Acil Sağlık Hizmetleri Şube Müdürlüğü

1. Acil Sağlık Hizmetleri Şube Müdürlüğü EĞİTİM BİRİMİ

2. KANAMALAR VE ŞOK

3. AMAÇ Kanamalar ve şokta genel yaklaşım kurallarının öğrenilmesi

4. Kanama nedir? Damar bütünlüğünün bozulması sonucu kanın damar dışına (vücudun içine veya dışına ) doğru akmasıdır. Kanamanın ciddiyeti ; • Kanamanın hızına, • Vücutta kanın aktığı bölgeye, • Kanama miktarına, • Kişinin fiziksel durumu ve yaşına bağlıdır.

5. Kaç çeşit kanama vardır? Vücutta kanın aktığı bölgeye göre 3 çeşit kanama vardır : • Dış kanamalar: Kanama yaradan vücut dışına doğru olur. • İç kanamalar: Kanama vücut içine olduğu için gözle görülemez ( zaman içinde kanama ile ilgili yan belirtiler görülebilir ). • Doğal deliklerden olan kanamalar:Kulak, burun, ağız, anüs, üreme organlarından olan kanamalardır.

6. Kanama atardamar, toplardamar yada kılcal damar kanaması olabilir. Atardamar kanamaları ; kalp atımları ile uyumlu olarak kesik kesik akar ve açık renklidir. Toplardamar kanamaları ; koyu renkli ve sızıntı şeklindedir. Kılcal damar kanaması ; küçük kabarcıklar şeklindedir. • Kanamanın değerlendirilmesinde, şok belirtilerinin izlenmesi çok önemlidir.

9. Şok nedir? • Kalp-damar sisteminin yaşamsal organlara uygun oranda kanlanma yapamaması nedeniyle ortaya çıkan ve tansiyon düşüklüğü ile seyreden bir akut dolaşım yetmezliğidir.

10. Kaç çeşit şok vardır? Nedenlerine göre 4 çeşit şok vardır: • Kardiojenik şok ,kalp kökenlidir • Hipovolemik şok , damardaki sıvının azalması sonucu oluşur • Toksik şok , yabancı maddelere bağlı gelişir • Anaflaktik şok , arı ve böcek sokmaları sonucu allerjik nedenlerle oluşur

11. Şok belirtileri nelerdir? • Kan basıncında düşme • Hızlı ve zayıf nabız • Hızlı ve yüzeyel solunum • Ciltte soğukluk, solukluk ve nemlilik • Endişe, huzursuzluk • Baş dönmesi, • Dudak çevresinde solukluk ya da morarma • Susuzluk hissi • Bilinç seviyesinde azalma

12. Şokta genel yaklaşım kuralları • Havayolu açıklığı ve devamlılığı sağlanmalıdır • Geri dönüşsüz maske ile yüksek konsantrasyonda oksijen sağlanmalıdır • Gerekirse entübasyon uygulanmalıdır • Dış kanama varsa kontrol altına alınmalıdır

13. Şokta genel yaklaşım kuralları • Vücut sıcaklığı korunmalı gerekirse örtü uygulanmalıdır • Her 5 dk da bir vital bulgular alınmalı ve kaydedilmelidir • Hastalanma veya yaralanma mekanizması tanımlanmalıdır

14. Şokta genel yaklaşım kuralları • İki ayrı yoldan geniş kateterle damar yolu, %0,9 NaCl / Ringer Laktat ile açılmalıdır.10 cc/kg’a gidecek şekilde sıvı yüklenmelidir.Yetişkin hastada 20 cc/kg olacak şekilde sıvı başlanmalıdır • Sistolik basıncı 90 mmHg’nın üzerinde tutulmaya çalışılmalıdır • Pediatrik vakalarda KKM ile iletişim kurarak 20 cc/kg olacak şekilde sıvı başlanmalıdır

15. Şokta genel yaklaşım kuralları • Solunum sıkıntısı olmadığı sürece hastaya şok pozisyonu verilmeli ve bacaklar eleve edilmelidir • Şokun etiyolojisi belirlenmeye çalışılmalıdır • Hasta moniterize edilmelidir • Vakit kaybetmeksizin transporta başlanmalıdır • Bilateral solunum sesleri tanımlanmalıdır

16. Şokta genel yaklaşım kuralları • PASG sadece aşağıdaki şartlar oluştuğunda kullanılabilir; • KKM onayı ile • Transport 20 dakikadan daha uzun sürecek ise • Sistolik kan basıncı 80 mmHg dan daha düşük ve şokun klinik belirtileri varlığında • Penatratif göğüs travmasının olmadığı durumlarda kullanılabilir.

17. Şokta genel yaklaşım kuralları • Şokun mix formlarında hipovolemi gibi davranılmalı, fakat hipoperfüzyonu arttıran diğer faktörler araştırılmalıdır. • Nörojenik şokta kan damarlarının tonus kaybı ayrıca spinal kord travması, aşırı doz ilaç alımı veya sepsis nedeniyle bağıntılı olarak hipovolemi gelişir. Temel yaklaşım hipovolemiyi tedavi etmek olmalıdır.

18. Şokta genel yaklaşım kuralları • Anaflaksi, şokun hipovolemik, nörojenik ve kardiak depresan formlarını içeren mix bir formdur. Epinefrin sıvı yüklenmesi tedavisine eklenmelidir.

19. AMAÇ İntravenöz Tedavi Sırasında Uyulması Gereken Genel Kuralların Öğrenilmesi

20. İntravenöz Tedavi İntravenöz ilaç infüzyonu için, • Özellikle travma vakalarında damar yolu mümkünse 14-16 numara intraket ile açılmalı ve üçlü musluk kullanılmalıdır. • İV yol sadece ilaç tedavisi için açılıyor ise; 250 ml’ lik %0,9 NaCl veya Ringer Laktat takılmalıdır.

21. İntravenöz Tedavi • İV ilaçtan sonra 3-5 ml serum fizyolojik İV yol ile verilmelidir. • Hastanın durumunda herhangi bir değişiklik olmadığı sürece ve sıvı replasmanının gerekli olmadığı durumlar dışında, 250 ml sıvının Damar Yolu Açık Kalacak Şekilde (DYAKŞ) gitmesine izin verilmelidir.

22. İntravenöz Tedavi • Hastaya sıvı desteği gerekiyorsa damaryolu mümkün olduğunca büyük branülle açılmalı, makrodirip (20 damla = 1 cc) İV set kullanılmalı ve 1000 ml’ lik %0,9 NaCl veya Ringer Laktat takılmalıdır.

23. SIVI REPLASMANININ GENEL KURALLARI

24. SIVI REPLASMANI Sıvı tedavisinin yapılabilmesi için gerekli olan uygulama endikasyonları; • Hipovolemi bulguları; • Etkilenmiş mental durum • Takipne • Taşikardi • Diaforez (Terleme) • Soluk renk • Kapiller geri dolum zamanı > 2 saniye • Sistolik kan basıncı < 90 mmHg

25. SIVI REPLASMANI

26. SIVI REPLASMANI

27. SIVI REPLASMANI

28. SIVI REPLASMANI

29. İNTRAVENÖZ SIVILAR Na Cl Solüsyonları Temel replasman solüsyonudur. Normal salin ve %0,9 NaCl içerir. Hipovolemik şokta ilk tercih edilmesi gereken sıvıdır. Geniş hacimde verildiğinde asidoza neden olabilir.

30. İNTRAVENÖZ SIVILAR Ringer Laktat Multipl elektrolit solüsyonları içeren bir sıvıdır. Geniş alan kapsayan yanıklarda ilk tercih edilen sıvıdır. Bununla birlikte hipovolemide de tercih edilir. Karaciğer yetmezliği olan ve diabetik hastalarda kullanılmamalıdır.

31. İNTRAVENÖZ SIVILAR Dekstroz Hipoglisemi, etiyolojisi bilinmeyen bilinç düzeyi değişikliklerinde, nöbet geçirmiş hastada ve status epileptikus da tercih edilir. Kafa Travmalarında kullanılmamalı, kardiovasküler acillerde sadece saptanmış hipoglisemi var ise tercih edilmelidir. Sodyum bikarbonat ile birlikte kullanılmamalıdır. % 5, 10 ve 30’ luk ticari şekilleri bulunmaktadır.

32. CLEVELAND EMS PROTOCOLS