490 likes | 987 Vues
Wiedza – od fenomenu XXI w. do systemów zarządzania. Dr Bogumiła M. Powichrowska Wyższa Szkoła Ekonomiczna. Plan prezentacji. Wiedza i gospodarka oparta na wiedzy Systemy zarządzania wiedzą Zarządzanie wiedzą w bibliotece. Czym jest wiedza ?. ????????? ?? ?????.
E N D
Wiedza – od fenomenu XXI w. do systemów zarządzania Dr Bogumiła M. Powichrowska Wyższa Szkoła Ekonomiczna
Plan prezentacji • Wiedza i gospodarka oparta na wiedzy • Systemy zarządzania wiedzą • Zarządzanie wiedzą w bibliotece
Czym jest wiedza ? ????????? ?? ?????
Nowa Encyklopedia Powszechna definiuje wiedzę jako: ogół wiarygodnych informacji o rzeczywistości wraz z umiejętnością ich wykorzystywania
Informacja wiedza Jutro wilgotność względna powietrza będzie wynosiła 70%
Cechy wiedzy wg D. Tobina • Podmiotowość– interpretacja wiedzy zależy w bardzo dużym stopniu od indywidualnych doświadczeń i kontekstu w jakim jest użyta • Transferowość– wiedza może być wydobywana z jednego miejsca i z zyskiem wprowadzana do drugiego miejsca • Osadzenie– wiedza przeważnie znajduje się w ludzkich umysłach i trudno jest ją przekazać, czy dzielić się nią • Samo-zasilanie– wiedza nie traci na wartości, kiedy się nią dzieli, nawet często jest tak, że wartość wiedzy rośnie w miarę dzielenia się nią • Nietrwałość– wiedza z czasem staje się nieaktualna • Spontaniczność– wiedza rozwija się w procesie, który często nie jest kontrolowany
Cechy wiedzy według A. Tofflera: • Dominacja –wynika bezpośrednio z faktu, że wiedza wskazana jest jako najistotniejszy i strategiczny zasób obok kapitału, ziemi i pracy (Drucker – wyznacza ona organizacjom ich przyszłą pozycję) • Niewyczerpywalność – wiedza jako zasób nie zużywa się; im jest częściej i więcej używana jej wartość wzrasta • Symultaniczność –nie istnieją bariery, które by umożliwiły użycie tej samej wiedzy przez kilka osób jednocześnie w różnych miejscach i tym samym czasie • Nieliniowość –odrobina wiedzy może powodować niewyobrażalne konsekwencje i odwrotnie – olbrzymia ilość wiedzy może okazać się bezużyteczna
Funkcja wiedzy według Waggemana Wiedza rozwija się na bazie danych, informacji, umiejętności i doświadczenia. Może być wyrażona za pomocą formuły: W = f(D,I,Dś,U,N) • W – wiedza • D – dane • I – informacja • Dś – doświadczenie • U – umiejętności • N - nastawienie
Wiedza wg B. Lundvall i B. Johnson • know-what-ten typ wiedzy odnosi się do znajomości faktów i jest raczej identyfikowany z informacją; • know-why-odnosi się do zrozumienia reguł funkcjonujących w naturze, społeczeństwie itd.; • know-how -wiedza odnosząca się do umiejętności zrobienia czegoś; jest to wiedza, którą posiadają eksperci i gromadzona jest w postaci doświadczenia, które oni posiadają, a także doświadczenia wypracowanego przez firmy; dostęp publiczny do tego typu wiedzy jest bardzo ograniczony, a jej transfer - trudny; • know-who -są to kombinacje informacji i relacji społecznych na temat tego, kto co wie; pozwalają one na wykorzystanie wiedzy ekspertów.
GOSPODARKA OPARTA NA WIEDZY Dlaczego wiedza jest wartością ?
Rola wiedzy w procesie zmian cywilizacyjnych Rozwinięte państwa Świata przeżywają transformację w kierunku gospodarki „umysłowej”, której podstawą jest wiedza. Alvin Toffler (2007)
Gospodarka oparta na wiedzy (GOW) Gospodarka oparta na wiedzy, to jest taka gospodarka, w której działa wiele przedsiębiorstw, które o wiedzę opierają swoją przewagę konkurencyjną. Prof. Andrzej Koźmiński Gospodarka oparta na wiedzy, to gospodarka, w której produkcja i wykorzystanie wiedzy odgrywa decydującą rolę w tworzeniu dobrobytu. Brytyjski Departament Handlu i Przemysłu Gospodarka oparta na wiedzy to gospodarka, w której wiedza jest tworzona, przyswajana i wykorzystywana bardziej efektywnie przez przedsiębiorstwa, organizacje, osoby fizyczne i społeczności, sprzyjające szybszemu rozwojowi gospodarczemu Bank Światowy/ OECD
Cechy GOW • Wysoki procent PKB przeznaczany na badania naukowe, usługi informacyjne i intelektualne, co prowadzi do dobrze wykształconego społeczeństwa świadomego potrzeby ciągłego uczenia się. • Dobrze rozwinięta infrastruktura. Gospodarka oparta o wysokie technologie. Likwidacja przemysłów schyłkowych. • Wysoki poziom bezpieczeństwa transakcyjnego i zaufania między podmiotami działającymi na rynku, możliwy dzięki stabilnemu i skutecznemu systemowi prawnemu.
Cechy GOW • Polityka państwa jest prowadzona w taki sposób, aby stworzyć korzystne warunki dla rozwoju przedsiębiorczości i konkurencyjności. • Gospodarki oparte na wiedzy bazują na solidnych podstawach makroekonomicznych, co w praktyce oznacza niski poziom inflacji i stabilność finansów publicznych.
Fakty: • Do 80% pytań o charakterze merytorycznym zadawanych w organizacji powtarza się • 6-12% czasu pracy pracownika (knowledgeworker) to czas poświęcony na znalezienie właściwej osoby lub źródeł informacji potrzebnych do rozwiązania problemu • 7-20% czasu pracy ekspertów i specjalistów to czas poświęcony na udzielenie innym odpowiedzi na powtarzające się pytania • Obecnie mniej niż 20% wiedzy organizacji jest w jakikolwiek sposób utrwalana. • Do niedawna sądzono, że ogól wiedzy będącej w posiadaniu człowieka podwaja się co 7 lat. Ostatnie obserwacje Nicka Bontisa z McMaster University pokazują, że okres ten uległ skróceniu do zaledwie 11 miesięcy!
Fakty: • IDC: Wskutek braku zarządzania wiedzą przedsiębiorstwa z listy FORTUNE 500 tracą przeciętnie ponad 5000 dolarów na 1 pracownika. W 2003 roku przedsiębiorstwa te straciły ogółem ok. 32 mld dolarów z tego tytułu • Instytut Gallupa: Tylko 17% Brytyjskich pracowników uważa, że pracodawca w pełni wykorzystuje ich umiejętności, 63% uważa, że nic takiego nie ma miejsca, a 20% twierdzi, że są wręcz zniechęcani do aktywnościKosztuje to brytyjską gospodarkę 39-48 mld funtów rocznie • KPMG: Z badań przeprowadzonych wraz z SMG/KRC w lipcu 2004r. Na reprezentatywnej próbie 121 największych firm działających w Polsce, wynika, że straty z tytułu nieefektywnego wykorzystania wiedzy wynoszą ponad 45000 PLN na 1 zatrudnionego rocznie.
Definicje zarządzania wiedzą • Zarządzanie wiedzą to ogół procesów umożliwiających tworzenie, upowszechnianie i wykorzystanie wiedzy do realizacji celów organizacji (CranfieldSchool of Management, 1997) • Zarządzanie wiedzą to inteligentne wykorzystanie nowej technologii zrównoważone docenieniem wartości twórców i powierników wiedzy – ludzi (Charles Handy) • Zarządzanie wiedzą to ciągły proces zarządzania wszelkimi rodzajami wiedzy w celu zaspokojenia obecnych i przyszłych potrzeb, identyfikacji istniejących bądź nabytych aktywów wiedzy i wykorzystania nowych możliwości (Quintas, Lefrere, Jones, 1997)
Definicje zarządzania wiedzą – c.d. • Zbiór wytycznych, procedur i systemów odnoszących się do tworzenia, gromadzenia, ochrony i wykorzystania kapitału intelektualnego firmy (KPMG) • Sztuka przetwarzania informacji i innych aktywów intelektualnych w trwałą wartość dla klientów i pracowników organizacji (PwC) • Takie wykorzystanie wiedzy, aby rzeczy, które robimu dobrze robić jeszcze lepiej (Cambridge Technology Partners) • System efektywnego gromadzenia, transferu i wykorzystania wiedzy w celu podejmowania szybszych, mądrzejszych i lepszych decyzji, pozwalających poprawić pozycję konkurencyjną organizacji
Biblioteka jako system Biblioteka to instytucja społeczna, który składa się z szeregu elementów wzajemnie ze sobą powiązanych. Biblioteka to także system komunikacji społecznej zbudowany z elementów stanowiących spójną strukturę. Jako część całego systemu wiedzy i komunikacji reaguje na wszystkie zmiany, jakie w nim zachodzą. Do podstawowych elementów systemu należą: • Zasób. • Zespół. • Użytkownicy. • Środowisko społeczne. • Przestrzeń biblioteczna i wirtualna.
Zarządzanie wiedzą w bibliotece Zarządzanie wiedzą w bibliotece określono jako systematyczny, skoordynowany proces gromadzenia, weryfikacji, przetwarzania, przechowywania i udostępniania wiedzy oraz kierowania procesami z nią związanymi w celu podniesienia skuteczności realizacji celów biblioteki (M. Wojciechowska)
Zarządzanie wiedzą w bibliotece … … powinno umożliwić takie zaprojektowanie jej organizacji, które zapewniłoby maksymalne wykorzystanie zasobów wiedzy
Biblioteka jako organizacja zarządzająca wiedzą powinna: • Wspierać stałe uczenie się i tworzy możliwości do jej realizacji. • Wypracować sposoby wspólnego uczenia się. • Popierać współpracę i zespołowe uczenie się oraz wspólny dialog stron i negocjacje. • Promować nowe idee, pomysły, nowatorskie rozwiązania oraz nowe formy pracy. • Tworzyć więzi z otoczeniem i reagować na jego potrzeby. • Wypracować wspólną wizję organizacji.
Należy przyjąć zasady: • że proces uczenia się przebiega z góry w dół i z dołu do góry, • że błędy są wpisane w proces zmian i innowacje, • że okazją do uczenia się są zarówno błędy, pomyłki i różnice zdań.
Fazy zarządzania wiedzą • faza chaosu -biblioteka nie wprowadzają żadnych elementów zarządzania wiedzą. Charakteryzują się one brakiem dostrzegania wpływu oraz wzajemnych związków zarządzania wiedzą i celów strategicznych placówki. • faza świadomości -biblioteki prowadzą wstępne analizy i pilotażowe projekty z zakresu zarządzania wiedzą. • faza ukierunkowania - dostrzegają już konkretne korzyści, które mogą im przynieść narzędzia i procedury stosowane w ramach metody. • faza zarządzania -wprowadzają opracowany wcześniej projekt zarządzania wiedzą i próbują niwelować problemy pojawiające się na skutek implementacji. • faza systemowego zintegrowania - wiedzą zostaje w pełni zintegrowane z systemem zarządzania biblioteką, zaś wiedza postrzegana jest jako jeden z jej podstawowych zasobów. Realizacja tej fazy jest niezwykle trudna i możliwa do osiągnięcia jedynie przez niektóre biblioteki.
Czy biblioteki zarządzają wiedzą? • Biblioteki wykorzystały nowoczesne technologie i narzędzia informacyjne do automatyzacji procesów bibliotecznych stopniowo zwiększając zasięg wprowadzanych zmian. • Rozpoczęły przeobrażenia polegające na komputeryzacji procesów informacyjnych oraz , zastosowaniu nowoczesnych technik informacyjnych do zarządzania, adaptacji nowoczesnych rozwiązań teleinformatycznych do nowych usług. • Współtworzyły komputerowe programy biblioteczne i wdrożyły je jako zintegrowane kompleksowe systemy zarządzania biblioteką, organizujące pracę całej instytucji. • Podjęły współpracę w tworzeniu elektronicznej przestrzeni sieciowej, budowaniu jej zasobów i organizowaniu dostępów na poziomie krajowym i europejskim.
Technologie zarządzania wiedzą: • Narzędzia do wyodrębniania wiedzy – mapy myśli • Narzędzia ułatwiające dzielenie się wiedzą – sieci komputerowe (intranet, Internet), poczta elektroniczna, wewnętrzne książki adresowe, wideokonferencje • Narzędzia do porządkowania wiedzy • Narzędzia do przechowywania wiedzy – bazy danych (pozwalają na analizę zgromadzonych informacji wg. różnych kryteriów) • Narzędzia do wartościowania wiedzy – narzędzia do eksploracji danych, przetwarzania analitycznego i wnioskowania na podstawie podanych przypadków
Systemy zarządzania wiedzą: • Systemy zarządzania dokumentami – służą dostarczeniu odpowiednich informacji lub wiedzy odpowiednim pracownikom we właściwym czasie • Systemy wspomagania procesów decyzyjnych – obejmują generowanie i interpretowanie wiedzy pomocnej w podejmowaniu decyzji poprzez analizę danych i wykorzystanie skomplikowanych modeli symulacyjnych • Systemy wspomagania pracy zespołowej – stworzone z myślą o usprawnieniu procesów porozumiewania się, wymiany wiedzy, współpracy i koordynacji działań w ramach grupy, jak również intensyfikacji kontaktów między jej członkami • Systemy zarządzania wiedzą o klientach – pomagają w zdobywaniu wiedzy o indywidualnych preferencjach i potrzebach klientów
PRZYKŁADY ZARZĄDZANIA WIEDZĄ W BIBLIOTEKACH
Misja Biblioteka Dolnośląskiej Szkoły Wyższej stwarza możliwie najlepsze warunki do korzystania ze światowego dorobku nauki jak najszerszym kręgom użytkowników, korzystając z wiedzy i innowacyjności swoich pracowników, którym zapewnia możliwości wszechstronnego rozwoju.
Cele zarządzania wiedzą BDSW • wspólną naukę i wzajemne wsparcie w tym zakresie • budowanie kultury organizacyjnej zorientowanej na dzielenie się wiedzą • kodyfikowanie informacji w bazie wiedzy
Literatura: • M. Wojciechowska, Zarządzanie zmianami w bibliotece, Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, Warszawa 2006. • D. Zalewski, „Zarządzanie wiedzą w bibliotece” – brzmi dumnie, ale co to znaczy? (www.nowyebib.info) • E. Adaszyńska, Biblioteka otwarta na zmiany (www.ekspercibolonscy.org.pl) • M. Strojny, Zarządzanie wiedzą w przedsiębiorstwie, prezentacja podczas wykładu w ramach studiów podyplomowych Zarządzanie wiedzą w organizacji, WSE, Białystok 2007.
Dziękuje za uwagę Zapraszam do dyskusji