GOTOWOŚĆ SZKOLNA DZIECKA W OCENIE PEDAGOGICZNEJ

1. GOTOWOŚĆ SZKOLNA DZIECKA W OCENIE PEDAGOGICZNEJ

2. Plan wystąpienia • Gotowość szkolna sześciolatka • Diagnoza – obserwacja • Informacja zwrotna – jak przekazywać rodzicom informacje po diagnozie. • Sześciolatek w szkole - co może zrobić nauczyciel?

3. Koncepcja gotowości szkolnej • Gotowość szkolna ma wielowymiarowy charakter, wyznaczony przez zadania rozwojowe i obszary aktywności dziecka w środowisku przedszkolnym. (A. Brzezińska 1991, Stefańska-Klar 2000) • Gotowość do uczenia się jest wyrażana chęcią, zainteresowaniem, wytrwałością pomimo trudności i osiąganiem przez dziecko nieznacznych choćby postępów. (E. Hurlock 1985) • Gotowość szkolna to pojęcie związane z rozwojem dziecka, ale kryteria gotowości są pochodną systemu edukacji; zadań, programów, warunków, wymagań nauczyciela i oczekiwań rodziców. (E. Gruszczyk - Kolczyńska 1994, B. Wilgocka - Okoń 2003)

4. Gotowość szkolna dziecka jest rezultatem wspólnych, nakładających się na siebie przez wiele lat oddziaływań środowiska rodzinnego, sąsiedzkiego i przedszkolnego, a później szkolnego. • Aktywna współpraca przedszkola i szkoły (dyrekcji, nauczycieli, różnych specjalistów) oraz rodziców pozwala na stałe i systematyczne monitorowanie rozwoju sześciolatka, trafną ocenę jego dokonań, lecz także na wychwytywanie na czas niepokojących sygnałów. • Nie dzieli się dzieci na dojrzałe i niedojrzałe, ale na dzieci w różnym stopniu przygotowane do szkoły.

6. Od czego uzależniona jest gotowość dziecka do rozpoczęcia nauki w szkole? • Od dotychczasowego biegu życia dziecka • Od tego czy uczęszczało do przedszkola • Czy miało okazję współdziałać z innymi dziećmi w najbliższym otoczeniu • Czy dorośli zaspokajali jego potrzeby rozwojowe • Czy stawiano mu wymagania dostosowane do jego możliwości, jednocześnie rozwijające pożądane społecznie formy zachowania.

7. Wskaźniki osiągnięcia przez dziecko gotowości szkolnej • Motoryka duża: • lubi biegać, maszerować • skacze, stoi na jednej nodze, • próbuje jeździć na rowerze. • Motoryka mała: • prawidłowo trzyma ołówek, • koloruje obrazek nie wychodząc poza linię, • rysuje postać człowieka, • tnie nożyczkami, lepi z plasteliny, • zapina guziki, nawleka koraliki, buduje wieżę.

8. Proces lateralizacji i orientacji przestrzennej: • czynności wykonuje jedną ręką, • nie wykonuje lustrzanych rysunków, • dobrze orientuje się w schemacie ciała i przestrzeni, • zachowuje prawidłowy kierunek rysowania szlaczków, • rozróżnia kierunki( góra- dół, prawa- lewa),

9. Percepcja wzrokowa: • lubi układać puzzle, klocki Lego, • rozpoznaje przedmioty i ich ułożenie względem siebie, • przerysowuje proste kształty geometryczne, • jest spostrzegawcze,

10. Percepcja słuchowa: • wyróżnia głoski w nagłosie i wygłosie, • dzieli zdanie na wyraz, wyraz na sylaby i głoski, • różnicuje dźwięki podobne, np.:Tomek – domek, • umie wymienić dni tygodnia, • zapamiętuje proste teksty, • lubi zabawy rytmiczne,

11. Uwaga: • koncentruje się na zadaniu, • finalizuje rozpoczęte zadanie, • nie rozprasza się pod wpływem zewnętrznych bodźców. Uważnie słucha opowiadania lub muzyki,

12. Funkcjonowanie emocjonalno – społeczne: • reaguje adekwatnie do sytuacji, • lubi bawić się z dziećmi, • inicjuje zabawy, • respektuje zasady, • sprząta po sobie, • wierzy we własne możliwości.

13. Różnice programowe pomiędzy wychowaniem przedszkolnym, a kl. I w dwóch obszarach:

14. Absolwent przedszkola: Absolwent klasy I: • Kształtowanie gotowości do nauki pisania i czytania: • potrafi określić kierunki i miejsca na kartce papieru, • potrafi uważnie patrzeć, aby rozpoznać i zapamiętać co jest przedstawione na obrazkach, • dysponuje sprawnością rąk oraz koordynacją wzrokowo – ruchową potrzebną do rysowania, wycinania, i nauki pisania, • interesuje się czytaniem i pisaniem; jest gotowe do nauki czytania i pisania, • Edukacja polonistyczna –początkowa nauka czytania i pisania. Dbałość o kulturę języka: • rozumie sens kodowania i dekodowania informacji, odczytuje uproszczone rysunki, piktogramy, znaki informacyjne i napisy, • zna wszystkie litery alfabetu, czyta i rozumie proste, krótkie teksty, • pisze proste, krótkie zdania; przepisuje, pisze z pamięci; dba o estetykę i poprawność graficzną pisma, • posługuje się ze zrozumieniem określeniami: wyraz, głoska, litera, sylaba, zdanie.

15. słucha np. opowiadań i rozmawia o nich; interesuje się książkami, • rozumie sens informacji podanych w formie uproszczonych rysunków oraz oznaczeń, symboli, - interesuje się książką i czytaniem; słucha w skupieniu czytanych utworów; w miarę swoich możliwości czyta lektury wskazane przez nauczyciela, - korzysta z pakietów edukacyjnych pod kierunkiem nauczyciela

16. Wspomaganie rozwoju intelektualnego dzieci wraz z edukacją matematyczną • Liczy obiekty i rozróżnia błędne liczenie od poprawnego, • Wyznacza wynik dodawania i odejmowania, pomagając sobie liczeniem na palcach lub innych zbiorach zastępczych, • Ustala równoliczność dwóch zbiorów, a także posługuje się liczebnikami porządkowymi; • Rozróżnia stronę lewą i prawą, określa kierunki i ustala położenie obiektów w stosunku do własnej osoby, a także w odniesieniu do innych obiektów; • Edukacja matematyczna. W zakresie liczenia i sprawności rachunkowych: • Sprawnie liczy obiekty, także wspak( zakres do 20); zapisuje liczby cyframi( zakres do 10), • Wyznacza sumy i różnice manipulując obiektami lub rachując na zbiorach zastępczych; sprawnie dodaje i odejmuje w zakresie 10: poprawnie zapisuje te działania, • Zapisuje rozwiązanie zadania z treścią przedstawionego słownie w konkretnej sytuacji, stosując zapis cyfrowy i znaki działań;

17. Przedszkolekształtuje gotowość do nauki czytania i pisania oraz liczenia • Absolwent kl. I powinien mieć opanowaną umiejętność pisania i czytania oraz liczenia

18. Diagnoza - definicja Diagnozato: „rozpoznanie jakiegoś stanu rzeczy i jego tendencji rozwojowych na podstawie jego objawów i w oparciu o znajomość ogólnych prawidłowości. /S. Ziemski „Problemy dobrej diagnozy”/

19. Diagnoza przedszkolna Zadania nauczyciela przedszkola od 1 września 2009 r.: • prowadzenie obserwacji pedagogicznych (poznanie możliwości i potrzeb rozwojowych dziecka), • dokumentowanie tych obserwacji, • przeprowadzenie analizy gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole (diagnoza przedszkolna).

20. Cele diagnozy: Zgromadzenie informacji, które mogą pomóc: • rodzicom w poznaniu stanu gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkolei wspieraniu jego rozwoju, • nauczycielowi w opracowaniu indywidualnego programu wspomagania i korygowania rozwoju dziecka, • pracownikom poradni psychologiczno-pedagogicznej, w pogłębionej diagnozie związanej ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w razie potrzeby.

21. Kto dokonuje diagnozy: • Nauczyciele danej placówki. (nie osoby z zewnątrz np. specjaliści) • Wszyscy nauczyciele – wychowawcy pracujący z grupą dzieci.

22. Procedura diagnozowania dzieci • I etap: diagnoza wstępna – nauczyciel precyzuje zaobserwowane możliwości i potrzeby wychowanka, określa jego potencjał, a następnie formułuje kierunki pracy z dzieckiem np. wyrównanie deficytów, rozwijanie uzdolnień. Do przyjętych kierunków dostosowuje sposoby pracy z dzieckiem. • II etap: diagnoza etapowa – to porównanie z diagnozą wstępną. Nauczyciel ewaluuje przyjęte kierunki pracy z dzieckiem, określa efekty. Uzyskane wyniki będą miały wpływ na pracę z wychowankiem w dalszym czasie. • III etap: diagnoza końcowa – analiza umiejętności dziecka, ustalenie końcowych efektów rocznej pracy.

23. Proponowany terminarz diagnozowania dzieci • diagnoza wstępna : październik / listopad • poinformowanie rodziców o wynikach diagnozy wstępnej : listopad • skonstruowanie indywidualnych programów wspomagania i korygowania rozwoju dla dzieci wymagających dodatkowego wsparcia pedagogicznego: październik / listopad, 4. wspieranie dzieci w osiąganiu gotowości szkolnej, polegającej na codziennej pracy wychowawczo – dydaktycznej, realizowanie działań wspomagających zgodnie z harmonogramem indywidualnych programów listopad / kwiecień • diagnoza etapowa : styczeń • diagnoza końcowa : kwiecień • przekazanie rodzicom informacji o stanie gotowości szkolnej: kwiecień

24. Należy pamiętać, że….każde dziecko, które rozpoczyna edukację szkolną, charakteryzuje się zróżnicowanym poziomem posiadanej wiedzy i umiejętności oraz indywidualnymi cechami osobowościowymi.

25. Diagnoza w I klasie- przyczyny: • Zmiana stanu zdrowia lub sytuacji życiowej dziecka ( wakacje). • Trudności adaptacyjne w pierwszym okresie nauki mogą zmienić nastawienie do zadań szkolnych. • Szybszy niż można było oczekiwać rozwój dziecka w różnych sferach. • Naukę w I klasie mogą rozpocząć dzieci o niepełnej gotowości do nauki lub dzieci uzdolnione.

26. Diagnoza w kl. I • Na początku roku szkolnego - diagnoza wstępna. • Ocena poziomu rozwoju dziecka, podczas codziennych zajęć szkolnych – mocne strony i obszary, w których uczniowi należy pomóc. • Wyniki przydatne do zaplanowania indywidualnej pracy z każdym uczniem w klasie.

27. Diagnoza okresowa (etapowa) i końcowa z wykorzystaniem narzędzi badawczych opracowanych przez nauczycieli szkoły lub dostępnych na rynku księgarskim. • Rzetelne prowadzenie diagnozy, daje możliwość całościowego spojrzenia na postępy ucznia i ułatwia analizę postępów wychowanka w realizacji podstawy programowej.

28. Metody diagnozy rekomendowane przez MEN • Skala Gotowości Edukacyjnej Pięciolatków (SGE-5) • Skala Funkcjonowania Pierwszoklasisty (SFP). Adaptacja SGS dla nauczycieli I klasy SP • www.ore.pl

29. SGE - 5 • Arkusz Obserwacyjny SGE-5 ukierunkowuje obserwację nauczycieli pięciolatków na zachowania i umiejętności wyznaczające gotowość dzieci do nauki w szkole. • Standaryzacja metody SGE-5 umożliwia określenie stopnia gotowości edukacyjnej pięciolatków. ( 800 dzieci)

30. Kierunki obserwacji według arkuszaSkala Gotowości Edukacyjnej 5 - latków • Poznaje środowisko i siebie, uczy się rozumieć świat. • Bawi się i uczy w grupie rówieśników, zdobywa doświadczenia społeczne. • Uczy się samodzielności w nowych i trudnych sytuacjach. • Wykonuje zadania, pracuje pod kierunkiem nauczyciela. • Przygotowuje się do nauki czytania, pisania, matematyki.

31. Skala Funkcjonowania Pierwszoklasisty • SFP jest adaptacją wystandaryzowanej i dobrze ocenianej przez praktyków metody Skali Gotowości Szkolnej (SGS) • (SFP) jest narzędziem wystandaryzowanym. ( 651 dzieci) • Skala umożliwia zatem dokonanie obiektywnej, rzetelnej i trafnej oceny funkcjonowania ucznia I klasy

32. W treści metody uwzględniono przejawy osiągnięć, zainteresowań i trudności dziecka w różnych sferach jego rozwoju i aktywności. • Przydatność metody polega na tym, że ułatwia ona przekazywanie rodzicom informacji, a nie tylko ocen, o zachowaniu i umiejętnościach dzieci. • Przyczynia się to do nawiązania dobrej współpracy między domem a szkołą.

33. Diagnoza dojrzałości i gotowości szkolnej w praktyce pedagogicznej i psychologicznej zawsze służyła wyrównywaniu szans dzieci z problemami rozwojowymi lub środowiskowymi. • Diagnozie towarzyszyły różne rozwiązania praktyczne w zakresie metod kształcenia dzieci o zróżnicowanych potrzebach rozwojowych i edukacyjnych. • Obecna reforma programowa i diagnoza przedszkolna ma umożliwić wszystkim pięciolatkom dobre przygotowanie do nauki w szkole, a sześciolatkom w I klasie ułatwić podjęcie roli ucznia i zapewnić dobre efekty kształcenia.

34. Różnice indywidualne w gotowości szkolnej • Dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, • Dzieci z ryzyka dysleksji, • Dzieci wolniej rozwijające się, • Dzieci szczególnie uzdolnione, • Dzieci, których potrzeby wynikają z niekorzystnej sytuacji rodzinnej i życiowej

35. Trzy główne przyczyny, które powodują trudności w osiąganiu gotowości szkolnej. Są one związane z: • Osobą dziecka; • Ze środowiskiem rodzinnym; • Ze środowiskiem przedszkolnym,

36. Przyczyny różnic związane z osobą dziecka: • stan zdrowia(fizyczna i emocjonalna odporność dziecka), • cechy temperamentu, • uzdolnienia i zainteresowania.

37. Różnice wynikające z sytuacji rodzinnej dziecka: • Sytuacja życiowa, społeczna i materialna rodziny, w tym wykształcenie i rodzaj zatrudnienia rodziców, • Postawy rodziców, które szczególnie utrudniają dzieciom funkcjonowanie w środowisku pozarodzinnym. (nadmierne i niedostosowane do możliwości dziecka oczekiwania rodziców, postawa nadopiekuńcza oraz niespójny i niekonsekwentny sposób wychowania). • Korzystny wpływ na osiągnięcia dziecka ma natomiast wspólne spędzanie wolnego czasu z dziećmi; wizyty w teatrze, czytanie książek, udział w zajęciach sportowych, wakacyjne wyjazdy.

38. Wpływ czynników związanych ze środowiskiem szkolnym. • Niekorzystne czynniki : niedostosowanie środowiska do potrzeb dzieci, zła organizacja pracy w szkole, brak kompetencji i niewystarczające wsparcie od nauczycieli. • Stawianie małym dzieciom zbyt trudnych zadań -obniża poczucie sprawczości i aktywność dziecka, pozbawia je poczucia wsparcia ze strony rodziców i nauczycieli. • Niekorzystne doświadczenia w pierwszym etapie nauki szkolnej mogą prowadzić do braku wiary we własne siły, niechęci do nauki, a nawet zaburzeń emocjonalnych dziecka.

39. Podsumujmy. Jakie korzyści wynikającą z przeprowadzeniadiagnozy? • Rozpoznanie umiejętności społecznych m.in.: relacji w grupie, radzenia sobie z emocjami, sytuacjami trudnymi i nowymi. • Rozpoznanie potrzeb i możliwości dziecka. • Indywidualizacja w doborze metod pracy. • Zapewnienie potrzebnych doświadczeń edukacyjnych i społecznych. • Zapobieganie niepowodzeniom szkolnym.

40. Obserwacja Jest podstawową i najczęściej stosowaną metodą badań pedagogicznych. Bez niej niemożliwe byłoby wręcz wykonywanie jakichkolwiek funkcji wychowawczo-dydaktycznych.

41. Obserwacja - definicja • Obserwacja pedagogiczna polega na świadomym, planowym i celowym rejestrowaniu zachowań człowieka, zjawisk i zdarzeń. • Nieodłącznym składnikiem prawidłowej obserwacji psychologicznej i pedagogicznej jest sam obserwator

42. Dobry obserwator: • Posiada niezbędną wiedzę do prowadzenia obserwacji. • Wykazuje zainteresowanie osobami i zjawiskami, będącymi przedmiotem obserwacji. • Powinien być: • rzetelny, • spostrzegawczy, • obiektywny.

43. Główne zasady: • Obserwowane dziecko nie powinno wiedzieć, że jego zachowanie jest przedmiotem badań, gdyż wtedy mogłoby zachowywać się nienaturalnie. • Nie należy na potrzeby obserwacji specjalnie stwarzać sytuacji trudnych dla dziecka ani nakłaniać je do działań, których wykonania odmawia. • Postawa nauczyciela wywiera wpływ na klimat w klasie oraz w znaczącym stopniu na przebieg obserwacji.

44. Błędy w obserwacji • Przedwczesna interpretacja obserwowanego zachowania • zbyt wczesne interpretowanie tego, co będzie podstawą przyszłych wniosków, • podawanie w trakcie zbierania materiału obserwacyjnego, uzasadniania i wyjaśniania pewnych zachowań. • Powierzchowność i stronniczość dokonywanych spostrzeżeń • uleganie osobistym uczuciom sympatii i antypatii, jakie żywimy wobec obserwowanych osób, • dokonywanie selekcji obserwowanych faktów, • kładzenie nacisku na osoby lub zdarzenia osobiście interesujące, • Niekompletność, niedokładność rejestrowania zaobserwowanych danych • wynika to często ze zbytniego zaufania do własnej pamięci

45. Błędy w obserwacji • Błędna, niewłaściwa interpretacja materiału obserwacyjnego • polega na zbyt pośpiesznym wyciąganiu wniosków i traktowaniu ich jako bezspornych stwierdzeń, • często też wykryta przez nauczyciela przyczyna jednorazowego zdarzenia, uważana jest za typową dla wszystkich zdarzeń danej kategorii • nauczyciel stara się wytłumaczyć zachowanie uczniów na podstawie osobistych doświadczeń, wspomnień z własnego dzieciństwa, nie licząc się z tym, że przeżycia i odczucia obserwowanych osób, jak również ich uwarunkowania mogą być zupełnie inne niż jego własne • może zdarzyć się tak, że interpretacja badacza usprawiedliwia jego własną niepewność i zagrożenie lub przeciwnie, jego poczucie pewności siebie i bezpieczeństwa. • Prowadzenie obserwacji z pozycji zbyt odległego dystansu • autokratyczna postawa nauczyciela stwarza dystans i powoduje nienaturalne zachowanie się uczniów - nieśmiałość, strach, agresywność, upór

46. Współpraca z rodzicami – informacja zwrotna Rodzic - cenne źródło informacji o dziecku. Nauczyciel: • Zachęca rodziców do współdecydowania w sprawach przedszkola/szkoły. • Systematycznie informuje o zadaniach wychowawczych i kształcących realizowanych w przedszkolu. • Włącza rodziców do kształtowania u dziecka określonych wiadomości i umiejętności. • Informuje rodziców o sukcesach i kłopotach ich dzieci, a także włącza ich do wspierania osiągnięć rozwojowych dzieci i łagodzenia trudności na jakie natrafiają. • Przekazuje wyniki dokonanych obserwacji po to, aby pomóc rodzicom w uzyskaniu wiedzy o tym, jak funkcjonuje ich dziecko w określonych warunkach.

47. Jak przekazywać wyniki obserwacji? • Zadbaj o dobry czas i miejsce na rozmowę. • Stwórz atmosferę zaufania i bezpieczeństwa. • Ustal cel spotkania. • Nazwij swoją pozytywną intencję, która motywuje Cię do udzielenia informacji. • Przypomnij pozytywne doświadczenia i osiągnięcia dziecka. • Opisz konkretne zachowanie, które powinno ulec zmianie. • Zdefiniuj zachowania pożądane.

48. Mów o zachowaniu, a nie o osobie. (Powiedz raczej, że dziecko często biega i rozmawia, skacze lub płacze, a nie, że jest ruchliwe albo, że jest beksą lub gadułą) • Skup się na swoich spostrzeżeniach, a nie na wnioskach. • Dokonuj opisu, a nie ocen. ( Opisywanie to proces zdawania sprawy z tego, co się dzieje, a ocena odwołuje się do wartościowania w kategoriach dobra i zła, słuszności i niesłuszności, piękna i szpetoty. ) • Dziel się pomysłami i informacjami, zamiast dawać dobre rady.

49. Jak przekazywać wyniki obserwacji? • Skup się na korzyści, jaką informację zwrotną chcesz przekazać odbiorcy, a nie na korzyści, jaką jest "wyrzucenie" jej z siebie. (Informacja zwrotna powinna służyć potrzebom osoby, która ją otrzymuje, a nie tej, która jej udziela. Pomoc i informacje powinny być dawane i słuchane jako coś, co ofiarowujesz, a nie jako coś, co narzucasz drugiej osobie) • Ogranicz się tylko do takiej liczby informacji, którą odbierająca osoba może spożytkować. (Jeśli przeciążysz drugą osobę informacjami, będzie miała mniejszą możliwość efektywnego użycia tego, co dostaje. Kiedy dajesz więcej, niż może spożytkować, raczej zaspokajasz swoje potrzeby, niż pomagasz drugiemu).

50. Recepta na dobrą współpracę z rodzicami i opiekunami dzieci • zawsze być gotowym, by pomóc rodzicom rozwiązać problem, • trzeba patrzeć, słuchać, odczuwać i poszukiwać, • być szczerym, komunikatywnym i otwartym, • być elastycznym, otwartym na zmiany i ciekawe propozycje, • nie uważać, że zawsze mamy rację i że wszystko wiemy, • nie trzymać się kurczowo utartych schematów, • krytykę ze strony rodziców przyjmować i spokojnie analizować.