Download
1 / 13
E N D
Theo Ủy ban Basel vềgiámsátngânhàng, “rủirohoạtđộnglàrủirogâyratổnthất do cácnguyênnhânnhư con người, sựkhôngđầyđủhoặcvậnhànhkhôngtốtcácquytrình, hệthống; cácsựkiệnkháchquanbênngoài. RRHĐ baogồmcảrủiropháplýnhưngloạitrừvềrủirochiếnlượcvàrủirouytín”.
Rấtnhiềuvụ RRHĐ nổitiếngxảyragầnđâytrênthếgiớivà ở Việt Nam nhưvụrủirotạiNgânhàngSocieteGeneralecủaPhápnăm 2008 làmthiệthại 4,9 tỷ EUR. Hoặcvụviệcnhânviênđiểmgiaodịchcủamột NHTM nhànướcgiảmạochữkýkháchhàng “thụtkét” tới 24 tỷđồng. Tổtrưởngtổkếtoánmộtđiểmgiaodịchmột NHTM cổphầnbiểnthủ 7 tỷđồngcáđộbóngđá. Cánbộkhoquỹmột NHTM cổphầnrútruột 1,28 tỷđồngvà 8 nghìn USD tráiphiếulàtàisảncầmcốcủakháchhàngđểchơichứngkhoán. Thanhtoánviênchọnnhầmloạitiềntừ VND thành AUD. Kháchhàngchuyển 4 triệu VND bịhạchtoánthành 4 triệu AUD (tươngđương 48,5 tỷ VND)
4 Nguyênnhâncóthểgâyra RRHĐ như con người (nhânviêngianlận, cố ý làmsai, NHTM mấthoặcthiếunhânlựcchủchốt); quytrình (vănbảnhợpđồngkhôngđầyđủ, thiếuhướngdẫn; việctuânthủnộibộvàbênngoàikém; sảnphẩmquáphứctạphoặctưvấntồi), hệthống (đầutưcôngnghệkhôngphùhợp, lỗitíchhợptừvậnhànhhệthống, lỗhổng an ninhhệthống). Vàcácyếutốbênngoài (cáchành vi tộiphạm, việcsửdụngnguồnlựcbênngoàikhônghợplý, thảmhọa, cơsởhạtầngchungkém). RRHĐ cóthểmanglạinhữngtổnthấtrấtlớncho NHTM như: cáctráchnhiệmpháplýgâyracho NHTM, tàisảnhoặcuytíncủa NHTM bịtổnthất hay mấtmát, giảmvốnkinhdoanh hay mấtvốn, giảmlợinhuận …
RRHĐ được thể hiện thông qua việc: gian lận nội bộ, gian lận từ bên ngoài, thiệt hại về tài sản, lỗi hệ thống…
Hình 1. Mối quan hệ giữa các thành phần của rủi ro hoạt động Nguồn: Basel Committee on Banking Supervision (2001)
Quảntrị RRHĐ trongnhữngnămgầnđâyđãtrởthànhmộthoạtđộngquantrọngđốivớicác NHTM. Mứcđộhiệnđạihóađòihỏicác NHTM phảidựavàocôngnghệtựđộngngàycàngphứctạp; pháttriểnđadạnghơncácsảnphẩm; xuhướngtoàncầuhóa, cạnhtranh, mởrộngquymô, thamgiavàohoạtđộngmualại, sápnhập, hợpnhất. Quảntrịrủirohoạtđộnglàquátrìnhtổchứctíndụngtiếnhànhcáchoạtđộngtácđộngđếnrủirohoạtđộng, baogồmviệcthiếtlậpcơcấutổchức, xâydựnghệthốngcácchínhsách, phươngphápquảnlýrủirohoạtđộngđểthựchiệnquátrìnhquảnlýrủirođólàxácđịnh, đolường, đánhgiá, quảnlý, giámsátvàkiểmtrakiểmsoátrủirohoạtđộngnhằmbảođảmhạnchếtớimứcthấpnhấtrủiroxảyra.(5) Quảntrị RRHĐ hiệuquảnghĩalàrủiroxảyratrongmứcđộdựđoántrướcvà NHTM cóthểkiểmsoátđược.
Hình 2: Khung quản trị rủi ro hoạt động cơ bản Nguồn: KPMG International 2007 6
Thànhphầnchủchốtcủakhungquảntrị RRHĐ làmộttậphợpcáctiêuchuẩn RRHĐ cốtlõicungcấphướngdẫnvềcơsởkiểmsoátvàđảmbảomôitrườnghoạtđộng. Cáckhungđượcbổ sung vớicáccôngcụkhácnhaunhưngđềucócácthànhphầnchính: xácđịnhchiếnlượcrủiro (CLRR), xâydựngcấutrúcquảntrị, phânđịnhluồngbáocáo, kiểmsoáttựđánhgiá, quảnlýsựkiệnrủiro, cácchỉsốđolườngrủirochính (KRIs) vàchươngtrìnhgiảmthiểurủi ro.
Ủy ban Basel vềgiámsátngânhàngcũngđãtổngkết 4 vấnđềchínhbaohàm 10 nguyêntắcvàngtrongquảntrị RRHĐ vàkhuyếnnghịcácngânhàngcầnthựchiệnnhưsau: • Vấnđềthứnhất: Tạoramôitrườngquảntrịrủirophùhợp, gồm 3 nguyêntắc: • - Nguyêntắc 1: Hộiđồngquảntrịnênđượcbiếtrõcáckhíacạnhchínhcủangânhàng. RRHĐ làloạirủirocầnđượcquảnlý, đánhgiáxemxétđịnhkỳdựatrênkhungquảnlý RRHĐ. Khungnàycầnphảicungcấpmộtđịnhnghĩatổngthểchotoànngânhàngvề RRHĐ, cũngnhưcácnguyêntắc, cáchxácđịnh, đánhgiá, giámsát, kiểmsoátvàgiảmthiểurủi ro. • - Nguyêntắc 2: Hộiđồngquảntrịphảibảođảmrằngkhungquảntrị RRHĐ củangânhànglàtùythuộcvàohiệuquảvàtoàndiệncủakiểmtoánnộibộbởinhânviênthànhthạo, đượcđàotạovàhoạtđộngđộclập. Kiểmtoánnộibộkhôngnêntrựctiếpchịutráchnhiệmvềquảnlý RRHĐ. • - Nguyêntắc 3: Quảnlýcấpcaophảicótráchnhiệmtriểnkhaithựchiệncáckhungquảnlý RRHĐ đượcphêduyệtcủaHộiđồngquảntrị. Khungphảiđượctriểnkhaithựchiệnnhấtquántrongtoànbộhệthốngngânhàngvàtấtcảcácnhânviênnênhiểurõtráchnhiệmcủamìnhvớiviệcquảnlý RRHĐ. Lãnhđạocấpcaocũngnênchịutráchnhiệmvềviệcpháttriểncácchínhsách, quytrìnhvàthủtụcđểquảnlý RRHĐ trongtấtcảcácsảnphẩm, cáchoạtđộng, quytrìnhvàhệthốngngânhàng.
Vấnđềthứhai: Quảntrịrủiro: xácđịnh, đánhgiá, giámsát, kiểmsoát, gồm 4 nguyêntắc: • - Nguyêntắc 4: Cácngânhàngcầnxácđịnhvàđánhgiá RRHĐ trongtấtcảcácrủirohiệncótrongtấtcảsảnphẩm, hoạtđộng, quytrìnhvàhệthốngcủangânhàng. Cầnphảituânthủđầyđủcácthủtụcthẩmđịnhtrướckhigiớithiệusảnphẩmmới, thựchiệncáchoạtđộng, quytrìnhvàhệthống. • - Nguyêntắc 5: Cácngânhàngnênthựchiệnmộtquytrìnhđểthườngxuyêngiámsátmứcđộảnhhưởngvàtổnthất do RRHĐ gâyra. CầncóbáocáothườngxuyêncholãnhđạocấpcaovàHộiđồngquảntrịđểhỗtrợchủđộngquảnlý RRHĐ. • - Nguyêntắc 6: Cácngânhàngnêncóchínhsách, quytrìnhvàthủtụcđểkiểmsoátvàđưarachươngtrìnhgiảmthiểurủi ro. Cácngânhàngnênxemxétlạitheođịnhkỳcácngưỡngrủirovàchiếnlượckiểmsoátvànênđiềuchỉnhhồsơ RRHĐ chophùhợpbằngcáchsửdụngcácchiếnlượcthíchhợpvớirủirotổngthểvàrủirođặctrưng. • - Nguyêntắc 7: Ngânhàngcầnphảicókếhoạchduytrìkinhdoanhđảmbảokhảnănghoạtđộngliêntục, hạnchếtổnthấttrongtrườnghợprủiroxảyrabấtngờ.
Vấnđềthứtư: Vaitròcủaviệccôngbốthông tin, gồmmộtnguyêntắc: • - Nguyêntắc 10: Cácngânhàngcầnphảithựchiệncôngbốđầyđủvàkịpthờithông tin đểchophépnhữngngườithamgiathịtrườngđánhgiácáchtiếpcậncủahọđểquảnlý RRHĐ. • Nếuthựchiệnđúngvàđủcácnguyêntắctrên, phùhợpvớiđiềukiệnthựctếcủangânhàng, côngtácquảntrị RRHĐ củangânhàngsẽđitheochuẩnmựcvàthựchiệnđượcmụctiêumàngânhàngdựkiến.(7)
Vấnđềthứba: Vaitròcủacơquangiámsát, đượcthựchiệnthông qua hainguyêntắc: • - Nguyêntắc 8: Cơquangiámsátngânhàngnênyêucầutấtcảcácngânhàngphảicómộtkhungquảntrị RRHĐ hiệuquảđểxácđịnh, đánhgiá, giámsátvàkiểmsoát/giảmthiểu RRHĐ nhưlàmộtphầncủaphươngpháptiếpcậntổngthểđểquảnlýrủi ro. • - Nguyêntắc 9: Cơquangiámsátphảichỉđạotrựctiếphoặcgiántiếpthườngxuyên, độclậpđánhgiáchínhsách, thủtụcvàthựctiễnliênquanđếnnhững RRHĐ củangânhàng. Ngườigiámsátphảiđảmbảorằngcónhữngcơchếthíchhợpchophéphọbiếtđượcsựpháttriểncủangânhàng.
