Seminarium „Wiedza o dialogu społecznym”

Seminarium „Wiedza o dialogu społecznym” Gdańsk - 5 grudnia 2008 r., Katowice - 22 stycznia 2009 r. Dialog społeczny w Polsce na tle tendencji rozwojowych w obszarze UE realizowane w ramach projektu „KOMPETENTNY UCZESTNIK DIALOGU SPOŁECZNEGO” Prowadzący: dr hab. Jacek Sroka

1. Po co budować partnerstwo we współczesnych demokracjach europejskich?-przyczyny polityczne Legitymizacja reprezentacyjna staje się niewystarczająca w obliczu : • Permanentnie niskiej frekwencji wyborczej • Niskiego poziomu zaufania społecznego (23% w 2007) • Pogłębiającego się deficytu demokracji (poziom UE, państw narodowych, samorządów) • Kartelizacji polityk sektorowych państwa oraz polityki samorządowej • Kurczenia się sfery publicznej (zob. J. Habermas)

2. Po co budować partnerstwo we współczesnych demokracjach europejskich?-przyczyny społeczne i ekonomiczne • Ułatwia osiąganie pokoju społecznego (w przykłady do czego prowadzić może eskalacja niepokojów społecznych obfitował XX wiek) • Pozwala na wypracowanie lepiej dopasowanych form ‘zarządzania kryzysowego’ (choć bywa to niełatwe – ‘fair weather fenomenon’) • Podczas dialogu mogą się ujawnić alternatywy dla przyszłych działań, których dostrzeżenie bywa zgoła niemożliwe w zwykłych okolicznościach decyzyjnych (m.in. z uwagi na niedocenianie wpływu czynników zewnętrznych – np. bessa na rynkach finansowych)

3. Dlaczego ‘partnerstwo’, skąd wziął się ten termin? Do źródeł zalicza się przede wszystkim: • Praktykę paktów społecznych zapoczątkowaną w XIX w., w Skandynawii • Powojenną tradycję partnerstwa społecznego (Sozialpartnershaft) w Austrii • Rozwijające się od lat 30. ubiegłego wieku, początkowo w USA, partnerstwo obywatelskie • Nowe formy konsultacji, łączące ww. warianty w ramach praktyk tzw. rządzenia wielopasmowego (governance) Praktyki te występują w różnych proporcjach zarówno w negocjacyjnym, jak i nienegocjacyjnym wariancie demokracji (por. A. Lijphart)

4. Czy partnerstwo jest opłacalne? Jest, już choćby dlatego, że ‘oswaja’ grupy interesu: • Udział w zinstytucjonalizowanych formach kooperacji – partnerstwo społeczne(obniża koszty uczestnictwa grup interesu w procesach decyzyjnych, zwiększa ich odpowiedzialność, podwyższa skuteczność wpływu, zawęża możliwości ich manewru) • Udział w zrutynizowanych procedurach konsultacji – dialog społeczny(stosunkowo niskie koszty uczestnictwa grup interesu w procesach decyzyjnych, zwiększa ich odpowiedzialność, zapewnia im umiarkowaną skuteczność wpływu, ogranicza im możliwości manewru) • Lobbing – rzecznictwo interesów(umiarkowane koszty uczestnictwa w procesie decyzyjnym, niska odpowiedzialność, zróżnicowana skuteczność wpływu, szerokie możliwości manewru) • Reprezentacja na forum parlamentu – koalicja dystrybucyjna(wysokie koszty kampanii wyborczej, wysokie koszty udziału w tworzeniu rządów odpowiedzialnych, skuteczność wpływu uzależniona od charakteru układu parakoalicyjnego, politycznego profilu rządu oraz rozkładu kontroli nad poszczególnymi pionami administracji centralnej, czasowo ograniczone możliwości manewru) • Nacisk / presja – konfrontacja (stosunkowo niskie koszty podjęcia akcji, którym towarzyszy wysokie zagrożenie pojawienia się negatywnych zmian w społecznym wizerunku, odpowiedzialność zależna od aktualnego stanu gry politycznej, zróżnicowana skuteczność wpływu – zależna od charakteru podziałów socjopolitycznych, skali konfliktu oraz poziomu lęku, wąskie możliwości manewru, silne zagrożenie utraty kontroli nad rozwojem sytuacji)

5. Jakie są wzorce relacji pomiędzy władzą publiczną a partnerami społecznymi (grupami interesu) w demokracjach? Można wyodrębnić dwa najczęściej występujące wzorce powojennych relacji między państwem a organizacjami partnerów społecznych w demokracjach europejskich: • pluralistyczny • (neo)korporatystyczny …oraz dwa kolejne warianty: • etatystyczny • neoliberalny Współcześnie zarysowują się dwie praktyki zmodyfikowane: • ‘odchudzony’ korporatyzm (lean corporatism), • polityka paktów społecznych

Siła związków zawodowych Pluralizm (woluntaryzm): dominacja wolnego przetargu interesów, rząd sporadycznie inicjuje konsultacje z partnerami społecznymi (Neo)korporatyzm: istnienie instytucjonalnych, skoncentrowanych form konsultacji i współdecydowania Schemat relacji pomiędzy władzą publiczną (rządem) a partnerami społecznymi w obszarze UE Lean corporatism Polityka paktów społecznych Neoliberalizm (leseferyzm): dominacja formuły HumanResource Management (HRM), państwo unika zaangażowania w stosunki przemysłowe Etatyzm: znaczne poszerzenie uprawnień interwencyjnych państwa w gospodarce oraz w stosunkach przemysłowych Ramy programowo polityczne rządu

Różnice między klasyczną (hierarchiczną) formą (neo)korporatyzmu a rządzeniem wielopoziomowym

Dialog społeczny w Polsce i pozostałych postkomunistycznych krajach członkowskich UE

Industrial relations

interest groups

Dziękuję za uwagę. j.sroka@politologia.wroc.pl

Stronainternetowaprojektu: www.kuds.pl Biuroprojektu: AlejeJerozolimskie 91, piętro VI 02-001 Warszawa tel. 022 628 90 75 fax: 022 629 41 06

Seminarium „Wiedza o dialogu społecznym”