Avrupa Birliği mevzuat uyum çalışmaları kapsamında;

1. T.C.ÇEVRE ve ORMAN BAKANLIĞIÇevre Yönetimi Genel MüdürlüğüSu ve Toprak Yönetimi Dairesi Başkanlığı KENTSEL ATIKSU ARITIMI YÖNETMELİĞİ Zerrin LEBLEBİCİ Çevre Uzmanı zleblebici@cob.gov.tr Ocak 2010 Antalya

2. Avrupa Birliği mevzuat uyum çalışmaları kapsamında; • Kentsel Atıksu Arıtması hakkında Direktifi (21 Mayıs 1991 tarih ve 91/271/EEC Sayı) • Kentsel Atıksu Arıtımı Yönetmeliği 08.01.2006 tarih ve 26047 sayılı RG

3. Yönetmeliğin Amacı Kentsel atıksuların toplanması, arıtılması ve deşarjı ile belirli endüstriyel sektörlerden kaynaklanan atıksu deşarjının olumsuz etkilerine karşı çevreyi korumaktır.

4. Madde 4 — Tanımlar

5. AZ HASSAS SU ALANI Deniz, Haliç, Lagün Hidroloji Özel Hidrolik Morfoloji Doğal Su Ortamı

6. HASSAS SU ALANI Doğal Tatlı Su Gölleri,Diğer Tatlı Su Kaynakları,Haliçler ve Kıyı Suları, Önlem Alınmaması Halinde Yüksek Nitrat Konsantrasyonları İçerebilecek İçme Suyu Temini Amaçlanan Yüzeysel Tatlı Sular,Daha İleri Arıtma Gerektiren Alanları, ÖTROFİK OLABİLECEK ÖTROFİK

7. ÖTROFİKASYON Suların, besi maddelerince özellikle azot ve/veya fosfor bileşiklerince, alg ve daha yüksek yapılı bitkilerin üremesini hızlandıracak, böylece sudaki canlıların dengesini bozacak ve su kalitesinde istenmeyen bozulmalara yol açacak şekilde zenginleşmesi

8. Kentsel atıksu Evsel atıksu

9. Atıksu Toplama AlanıKentsel atıksuların toplanması ve bir atıksu arıtma tesisine veya nihai bir deşarj noktasına iletilmesi için, nüfusun ve/veya ekonomik faaliyetlerin yeterli derecede yoğunlaştığı alan Kentsel Atıksu Arıtma Tesisi Ön Arıtma

10. EŞDEĞER NÜFUS (E.N.) Ham atıksuyun günlük BOİ5 miktarı 45 gr (gr/kişi/gün) esas alınarak endüstriyel atıksu için dikkate alınan biyokimyasal olarak oksitlenebilen organik madde yükü

11. BİRİNCİL ARITMA Arıtma tesisine giren atıksuyun BOİ5’inin en az %20 ve askıda katı maddelerin en az %50 oranında gideriminin sağlandığı fiziksel/mekanik ve/veya kimyasal işlem/işlemler ya da diğer işlemlerle arıtılması

12. UYGUN ARITMA Kentsel atıksuyun bu Yönetmeliğin ve diğer ilgili yönetmeliklerin ilgili hükümleri ile kalite amaçlarını karşılayacak şekilde alıcı ortama deşarjını sağlayacak herhangi bir proses ve/veya bertaraf sistemiyle arıtılması

13. İKİNCİL ARITMA Kentsel atıksuların genellikle Tablo 1’deki şartlara uygun olacak şekilde ön çökeltim havuzu da olabilen biyolojik arıtma veya diğer proseslerle arıtılması

14. Tablo 1 Kentsel Atıksu Arıtım Tesislerinden İkincil Arıtıma İlişkin Deşarj Limitleri* * Konsantrasyon değerleri veya arıtma verimleri uygulanacaktır.

15. İLERİ ARITMA Kentsel atıksuların genellikle Tablo 2’deki şartlara uygun olacak şekilde azot ve/veya Fosfor giderimini de içine alan arıtma proseslerini ifade etmektedir.

16. Tablo 2 Kentsel Atıksu Arıtım Tesislerinden İleri Arıtıma İlişkin Deşarj Limitleri* *Yerel şartlara bağlı olarak parametrelerin biri veya ikisi birden uygulanabilir.Konsantrasyon değerleri veya arıtma verimleri uygulanacaktır.

17. Yönetmeliğin uygulanması için öngörülen Esaslar • Az hassas su alanlarında çevrenin olumsuz yönde etkilenmemesi durumunda birincil arıtma, • Hassas su alanlarında ileri arıtma, • Normal alanlarda ise ikincil arıtma yönteminin kullanılması esastır.

18. EsaslarAtıksu Toplama ve Arıtma Tesisleri SanayiAtıksu Arıtma Tesisi SKKY Tablo 5-6 Agro-food WWTP Gıda Sanayi >4,000 EN Ön Arıtma Kentsel Atıksu Arıtma Tesisi

19. İZLEME Çevrenin atıksu deşarjlarından kaynaklanan olumsuz etkilerinden korunmasını sağlamak için arıtma tesislerinin, atıksuların ve alıcı ortamın izlenmesi gereklidir.

20. BİLGİLENDİRME Atıksuyun ve arıtma çamurunun bertarafı hakkındaki bilgilerin kamuoyuna periyodik raporlar ile duyurulması esastır.

21. HASSAS VE AZ HASSAS SU ALANLARININ BELİRLENMESİ ÜÇ YIL Hassas su alanları Az Hassas su alanları

22. HASSAS SU ALANLARININ BELİRLENMESİNDE ESASLAR • Ötrofik olduğu belirlenen ya da gerekli önlemler alınmazsa yakın gelecekte ötrofik hale gelecek doğal tatlı su gölleri, diğer tatlı su kaynakları, haliçler ve kıyı suları. • Su değişiminin az olduğu, bu nedenle birikimin meydana gelebileceği göller ve akarsularda; arıtımın ötrofikasyonun önlenmesi üzerinde herhangi bir etkisi varsa, fosfor giderimi arıtmaya eklenmelidir. Büyük toplama alanlarından deşarjların yapıldığı yerlerde ayrıca azot giderimi de sözkonusu olabilir. • Su değişiminin az olduğu veya yüksek miktarda besi maddesi girdisi olan haliçler, koylar ya da diğer kıyı sularında; arıtımın ötrofikasyonun önlenmesi üzerinde herhangi bir etkisi varsa, büyük yerleşim yerlerinden bu alanlara yapılacak deşarjlarda fosfor ve/veya azot giderimi arıtmaya eklenmelidir. • içme suyu temini amaçlanan yüzeysel su kaynakları

23. Kentsel Atıksu Arıtma seviyesi Direktif Yükümlülükleri

24. KENTSEL ATIKSU ARITIMI YÖNETMELİĞİHASSAS VE AZ HASSAS SU ALANLARI TEBLİĞİ

25. TEBLİĞİN HAZIRLANMASINDA KULLANILAN YOL HARİTASI • Mevcut Durum Analizi • ENVEST Yüksek Maliyetli Yatırım Projesi • UÇES Uygulama Stratejisi • Uluslararası Sözleşmelerdeki Ülkemizin Yükümlülükleri • Ulusal mevzuatımızda hassas alanlarla ilgili getirilen yükümlülükler • AB’nde konuyla ilgili yapılan Çalışmalar

26. HASSAS ALAN BELİRLEMEDE YARARLANILAN DİĞER PROJELER • Karakökenli Kirleticiler Ulusal Eylem Planı • MEDPOL Kirlilik İzleme projesi • MEMPİS • Karadeniz Kirlilik İzleme Projesi

28. AB’DE HASSAS ALANLAR 15 Üye Ülke (Avusturya, Belçika, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Malta, Hollanda, Polonya, Slovakya, İsveç, Finlandiya, Bulgaristan ve Romanya) bütün ülkelerini hassas alan olarak belirlemişlerdir. 11 Üye Ülke (Kıbrıs, Almanya, Macaristan, Slovenya, İspanya, Fransa, Yunanistan, İrlanda, İtalya, Portekiz ve İngiltere) belirli su havzalarını hassas alan olarak belirlemiştir. Yaklaşık 1150 su havzası hassas alan olarak belirlenmiştir. Malta ise bütün topraklarını normal alan olarak belirtmiştir.

30. Hassas ve Az Hassas Su Alanları Tebliği • Kentsel Atıksu Arıtımı Yönetmeliği 08.01.2006 tarih ve 26047 sayılı RG • Hassas ve Az Hassas Su Alanları Tebliği 27.06.2009 tarih ve 27271 sayılı RG

31. Tebliğin Amacı Hassas ve az hassas su alanlarının tespiti, izlenmesi ile bu alanlara yapılacak kentsel atıksu deşarjlarının tabi olacağı usul ve esasları belirlemektir.

32. Tanımlar • Gri Alanlar: Morfolojik ve su kalitesi özelliklerine göre kentsel atık su girdilerinin ötrifıkasyon riski oluşturabileceği düşünülen ve/veya potansiyel olarak ötrofikasyon riski taşıdığı tespit edilen ancak veri yetersizliği olan izlenmesi gereken haliçler ve kıyı sularını, • Normal su alanı: Hassas su alanları dışında kalan kıta içi su ortamlarını,

33. KIYI VE HALİÇ SULARINDA HASSAS VE AZ HASSAS SU ALANLARI VE BELİRLENMESİ KRİTERLERİ Su alanının morfolojik ve coğrafik özellikleri: taban eğimi, sığ/derin olma durumu,koy, körfez varlığı ve bunların kapalılık durumu Hidro-dinamik ve ışık geçirgenliği özellikleri: su sirkülasyonu, kıyı sularının yenilenme hızı, mevsimsel yoğunluk tabakalaşması, ışık geçirgenliği Bölgenin ayrıcalıklı ekolojik özellikleri balık üretim alanları, deniz çayırları, koruma alanları ve benzeri Kaynaklarına göre atık su kirlilik yükleri ve dağılımları: azot, fosfor ve organik madde yükleri, noktasal değişimleri, ekolojik etkileri

34. TEBLİĞ EKLERİ EK-1: HASSAS ALANLAR Ek:1A Hassas Kapalı Havzalar Konya Kapalı Havzası Burdur Kapalı Havzası Van Gölü Kapalı Havzası Akarçay Kapalı Havzası Ilısu Baraj Havzası

35. TEBLİĞ EKLERİ Ek:1BHassas İçme Suyu havzaları İçme ve kullanma suyu temin edilen yada temini amacıyla Yatırım Programına alınmış olan yüzeysel su kaynaklarının havzaları, Ayrıca hassas alan olmayan diğer yerleşim yerlerinde ise 50.000 ve üzerindeki eşdeğer nüfusu sahip toplama alanlarında azot ve/veya fosfat giderimi istenebilir.

36. TEBLİĞ EKLERİ Ek:1C Hassas Koy, Körfez ve Kıyılar

37. EK-2 AZ HASSAS KOY, KÖRFEZ VE KIYILAR

38. Hassas, Az Hassas ve Gri koy, körfez ve kıyı alanlarını gösterir harita

39. TÜRKİYE’DE ATIKSULARIN MEVCUT DURUMU VE ENVANTERİ

40. Atık Su Alt Yapı Sistemleri Belediyeler TÜİK Başkanlığı tarafından, belediye teşkilatları kurulmuş tüm belediyelerden elde edilen “Belediye Atık Su Temel Gösterge Sonuçları”na göre; 2006 yılında 3225 belediyeden 2321 belediyede kanalizasyon şebekesi ile hizmet verildiği belirlenmiştir. Kanalizasyon şebekesi ile hizmet verilen nüfusun toplam belediye nüfusuna oranı, 2006 yılında % 87’ye ulaşmıştır.

41. Ülkemizdeki Atıksu Arıtma Tesisi Durumu

42. AAT İle Hizmet Edilen Belediye Durumu

43. AAT İle Hizmet Edilen Nüfus Durumu

46. SU SEKTÖRÜ YATIRIM İHTİYAÇLARI UÇES-2007

47. Çevre Yatırımları Toplam Finansman İhtiyacı (2007-2023) (Milyon €) TOPLAM : 59.000 €

48. Su Sektörü İçin Toplam Yatırım İhtiyaçları (2007-2023) (Milyon €) TOPLAM : 33.969 € Ref:ulusal Çevre Stratejisi;2007

49. SU SEKTÖRÜNDE YER ALAN DİREKTİFLERİN YATIRIM İHTİYAÇLARI Ref:National Environmental Strategy;2007

50. TEŞEKKÜRLER