN FITRAH SEMULAJADI MANUSIA • Para saintis Barat berselisihpendapattentangstrukturasalkejadianmanusiasamaadaberasaldaripadahasilperkembangansel, atauterdiridaripadaakaldanruh, atauterdiridaripadaruhdan material – seterusnyamerekajugaberselisihpendapattentang nature manusiasamaada nature haiwanatauruhataugabungankedua-duanya. • Menurutperspektif Islam didalamSurah as-Sajdahayat 7-9 telahmenetapkan nature kejadianmanusiaadalahberasaldari sari patitanah. Al-Quran menerangkanbeberapaperingkatkejadianmanusiadaritanahkepadamanusia. • Surah al-Sajdahayat 9 menjelaskanbahawaruhadalahunsur yang memberikankemuliaandankeistimewaankepadaummatmanusia.

24. Keseimbangandaripadaunsurkejadianmanusiaiaitudaripadatanahdanruhturutmemberikanpenekanandalamkehidupansebagaimanusiaiaituberkenaantuntutandanjugatanggungjawab.Keseimbangandaripadaunsurkejadianmanusiaiaitudaripadatanahdanruhturutmemberikanpenekanandalamkehidupansebagaimanusiaiaituberkenaantuntutandanjugatanggungjawab. • Kewujudanciri-cirifizikal(material) danruhanidalamdirimanusiamenjadikandirimanusiamemilikisifat yang sempurnadimanagabungan kedua2 ciritadimenghasilkankecenderungan/keinginan yang dipanggilsebagaifitrah. • Islam mengakuibahawamanusiaakantersasardaripadafitrahnyanamuntarbiyyahadalahberperanandanmerupakancara yang terbaikuntukmengembalikanmanusiakepadafitrahasalnya.

25. ASPEK KEILMUAN • Al-Quran telahmenyatakandidalamsurah al-Isra’ ayat 9-11 bahawaiamerupakankitab yang membawahidayah, memberitunjuk ajar danmengembirakanorang yang beriman. Tarbiyyahilmiyyahdalam Al-Quran merujukpadabeberapaaspek: • i)AspekAkidah- menunjukkankepadaakidah yang jelas, mudahdannyata. Membebaskanruhdaripadakepercayaankarut, tahyuldanmenggerakkanpotensimanusiakearahkehidupan yang produktifdanproaktif. • ii)AspekKemanusiaan- menunjukkankepadamanusiasupayawujudnyakesinambunganantarafizikal, dalaman, tingkahlakudandorongan. • iii)AspekIbadat- memberididikanbahawadirimanusiamemerlukanpadakeseimbanganantaratuntutanfizikaldan spiritual. • iv)AspekPentadbirandanKenegaraan- peripentingnyaaspeksiasah, ekonomi, kemasyarakatan, pemerintahan.

26. ASPEK TANGGUNGJAWAB DAN PEMBALASAN • Mendidikperasaanbertanggungjawabadalahunsurpendidikan yang diberikanpenekananoleh Islam. • Aspekiniditanamdidalamjiwamanusiakeranapihak yang bertanggungjawabakanmenanggunghasildaripadaperbuatannyadihadapan Allah atausetiapperbuatanakanmenerimabalasansetimpalbaikatauburuknya. • Pihak yang bertanggungjawabterdiridaripadapemimpin/ketua, iaitudalamsesebuahnegara, ataukeluargaataudirisendirikeranasetiapdaripadakitaadalahkhalifah Allah dibumi. • Pihak yang bertanggungjawabjugabergantungpada syarat2 tertentudarisegiakal, baligh, merdeka, kemampuan, jantina, warasdsb.

27. PENDIDIKAN ISLAM & PERKEMBANGAN MANUSIA • 1) PeringkatSebelumKelahiran – Islam menggalakkanperkahwinanuntukmendapatkanzuriat yang sah. Samaadalelakidanperempuanhendaklahmemilihpasangan yang sesuaidanbaik. – utamakan yang beragama. HadithriwayatAbnuMajah & BaihakidimanaRasulullahs.a.wpernahbersabdabermaksud “Janganlahkamumengahwiniwanitakeranakecantikannyakeranakecantikannyaitubolehmencelakakankamu. Janganlahmengahwiniwanitakeranahartanyakeranahartanyabolehbuatdiasombong. Kahwinilahmerekakeranaagama.Sesungguhnyaseorangwanitahambaabdiyghitam & cupingtelinganyabesaradalahlebihbaikjikadiaberagama” • Memerlukanbaka yang baikuntuklahirkananak yang baik. • Persekitaran yang sihatdanpenjagaandarisegifizikaldanrohanidengan sebaik2nya semasamengandung. • 2) PeringkatAwalKanak-Kanak – ketikalahirterus azan atauiqamahditelingaanak-menyerukepadatauhid.

28. Bercukurpadahari ke-7 danbersedekah. • Memberikannama yang baik. • Menyusukananaksehinggaumur 2 tahun. • Memberikanbelaian, kasihsayangdankemesraanterhadap anak2. • Hubungan yang baikdancarahiduppertamadilihatolehanakbermuladaripadakeluarga. Inimemberikanpengaruh yang besardanpentingkepadapembesarandanpertumbuhanfizikaldanrohanianak. 3) PeringkatKanak-Kanak (7 Tahun – 12 Tahun) • Peringkatperlunyaanakbelajarmenulisdanmembaca.

29. Mengajaranaksupayasolat 5 waktudanbilaumur 10 tahunbolehmerotan. • Perkenalkan yang manabaikdanburukdanhaldanharam. • Mengenali rakan2 anakdanmemastikan rakan2 yang baik. • Penekanandiberikandalambentukkeimanankepada Allah, mengetahuitentang dasar2 akidah, apalarangandansuruhan Allah dandidikanakmelaluiperbuatan. • 4) PeringkatBaligh (12 Tahun – 21 Tahun) • Zamanremajadanperingkatinimerekatelahdipertanggungjawabkansecaraindividuatasapa yang dilakukannya.

30. Padaperingkatinilah anak2 perludiberikangambaran yang betulsertapersekitaran yang baikuntukmencaripasangan. • Biasanyaremajalebihterdoronguntukmelakukansesuatumelaluilogikakal. • Merekasedangberusahamencariidentitidiridanadasifatmalu – perludiberikankesedaranpemikiran, sebabmusabab, peraturan. • Merekainginkankebebasandanmulamenjauhkandiridengankeluarga. Perludiberikangarispanduanberkaitanperhubungandiantaralelakidanperempuan.

31. 5) PeringkatMatang (Rusyd) (Umur 22 – 40 Tahun) • Padaperingkatinidikategorikansebagaidewasadantelahmencapaiakhlakdanpemikiran yang sempurna.

32. IJTIHAD • Definisidarisegibahasa:”pencurahansegenapkemampuanuntukmendapatkansesuatu” yang bermaksudpenggunaanakalsekuatmungkinuntukmenemukansesuatukeputusanhukumtertentu yang tidakditetapkansecaranyatadidalam al-Quran dan as-Sunnah. • Definisidarisegiistilah: ialahsuatuprosespenyelidikan yang serius yang dilakukansecarabersungguh-sungguholehsarjanaIslam (digelarmujtahid) untukmenerbitkanhukum-hukum yang bersifatamali. Prosesijtihadhanyaberlakuterhadaphukum-hukum yang tidakjelas yang wujuddidalamal-Quranataual-Sunnah, samaadaketidakjelasanituberpuncadaripadalafaz yang terlaluumum, ataupunberpuncadaripadakredibilitidalil yang digunakanitusendiri. • Sekiranyasesuatudaliltekstelahjelasdanputus, jelasmaknanyatanpabolehditakwilkanlagi, dandalilitu pula disahkanberautoriti, makaijtihadtidaklagiperlu. Ijtihadbiasanyaberlakudenganmengambilpengajaran-pengajarandidalamsumberhukumsepertiqurandansunnahuntukdirealisasikandalamrealitisemasa yang memerlukanhukumuntukdiamalkan

33. Daripadadefinisitadidapatdibuatkesimpulanbahawa:- • 1) pelakuijtihadadalahseorangahlifiqih/yang ariftentanghukum Islam. • 2) Apa yang ingindicapaiolehijtihadialahhukumsyarieiaitu yang berhubungandengantingkahlakudanperbuatan orang2 dewasabukannyahukumI’tiqadiatauhukumkhuluqi. • 3) Status hukumsyarie yang dihasilkanolehijtihadadalahdhannidanbukannyaabsolute. • 4) Ijtihadhanyadigunakanuntukmenentukansesuatuhukum yang tidakditentukansecaranyatadidalam al-Quran dan as-Sunnah.

34. DALIL KEHARUSAN IJTIHAD • 1) Surah an-Nisaa’ ayat 59 “Wahai orang2 yang beriman, taatlahkamukepada Allah danRasuldanUlilAmr(orang yang berkuasa) darikalangankamu. Dan apabilakamu berbantah2 (berselisihpendapat) dalamsesuatuperkaramakahendaklahkamukembalikepada Al-Quran dan As-Sunnah. Jikakamu benar2 berimankepada Allah danhariakhirat. Yang demikian, adalahlebihbaikbagikamudanlebihelok pula kesudahannya”. • 2) Rasulullahs.a.w. pernahbersabdakepada Abdullah IbnMas’udsebagaiberikut “berhukumlahengkaudengan al-Quran dan as-Sunnahapabilasesuatupersoalanituengkautemukanpadaduasumbertersebut. Tetapisekiranyaengkautidakmenemukannyapadaduasumberitumakaberijtihadlah”.

35. 3) Rasulullahs.a.w. pernahbersabdakepada Ali bin AbiTalib “apabilaengkauberijtihaddanijtihadmuitubetulmakaengkaumendapat 2 pahalatetapiapabilaijtihadmuitusalahmakaengkaumendapatsatupahala”.

36. JENIS-JENIS IJTIHAD • 1) IJMA’ – darisegibahasaadalahazamatautekad. • Manakaladarisegiistilahsyara’ pula, Ijmakadalahkesepakatanyaknikesepakatanparaulamadalammenetapkansuatuhukumdalam agama Islam berasaskanAl-QurandanHadistentangsuatuperkara yang terjadipadasuatumasasetelahzamanRasululullah S.A.W. • ialahijma’ paraulama’ mujtahidinmuslimindanbersemuafakatmerekatanpaberkecualiolehmana-manaseorang pun daripadamerekaterhadapsesuatuhukumsyara’.IjmakSahabattentangpemerintahan. Wajibhukumnyamengangkatseorang imam ataukhalifahuntukmenggantikanRasulullahdalammengurusiurusanDaulahIslamiyah yang menyangkuturusan agama dandunia yang disepakatiolehparaSahabatdiSaqifahBaniSa’idah. • 2) QIYAS – ataureasoning by analogy iaitumenetapkansesuatuhukumterhadapsesuatuhal yang belumditerangkanoleh al-Quran dan As-Sunnahdengandianalogikankepadahukumsesuatu yang sudahditerangkanhukumnyaoleh al-Quran dan As-Sunnahkeranaadanyasebab yang sama. Contohnyapengharamandadahdiqiyaskandenganhukumpengharamanarakkeranamemabukkandanmenghilangkankewarasan.

37. 3) MASHALIH AL-MURSALAH – atauutilityiaitumenetapkanhukumterhadapsesuatupersoalanijtihadiyahataspertimbangankegunaandankemanfaatan yang sesuaidengantujuansyariat. Kaedahinimempertimbangkandasarkepentingandankegunaandengantanpaadanyadalil yang secarabertulisdannyatadalam al-Quran dan As-Sunnah.Contohnyamewujudkanmatawang, menyediakanpenjaraadalahatasdasarkegunaandankemanfaatan yang tidakbercanggahdengansyariat Islam. • 4) ISTIHSAN - ataujuristic preferenceiaitumenetapkansesuatuhukumterhadapsesuatupersoalanijtihadiyahatasdasar prinsip2 umumajaran Islam sepertikeadilah, kasihsayangdll. Kaedahinisedikitberbezadaripadamashalih al-mursalahkeranaiamempertimbangkandasarkemaslahatanitudengandisertaidalil al-Quran dan As-Sunnah yang umum. ContohnyaSaidinaUmarr.a.tidakmenghukumpencurikeranakebuluransemasakemaraupanjangdenganhukumanhaddkeranaatasdasarkeadilandankasihsayangdandalildaripada al-Hadithbahawa Islam tidakmenyusahkanumatnya.

38. JIHAD • Definisidarisegibahasa – perkataan jihad berasaldaripadakalimaharab‘jahada’ yang bermaksud ”keberatandankesusahan” • Dari segiistilah – jihad bermaksud “mencurahkandayadantenagakekuatandalamusahamencapaisesuatumatlamatatau cita2 muliadalambentuk kata2 atauperbuatan. Iamencakupiusaha bersungguh2 untukmencapai satu2 tujuan yang diinginiataumempertahankansesuatu yang tidakdiinginidenganberbagaicara”. • Kesimpulannya jihad meliputipelbagaiaspekiaitumelibatkanperlawanandanpeperangansecarafizikaldanjugaperlawanansecara mental dan spiritual.

39. JIHAD MENURUT AL-QURAN DAN AS-SUNNAH • 1) Surah an-Nisaa’ ayat 95 bermaksud “ tidaklahsamakeadaan orang2 yang duduk (tidakturutberperang) darikalangan orang2 yang berimanselaindaripada orang2 yang adakeuzurandengan orang2 yang berjihaddijalan Allah(untukmembela Islam) denganhartadannyawanya. Allah melebihkanorang yang berjuangdenganhartabendadanjiwamerekaatas orang2 yang duduk (tidakberperangdisebabkanuzur) dengankelebihansatudarjat” maksudnyadidalamayatinimengerahkantenagadanusahauntukberperangpadajalan Allah samaadasecaralangsung (bertempurdimedanperang) ataupundenganharta, akalfikiran, membekalkantenteratambahan, logistik, bantuanperubatanbagitenteradsbg.

40. 2) Surah At-Taubahayat 41 bermaksud “Pergilahkamuberamai-ramaiuntukberperangpadajalan Allah, samaadadengankeadaanringan (danmudahbergerak) ataupundengankeadaanberat (disebabkanberbagai-bagaitanggungjawab) danberjihadlahdenganhartabendadanjiwakamupadajalan Allah(untukmembela Islam). Yang demikianituamatlahbaikbagikamu, jikakamumengetahui.” – inimenjelaskanbahawaberjihadpadajalan Allah padakebiasaannyaialahdenganhartadannyawa. • Kenapa Allah sentiasamendahulukanfrasa ‘jihad denganharta’ – bertujuanmemberisemangatdanmendorongmerekaberjihadkerana jihad denganhartaadalahlebihmudahdilakukanberbanding jihad dengannyawa.

41. Surah Al-Baqarahayat 190 yang bermaksud “Dan perangilahkerana (menegakkandanmempertahankan) agama Allah akanorang yang memerangikamu, danjangankamumenceroboh(denganmemulakanpeperangan) keranasesungguhnya Allah tidaksukakepada orang2 yang mmenceroboh”. – ayatinimenjelaskanbahawa agama Islam menganjurkan jihad untukmempertahankan agama sekiranyakedudukan Islam terancamwalaubagaimanapun Islam jugamelarangumatnyadaripadamemulakanpencerobohandanmenitikberatkankeamanan.

42. 3) Hadithdiriwayatkanoleh Abu Hurairahbermaksud “SeoranglelakiberkatakepadaRasulullahs.a.w. WahaiRasulullah! Beritahulahakuamalanapakah yang setandingdengan jihad? Rasulullahmenjawab: Akutidakmemperolehnya. Lelakitersebutberkata: Beritahudanterangkanlahkepadaku.Rasulullahs.a.w. bersabdalagi:Apabilamujahidberangkatuntukberjihad, sanggupkahkamumasukkemasjid, laluberdirisembanhyangdantidakberhenti, adakahkamuterdayauntukberpuasaterusmenerustanpaberbukawalausehari?Bagindabersabdalagi: Siapakah yang sanggupmelakukansedemikian?”

43. 4)HadithsahihdimanaRasulullahs.a.w. pernahditanya: WahaiRasulullah!adaorangberperangdengangagahberani, ada yang berperangdenganpenuhsemangat, danada pula yang berperang agar dikenalkedudukannyamakasiapakah yang disebutberperangdijalan Allah? Rasulullahs.a.w. menjawabsesiapa yang berperanguntukmenegakkanKalimatullah, makadialah yang berperangdijalan Allah”

44. Pendapatdaripadaulama’ fighkontemporari, Wahbah al-Zuhailiterdapatbeberapacaramanifestasi jihad yang bolehdilakukaniaitu jihad denganjiwadan raga, hartadanjuga kata2 bagitujuanmempertahankandiridaripadamusuh. • Jihad bolehdiertikandengan jihad menentanghawanafsudansyaitan, jihad dalammenuntutilmudanmemerangikejahilan, jihad membanteraskemiskinan, gejalasosialdansebagainya. • Waktu yang amandansejahteradinegarakitasekarangmemerlukankitaberjihadbagimembangunkanummah, memerangikejahilan, penyakitsertamasalahsosial.

45. PENSYARI’ATAN JIHAD UNTUK BERPERANG DALAM ISLAM • 1)PadaperingkatawaldakwahRasulullahdi era Makkah, jihad memerangimusuhbelumdisyari’atkanoleh Islam. Walaupunturunbeberapaayatdi era tersebuttentang jihad sepertididalamsurah al-’Ankabutayat 6,8 & 69 sertasurahLuqmanayat 15, namun jihad dalamkontekstersebutlebihkepadamakna jihad ma’nawibukannya jihad melibatkanpertempurandanpeperangan. • 2)ManakalasemasaproseshijrahkeMadinah, kaummusliminmendapatkeizinanuntukberjihaddanberperangdaripada Allah Taala. Namunpadatahapini, Allah Taalamembenarkan orang2 Islam berperangtetapibukanmewajibkannya. • 3)SelepashijrahkeMadinah, kaummuslimindiwajibkanberjihadmemerangimereka yang memusuhidanmemerangi Islam dankaummuslimin. Terdapathampir 26 istilah jihad yang disebutdalam surah2 madaniyyah. Kebanyakannyadenganjelasmembawamaksudberperangpadajalan Allah ataukerana Allah.

46. Kajiantentangkronogipensyari’atan jihad mendapatibahawatuntutandanhukum jihad diturunkansecara beransur2, berperingkatdanmengikutkesesuaianmasa, kepelbagaiandankeperluansituasisertapersediaan mental danfizikalkaummuslimin. Inimembuktikankeistimewaan Islam sebagai agama fitrahmanusia yang tidakmembebankansertarelevandengankeadaansemasa. • Secaraperbandingan, keadaankaummuslimindiMakkahsebelumhijrahagaklemah, memandangkanpengikutnabi Muhammad s.a.w. masihsedikitdanmerekamerupakangolonganminoriti yang seringditindas. Olehitu, Allah Taala Yang MahaMengetahuiketidakupayaanmerekauntukbertempurtidakmensyari’atkankaummuslimindiMakkahutkberjihad. Sebaliknyasetelahwujudkerajaandansemasapemerintahan Islam kukuhdibawahpimpinanRasulullahdiMadinah, jihad telahdisyari’atkan. Padamasaitu, Rasulullahtelahmempersiapkanbarisanpejuang Islam yang beriman & sanggupberkorban segala2nya demi Islam.

47. TUJUAN & KEPENTINGAN JIHAD • 1) Mempertahankan Islam danajarannya – iaitumembanterassebarangpergerakan, usahadanrancanganuntukmemutarbelitkanajaran Islam ataumenghancurkanakidahmuslimin. • 2) Membeladiridannasibkaummuslimindaripadakezalimandanpenganiayaanpihakmusuh – termasuklah jihad untukmengusirparapenceroboh & penjajah yang merampasnegaraataukawasankaummuslimin. Penindasanjugatermasukpencabulan hak2 asasimanusia yang beragama Islam. • 3) Meluaskansyiar Islam – sekiranyadakwahsecaraamantidakdapatdijalankanmakacaranyaialahdenganberjihad/berperang. Namundalam Islam tidakdibenarkanmenggunakankekerasandanpaksaandalamberdakwah. • 4) Membangunkanummahdanmenjadi yang terbaikdalamsegalaaspekiaituakhlak, ekonomi, sosial, politikdanpendidikan.

48. Kesimpulannyadapatdirumuskanbahawaterdapat 4 jeniskeadaan jihad sepertimanadibuatolehparaulama’:- • 1) Jihad maknawi - jihad melaluituturkatadanperbuatan, jihad melawanhawanafsudangodaansyaitan, jihad menuntutilmu, membanteraskemiskinandangejalasosialdansebagainya. • 2) Ketikabertemudanbertembungdengantenteramusuhdimedanperang – pejuangdalamkeadaaninimestilahbertahandandiharamkandaripadalaridarimedanperang. • 3) Apabila orang2 kafirmenyerangsesebuahnegara Islam – dalamkeadaanini penduduk2 negeritersebutmestilahbertahanuntukmemerangimusuhdanmenghalaumereka. • 4) Apabilaketuanegaramengisytiharkankerahantenagabagimemerangisesuatukaum, merekahendaklahturunkemedanperang bersama2 mereka.