1 / 36

Evolutie en cultuur

Evolutie en cultuur. Van Altamira tot Lowlands. Evolutie en cultuur. Nico M. van Straalen Lezing op Lowlands : http://vimeo.com/47855834. De mens is een naakte aap. Maki’s. Lori’s. Apen van de nieuwe wereld. Apen van de oude wereld. Mensapen. Spookdiertjes. Halfapen.

nen
Télécharger la présentation

Evolutie en cultuur

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Evolutie en cultuur

  2. Van Altamira tot Lowlands Evolutieen cultuur Nico M. van Straalen Lezing op Lowlands: http://vimeo.com/47855834

  3. De mens is een naakte aap

  4. Maki’s Lori’s Apen van de nieuwe wereld Apen van de oude wereld Mensapen Spookdiertjes Halfapen Echte apen Eerste primaten Evolutielijnen binnen de primaten

  5. Fylogenie van de mensapen

  6. DNA sequentie-identiteitonder primaten Chromosoom 2 (100 kbpvensters) Marques-Bonet et al. (2009) Ann. Rev. Genomics Hum. Genet.10, 355-386.

  7. Regulatoire evolutie • Verschillen in genexpressie tussen mens, chimpansee en rhesusmakaak zijn in de hersenen veel groter dan in lever en bloed Enard et al. (2002) Science 296: 340-343

  8. Evolutie van genexpressieverschillen Voor elk gen: expressie t.o.v. mens voor chim-pansee, orang-oetan en rhesus-makaak Lager bijmensapen Hogerbijmensapen Gilad et al. (2006) Nature440: 242-245.

  9. Conclusiesuit de genetica • Genoom van de mensverschiltnauwelijks van dat van de mensapen • Werkingvan genenis meerverschillenddan de structuurvangenen • Regulatie en samen-werking van genen iscruciaal

  10. Opeenvolging van primatenfossielen tijdens het Cenozoïcum (65 My BP - heden)

  11. Australopithecus afarensis Paranthropus robustus Homo habilis Homo erectus

  12. Enkele jaartallen • 6-7 miljoen jaar geleden: eerste rechtop lopende aapmensachtige wezens (Afrika) • 200.000 jaar geleden: ontstaan van Homo sapiens (Afrika) • 80.000 jaar geleden:begin van migratiesvan Homo sapiens(naar Midden Oosten en Azië) • 40.000 jaar geleden: eerste Homo sapiens in Europa; culturele explosie • 10.000 jaar geleden: landbouwrevolutie verspreidt zich vanuit het Midden Oosten, China en Midden Amerika

  13. Ongeveer 6 miljoen jaar geleden verschenen de eerste “aapmensen”.

  14. • De eerste honininen liepen wel rechtop, maar hadden nog het hersenvolume van de chimpansee • De eerste relatief goed bekende homininen zijn die van het genus genus Australopithecus

  15. Alle oude hominine fossielen worden gevonden in Afrika

  16. Fylogenie van de homininen Cultuur • Homininen: subfamilie van de Hominidae • Definiërendekenmerk: bipedalisme • Ontstaan 6-7 My BP • In totaal 8 Homo-soorten en 9 niet-Homohomininen • Recentevondstenbrengen het aantalsoortenhomi-ninen op 24! • Robuuste en gracielelijn • Sterkvertaktevolutie-patroon met veeldood-lopendelijnen

  17. Gebruik van stenenwerktuigen: vanaf 2,7 miljoenjaargeleden Oldowan Homo habilis Homo neanderthalensis Homo erectus Moustérien Acheulien

  18. Chimpansee’sgebruikensomsstenenomnotene.d. te kraken, maardeze “werktuigen” wordennietgevormd of veranderd Figure 11.41

  19. De culturelerevolutie in Europa • 40 – 30 ky BP: explosie vancultureleexpressie (stenenwerktuigenornamenten,grottekeningen) • Indicatiefvoorsymbolischgedrag • Geassocieerd met de komst vananatomischmodernemensen (Cro-magnon) • Oudereculturen met symbolischgedragbestondenmogelijk al in Afrika (tot 71 ky BP)

  20. Grotten met arte-facten van H. sapiens in Europa

  21. Prehistorische schilderingen in de grotten van Lascaux “De Sixtijnse kapel van de prehistorie”

  22. Thegrot van Altamira (Noord Spanje) 18.500 - 14.000 y BP,ontdekt in 1879 Plafond van de “polychromekamer”

  23. “Venus”-beeldjes van de Cro-magnon mens Venusvan Lespugue VenusvanWillendorf

  24. Genetische basis voorcultureleevolutie? • Dopaminereceptorenzijnsterkvariabeltussenmensen • Sommigevariantenzijngecorreleerd met gedrags-fenotypes (“novelty seeking”) • Het 7R-allel van DRD4 is pas recent ontstaan (50 kyBP!),maaristochrelatiefalgemeen • Het DRD4-locus is mogelijkonderworpengeweestaanpositieveselectie Ding, Y.-C., et al. (2002)PNAS99(1), 309-314.

  25. Conclusiesuit de paleoantropologie • Homo habilismaakte de eerstestenenwerktuigen, 2.5 miljoenjaargeleden • Werktuigenzijngaandeweg steeds verfijndergeworden • Plotselingetoename van cultureleuitingen 40.000 jaargeleden

  26. Wat is cultuur? Couperin Cinquieme Prelude Couperin_Cinquieme_Prelude_Ordinaire.ogg

  27. Wat is cultuur?

  28. Evolutionair perspectief • Cultuur is een gedrag dat • de meeste leden van een groep vertonen, • gedurende langere tijd vertoond wordt • overgedragen wordt door imitatie en sociaal leren • Cultuur is sociaal overgedragen cumulatieve informatie ten aanzien van gedrag

  29. Wat maakt cultuur cumulatief? • Aspecten van culturele transmissie die cumulatieve culturele uitingen mogelijk maken: • “Mind reading” • Leren door imitatie • Gevoeligheid voorafkeuring en aan-moediging • Taal • Onderwijs!

  30. Evolutie van cultuur beïnvloedt biologische evolutie Gladde onder-kaak zonder kiezen • Neanderthalervan La Chapelle-aux-Saintes waseen oude man • Oude en zieke personenkonden overleven: werden verzorgd • Daardoor kan de genetische samenstelling van een populatie veranderen

  31. Cultuur ontwikkelt zich in groepen • Groepen concurreren met elkaar • In groepen ontstaat gemakkelijk copieergedrag • Vermindert verschillen binnen de groep • Consolideert verschillen tussen groepen • Sociale omgeving èn biologie van de mens ware ideale uitgangspunten voor de evolutie van cultuur

  32. Sterke wederkerigheid: biologische basis voor de evolutie van cultuur • Woede motiveert mensen om iemand te straffen die de norm overschrijdt • Schuld zorgt ervoor dat normen niet gemakkelijk overschreden worden • Schaamte stimuleert correcties op gedrag dat anderen afkeuren • Trots bevordert gedrag dat anderen goedkeuren Gintiset al. (2003) Evol. Human Behav. 24: 153-172

  33. Culturele drift • Behoud en verspreiding van cultureel gedrag zelfs als dat overduidelijk nadelig is • Kuru (prionziekte) bij het Fore-volk van Papoea Nieuw Guinea

  34. Genetische variatie in het Midden-Oosten • Palestijnenzijn genetischmeer verwant aan Joden dan aan andere Arabischevolkeren

  35. Conclusies uit psychologie • Cultuur is sociaal overgedragen cumulatief gedrag • Culturele evolutie werkt in op biologische evolutie • Culturele evolutie kan onderworpen zijn aan drift • Cultuur ontwikkelt zich in groepen • Sterke wederkerigheid is de basis voor samenwerking tussen mensen • Evolutie van sterke wederkerigheid is mogelijk door (1) aangeboren emoties (2) culturele groepselectie

  36. Evolutie van cultuur: samenspel van genetica, psychologie en sociale structuur

More Related