Hoofdvragen van de Sociologie Inheemsen en uitheemsen

1. Jochem Tolsma Hoofdvragen van de SociologieInheemsen en uitheemsen

2. Jochem Tolsma Inheemsen en uitheemsen Waarom deze foto?

3. Jochem Tolsma Inheemsen en uitheemsen Opbouw van dit college • Immigratiegeschiedenis • Ongelijkheid • Cohesie • Voorbeeld tentamenvraag • De foto!

4. Jochem Tolsma Inheemsen en uitheemsen Immigratiegeschiedenis • Is de huidige migratie bijzonder? • Oude wijn, nieuwe zakken.

5. Jochem Tolsma Inheemsen en uitheemsen Immigratiegeschiedenis -Begin 17de eeuw bestond 10% van de bevolking uit nieuwkomers: politieke en religieuze vluchtelingen. -17de en 18de eeuw, begin 20de eeuw en in de jaren 1930 joodse vluchtelingen

6. Jochem Tolsma Inheemsen en uitheemsen Immigratiegeschiedenis Moderne migratie -Migranten uit de voormalige koloniën: Indonesië werd in 1949 onafhankelijk Suriname werd in 1975 onafhankelijk

7. Jochem Tolsma Inheemsen en uitheemsen Immigratiegeschiedenis Indische Club Feest van de Indische Club in hotel Krasnapolsky in Amsterdam (1927). Op de achtergrond het clubvignet. Zij en waarschijnlijk veel andere feestgangers waren vanuit Indië op verlof in Nederland.

8. Jochem Tolsma Inheemsen en uitheemsen Immigratiegeschiedenis Eten in pension Christiaan Carels en zijn vrouw Andrea aan tafel in hun pension aan de Badhuiskade in Scheveningen (1953). De familie mocht de keuken gebruiken en kookte zelf.

9. Jochem Tolsma Inheemsen en uitheemsen Immigratiegeschiedenis Surinaamse vrouwen verlieten aan het eind van de jaren vijftig hun geboorteland om in Nederland een opleiding tot verpleegster te volgen. Na het behalen van hun diploma bleven de meeste in Nederland. Ze waren teveel in hun nieuwe omgeving geworteld geraakt om terug te keren.

10. Jochem Tolsma Inheemsen en uitheemsen Immigratiegeschiedenis Moderne migratie -Migranten uit de voormalige koloniën: Indonesië werd in 1949 onafhankelijk Suriname werd in 1975 onafhankelijk -Gastarbeiders Jaren 60: Eerst Italianen en Spanjaarden later Marokkanen en Turken

11. Jochem Tolsma Inheemsen en uitheemsen Immigratiegeschiedenis Italiaanse terrazzowerkers in Leiden omstreeks 1925.

12. Jochem Tolsma Inheemsen en uitheemsen Immigratiegeschiedenis Ali Chouli kwam in 1966 naar Nederland. Hij bezocht in die eerste periode zowel de protestantse als de katholieke kerk. Niet omdat hij zich had bekeerd tot het christendom, maar omdat hij graag wilde weten wat dat geloof precies inhield. Hij zag dat als een goede manier om de Nederlandse maatschappij beter te leren begrijpen. Op deze foto staat hij met zijn dochtertje in Oudhollandse klederdracht (1978).

13. Jochem Tolsma Inheemsen en uitheemsen Immigratiegeschiedenis Eerste dag in Amsterdam Fatima Taouil, op haar allereerste dag in Amsterdam (1978). Ze is geboren in Casablanca en kwam op 19-jarige leeftijd naar Nederland. Ze was toen net vijf maanden getrouwd.

14. Jochem Tolsma Inheemsen en uitheemsen Immigratiegeschiedenis Stoomspinnerij Twenthe Almelo Mehmet Dağ aan het werk in de stoomspinnerij Twenthe in Almelo omstreeks 1970. De foto werd stiekem door een vriend gemaakt, omdat de chef geen foto's van de werkvloer wilde.

15. Jochem Tolsma Inheemsen en uitheemsen Bron Foto’s: Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis Historisch Beeldarchief Migranten http://www.iisg.nl/hbm/index.php

16. Jochem Tolsma Inheemsen en uitheemsen Immigratiegeschiedenis Moderne migratie -Migranten uit de voormalige koloniën: Indonesië werd in 1949 onafhankelijk Suriname werd in 1975 onafhankelijk -Gastarbeiders Jaren 60: Eerst Italianen en Spanjaarden later Marokkanen en Turken -Vanaf jaren 1980: Asielzoekers -Vanaf jaren 1980: Gezinshereniging/gezinsvorming/kettingmigratie -Vanaf 1988: Arbeidsmigratie uit (West-)Europese landen

17. Jochem Tolsma Inheemsen en uitheemsen

18. Jochem Tolsma Inheemsen en uitheemsen

19. Jochem Tolsma Inheemsen en uitheemsen Immigratiegeschiedenis Moderne migratie -Migranten uit de voormalige koloniën: Indonesië werd in 1949 onafhankelijk Suriname werd in 1975 onafhankelijk -Gastarbeiders Jaren 60: Eerst Italianen en Spanjaarden later Marokkanen en Turken -Vanaf jaren 1980: Asielzoekers -Vanaf jaren 1980: Gezinshereniging/gezinsvorming -Vanaf 1988: Arbeidsmigratie uit (West-)Europese landen -Nu: Hoogopgeleide migranten buiten Europa

20. Jochem Tolsma Inheemsen en uitheemsen Immigratiegeschiedenis Is de huidige migratie bijzonder voor Nederland? Nee: • Push factoren: onderdrukking, vervolging, armoede • Pull factoren: economie, tolerantie • Ook vroeger segregatie: eigen vakbonden, gebedshuizen, sportclubs etc. • Ook vroeger was migratie naar Nederland een migratie van dorp naar stad.

21. Jochem Tolsma Inheemsen en uitheemsen Immigratiegeschiedenis Is de huidige migratie bijzonder voor Nederland? Nee: • Push factoren: onderdrukking, vervolging, armoede • Pull factoren: economie, tolerantie • Ook vroeger segregatie: eigen vakbonden, gebedshuizen, sportclubs etc. • Ook vroeger was migratie naar Nederland een migratie van dorp naar stad. Ja: • Islam relatief nieuw verschijnsel. • Hoge werkloosheid onder migranten. • Bindingen met het land van herkomst zijn nu makkelijker te onderhouden dan vroeger. • Invloed van (regering) land van herkomst op migranten.

22. Jochem Tolsma Inheemsen en uitheemsen Immigratiegeschiedenis Oude wijn, nieuwe zakken Oude wijn: Hoofdvragen van de sociologie Nieuwe zakken: Nieuwe deelproblemen

23. Jochem Tolsma Inheemsen en uitheemsen Ongelijkheid Ongelijkheid Tussen mensen in het algemeen Tussen mannen en vrouwen Tussen sociale klassen

24. Tussen mensen in het algemeen Tussen mannen en vrouwen Jochem Tolsma Inheemsen en uitheemsen Ongelijkheid Ongelijkheid Tussen inheemsen en uitheemsen Tussen sociale klassen Verschillen in inkomen Verschillen in werkloosheid Verschillen in beroepshoogte Verschillen in opleiding Niveau Richting

25. Jochem Tolsma Inheemsen en uitheemsen Ongelijkheid • Verschillen in opleiding: • niveau • minimaal een startkwalificatie • Een halfvol glas met minderheden die steeds hoger opgeleid zijn en op de lagere niveaus hun onderwijsachterstanden inlopen sluit een halfleeg glas met blijvende onderwijsongelijkheid op de hogere niveaus nog niet uit.

26. Jochem Tolsma Inheemsen en uitheemsen Ongelijkheid • Verschillen in opleiding: • niveau • minimaal een startkwalificatie • minimaal een WO-diploma

27. Jochem Tolsma Inheemsen en uitheemsen Ongelijkheid • Verschillen in opleiding: • minimaal een startkwalificatie © Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen 2007-10-09

28. Jochem Tolsma Inheemsen en uitheemsen Ongelijkheid • Verschillen in opleiding: • minimaal een WO opleiding www.cbs.nl/statline

29. Jochem Tolsma Inheemsen en uitheemsen Ongelijkheid • Hebben we nu de ontwikkelingen op een goede manier beschreven? • Nou…in ieder geval niet op de enige mogelijke manier. • Een mogelijke reden waarom onze resultaten een redelijk positief beeld laten zien: • Door de onderwijsexpansie zijn jongeren over het algemeen steeds hoger opgeleid dan hun ouders. • Het aandeel jongeren onder (niet-westerse) allochtonen is groter dan het aandeel jongeren onder autochtonen. Dit verschil is met de jaren alleen maar groter geworden. • Relatieve kansverhoudingen houden rekening met onderwijsexpansie en met veranderingen in de leeftijdssamenstelling.

30. Jochem Tolsma Inheemsen en uitheemsen Ongelijkheid Een voorbeeld: Keuze na de basisschool voor 2de generatie Turken en autochtone Nederlanders: Geboortecohorten 1968-1977 Geboortecohorten 1978-1986 OR=0.69 OR=0.15 Bron: eigen berekeningen op basis van de SPVA

31. Jochem Tolsma Inheemsen en uitheemsen Ongelijkheid • Een voorbeeld: • Keuze na de basisschool voor 2de generatie Turken en autochtone Nederlanders: • Conclusie: Ongelijkheid is toegenomen!

32. Jochem Tolsma Inheemsen en uitheemsen Intermezzo: De oddsratio Stap 1: Bereken de kans voor Turken om na de basisschool naar de havo of het vwo te gaan: P(x=1|Turken). (x is schoolkeuze; x=1 schoolkeuze voor havo of vwo; x=0 schoolkeuze is niet havo of vwo) Stap 2: Bereken de kans voor Turken om na de basisschool niet naar de havo of het vwo te gaan: P(x=0|Turken) = 1 - P(x=1|Turken) Stap 3: De odds (de kansverhouding): P(x=1|Turken) / P(x=0|Turken) Stap 4: Doe hetzelfde voor de autochtonen. Stap 5: Bereken de oddsratio (de relatieve kansverhouding): P(x=1|Turken) / P(x=0|Turken) P(x=1|autochtonen) / P(x=0|autochtonen)

33. Jochem Tolsma Inheemsen en uitheemsen Intermezzo: De oddsratio Stap 1: P(x=1|Turken) = 92/540 Stap 2: P(x=0|Turken) = 418/540 Stap 3: P(x=1|Turken) = (92/540) / (418/540) = 92/418 P(x=0|Turken) Stap 4a: P(x=1|autochtonen) = 1667/6890 Stap 4b: P(x=0|autochtonen) = 5223/6890 Stap 4c: P(x=1|autochtonen) = (1667/6890) / (5223/6890) = 1667/5223 P(x=0|autochtonen)

34. Jochem Tolsma Inheemsen en uitheemsen Intermezzo: De oddsratio • Stap 5: OR: P(x=1|Turken) / P(x=0|Turken) • P(x=1|autochtonen) / P(x=0|autochtonen) • = (92/418) / (1667/5223) =(92*5223)/(418*1667) = 0.69

35. Jochem Tolsma Inheemsen en uitheemsen Ongelijkheid • Slagen allochtonen in het onderwijs? • ‘Slagen’ is een normatief begrip en als zodanig niet makkelijk te meten, laat staan te verklaren. • Sociale wetenschappers zouden beducht moeten zijn voor normativiteit binnen hun eigen onderzoek. • Lange tijd was de conclusie uit onderzoek naar de onderwijsprestaties van etnische minderheden in Nederland dat het steeds beter gaat: etnische minderheden raken steeds hoger opgeleid en zij lopen hun achterstanden op de autochtone bevolking in (zie bijvoorbeeld (CBS, 2005)). • Een halfvol glas met minderheden die steeds hoger opgeleid zijn en op de lagere niveaus hun onderwijsachterstanden inlopen sluit een halfleeg glas met blijvende onderwijsongelijkheid op de hogere niveaus nog niet uit. • Beschrijvingen in percentages versus beschrijvingen in relatieve kansverhoudingen.

36. Jochem Tolsma Inheemsen en uitheemsen Ongelijkheid • Verschillen in opleiding: • richting • Sectorkeuze vmbo leerjaren 3 en 4 naar geslacht en herkomstgroepering 2005/2006 Bron: CBS 2007. Jaarboek onderwijs in cijfers 2007

37. Jochem Tolsma Inheemsen en uitheemsen Ongelijkheid • Verschillen in opleidingsniveau en opleidingsrichting tussen inheemsen en uitheemsen: • Eerst de beschrijvingsvraag • Dan de verklaringsvraag: • hulpbronnentheorie: Achterstanden van minderheden zijn te verklaren uit hun geringe hoeveelheid hulpbronnen. • assimilatiehypothese: Naarmate een persoon meer geïntegreerd is geraakt in de intermediaire groeperingen van het land zal deze persoon gelijkere kansen in het leven krijgen. • discriminatietheorie: Gevestigden legitimeren hun bevoorrechte positie met publieke vooroordelen en zij handhaven hun bevoorrechte positie door middel van discriminatie.

38. Jochem Tolsma Inheemsen en uitheemsen Cohesie cohesie strijd (tegenstellingen) onthechting (banden of afstand) Vreedzame strijd geweldadige strijd Huishoud-vorming zelfdoding gemengde huwelijken extreem rechts criminaliteit Vergelijk pagina 637 UAF

39. Jochem Tolsma Inheemsen en uitheemsen Cohesie cohesie strijd (tegenstellingen) onthechting (banden of afstand) Vreedzame strijd geweldadige strijd Huishoud-vorming zelfdoding gemengde huwelijken extreem rechts criminaliteit Vergelijk pagina 637 UAF

40. Jochem Tolsma Inheemsen en uitheemsen Cohesie cohesie strijd (tegenstellingen) onthechting (banden of afstand) Vreedzame strijd geweldadige strijd Huishoud-vorming zelfdoding gemengde huwelijken extreem rechts criminaliteit Vergelijk pagina 637 UAF

41. Jochem Tolsma Inheemsen en uitheemsen Cohesie Durkheims Integratietheorie…de proef op de som. • Hoe sterker personen in een godsdienstige groepering zijn geïntegreerd, des te kleiner is hun kans op zelfdoding. • Turken en Marokkanen zijn aan het begin van de 21ste eeuw in Nederland sterker in hun godsdienstige groepering geïntegreerd dan autochtonen.  Onder Turken en Marokkanen komt in Nederland aan het begin van de 21ste eeuw minder zelfmoord voor dan onder autochtonen.

42. Jochem Tolsma Inheemsen en uitheemsen Cohesie Zelfdoding in Nederland naar herkomst, 1996-2004 Bron: Garssen et al. 2006

43. Jochem Tolsma Inheemsen en uitheemsen Cohesie Durkheims Integratietheorie…de proef op de som. • Hoe sterker personen in een godsdienstige groepering zijn geïntegreerd, des te kleiner is hun kans op zelfdoding. • Turken en Marokkanen zijn aan het begin van de 21ste eeuw in Nederland sterker in hun godsdienstige groepering geïntegreerd dan autochtonen.  Onder Turken en Marokkanen komt in Nederland aan het begin van de 21ste eeuw minder zelfmoord voor dan onder autochtonen.

44. Jochem Tolsma Inheemsen en uitheemsen Cohesie Durkheims Integratietheorie…de proef op de som. • Hoe sterker personen in een godsdienstige groepering zijn geïntegreerd, des te kleiner is hun kans op zelfdoding. • Turken zijn aan het begin van de 21ste eeuw in Nederland sterker in hun godsdienstige groepering geïntegreerd dan Marokkanen.  Onder Turken komt in Nederland aan het begin van de 21ste eeuw minder zelfmoord voor dan onder Marokkanen.

45. Jochem Tolsma Inheemsen en uitheemsen Cohesie Zelfdoding in Nederland naar herkomst, 1996-2004 Bron: Garssen et al. 2006

46. Jochem Tolsma Inheemsen en uitheemsen Cohesie Durkheims Integratietheorie…de proef op de som. • Hoe sterker personen in een godsdienstige groepering zijn geïntegreerd, des te kleiner is hun kans op zelfdoding. • Turken zijn aan het begin van de 21ste eeuw in Nederland sterker in hun godsdienstige groepering geïntegreerd dan Marokkanen.  Onder Turken komt in Nederland aan het begin van de 21 eeuw minder zelfmoord voor dan onder Marokkanen.

47. Jochem Tolsma Inheemsen en uitheemsen Cohesie Durkheims Integratietheorie…de proef op de som. Wie kan er in de prullenbak? Durkheim of de docent die voor u staat? • Is het wel zo dat Turken aan het begin van de 21ste eeuw in Nederland sterker in hun godsdienstige groepering zijn geïntegreerd dan Marokkanen?

48. Jochem Tolsma Inheemsen en uitheemsen Cohesie Durkheims Integratietheorie…de proef op de som. • Is het wel zo dat Turken aan het begin van de 21ste eeuw in Nederland sterker in hun godsdienstige groepering zijn geïntegreerd dan Marokkanen? Waaruit zou die integratie dan blijken? -mate van (individueel) geloofsonderzoek -opleidingsniveau -percentage Moslims -moskeebezoek -aantal gebedshuizen

49. Jochem Tolsma Inheemsen en uitheemsen Cohesie Durkheims Integratietheorie…de proef op de som. • Opleidingsniveau van etnische groepen in Nederland, 2002 Bron: SPVA 2002 (eigen berekening)

50. Jochem Tolsma Inheemsen en uitheemsen Cohesie Durkheims Integratietheorie…de proef op de som. • Percentage Moslims per etnische groep in Nederland, 2006 Bron: SPVA 2002 (eigen berekening)